3,273,773
edits
(cc1) |
m (Text replacement - "<b class="b2">([\w]+)<\/b>" to "$1") |
||
Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=thymos | |Transliteration C=thymos | ||
|Beta Code=qumo/s | |Beta Code=qumo/s | ||
|Definition=ὁ, <span class="sense"><p> <span class="bld">A</span> <b class="b2">soul, spirit</b>, as <b class="b2">the principle of life, feeling and thought</b>, esp. <b class="b2">of strong feeling and passion</b> (rightly derived from <b class="b3">θύω</b> (B) by <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span> 419e</span> <b class="b3">ἀπὸ τῆς θύσεως καὶ ζέσεως τῆς ψυχῆς</b>): </span><span class="sense"> <span class="bld">I</span> in physical sense, <b class="b2">breath, life</b>, <b class="b3">θ. ἀπηύρα, ἀφελέσθαι, ἐξαίνυσθαι, ὀλέσαι</b>, freq. in Hom., <span class="bibl">Il.6.17</span>, <span class="bibl">5.852</span>, <span class="bibl">155</span>, <span class="bibl">1.205</span>: c. dupl. acc., ἄμφω θ. ἀπηύρα <span class="bibl">6.17</span>; ἐπεί κε… ῥεθέων ἐκ θ. ἕληται <span class="bibl">22.68</span>; <b class="b3">λίπε δ' ὀστέα θ</b>. <span class="bibl">12.386</span>; <b class="b3">ἀπὸ δ' ἔπτατο θ</b>. <span class="bibl">Od.10.163</span>; ὀλίγος δ' ἔτι θ. ἐνῆεν <span class="bibl">Il.1.593</span>; μόγις δ' ἐσαγείρετο θυμόν <span class="bibl">21.417</span>; ἄψορρόν οἱ θ. ἐνὶ στήθεσσιν ἀγέρθη <span class="bibl">4.152</span>; θυμοῦ καὶ ψυχῆς κεκαδών <span class="bibl">11.334</span>; of animals, <span class="bibl">3.294</span>, <span class="bibl">12.150</span>, etc.: less freq. in Trag., <span class="bibl">A. <span class="title">Ag.</span>1388</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span>620</span> (troch.). </span><span class="sense"> <span class="bld">2</span> <b class="b2">spirit, strength</b>, τείρετο δ' ἀνδρῶν θ. ὑπ' εἰρεσίης <span class="bibl">Od.10.78</span>; ἐν δέ τε θ. τείρεθ' ὁμοῦ καμάτῳ τε καὶ ἱδρῷ <span class="bibl">Il.17.744</span>. </span><span class="sense"> <span class="bld">3</span> <b class="b3">πάτασσε δὲ θ. ἑκάστου</b> each man's | |Definition=ὁ, <span class="sense"><p> <span class="bld">A</span> <b class="b2">soul, spirit</b>, as <b class="b2">the principle of life, feeling and thought</b>, esp. <b class="b2">of strong feeling and passion</b> (rightly derived from <b class="b3">θύω</b> (B) by <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span> 419e</span> <b class="b3">ἀπὸ τῆς θύσεως καὶ ζέσεως τῆς ψυχῆς</b>): </span><span class="sense"> <span class="bld">I</span> in physical sense, <b class="b2">breath, life</b>, <b class="b3">θ. ἀπηύρα, ἀφελέσθαι, ἐξαίνυσθαι, ὀλέσαι</b>, freq. in Hom., <span class="bibl">Il.6.17</span>, <span class="bibl">5.852</span>, <span class="bibl">155</span>, <span class="bibl">1.205</span>: c. dupl. acc., ἄμφω θ. ἀπηύρα <span class="bibl">6.17</span>; ἐπεί κε… ῥεθέων ἐκ θ. ἕληται <span class="bibl">22.68</span>; <b class="b3">λίπε δ' ὀστέα θ</b>. <span class="bibl">12.386</span>; <b class="b3">ἀπὸ δ' ἔπτατο θ</b>. <span class="bibl">Od.10.163</span>; ὀλίγος δ' ἔτι θ. ἐνῆεν <span class="bibl">Il.1.593</span>; μόγις δ' ἐσαγείρετο θυμόν <span class="bibl">21.417</span>; ἄψορρόν οἱ θ. ἐνὶ στήθεσσιν ἀγέρθη <span class="bibl">4.152</span>; θυμοῦ καὶ ψυχῆς κεκαδών <span class="bibl">11.334</span>; of animals, <span class="bibl">3.294</span>, <span class="bibl">12.150</span>, etc.: less freq. in Trag., <span class="bibl">A. <span class="title">Ag.