Κρόνος: Difference between revisions

|Definition=ὁ, <span class="title">Cronos</span>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>137</span>, <span class="bibl"><span class="title">Op.</span>111</span>, <span class="bibl">Il.8.479</span>, <span class="bibl">14.203</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span> 203</span>, <span class="bibl"><span class="title">Eu.</span>641</span>; <b class="b3">οἷς δὴ βασιλεὺς</b> K. [[ἦν]] 'in the golden age', <span class="bibl">Cratin.165</span>; <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> ὁ ἐπὶ Κρόνου βίος <span class="bibl">Arist.<span class="title">Ath.</span>16.7</span>.—Later interpreted as, = [[χρόνος]], cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mu.</span>401a15</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b3">ὁ τοῦ</b> K. (sc. [[ἀστήρ]]) the planet <span class="title">Saturn</span>, <span class="bibl">Id.<span class="title">Metaph.</span>1073b35</span>, <span class="bibl"><span class="title">Mu.</span>392a24</span>, <span class="bibl">399a11</span>; so later <b class="b3">Κρόνος, ὁ</b>, <span class="title">Placit.</span>2.32.1, <span class="bibl">Cleom.2.7</span>; <b class="b3">ἡ τοῦ</b> K. [[ἡμέρα]] <span class="title">Saturday</span>, <span class="bibl">D.C.37.16</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> nickname for [[a dotard]], [[old fool]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>929</span>, <span class="bibl"><span class="title">V.</span>1480</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Euthd.</span>287b</span>, <span class="bibl">Hyp.<span class="title">Fr.</span> 252</span>.</span>

|lstext='''Κρόνος''': ὁ, (ἴδε ἐν λέξ. [[κραίνω]]) ὁ αὐτὸς τῷ παρὰ Λατ. Saturnus, υἱὸς τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τῆς Γαίας, Ἡσ. Θ. 137· ἀνὴρ τῆς Ρέας, πατὴρ δὲ τοῦ [[Διός]], τοῦ Ποσειδῶνος, τοῦ Ἅιδου, τῆς Ἥρας, τῆς Δήμητρος καὶ τῆς Ἑστίας, [[αὐτόθι]] 453, κἑξ.· ἐβασίλευε δὲ ἐν τῷ οὐρανῷ, ἕως οὗ τὰ τέκνα [[αὐτοῦ]] τὸν ἐξώρισαν εἰς τὸν Τάρταρον, Ἰλ. Θ. 479, Κ. 203, πρβλ. Αἰσχύλ. Πρ. 201, Εὐμ. 641· ἐπὶ Κρόνου ὅτε ἐβασίλευεν ἐν τῷ οὐρανῷ, παρὰ τοῖς θνητοῖς ἦτο ὁ [[χρυσοῦς]] αἰών, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 111· [[ἐντεῦθεν]], οἷς δὴ βασιλεὺς Κρ. ἦν, κατὰ τὴν χρυσῆν βασιλείαν τοῦ Κρόνου, Κρατῖν. ἐν «Πλούτοις» 2· ὁ ἐπὶ Κρόνου [[βίος]], [[βίος]] χρυσῆς ἀναπαύσεως, Λουκ. Δραπ. 1, 7. ― [[μετὰ]] [[ταῦτα]] τὸ [[ὄνομα]] ἑρμηνεύεται ὡς = [[χρόνος]], πρβλ. Ἀριστ. π. Κόσμ. 7, 2. 2) ὁ [[πλανήτης]] [[Κρόνος]], ὁ αὐτ. Μετὰ τὰ Φυσ. 11. 8, 11, π. Κόσμ. 2, 9., 6, 18· ἡ ἐπίδρασις [[αὐτοῦ]] ἦτο ὀλεθρία, Casaub. εἰς Περσ. 5. 50. ΙΙ. ὡς ἐκ τῆς σχέσεως [[αὐτοῦ]] πρὸς τὸν παρελθόντα χρόνον ὁ [[Κρόνος]] ἐχρησίμευεν ἐν Ἀθήναις ὡς ἐπώνυμον παλίμπαιδος, «ξεμωραμμένου» γέροντος, Ἀριστοφ. Νεφ. 929, Σφ. 1480, Πλάτ. Εὐθύδ. 287Β· ἴδε Κρονικὸς ΙΙ, [[Κρόνιος]] ΙΙ, [[Κρόνιππος]], [[Κρονοδαίμων]], κτλ.· πρβλ. Ἰαπετός.

