Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

comparo: Difference between revisions

From LSJ
432 bytes added ,  28 February 2019
1
(3_3)
(1)
Line 8: Line 8:
{{Georges
{{Georges
|georg=(1) com-[[paro]]<sup>1</sup>, āvī, ātum, āre, [[beschaffen]], I) [[durch]] [[äußere]], [[meist]] [[mater]]. Anstalten, a) lebl. Objj. u. leb. [[Wesen]] [[anschaffen]] ([[auch]] [[durch]] [[Kauf]] = [[ankaufen]]), [[verschaffen]], [[bereiten]], [[herrichten]], [[zurichten]], [[instand]]-, in [[Bereitschaft]] [[setzen]], [[ausrüsten]], [[zurüsten]], Menschen = [[aufbieten]], [[aufbringen]], [[aufstellen]], α) aktiv, navem et mulierem, Plaut.: [[praedia]], [[ankaufen]], Plin. ep.: [[aurum]] ac vestem [[atque]] [[alia]] [[quae]] [[opus]] sunt, Ter.: imbres nivesque (v. personif. [[Winter]]), Hor.: [[diligentia]] comparat divitias, [[neglegentia]] corrumpit animum, Cornif. rhet.: c. discipulum, Cic. – u. ([[als]] milit. t. t.) [[arma]], Liv.: classem, Cic.: milites, Liv.: copias, Nep.: equitatum, Cic.: exercitum, Cic.: [[praesidium]], Caes.: rem frumentariam, Caes. – m. Ang. [[wie]]? [[paulo]] studiosius tabulas pictas, Cic.: gemmas, signa, tabulas antiqui operis animosissime, Suet. – m. Ang. wo? [[ibi]] [[domicilium]], Liv. – m. Ang. [[woher]]? multiplicem [[undique]] familiam, Suet.: boves de vicinis, Pallad.: magnas Romae copias ex delectu Italiae, Cic.: ex commodis od. ex incommodis alcis sua commoda, [[sich]] jmds. [[Wohlergehen]] od. [[Unglück]] [[zunutze]] [[machen]], Ter. – m. Ang. wem? [[für]] od. [[gegen]] wen? [[durch]] Dat., alci [[quadraginta]] minas, Plaut.: [[donum]] [[huic]] [[dono]] [[contra]], Plaut.: aquam calidam fesso [[marito]], Tibull.: funestas epulas fratri, Cic.: uniones singulos [[non]] singulis auribus, Sen.: accusatorem filio [[suo]], [[aufstellen]] [[gegen]] s. S. , Cic. – m. [[Angabe]] [[von]] wem? alci a civitatibus laudationes (lobende Zeugnisse) per vim et metum, Cic. – m. Ang. [[gegen]] wen? [[venenum]] in alqm, Suet.: de perfugis nostris copias comparat is [[contra]] [[nos]], Cic. – [[mit]] Ang. [[wonach]]? [[voltum]] e voltu, [[einrichten]], Plaut. Amph. 960. – m. Ang. [[wozu]]? supellectilem [[non]] ad usum [[modo]], [[sed]] ad ostentationem [[luxus]], Curt.: homines ad lecticam, Catull.: bestias ad [[munus]] populi, Suet.: ad hanc rem conficiendam [[quam]] plurimos utres [[atque]] [[etiam]] culleos, Nep.: u. (im Bilde) totam hanc [[fere]] legem ad [[eius]] [[opes]] evertendas [[tamquam]] machinam comparari, Cic.: c. animum auditoris [[idonee]] ad reliquam dictionem, [[vorbereiten]], Cic.: [[ferrum]] in tutelam [[sui]], in alterius perniciem, Quint.: [[sex]] tribunos ad intercessionem, [[gewinnen]] [[für]] usw., Liv.: milites ad resistendum, Nep.: manum in ultionem domini, Suet.: [[illa]] (animalia), [[quae]] [[vel]] scindendo [[solo]] [[vel]] maturando itineri comparamus, Ps. Quint. decl. – [[mit]] Ang. [[wodurch]]? [[victum]] labore et industriā, Cic. fr.: magisteria sacerdotii ambitione et licitatione, [[durch]] [[Steigern]] um die [[Wette]] [[sich]] zu [[verschaffen]] [[suchen]], Suet.: [[res]] naturā comparatae (Ggstz. [[res]] artificiosae), Cornif. rhet. – m. Ang. [[wie]] [[teuer]]? [[care]] cibum, Val. Max.: ad saginam ferarum carius [[pecudes]], zu [[teuer]] [[ankaufen]], Suet.: [[quanti]] quasque (pecunias) [[ante]] civile [[bellum]] comparassent, Suet. (vgl. no. b). – n. pl. [[des]] Partiz. subst., reddere comparata, die ([[durch]] [[Kauf]]) erworbenen Gegenstände, Eutr. 8, 13. – β) refl. se comparare, [[sich]] [[rüsten]], [[sich]] in [[Bereitschaft]] [[setzen]], [[sich]] [[anschicken]], [[sich]] [[gefaßt]] [[machen]] od. [[halten]], [[dum]] se [[uxor]] comparat, Cic.: u. [[itaque]] se comparat, homines ex agris arcessit, Cic. – gew. m. Ang. [[wozu]]? [[durch]] ad u. Akk., se ad [[iter]] in diem posterum, Liv.: se ad respondendum, Cic.: u. ([[als]] milit. t. t.) se ad eruptionem [[atque]] omnes [[casus]], Caes. – γ) [[Passiv]] comparari medial = [[sich]] [[anschicken]] [[sich]] [[rüsten]], m. Ang. [[wozu]]? [[durch]] ad od. in m. Akk., [[ita]] fiet, ut iisdem locis et ad suadendum et ad dissuadendum [[simus]] comparati, gerüstet sind, Cornif. rhet. 3, 4: ab [[hoc]] colloquio legati [[Romani]] in Boeotiam comparati sunt, rüsteten [[sich]] (schickten [[sich]] an) zur [[Abreise]] [[nach]] B., Liv. 42, 43, 4. – δ) [[mit]] folg. Infin., si [[quis]] urere tecta comparat, [[sich]] anschickt, Ov. trist. 2, 267 sq.: et in requiem fessos dare comparat [[artus]], Ps. Verg. cul. 205. – ε) absol. ([[bes]]. [[als]] milit. t. t.), datur [[spatium]] comparandi, Cic.: datur [[tempus]] ad comparandum, Nep.: habere [[tempus]] ad comparandum, Liv. – impers., ex [[hac]] [[quoque]] parte diligentissime comparatur, Cic. – b) Vorkehrungen u. Zustände [[aller]] [[Art]] [[vorbereiten]], [[zurüsten]], [[veranstalten]], [[bereiten]], [[stiften]], [[veranlassen]], u. dgl., [[iter]] ad alqm, Nep.: [[bellum]], Liv.: fugam, Caes.: societates, amicitias, Cic.: [[tumultus]] domesticos et intestinos, Cornif. rhet.: accusationem c. et constituere, Cic.: nuptias [[domi]], Cornif. rhet.: [[convivium]] [[magnifice]] et [[ornate]], Cic.: [[bellum]] omni ratione, Nep.: [[bellum]] [[ita]], ut etc., Liv. – m. Ang. wem? alci [[convivium]], Val. Max.: crudelissimum et luctuosissimum [[exitium]] patriae, Cic.: [[sibi]] [[aditus]] ad [[alias]] [[res]], Cic.: alci insidias, Curt. u. Iustin.: alci insidias per alqm, Cic.: capiti alcis insidias, Curt. – m. [[Angabe]] um welchen [[Preis]]? ludos HS CCC, Cic. – m. Ang. [[gegen]] wen? [[bellum]] [[contra]] aras et focos, Cic.: [[bellum]] [[adversus]] alqm, Caes.: insidias in [[caput]] alcis, Curt. – m. Ang. [[wozu]]? [[wofür]]?[[incendium]] ad interimendum ([[eum]]) vivum, Nep.: subsidia ad omnes [[casus]], Caes.: [[remedium]] [[sibi]] ad magnitudinem frigorum et tempestatum vim, Cic.: dolum ad capiendos [[eos]], Liv. – m. Ang. [[wodurch]]? [[sibi]] auctoritatem re [[bene]] gestā, Caes.<br />'''II)''' [[durch]] [[innere]] [[Einrichtung]], [[Anordnung]] so u. so [[bestellen]], [[stellen]], (= in die u. die [[Stellung]] od. [[Verfassung]]-, in das u. das [[Verhältnis]]-, in die u. die [[Lage]] [[bringen]]), so u. so [[einrichten]], [[anordnen]], [[bestimmen]], α) Pers.u. deren [[Charakter]]: [[sic]] fuimus [[semper]] comparati, ut etc., Cic.: [[ita]] comparatam [[esse]] hominum naturam, ut etc., Ter. – u. se comp. m. folg. Infin., [[sich]] [[dazu]] [[verstehen]], zu usw., Turpil. com. 99. Titin. com. 57: u. [[ita]] se comp. ([[sich]] so [[stellen]]) m. Infin., Ter. eun. 47. – β) menschl. Zustände, Einrichtungen u. dgl. ([[bes]]. [[durch]] Anordnungen, Gesetze, v. den