</span>1388</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span>620</span> (troch.). </span><span class="sense"> <span class="bld">2</span> <b class="b2">spirit, strength</b>, τείρετο δ' ἀνδρῶν θ. ὑπ' εἰρεσίης <span class="bibl">Od.10.78</span>; ἐν δέ τε θ. τείρεθ' ὁμοῦ καμάτῳ τε καὶ ἱδρῷ <span class="bibl">Il.17.744</span>. </span><span class="sense"> <span class="bld">3</span> <b class="b3">πάτασσε δὲ θ. ἑκάστου</b> each man's [[heart]] beat high, <span class="bibl">23.370</span>, cf. <span class="bibl">7.216</span>. </span><span class="sense"> <span class="bld">II</span> [[soul]], as shown by the feelings and passions; and so, </span><span class="sense"> <span class="bld">1</span> [[desire]] or [[inclination]], esp. desire for meat and drink, [[appetite]], πιέειν ὅτε θ. ἀνώγοι <span class="bibl">Il.4.263</span>; πλησάμενος… θυμὸν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος <span class="bibl">Od.17.603</span>: generally, τά με θ. ἐνὶ στήθεσσι κελεύει <span class="bibl">Il.7.68</span>; <b class="b3">βαλέειν δέ ἑ ἵετο θ</b>. <span class="bibl">8.301</span>; αἲ γάρ με μένος καὶ θ. ἀνείη <span class="bibl">22.346</span>; <b class="b3">θ. ἐποτρύνῃ [τινά</b>] <span class="bibl">Od.9.139</span>; <b class="b3">θ. ἐπέσσυταί τινι, ἐφορμᾶται</b>, <span class="bibl">Il.1.173</span>, <span class="bibl">13.73</span>; <b class="b3">ἤθελε θυμῷ</b> he wished <b class="b2">in his heart</b> or <b class="b2">with all his heart</b>, <span class="bibl">16.255</span>, <span class="bibl">21.65</span>; ἵετο θυμῷ <span class="bibl">2.589</span>; so later <b class="b3">θυμῷ βουλόμενοι</b> wishing <b class="b2">with all their heart</b>, <span class="bibl">Hdt. 5.49</span>; [ὄσσα ϝ] οι θ. κε θέλῃ γένεσθαι <span class="bibl">Sapph.<span class="title">Supp.</span>1.3</span>; θυμὸς ὥρμα <span class="bibl">Pi. <span class="title">O.</span>3.25</span>, cf. <span class="bibl">38</span>; θυμὸς ἡδονὴν φέρει <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>286</span>; ὧν ἐρᾷ θυμός <span class="bibl">Herod.7.61</span>; τῶν σφι θ. ἦν μάλιστα <span class="bibl">Hdt.1.1</span>; ἄλλως σφι θ. ἐγένετο θεήσασθαι τὸν πόλεμον <span class="bibl">Id.8.116</span>, etc.: with Verb omitted, σὲ γάρ μοι θῦμος ὔμνην <span class="bibl">Alc. 5</span>; <b class="b3">ἄρχ' αὐτὸς ὥς σοι θ</b>. <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>1319</span>; <b class="b3">ὅπου ὑμῖν θ</b>. <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>3.1.37</span>; βῆξαι θυμός ἐγγίνεται <span class="bibl">Hp.<span class="title">Prog.