|auten=[[Cronus]] (Saturnus), the [[father]] of [[Zeus]], [[Poseidon]], [[Hades]], [[Hera]], Demēter, and Hestia; overthrown [[with]] the Titans, Il. 8.415, , 3, Il. 5.721.

|sltr=[[Κρόνος]] ([[only]] in gen. Κρόνου.) [[father]] of [[Zeus]]. Κρόνου παῖδ [[Zeus]] (O. 1.10) παρὰ Κρόνου τύρσιν in the islands of the [[blessed]] (O. 2.70) Κρόνου παῖ [[Zeus]] (O. 4.8) Κρόνου σὺν παιδὶ [[Zeus]] (O. 7.67) πὰρ Κρόνου λόφῳ (v. [[Κρόνιος]] b.) (O. 8.17) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> καὶ πάγον Κρόνου προσεφθέγξατο (O. 10.50) ὑπεροχωτάτᾳ πρέπεν Οὐρανιᾶν θυγατέρι Κρόνου [[Hera]] (P. 2.39) Οὐρανίδα [[γόνον]] εὐρυμέδοντα Κρόνου [[Cheiron]] (P. 3.4) καὶ Κρόνου παῖδας βασιλῆας [[ἴδον]] the gods (P. 3.94) ἐκ δὲ Κρόνου καὶ Ζηνὸς ἥρωας αἰχματὰς φυτευθέντας καὶ ἀπὸ χρυσεᾶν Νηρηίδων Αἰακίδας (N. 5.7) παρ' εὐδένδρῳ μολὼν ὄχθῳ Κρόνου (N. 11.25) Κρόνου σεισίχθον' υἱὸν [[Poseidon]] (I. 1.52) [[εὐρύοπα]] Κρόνου [[παῖς]] [[Zeus]] Πα. . 13. Κρόνου παῖ[δες] the gods (Pae. 8.72)

|mltxt=ο (Α [[Κρόνος]])<br /><b>1.</b> ο [[νεώτερος]] [[γιος]] του Ουρανού και της Γης («Ίαπετός τε [[Κρόνος]] τε», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[ονομασία]] πλανήτη<br /><b>αρχ.</b><br /><b>μτφ.</b> [[ανόητος]] ή [[μωρός]] [[γέρος]]<br />α. («[[οὕτως]] εἶ [[Κρόνος]], [[ὥστε]] ἃ τὸ πρῶτον εἴπομεν νῦν ἀναμιμνήσκει», <b>Πλάτ.</b><br />β. «οὐχὶ διδάξεις τοῦτον [[Κρόνος]] ὤν», <b>Αριστοφ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Η [[άποψη]] [[κατά]] την οποία η λ. συνδέεται με τη λ. [[κραίνω]] «[[αποτελειώνω]]» εμφανίζει μορφολογικές δυσκολίες, [[επειδή]] ο τ. [[κραίνω]] ανάγεται σε [[κρααίνω]]. Αβέβαιες φαίνονται και οι συνδέσεις της λ. με τα [[κορέννυμι]], [[κορυφή]] και [[κεραΐζω]] «[[φονεύω]]». Η λ. συνδέθηκε παρετυμολογικά και με τη λ. [[χρόνος]]. (Η σημ. «[[χρόνος]]» της λ. μαρτυρείται στον Αριστοτέλη).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[κρονείον]], <i>κρονίδης</i>, [[κρονικός]], [[κρόνιος]], <i>κρονίων</i>, <i>κρονιών</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[κρονόληρος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κρόνιππος]], [[κρονοδαίμων]], [[κρονοθήκη]], <i>κρονότεκνος</i>].