Vorfahren usw., s. Dietsch u. Fabri Sall. Cat. 51, 8): [[numquam]] vidi iniquius certationem comparatam (so [[übel]] bestellte [[Händel]]), [[quam]] [[hodie]] [[inter]] [[nos]] fuit, Ter.: o iura praeclara [[atque]] [[divinitus]] a nostris maioribus [[iam]] [[inde]] a [[principio]] [[Romani]] nominis comparata! Cic. Balb. 31. – gew. ([[meist]] [[mit]] vorhergeh. allgem. [[Pronomen]] beim [[Aktiv]] [[als]] [[Objekt]], beim [[Passiv]] [[als]] [[Subjekt]]) m. folg. ut od. [[quod]]., zB. [[itaque]] maiores [[nostri]] [[raro]] id accidere voluerunt, praetores, ut [[considerate]] fieret, comparaverunt, Cic. Quint. 51: [[bene]] maiores [[nostri]] [[hoc]] comparaverunt, ut neminem regem, quem armis cepissent, vitā privarent, Cornif. rhet. 4, 23: u. im Pass., [[quoniam]] [[ita]] [[ratio]] comparata est vitae, ut [[alia]] [[aetas]] oriatur, Cic.: [[ita]] quoique in aetate hominum comparatum, voluptatem ut [[maeror]] [[comes]] consequatur, Plaut.: [[quam]] [[inique]] comparatum est, ut etc., [[wie]] [[ungerecht]] ist es in der [[Welt]] eingerichtet, Ter.: cum [[ita]] a [[natura]] comparatum sit, ut etc., Sen.: naturā [[hoc]] [[ita]] comparatum est, ut etc., Liv.: u. [[iam]] [[hoc]] [[prope]] iniquissime comparatum est, [[quod]] ([[weil]], daß usw.) etc., Cic. – / Archaist. [[comparassit]] = comparaverit, Plaut. Epid. 122 G.<br />'''(2)''' [[comparo]]<sup>2</sup>, āvī, ātum, āre ([[compar]]), gleichs. begleichen, d.i. [[gleichmachen]], [[gleichstellen]], I) eig., in eine gleiche [[Stellung]]-, in [[ein]] gleiches [[Verhältnis]] [[bringen]], a) Lebl.: labella cum labellis, [[genau]] [[Lippe]] [[auf]] [[Lippe]] [[drücken]], Plaut. asin. 668. – ut [[inter]] ignem et terram aquam [[deus]] animamque poneret eaque [[inter]] se compararet et proportione coniungeret, Cic. Tim. 15: comparari [[postremo]], [[mit]] dem letzten in [[Verhältnis]] [[stehen]], ibid. 14. – b) Pers.: α) [[als]] Kollegen in gleiche [[Stellung]] [[bringen]], [[zusammenstellen]], priore [[item]] consulatu [[inter]] se comparati, Liv.: [[non]] possumus [[non]] vereri, ne [[male]] comparati [[sitis]], Liv. – β) [[als]] gewachsenen [[Gegner]] jmdm. gegenüberstellen, [[mit]] jmd. [[zusammenbringen]], [[sich]] [[messen]] [[lassen]] (eig. Gladiatoren, [[dann]] [[auch]] Feldherren, Anwälte), [[postquam]] Agesilaum cum ingentibus copiis in Asiam [[misere]], [[non]] [[facile]] dixerim, [[quod]] aliud [[par]] ducum [[tam]] [[bene]] comparatum fuerit, Iustin. – m. Ang. wem? alqm Threci, Suet. – gew. m. Ang. [[mit]] wem? comparari cum Aesernino Samnite, cum patrono disertissimo, Cic. – m. Ang. [[gegen]] wen? comparari [[adversus]] veterem ac [[perpetuum]] imperatorem, Liv. – m. Ang. [[wozu]]? [[Scipio]] et [[Hannibal]] [[velut]] ad [[extremum]] [[certamen]] comparati duces, Liv.<br />'''II)''' übtr., in gleiches [[Verhältnis]] [[bringen]], [[ausgleichen]], a) übh.: [[senium]] suum cum dolore alcis coniungere et comparare, Acc. tr. 90. – [[als]] publiz. t. t., comparare provincias [[inter]] se, od. bl. comparare provincias, od. bl. comparare [[inter]] se, die Amtsgeschäfte [[ausgleichen]], in betreff der Amtsgeschäfte [[übereinkommen]], -eine Übereinkunft [[treffen]] (v. höhern Magistraten), Liv. (s. Fabri Liv. 24, 10, 2. Dietsch Sall. Iug. 43, 1). – b) in der Beurteilung [[gleich]] [[machen]], α) gleichs. [[als]] [[ebenbürtig]] [[gleichstellen]], [[auf]] [[gleichen]] [[Fuß]] [[stellen]] (Ggstz. anteferre, praeferre, anteponere, [[vorziehen]]), [[nullius]] [[consilium]] [[non]] [[modo]] antelatum, [[sed]] ne comparatum [[quidem]] est, Nep. – m. Ang. wem? [[quis]] [[huic]] deo compararier ausit? Catull.: neminem [[tibi]] [[profecto]] hominem ex omnibus anteposuissem, [[aut]] [[etiam]] comparassem, Cic. fr.: ut, [[qui]] aliorum iudicio [[mihi]] [[comparatus]] erat, suā [[mox]] confessione me [[sibi]] praeferret, Liv.: [[utrum]] [[exercitus]] exercitui an [[dignitas]] an [[causa]] comparari poterat? Liv.: et se [[mihi]] comparet [[Aiax]]? Ov.: commentarii [[non]] comparandi superioribus [[eius]] scriptis, Hirt. b. G. – m. Ang. [[mit]] wem?fuit [[enim]] [[talis]] [[dux]], ut [[non]] [[solum]] aetatis suae cum primis compararetur, [[sed]] ne de maioribus [[natu]] [[quidem]] [[quisquam]] anteponeretur, Nep.: u. m. Ang. [[wodurch]]? ([[deutsch]] [[woran]]?) virtute se comp. cum alqo, Caes. – β) gleichs. [[als]] [[Gegner]] gegenüberstellen, [[vergleichen]], vergleichend [[zusammenstellen]], [[einen]] [[Vergleich]] [[anstellen]] (s. Pabst Tac. dial. 7. p. 29), maiora et minora et paria, Cic.: similitudines, Cic.: comparandi [[anxietas]], Quint. – [[mit]] Ang. [[wodurch]]? ([[deutsch]] [[wonach]]?) [[res]] [[numero]], [[specie]], Cic.: imperatores formā ac [[decore]] corporis, Cic. – [[mit]] Ang. [[von]] wo aus? ([[deutsch]] [[wonach]]?) si [[diligenter]] et ex [[nostrorum]] et ex Graecorum [[copia]] comparare voles, Cic. de or. 1, 11. – m. Ang. wem? ([[deutsch]] [[mit]] wem?) [[durch]] Dat., Attico Lysiae Catonem [[nostrum]], Cic.: equi [[fortis]] et victoris senectuti c. suam, Cic.: antiquum sermonem nostro, Quint.: se maiori pauperiorum turbae, Hor.: copias copiis [[vel]] [[numero]] [[vel]] militum genere, Liv.: [[cur]] [[illi]] [[vobis]] comparandi sint? [[vergleichbar]], Liv. (vgl. Weißenb. u. Wölffl. Liv. 21, 43, 12). – m. Ang. [[mit]] wem? [[durch]] cum m. Abl. od. ([[miteinander]]) [[durch]] [[inter]] se, zB. Catonem cum Philisto et Thucydide, Cic.: corporis commoda cum externis et externa cum corporis, et ipsa [[inter]] se corporis, et externa cum externis, Cic.: cum [[meum]] [[factum]] cum tuo [[comparo]], Cic.: c. leges [[inter]] se, Quint.: m. Ang. [[gegen]] wen? (= im [[Verhältnis]] zu wem?) [[durch]] ad [[mit]] Akk., [[nec]] comparandus [[hic]] [[quidem]] ad illum est, Ter. eun. 681. – m. folg. indir. Fragesatz = vergleichend [[zusammenstellen]], [[durch]] [[Vergleichung]] [[abwägen]], [[erwägen]], [[ermessen]], id [[ego]] [[semper]] [[sic]] [[mecum]] [[agito]] et [[comparo]], [[quo]] pacto magnam hanc molem minuam, Acc. fr.: [[proin]] tu id [[cui]] fiat, [[non]] [[qui]] faciat compara, Acc. fr.: fuere [[qui]] compararent, [[quae]] in Drusum honora et magnifica [[Augustus]] fecisset, Tac.: [[deinde]] comparat, [[quanto]] [[plures]] deleti sint hominum impetu,... [[quam]] omni reliquā calamitate, Cic.: comparando [[hinc]], [[quam]] [[intestina]] corporis [[seditio]] [[similis]] esset irae [[plebis]] in patres, flexisse mentes hominum, Liv.: cum comparetur, [[utrum]] [[satius]] sit populum [[frumentum]] accipere, an [[non]] accipere, Cornif. rhet. – / Parag. Infin. compararier, Catull. 61, 65 u. 70 75.