</span>8</span>. </span><span class="sense"> <span class="bld">2</span> <b class="b2">mind, temper, will</b>, <b class="b3">θ. πρόφρων, ἵλαος</b>, <span class="bibl">Il. 8.39</span>, <span class="bibl">9.639</span>; <b class="b3">θ. ὑπερφίαλος καὶ ἀπηνής, νηλέα θ. ἔχοντας, σιδήρεος θ</b>., <span class="bibl">15.94</span>, <span class="bibl">19.229</span>, <span class="bibl">Od.5.191</span>; <b class="b3">ἕνα θ. ἔχειν</b> to be of one [[mind]], <span class="bibl">Il.15.710</span>, etc.; οὐδὲ λύκοι τε καὶ ἄρνες ὁμόφρονα θ. ἔχουσιν <span class="bibl">22.263</span>; ἕτερος δέ με θ. ἔρυκε <span class="bibl">Od.9.302</span>; <b class="b3">ἐμὸν θ. ἔπειθεν</b> ib.<span class="bibl">33</span>; θωπείας κολακικάς, αἳ… τοὺς θ. ποιοῦσιν κηρίνους <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>633d</span>. </span><span class="sense"> <span class="bld">3</span> <b class="b2">spirit, courage</b>, <b class="b3">μένος καὶ θ</b>. <span class="bibl">Il.20.174</span>; θ. ἐνὶ στήθεσσι λαβεῖν <span class="bibl">Od.10.461</span>; <b class="b3">πᾶσιν δὲ παραὶ ποσὶ κάππεσε θ</b>. <span class="bibl">Il.15.280</span>; <b class="b3">ψῦχρος ἔγεντο θ</b>., of doves, Sapph.16; θ. ἔχειν ἀγαθόν <span class="bibl">Hdt.1.120</span>; θ. οὐκ ἀπώλεσεν <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>26</span>; ὁ θυμὸς εὐθὺς ἦν Ἀμυνίας <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>570</span>; <b class="b3">ἴωμεν ῥώμῃ καὶ θυμῷ ἐπί</b>… <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>4.2.21</span>; φρονήματός τε καὶ θυμοῦ ἐμπίπλασθαι <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>411c</span>: so in Philos., opp. <b class="b3">λόγος, ἐπιθυμία</b>, ib.<span class="bibl">440b</span>, al., cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1328a7</span>, <span class="bibl">1327b24</span>, Phld.<span class="title">Mus.</span>p.26K., etc.; personified, <b class="b2">Passion, Emotion</b>, opp. <b class="b3">Λογισμός</b>, <span class="bibl">Cleanth.Stoic.1.129</span>. </span><span class="sense"> <span class="bld">4</span> <b class="b2">the seat of anger</b>, χωόμενον κατὰ θυμόν <span class="bibl">Il.1.429</span>; νεμεσιζέσθω ἐνὶ θυμῷ <span class="bibl">17.254</span>; θυμὸν ἐχώσατο <span class="bibl">16.616</span>, etc.: hence, <b class="b2">anger, wrath</b>, δάμασον θυμόν <span class="bibl">9.496</span>; <b class="b3">εἴξας ᾧ θυμῷ</b> ib.<span class="bibl">598</span>; θυμὸς μέγας ἐστὶ… βασιλήων <span class="bibl">2.196</span>; θ. ὀξύς <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span> 1193</span>; θ. κρείσσων τῶν ἐμῶν βουλευμάτων <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>1079</span>, etc.; <b class="b3">θυμῷ</b> f.l. for [[θυμοῦ]] in <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>718</span>; οἱ τῷ θ. πραχθέντες φόνοι <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>867b</span>; opp. <b class="b3">λογισμός</b>, <span class="bibl">Th.2.11</span>, etc.; <b class="b3">ἐπανάγειν τὸν θ</b>. <span class="bibl">Hdt.7.160</span>; ἐκτείνειν <span class="bibl">And.3.31</span>; καταθέσθαι <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>567</span>; δακεῖν <span class="bibl">Id.<span class="title">Nu.</span>1369</span>; θυμῷ χρᾶσθαι <span class="bibl">Hdt.1.137</span>, al.; ὀργῆς καὶ θυμοῦ μεστοί <span class="bibl">Isoc.12.81</span> (so <b class="b3">τὴν ὀργὴν καὶ τὸν θ</b>., i.e. the outward manifestation of <b class="b3">ὀ</b>., Phld.