{{elru

|elrutext='''Κρόνος:''' ὁ<br /><b class="num">1)</b> Крон(ос) (младший из Титанов, сын Урана и Геи, отец Реи, Деметры, Геры, Гадеса, Посидона и Зевса, а тж. Киклопов; оскопив Урана, захватил власть над миром, но сам был низложен и сменен Зевсом; у Hom. [[ἀγκυλομήτης]] «хитрый»; с ним отожд. италийский [[Saturnus]]);<br /><b class="num">2)</b> выживший из ума старик, старый дурень Arph.;<br /><b class="num">3)</b> планета Сатурн Arst.

|elnltext=Κρόνος -ου, ὁ Kronos (vader van Zeus); overdr. kom. oude gek.

|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: son of Ouranos a. Gaia, husband of Rhea, father of Zeus etc. (Il.); also as surname = [[Gray]], [[old jester]] (Ar.).<br />Derivatives: Patronymics: [[Κρονίδης]] m. = [[Ζεύς]] (Il.), <b class="b3">Κρονίδαρ πολυετής</b> H. (Lac.); [[Κρονίων]] <b class="b2">id.</b> (Il.). Adj. : [[Κρόνιος]] <b class="b2">of K.</b> etc. (Pi., A.), <b class="b3">τὰ Κρόνια</b> <b class="b2">K.-feast</b> (D.), [[Κρονιών]] month-name (Samos), f. [[Κρονιάς]] (Plu.); [[Κρονικός]] <b class="b2">of K., primeval</b> (Att.; Chantraine Ét. sur le vocab. gr. 150). [[Κρονεῖον]] <b class="b2">K.-temple</b> (pap.), [[Κρονίσκοι]] pl. title of a book (Gal.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Appellat. meaning unknown, so without etymology. Several hypotheses. To [[κραίνω]] as "the Accomplisher" resp. "the Ruler" (Usener Götternamen 26f. with S. Tr. 126, Kretschmer Sprache 2, 66 a. 71 [prop. a Phrygian high god]); formally impossible, as [[κραίνω]] < [[κρααίνω]], s. v. To [[κορέννυμι]] as "(dieu de la) production (et de la) croissance" (Carnoy Musée belge 24, 10). To [[κεραΐζω]] etc. as "the Invalid, the Old one" (Güntert Weltkönig 234). - Extensively on [[Κρόνος]] (orig. harvest-god) Nilsson Gr. Rel. 1,510. - Like [[χρόνος]], [[θρόνος]], [[κλόνος]] etc. prob. Pre-Greek.

|ftr='''Κρόνος''': {Krónos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': Sohn des Uranos u. der Gaia, Gemahl der Rhea, Vater des Zeus usw. (seit Il.), auch als Spitzname = [[Greis]], [[alter Narr]] (Ar. u. a.).<br />'''Derivative''': Ableitungen. Patronymika : [[Κρονίδης]] m. = [[Ζεύς]] (Il. usw.), Κρονίδαρ· [[πολυετής]] H. (lak.); [[Κρονίων]] ib. (seit Il.). Adj. : [[Κρόνιος]] ‘zu K. gehörig’ usw. (Pi., A. u. a.), τὰ [[Κρόνια]] ‘K.-Fest’ (D. usw.), Κρονιών Monatsname (Samos), f. [[Κρονιάς]] (Plu.); [[Κρονικός]] ‘zu K. gehörig, uralt, altmodisch’ (att. usw.; Chantraine Ét. sur le vocab. gr. 150). [[Κρονεῖον]] ‘K.-Tempel’ (Pap.), Κρονίσκοι pl. Buchtitel (Gal.).<br />'''Etymology''' : Appellativische Bedeutung unbekannt, mithin ohne Etymologie. Mehrere Hypothesen. Zu [[κραίνω]] als "der Vollender" bzw. "der Herrscher" (Usener Götternamen 26f. mit S. ''Tr''. 126, Kretschmer Sprache 2, 66 u. 71 [eig. phrygischer Höhengott]); schon formal unmöglich, weil [[κραίνω]] < [[κρααίνω]], vgl. s. v. Zu [[κορέννυμι]] u. Verw. als "(dieu de la) production (et de la) croissance" (Carnoy Musée belge 24, 10). Zu [[κεραΐζω]] usw. als "der Gebrechliche, der Alte" (Güntert Weltkönig 234). Zwei "pelasgische" Erklärungen von v. Windekens: zu [[βιβρώσκω]] als "der Verschlucker" (Le Muséon 63, 108ff.); zu [[κορυφή]] usw. als "celui des sommets" (Beitr. z. Namenforsch. 9, 167 f.). — Ausführlich über [[Κρόνος]] (urspr. Erntegott) Nilsson Gr. Rel. 1,510m. reich. Lit.<br />'''Page''' 2,24-25