|georg=(1) com-[[paro]]<sup>1</sup>, āvī, ātum, āre, [[beschaffen]], I) [[durch]] [[äußere]], [[meist]] [[mater]]. Anstalten, a) lebl. Objj. u. leb. [[Wesen]] [[anschaffen]] ([[auch]] [[durch]] [[Kauf]] = [[ankaufen]]), [[verschaffen]], [[bereiten]], [[herrichten]], [[zurichten]], [[instand]]-, in [[Bereitschaft]] [[setzen]], [[ausrüsten]], [[zurüsten]], Menschen = [[aufbieten]], [[aufbringen]], [[aufstellen]], α) aktiv, navem et mulierem, Plaut.: [[praedia]], [[ankaufen]], Plin. ep.: [[aurum]] ac vestem [[atque]] [[alia]] [[quae]] [[opus]] sunt, Ter.: imbres nivesque (v. personif. [[Winter]]), Hor.: [[diligentia]] comparat divitias, [[neglegentia]] corrumpit animum, Cornif. rhet.: c. discipulum, Cic. – u. ([[als]] milit. t. t.) [[arma]], Liv.: classem, Cic.: milites, Liv.: copias, Nep.: equitatum, Cic.: exercitum, Cic.: [[praesidium]], Caes.: rem frumentariam, Caes. – m. Ang. [[wie]]? [[paulo]] studiosius tabulas pictas, Cic.: gemmas, signa, tabulas antiqui operis animosissime, Suet. – m. Ang. wo? [[ibi]] [[domicilium]], Liv. – m. Ang. [[woher]]? multiplicem [[undique]] familiam, Suet.: boves de vicinis, Pallad.: magnas Romae copias ex delectu Italiae, Cic.: ex commodis od. ex incommodis alcis sua commoda, [[sich]] jmds. [[Wohlergehen]] od. [[Unglück]] [[zunutze]] [[machen]], Ter. – m. Ang. wem? [[für]] od. [[gegen]] wen? [[durch]] Dat., alci [[quadraginta]] minas, Plaut.: [[donum]] [[huic]] [[dono]] [[contra]], Plaut.: aquam calidam fesso [[marito]], Tibull.: funestas epulas fratri, Cic.: uniones singulos [[non]] singulis auribus, Sen.: accusatorem filio [[suo]], [[aufstellen]] [[gegen]] s. S. , Cic. – m. [[Angabe]] [[von]] wem? alci a civitatibus laudationes (lobende Zeugnisse) per vim et metum, Cic. – m. Ang. [[gegen]] wen? [[venenum]] in alqm, Suet.: de perfugis nostris copias comparat is [[contra]] [[nos]], Cic. – [[mit]] Ang. [[wonach]]? [[voltum]] e voltu, [[einrichten]], Plaut. Amph. 960. – m. Ang. [[wozu]]? supellectilem [[non]] ad usum [[modo]], [[sed]] ad ostentationem [[luxus]], Curt.: homines ad lecticam, Catull.: bestias ad [[munus]] populi, Suet.: ad hanc rem conficiendam [[quam]] plurimos utres [[atque]] [[etiam]] culleos, Nep.: u. (im Bilde) totam hanc [[fere]] legem ad [[eius]] [[opes]] evertendas [[tamquam]] machinam comparari, Cic.: c. animum auditoris [[idonee]] ad reliquam dictionem, [[vorbereiten]], Cic.: [[ferrum]] in tutelam [[sui]], in alterius perniciem, Quint.: [[sex]] tribunos ad intercessionem, [[gewinnen]] [[für]] usw., Liv.: milites ad resistendum, Nep.: manum in ultionem domini, Suet.: [[illa]] (animalia), [[quae]] [[vel]] scindendo [[solo]] [[vel]] maturando itineri comparamus, Ps. Quint. decl. – [[mit]] Ang. [[wodurch]]? [[victum]] labore et industriā, Cic. fr.: magisteria sacerdotii ambitione et licitatione, [[durch]] [[Steigern]] um die [[Wette]] [[sich]] zu [[verschaffen]] [[suchen]], Suet.: [[res]] naturā comparatae (Ggstz. [[res]] artificiosae), Cornif. rhet. – m. Ang. [[wie]] [[teuer]]? [[care]] cibum, Val. Max.: ad saginam ferarum carius [[pecudes]], zu [[teuer]] [[ankaufen]], Suet.: [[quanti]] quasque (pecunias) [[ante]] civile [[bellum]] comparassent, Suet. (vgl. no. b). – n. pl. [[des]] Partiz. subst., reddere comparata, die ([[durch]] [[Kauf]]) erworbenen Gegenstände, Eutr. 8, 13. – β) refl. se comparare, [[sich]] [[rüsten]], [[sich]] in [[Bereitschaft]] [[setzen]], [[sich]] [[anschicken]], [[sich]] [[gefaßt]] [[machen]] od. [[halten]], [[dum]] se [[uxor]] comparat, Cic.: u. [[itaque]] se comparat, homines ex agris arcessit, Cic. – gew. m. Ang. [[wozu]]? [[durch]] ad u. Akk., se ad [[iter]] in diem posterum, Liv.: se ad respondendum, Cic.: u. ([[als]] milit. t. t.) se ad eruptionem [[atque]] omnes [[casus]], Caes. – γ) [[Passiv]] comparari medial = [[sich]] [[anschicken]] [[sich]] [[rüsten]], m. Ang. [[wozu]]? [[durch]] ad od. in m. Akk., [[ita]] fiet, ut iisdem locis et ad suadendum et ad dissuadendum [[simus]] comparati, gerüstet sind, Cornif. rhet. 3, 4: ab [[hoc]] colloquio legati [[Romani]] in Boeotiam comparati sunt, rüsteten [[sich]] (schickten [[sich]] an) zur [[Abreise]] [[nach]] B., Liv. 42, 43, 4. – δ) [[mit]] folg. Infin., si [[quis]] urere tecta comparat, [[sich]] anschickt, Ov. trist. 2, 267 sq.: et in requiem fessos dare comparat [[artus]], Ps. Verg. cul. 205. – ε) absol. ([[bes]]. [[als]] milit. t. t.), datur [[spatium]] comparandi, Cic.: datur [[tempus]] ad comparandum, Nep.: habere [[tempus]] ad comparandum, Liv. – impers., ex [[hac]] [[quoque]] parte diligentissime comparatur, Cic. – b) Vorkehrungen u. Zustände [[aller]] [[Art]] [[vorbereiten]], [[zurüsten]], [[veranstalten]], [[bereiten]], [[stiften]], [[veranlassen]], u. dgl., [[iter]] ad alqm, Nep.: [[bellum]], Liv.: fugam, Caes.: societates, amicitias, Cic.: [[tumultus]] domesticos et intestinos, Cornif. rhet.: accusationem c. et constituere, Cic.: nuptias [[domi]], Cornif. rhet.: [[convivium]] [[magnifice]] et [[ornate]], Cic.: [[bellum]] omni ratione, Nep.: [[bellum]] [[ita]], ut etc., Liv. – m. Ang. wem? alci [[convivium]], Val. Max.: crudelissimum et luctuosissimum [[exitium]] patriae, Cic.: [[sibi]] [[aditus]] ad [[alias]] [[res]], Cic.: alci insidias, Curt. u. Iustin.: alci insidias per alqm, Cic.: capiti alcis insidias, Curt. – m. [[Angabe]] um welchen [[Preis]]? ludos HS CCC, Cic. – m. Ang. [[gegen]] wen? [[bellum]] [[contra]] aras et focos, Cic.: [[bellum]] [[adversus]] alqm, Caes.: insidias in [[caput]] alcis, Curt. – m. Ang. [[wozu]]? [[wofür]]?[[incendium]] ad interimendum ([[eum]]) vivum, Nep.: subsidia ad omnes [[casus]], Caes.: [[remedium]] [[sibi]] ad magnitudinem frigorum et tempestatum vim, Cic.: dolum ad capiendos [[eos]], Liv. – m. Ang. [[wodurch]]? [[sibi]] auctoritatem re [[bene]] gestā, Caes.<br />'''II)''' [[durch]] [[innere]] [[Einrichtung]], [[Anordnung]] so u. so [[bestellen]], [[stellen]], (= in die u. die [[Stellung]] od. [[Verfassung]]-, in das u. das [[Verhältnis]]-, in die u. die [[Lage]] [[bringen]]), so u. so [[einrichten]], [[anordnen]], [[bestimmen]], α) Pers.u. deren [[Charakter]]: [[sic]] fuimus [[semper]] comparati, ut etc., Cic.: [[ita]] comparatam [[esse]] hominum naturam, ut etc., Ter. – u. se comp. m. folg. Infin., [[sich]] [[dazu]] [[verstehen]], zu usw., Turpil. com. 99. Titin. com. 57: u. [[ita]] se comp. ([[sich]] so [[stellen]]) m. Infin., Ter. eun. 47. – β) menschl. Zustände, Einrichtungen u. dgl. ([[bes]]. [[durch]] Anordnungen, Gesetze, v. den Vorfahren usw., s. Dietsch u. Fabri Sall. Cat. 51, 8): [[numquam]] vidi iniquius certationem comparatam (so [[übel]] bestellte [[Händel]]), [[quam]] [[hodie]] [[inter]] [[nos]] fuit, Ter.: o iura praeclara [[atque]] [[divinitus]] a nostris maioribus [[iam]] [[inde]] a [[principio]] [[Romani]] nominis comparata! Cic. Balb. 31. – gew. ([[meist]] [[mit]] vorhergeh. allgem. [[Pronomen]] beim [[Aktiv]] [[als]] [[Objekt]], beim [[Passiv]] [[als]] [[Subjekt]]) m. folg. ut od. [[quod]]., zB. [[itaque]] maiores [[nostri]] [[raro]] id accidere voluerunt, praetores, ut [[considerate]] fieret, comparaverunt, Cic. Quint. 