<span class="title">Ir.</span>p.90W.); of horses, <span class="bibl">X.<span class="title">Eq.</span> 9.2</span>: pl. (not earlier than Pl., f.l. in <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>718</span> (lyr.)), <b class="b2">fits of anger, passions</b>, περὶ φόβων τε καὶ θυμῶν <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span>40e</span>; οἵ τε θ. καὶ αἱ κολάσεις <span class="bibl">Id.<span class="title">Prt.</span>323e</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Rh.</span>1390a11</span>. </span><span class="sense"> <span class="bld">5</span> <b class="b2">the heart</b>, as the seat of the emotions, esp. joy or grief, <b class="b3">χαῖρε, γήθησε δὲ θυμῷ</b>, <span class="bibl">Il.14.156</span>, <span class="bibl">7.189</span>; θ. ἐνὶ στήθεσσι γεγήθει <span class="bibl">13.494</span>; μιν ἄχος κραδίην καὶ θ. ἵκανεν <span class="bibl">2.171</span>; <b class="b3">ἄχνυτο θ</b>. <span class="bibl">14.39</span>, etc.; <b class="b3">δόκησε δ' ἄρα σφίσι θ. ὣς ἔμεν ὡς εἰ</b>… they felt as glad at [[heart]] as if... <span class="bibl">Od.10.415</span>; <b class="b3">μηδ' ὀνίαισι δάμνα… θ</b>. Sapph.1.4; of fear, δέος ἔμπεσε θυμῷ <span class="bibl">Il.17.625</span>, cf. <span class="bibl">8.138</span>; of love, τὴν ἐκ θυμοῦ φίλεον <span class="bibl">9.343</span>; ἐκ θυμοῦ στέργοισα <span class="bibl">Theoc.17.130</span>; <b class="b3">ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ</b> my <b class="b2">heart's</b> beloved, <span class="bibl">Il.5.243</span>; reversely, <b class="b3">ἀπὸ θ. μᾶλλον ἐμοὶ ἔσεαι</b> wilt be alien from my [[heart]], <span class="bibl">1.562</span>; <b class="b3">ἐκ θ. πεσέειν</b>, i.e. to lose thy favour, <span class="bibl">23.595</span>; ἔρωτι θυμὸν ἐκπλαγεῖσα <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>8</span>; ἐκ θ. κλαῦσαι Philet. 11. </span><span class="sense"> <span class="bld">6</span> <b class="b2">mind, soul, as the seat of thought</b>, <b class="b3">ταῦθ' ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θ</b>. <span class="bibl">Il.1.193</span>, etc.; <b class="b3">ᾔδεε γὰρ κατὰ θ</b>. <span class="bibl">2.409</span>, cf. <span class="bibl">4.163</span>, etc.; φράζετο θυμῷ <span class="bibl">16.646</span>; ἐν θ. ἐβάλοντο ἔπος <span class="bibl">15.566</span>; τοὺς λόγους θυμῷ βάλε <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>706</span>; εἰς θ. βαλεῖν τι <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>975</span>; <b class="b3">οὐκ ἐς θ. φέρω</b> I bring him not into my [[mind]] or [[thoughts]], <span class="bibl">Id.<span class="title">El.</span>1347</span>.</span> | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1224.png Seite 1224]] ὁ (θύω, Plat. Crat. 419 e ἀπὸ τῆς θύσεως καὶ ζέσεως τῆς ψυχῆς), die aufwallende, sich bewegende Lebenskraft; – 1) <b class="b2">Leben, Lebenskraft</b>, Lebensfülle, deren Sitz in der Brust, [[στῆθος]], u. bestimmter im Zwerchfell, φρένες ist; θυμὸν ἀποπνείων, das Leben aushauchend, Il. 4, 524. 13, 654; τὸν μὲν λίπε [[θυμός]], ihn verließ das Leben, 4, 470; λίπε δ' ὀστέα [[θυμός]] 12, 386; auch von Ochsen, Od. 4, 140; θυμὸς ῷχετ' ἀπὸ μελέων Il. 13, 671; ἐξαίνυτο θυμόν, er raubte das Leben, 4, 531; [[ἄμφω]] θυμὸν ἀπηύρα 6, 17; μή τις ἐκ θυμὸν ἕλοιτο 17, 17; ῥεθέων ἐκ θυμὸν ἕληται 5, 317; μή σε βάλω, ἀπὸ δὲ μελιηδέα θυμὸν ἕλωμαι, das süße Leben dir nehme, 22, 68; auch von Thieren, 12, 180; [[εἵως]] φίλον ὤλεσε θυμόν, bis er das Leben verlor, 11, 342; αὐτὸς δ' ὤλεσε θυμὸν ὑφ' Ἕκτορος 17, 616; [[ὀλίγος]] δ' ἔτι θυμὸς ἐνῆεν 1, 593; θυμοῦ δευομένους, des Lebenshauches ermangelnd, von Thieren, 3, 294; [[μόγις]] δ' ἐσαγείρετο θυμόν, er sammelte die Lebensgeister, kam wieder zu sich, 21, 417, wie ἐς φρένα θυμὸς ἀγέρθη, der Geist sammelte sich wieder in das Zwerchfell, 22, 475, u. ἄψοῤῥόν οἱ θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἀγέρθη 4, 152; vom Pferde ἀπὸ δ' ἔπτατο [[θυμός]] 16, 469; vom Hirsche Od. 10, 163; von der Taube ὠκὺς δ' ἐκ μελέων θυμὸς πτάτο Il. 23, 880. Seltner mit [[ψυχή]] verbunden, wie θυμοῦ καὶ ψυχῆς κεκαδών Il. 11, 334. Vgl. noch [[βέλος]] δ' ἔτι θυμὸν ἐδάμνα, der Wurf betäubte ihn noch, 14, 439. Selten so bei den Folgdn; οὕτω τὸν αὑτοῦ θυμὸν ὁρμαίνει πεσών, von Agamemnon, der im Sterben ist, Aesch. Ag. 1361. Bei Eur. Bacch. 621 ist θυμὸν ἐκπνέων, ἱδρῶτα σώματος στάζων ἄπο vom lebhaften Athem bei der Anstrengung zu verstehen; Rhes. 786 αἱ (ἵπποι) ἔρεγκον ἐξ ἀντηρίδων θυμόν. – Der Lebensmuth u. die frische Kraft wird durch Anstrengung geschwächt; dah. τείρετο δ' ἀνδρῶν θυμὸς ὑπ' εἰρεσίης, ihre Seele wurde matt, Od. 10, 78; ἐν δέ τε θυμὸς τείρεθ' [[ὁμοῦ]] καμάτῳ τε καὶ ἱδρῷ Il. 17, 744. – Wie aber der Athem schneller u. hörbarer wird bei heftigen Gemüthsbewegungen, πάτασσε δὲ θυμὸς ἑκάστου νίκης ἱεμένων Il. 23, 370, vgl. 7, 216 (wir sagen: das Herz schlug ihnen), so bedeutet [[θυμός]] – 21 die auch sinnlich wahrnehmbare Begierde, die Aeußerung des Begehrungsvermögens u. des Willens, zunächst – a) <b class="b2">Verlangen, Trieb, Neigung</b>; nach Speise u. Trank; πιέειν ὅτε θυμὸς ἀνώγοι Il. 4, 263; ἔπιόν θ' ὅσον ἤθελε [[θυμός]] 9, 117; [[οὐδέ]] τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης 1, 468; πλησάμενος δ' ἄρα θυμὸν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος Od. 17, 603; ἤραρε θυμὸν ἐδωδῇ 14, 111; [[ἄδος]] τέ μιν ἵκετο θυμόν Il. I1, 88. Sehr geläufig sind die Vrbdgn θυμὸς ἐποτρύνει καὶ ἀνώγει, Il. 6, 439, βαλέειν δέ ἑ θυμὸς ἄνωγεν, 8, 322, das Herz trieb ihn zu schießen, τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι κελεύει, 7, 68, [[κραδίη]] καὶ θυμὸς κελεύει, 13, 784, ἵετο θυμῷ, 2, 589, βαλέειν δέ ἑ ἵετο [[θυμός]], 8, 301, οἷ θυμὸς ἐβούλετο, 15, 596, εἴ τοι θυμὸς ἐπέσσυται, 10, 173, θυμὸς ἐφορμᾶται πολεμίζειν, 13, 73, Σαρπηδόνα θυμὸς ἀνῆκεν [[τεῖχος]] ἐπαΐξαι, 12, 307; vom Löwen κέλεται δέ ἑ [[θυμός]] 12, 300; – ᾡ θυμῷ εἴξας ἐμίγη φιλότητι, seiner Neigung nachgebend, Il. 9, 594; ἀέκοντί γε θυμῷ 4, 43. – Pind. θυμὸς ὀτρύνει, ὥρμαινε, OI. 3, 26. 