51: [[bene]] maiores [[nostri]] [[hoc]] comparaverunt, ut neminem regem, quem armis cepissent, vitā privarent, Cornif. rhet. 4, 23: u. im Pass., [[quoniam]] [[ita]] [[ratio]] comparata est vitae, ut [[alia]] [[aetas]] oriatur, Cic.: [[ita]] quoique in aetate hominum comparatum, voluptatem ut [[maeror]] [[comes]] consequatur, Plaut.: [[quam]] [[inique]] comparatum est, ut etc., [[wie]] [[ungerecht]] ist es in der [[Welt]] eingerichtet, Ter.: cum [[ita]] a [[natura]] comparatum sit, ut etc., Sen.: naturā [[hoc]] [[ita]] comparatum est, ut etc., Liv.: u. [[iam]] [[hoc]] [[prope]] iniquissime comparatum est, [[quod]] ([[weil]], daß usw.) etc., Cic. – / Archaist. [[comparassit]] = comparaverit, Plaut. Epid. 122 G.<br />'''(2)''' [[comparo]]<sup>2</sup>, āvī, ātum, āre ([[compar]]), gleichs. begleichen, d.i. [[gleichmachen]], [[gleichstellen]], I) eig., in eine gleiche [[Stellung]]-, in [[ein]] gleiches [[Verhältnis]] [[bringen]], a) Lebl.: labella cum labellis, [[genau]] [[Lippe]] [[auf]] [[Lippe]] [[drücken]], Plaut. asin. 668. – ut [[inter]] ignem et terram aquam [[deus]] animamque poneret eaque [[inter]] se compararet et proportione coniungeret, Cic. Tim. 15: comparari [[postremo]], [[mit]] dem letzten in [[Verhältnis]] [[stehen]], ibid. 14. – b) Pers.: α) [[als]] Kollegen in gleiche [[Stellung]] [[bringen]], [[zusammenstellen]], priore [[item]] consulatu [[inter]] se comparati, Liv.: [[non]] possumus [[non]] vereri, ne [[male]] comparati [[sitis]], Liv. – β) [[als]] gewachsenen [[Gegner]] jmdm. gegenüberstellen, [[mit]] jmd. [[zusammenbringen]], [[sich]] [[messen]] [[lassen]] (eig. Gladiatoren, [[dann]] [[auch]] Feldherren, Anwälte), [[postquam]] Agesilaum cum ingentibus copiis in Asiam [[misere]], [[non]] [[facile]] dixerim, [[quod]] aliud [[par]] ducum [[tam]] [[bene]] comparatum fuerit, Iustin. – m. Ang. wem? alqm Threci, Suet. – gew. m. Ang. [[mit]] wem? comparari cum Aesernino Samnite, cum patrono disertissimo, Cic. – m. Ang. [[gegen]] wen? comparari [[adversus]] veterem ac [[perpetuum]] imperatorem, Liv. – m. Ang. [[wozu]]? [[Scipio]] et [[Hannibal]] [[velut]] ad [[extremum]] [[certamen]] comparati duces, Liv.<br />'''II)''' übtr., in gleiches [[Verhältnis]] [[bringen]], [[ausgleichen]], a) übh.: [[senium]] suum cum dolore alcis coniungere et comparare, Acc. tr. 90. – [[als]] publiz. t. t., comparare provincias [[inter]] se, od. bl. comparare provincias, od. bl. comparare [[inter]] se, die Amtsgeschäfte [[ausgleichen]], in betreff der Amtsgeschäfte [[übereinkommen]], -eine Übereinkunft [[treffen]] (v. höhern Magistraten), Liv. (s. Fabri Liv. 24, 10, 2. Dietsch Sall. Iug. 43, 1). – b) in der Beurteilung [[gleich]] [[machen]], α) gleichs. [[als]] [[ebenbürtig]] [[gleichstellen]], [[auf]] [[gleichen]] [[Fuß]] [[stellen]] (Ggstz. anteferre, praeferre, anteponere, [[vorziehen]]), [[nullius]] [[consilium]] [[non]] [[modo]] antelatum, [[sed]] ne comparatum [[quidem]] est, Nep. – m. Ang. wem? [[quis]] [[huic]] deo compararier ausit? Catull.: neminem [[tibi]] [[profecto]] hominem ex omnibus anteposuissem, [[aut]] [[etiam]] comparassem, Cic. fr.: ut, [[qui]] aliorum iudicio [[mihi]] [[comparatus]] erat, suā [[mox]] confessione me [[sibi]] praeferret, Liv.: [[utrum]] [[exercitus]] exercitui an [[dignitas]] an [[causa]] comparari poterat? Liv.: et se [[mihi]] comparet [[Aiax]]? Ov.: commentarii [[non]] comparandi superioribus [[eius]] scriptis, Hirt. b. G. – m. Ang. [[mit]] wem?fuit [[enim]] [[talis]] [[dux]], ut [[non]] [[solum]] aetatis suae cum primis compararetur, [[sed]] ne de maioribus [[natu]] [[quidem]] [[quisquam]] anteponeretur, Nep.: u. m. Ang. [[wodurch]]? ([[deutsch]] [[woran]]?) virtute se comp. cum alqo, Caes. – β) gleichs. [[als]] [[Gegner]] gegenüberstellen, [[vergleichen]], vergleichend [[zusammenstellen]], [[einen]] [[Vergleich]] [[anstellen]] (s. Pabst Tac. dial. 7. p. 29), maiora et minora et paria, Cic.: similitudines, Cic.: comparandi [[anxietas]], Quint. – [[mit]] Ang. [[wodurch]]? ([[deutsch]] [[wonach]]?) [[res]] [[numero]], [[specie]], Cic.: imperatores formā ac [[decore]] corporis, Cic. – [[mit]] Ang. [[von]] wo aus? ([[deutsch]] [[wonach]]?) si [[diligenter]] et ex [[nostrorum]] et ex Graecorum [[copia]] comparare voles, Cic. de or. 1, 11. – m. Ang. wem? ([[deutsch]] [[mit]] wem?) [[durch]] Dat., Attico Lysiae Catonem [[nostrum]], Cic.: equi [[fortis]] et victoris senectuti c. suam, Cic.: antiquum sermonem nostro, Quint.: se maiori pauperiorum turbae, Hor.: copias copiis [[vel]] [[numero]] [[vel]] militum genere, Liv.: [[cur]] [[illi]] [[vobis]] comparandi sint? [[vergleichbar]], Liv. (vgl. Weißenb. u. Wölffl. Liv. 21, 43, 12). – m. Ang. [[mit]] wem? [[durch]] cum m. Abl. od. ([[miteinander]]) [[durch]] [[inter]] se, zB. Catonem cum Philisto et Thucydide, Cic.: corporis commoda cum externis et externa cum corporis, et ipsa [[inter]] se corporis, et externa cum externis, Cic.: cum [[meum]] [[factum]] cum tuo [[comparo]], Cic.: c. leges [[inter]] se, Quint.: m. Ang. [[gegen]] wen? (= im [[Verhältnis]] zu wem?) [[durch]] ad [[mit]] Akk., [[nec]] comparandus [[hic]] [[quidem]] ad illum est, Ter. eun. 681. – m. folg. indir. Fragesatz = vergleichend [[zusammenstellen]], [[durch]] [[Vergleichung]] [[abwägen]], [[erwägen]], [[ermessen]], id [[ego]] [[semper]] [[sic]] [[mecum]] [[agito]] et [[comparo]], [[quo]] pacto magnam hanc molem minuam, Acc. fr.: [[proin]] tu id [[cui]] fiat, [[non]] [[qui]] faciat compara, Acc. fr.: fuere [[qui]] compararent, [[quae]] in Drusum honora et magnifica [[Augustus]] fecisset, Tac.: [[deinde]] comparat, [[quanto]] [[plures]] deleti sint hominum impetu,... [[quam]] omni reliquā calamitate, Cic.: comparando [[hinc]], [[quam]] [[intestina]] corporis [[seditio]] [[similis]] esset irae [[plebis]] in patres, flexisse mentes hominum, Liv.: cum comparetur, [[utrum]] [[satius]] sit populum [[frumentum]] accipere, an [[non]] accipere, Cornif. rhet. – / Parag. Infin. compararier, Catull. 61, 65 u. 70 75.
}}
{{LaEn
|lnetxt=comparo comparare, comparavi, comparatus V TRANS :: prepare; provide; compose; collect, get together/hold of; raise (force); unite<br />comparo comparo comparare, comparavi, comparatus V TRANS :: place together, match, couple, pair; set/pit against; treat as equal; compare<br />comparo comparo comparare, comparavi, comparatus V TRANS :: set up/establish/institute; arrange, dispose, settle; buy, acquire, secure
}}
}}