40, θυμῷ ἐθέλων I. 5, 40; κλαῦσαι ὅσον μοι θυμὸς ἡδονὴν φέρει, soviel ich will, Soph. El. 278; θυμῷ βουλόμενοι, von Herzen wünschend, Her. 5, 49, der auch vrbdí ἤ σφι θυμὸς ἐγένετο θεήσασθαι τὸν πόλεμον, sie bekamen Luft, 8, 116; vgl. ὠνέεσθαι τῶν φορτίων τῶν σφι ἦν θυμὸς [[μάλιστα]] 1, 1; ἀπελαύνετε [[ὅποι]] ὑμῖν [[θυμός]] Xen. Cyr. 3, 1, 37. – b)<b class="b2"> Muth</b>, der sich auch durch lebhaftes Athmen äußert, als besondere Thätigkeit der Lebenskraft erscheint, vgl. [[σφῶϊν]] δ' ἐν γούνεσσι βαλῶ [[μένος]] ἠδ' ἐνὶ θυμῷ Il. 17, 451; μένεος δ' ἐμπλήσατο θυμὸν ἀγρίου 22, 312; θυμὸς [[ἄναλκις]] 16, 355; ὤτρυνε [[μένος]] καὶ [[θυμός]] 20, 174; θυμὸν [[λαμβάνω]], Muth fassen, Od. 10, 461; [[ἵππος]] δ' ἐν τοῖσι δεινοῖς θυμὸν οὐκ ἀπώλεσεν, verlor den Muth nicht in der Gefahr, Soph. El. 26; θυμὸς [[ἀμυνίας]] Ar. Equ. 568; θυμὸν ἔχε ἀγαθόν, habe guten Muth, Her. 1, 120; Sp., wie Luc. Hermot. 4; φρονήματος καὶ θυμοῦ ἐμπίπλαται καὶ ἀνδρειότερος γίγνεται αὐτὸς [[αὑτοῦ]] Plat. Rep. III, 411 c, vgl. II, 357 b; ἴωμεν ῥώμῃ καὶ θυμῷ ἐπὶ τοὺς πολεμίους Xen. Cyr. 4, 2, 21; auch θυμοὶ κυνῶν, Plut. Symp. 5, 7, 5; nach Plat. defin. 415 e ὁρμὴ [[βίαιος]] [[ἄνευ]] λογισμοῦ. – c) Zornmuth, | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1224.png Seite 1224]] ὁ (θύω, Plat. Crat. 419 e ἀπὸ τῆς θύσεως καὶ ζέσεως τῆς ψυχῆς), die aufwallende, sich bewegende Lebenskraft; – 1) <b class="b2">Leben, Lebenskraft</b>, Lebensfülle, deren Sitz in der Brust, [[στῆθος]], u. bestimmter im Zwerchfell, φρένες ist; θυμὸν ἀποπνείων, das Leben aushauchend, Il. 4, 524. 13, 654; τὸν μὲν λίπε [[θυμός]], ihn verließ das Leben, 4, 470; λίπε δ' ὀστέα [[θυμός]] 12, 386; auch von Ochsen, Od. 4, 140; θυμὸς ῷχετ' ἀπὸ μελέων Il. 13, 671; ἐξαίνυτο θυμόν, er raubte das Leben, 4, 531; [[ἄμφω]] θυμὸν ἀπηύρα 6, 17; μή τις ἐκ θυμὸν ἕλοιτο 17, 17; ῥεθέων ἐκ θυμὸν ἕληται 5, 317; μή σε βάλω, ἀπὸ δὲ μελιηδέα θυμὸν ἕλωμαι, das süße Leben dir nehme, 22, 68; auch von Thieren, 12, 180; [[εἵως]] φίλον ὤλεσε θυμόν, bis er das Leben verlor, 11, 342; αὐτὸς δ' ὤλεσε θυμὸν ὑφ' Ἕκτορος 17, 616; [[ὀλίγος]] δ' ἔτι θυμὸς ἐνῆεν 1, 593; θυμοῦ δευομένους, des Lebenshauches ermangelnd, von Thieren, 3, 294; [[μόγις]] δ' ἐσαγείρετο θυμόν, er sammelte die Lebensgeister, kam wieder zu sich, 21, 417, wie ἐς φρένα θυμὸς ἀγέρθη, der Geist sammelte sich wieder in das Zwerchfell, 22, 475, u. ἄψοῤῥόν οἱ θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἀγέρθη 4, 152; vom Pferde ἀπὸ δ' ἔπτατο [[θυμός]] 16, 469; vom Hirsche Od. 10, 163; von der Taube ὠκὺς δ' ἐκ μελέων θυμὸς πτάτο Il. 23, 880. Seltner mit [[ψυχή]] verbunden, wie θυμοῦ καὶ ψυχῆς κεκαδών Il. 11, 334. Vgl. noch [[βέλος]] δ' ἔτι θυμὸν ἐδάμνα, der Wurf betäubte ihn noch, 14, 439. Selten so bei den Folgdn; οὕτω τὸν αὑτοῦ θυμὸν ὁρμαίνει πεσών, von Agamemnon, der im Sterben ist, Aesch. Ag. 1361. Bei Eur. Bacch. 621 ist θυμὸν ἐκπνέων, ἱδρῶτα σώματος στάζων ἄπο vom lebhaften Athem bei der Anstrengung zu verstehen; Rhes. 786 αἱ (ἵπποι) ἔρεγκον ἐξ ἀντηρίδων θυμόν. – Der Lebensmuth u. die frische Kraft wird durch Anstrengung geschwächt; dah. τείρετο δ' ἀνδρῶν θυμὸς ὑπ' εἰρεσίης, ihre Seele wurde matt, Od. 10, 78; ἐν δέ τε θυμὸς τείρεθ' [[ὁμοῦ]] καμάτῳ τε καὶ ἱδρῷ Il. 17, 744. – Wie aber der Athem schneller u. hörbarer wird bei heftigen Gemüthsbewegungen, πάτασσε δὲ θυμὸς ἑκάστου νίκης ἱεμένων Il. 23, 370, vgl. 7, 216 (wir sagen: das Herz schlug ihnen), so bedeutet [[θυμός]] – 21 die auch sinnlich wahrnehmbare Begierde, die Aeußerung des Begehrungsvermögens u. des Willens, zunächst – a) <b class="b2">Verlangen, Trieb, Neigung</b>; nach Speise u. Trank; πιέειν ὅτε θυμὸς ἀνώγοι Il. 4, 263; ἔπιόν θ' ὅσον ἤθελε [[θυμός]] 9, 117; [[οὐδέ]] τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης 1, 468; πλησάμενος δ' ἄρα θυμὸν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος Od. 17, 603; ἤραρε θυμὸν ἐδωδῇ 14, 111; [[ἄδος]] τέ μιν ἵκετο θυμόν Il. I1, 88. Sehr geläufig sind die Vrbdgn θυμὸς ἐποτρύνει καὶ ἀνώγει, Il. 6, 439, βαλέειν δέ ἑ θυμὸς ἄνωγεν, 8, 322, das Herz trieb ihn zu schießen, τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι κελεύει, 7, 68, [[κραδίη]] καὶ θυμὸς κελεύει, 13, 784, ἵετο θυμῷ, 2, 589, βαλέειν δέ ἑ ἵετο [[θυμός]], 8, 301, οἷ θυμὸς ἐβούλετο, 15, 596, εἴ τοι θυμὸς ἐπέσσυται, 10, 173, θυμὸς ἐφορμᾶται πολεμίζειν, 13, 73, Σαρπηδόνα θυμὸς ἀνῆκεν [[τεῖχος]] ἐπαΐξαι, 12, 307; vom Löwen κέλεται δέ ἑ [[θυμός]] 12, 300; – ᾡ θυμῷ εἴξας ἐμίγη φιλότητι, seiner Neigung nachgebend, Il. 9, 594; ἀέκοντί γε θυμῷ 4, 43. – Pind. θυμὸς ὀτρύνει, ὥρμαινε, OI. 3, 26. 40, θυμῷ ἐθέλων I. 5, 40; κλαῦσαι ὅσον μοι θυμὸς ἡδονὴν φέρει, soviel ich will, Soph. El. 278; θυμῷ βουλόμενοι, von Herzen wünschend, Her. 5, 49, der auch vrbdí ἤ σφι θυμὸς ἐγένετο θεήσασθαι τὸν πόλεμον, sie bekamen Luft, 8, 116; vgl. ὠνέεσθαι τῶν φορτίων τῶν σφι ἦν θυμὸς [[μάλιστα]] 1, 1; ἀπελαύνετε [[ὅποι]] ὑμῖν [[θυμός]] Xen. Cyr. 3, 1, 37. – b)<b class="b2"> Muth</b>, der sich auch durch lebhaftes Athmen äußert, als besondere Thätigkeit der Lebenskraft erscheint, vgl. [[σφῶϊν]] δ' ἐν γούνεσσι βαλῶ [[μένος]] ἠδ' ἐνὶ θυμῷ Il. 17, 451; μένεος δ' ἐμπλήσατο θυμὸν ἀγρίου 22, 312; θυμὸς [[ἄναλκις]] 16, 355; ὤτρυνε [[μένος]] καὶ [[θυμός]] 20, 174; θυμὸν [[λαμβάνω]], Muth fassen, Od. 10, 461; [[ἵππος]] δ' ἐν τοῖσι δεινοῖς θυμὸν οὐκ ἀπώλεσεν, verlor den Muth nicht in der Gefahr, Soph. El. 26; θυμὸς [[ἀμυνίας]] Ar. Equ. 568; θυμὸν ἔχε ἀγαθόν, habe guten Muth, Her. 1, 120; Sp., wie Luc. Hermot. 4; φρονήματος καὶ θυμοῦ ἐμπίπλαται καὶ ἀνδρειότερος γίγνεται αὐτὸς [[αὑτοῦ]] Plat. Rep. III, 411 c, vgl. II, 357 b; ἴωμεν ῥώμῃ καὶ θυμῷ ἐπὶ τοὺς πολεμίους Xen. Cyr. 4, 2, 21; auch θυμοὶ κυνῶν, Plut. Symp. 5, 7, 5; nach Plat. defin. 415 e ὁρμὴ [[βίαιος]] [[ἄνευ]] λογισμοῦ. – c) Zornmuth, [[Zorn]]; δάμασον θυμὸν μέγαν, bändige, mäßige deinen Zorn, Il. 9, 496; θυμὸς δὲ [[μέγας]] ἐστὶ βασιλῆος 2, 196; vgl. [[μάλα]] θυμὸν χολώθη, er wurde zornig im Herzen, 4, 494, θυμὸν ἐχώσατο 16, 616, νεμεσίζεσθαι ἐνὶ θυμῷ 17, 254, ἀπειλήσω τόγε θυμῷ 15, 212. So θυμὸς [[ὀξύς]] Soph. O. C. 1195; θυμὸς δὲ [[κρείσσων]] τῶν ἐμῶν βουλευμάτων Eur. Med. 1047; θυμὸν δσκών, den Grimm verbeißend, Ar. Nubb. 1351; ὶν' ἐγὼ γελάσω καὶ τὸν θυμὸν κατάθωμαι Vesp. 567, u. meinen Unwillen unterdrücke; σχάσον θυμοῦ πνοάς Eur. Phoen. 457; θυμὸν ἐπανάγειν Her. 7, 160; οἱ λογισμῷ ἐλάχιστα χρώμενοι θυμῷ πλεῖστον ἐς [[ἔργον]] καθίστανται Thuc. 2, 11; ὀργῆς καὶ θυμοῦ μεστοί Isocr. 12, 81; οἱ τῷ θυμῷ πραχθέντες φόνοι Plat. Legg. IX, 867 b; τοῖς θυμοῖς καὶ ταῖς ὀργαῖς Phil. 47 e; θυμῷ [[μᾶλλον]] ἢ λογισμῷ Pol. 2, 35, 3; Sp., ὀργῇ καὶ θυμῷ χρώμενος Hdn. 8, 4, 1, εὐθὺς ἐξέῤῥηξε τὴν ὀργὴν καὶ τὸν θυμὸν ἐξέχεε Luc. de calumn. 23. Von Pferden, Xen. Hipp. 9, 2. – d) übh. <b class="b2">Empfindung, Gefühl</b>, wo wir gew. [[Herz]] sagen; von der Freude, [[χαίρω]] θυμῷ Il. 14, 156, γήθησε δὲ θυμῷ 7, 189, Αἰνείᾳ θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι γεγήθει 13, 494, γηθήσειν κατὰ θυμόν 13, 416; Trauer, ἄχνυτο δέ [[σφιν]] θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι 14, 39, [[ἀκαχίζω]] θυμῷ 6, 486; vgl. κῆρ ἄχνυται ἐν θυμῷ 6, 524, ὀδύρεο σὸν κατὰ θυμόν 24, 549, [[ἄχος]] κραδίην καὶ θυμὸν ἱκάνει 1, 17; Furcht, [[δέος]] ἔμπεσε θυμῷ 17, 625, δεῖσε δ' ὅγ' ἐν θυμῷ 8, 138; Unwillen erregen, τῇ δ' ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινεν 3, 395; Mitleid erregen, rühren, 24, 467; Hoffnung, οἷ θυμὸς ἐέλπετο 12, 407, Τρωσὶν δ' ἔλπετο θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἑκάστου 15, 701, ἔλπετο θυμῷ 17, 404, οὐκ ἔλπετο ὃν κατὰ θυμόν 13, 8; – θυμὸν ἔθελξε Il. 15, 321; die Neigung gewinnen, besänftigen, ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ, meinem Herzen, 5, 243; ἐγὼ τὴν ἐκ θυμοῦ φίλεον, von Herzen lieben, 9, 343; ἀπὸ θυμοῦ εἶναι, vom Herzen fern, nicht geliebt sein, 1, 562; ἐκ θυμοῦ πίπτειν, aus dem Herzen fallen, ihm verhaßt werden, 23, 595; vgl. ἔρωτι θυμὸν ἐκπλαγεῖσα Eur. Med. 8; θυμὸς [[πρόφρων]], [[ἵλαος]], Il. 8, 39. 19, 178, [[ἀπηνής]] Od. 23, 97, [[νηλεής]] II. 19, 229, [[σιδήρεος]] 22, 357, [[ἄπιστος]] 23, 72; [[σιδηρόφρων]] Aesch. Spt. 52; [[γελανής]], [[ἀταλός]], Pind. P. 4, 181 N. 7, 92; [[ὑψηλόφρων]] Eur. I. A. 919. – 31 <b class="b2">Gesinnung, Sinn</b>; ἕνα φρεσὶ θυμὸν ἔχοντες Il. 15, 710; τόνδε νόον καὶ θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἔχοντες 4, 309; [[ἶσον]] θυμὸν ἔχοντες, gleiche Gesinnung hegend, 17, 720; auch von Ochsen, 13, 704, vgl. οὐδὲ λύκοι τε καὶ ἄρνες ὁμόφρονα θυμὸν ἔχουσιν 22, 263; δόκησε δ' ἄρα σφίσι θυμὸς ἃς [[ἔμεν]], so dünkte ihnen ums Herz, zu Muthe zu sein, Od. 10, 415; vgl. noch αἰδῶ θέσθ' ἐνὶ θυμῷ Il. 15, 561. – 41 <b class="b2">Gedanke, Erwägung</b>; ἕτερός με θυμὸς ἔρυκε, ein anderer Entschluß hielt mich zurück, Od. 9, 302; ἥδε δέ οἱ κατὰ θυμὸν ἀρίστη φαίνετο [[βουλή]] Il. 2, 5; φράζετο θυμῷ 16, 646; ἐν θυμῷ δ' ἐβάλοντο [[ἔπος]], sie überlegten es, 15, 566; Aesch. τοὺς ἐμοὺς λόγους θυμῷ [[βάλε]] Prom. 708; μή νυν ἔτ' αὐτῶν μηδὲν ἐς θυμὸν βάλῃς Soph. O. R. 975; [[οὐδέ]] γ' ἐς θυμὸν [[φέρω]], ich bringe ihn mir nicht in die Gedanken, kann mich seiner nicht erinnern, El. 1347; – σύνθετο θυμῷ βουλήν Il. 7, 44; ὃς [[σάφα]] θυμῷ εἰδείη τεράων 12, 228; ᾔδεε γὰρ κατὰ θυμόν 2, 409; [[οἶδα]] κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν 4, 163; οὐδ' ἃς τοῦ θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἔπειθον 9, 587. – Nach Homer herrscht die Bdtg des Begehrungsvermögens, Willens vor, gew. mit der Nebenbdtg des heftig Erregten. | ||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls |