Anonymous

προστάτης: Difference between revisions

From LSJ
m
Text replacement - "Arist.''Pol.''" to "Arist.''Pol.''"
m (Text replacement - "(*UTF)(*UCP)\[\[\[(\w+)\]\]\]" to "($1)")
m (Text replacement - "Arist.''Pol.''" to "Arist.''Pol.''")
 
(42 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
{{LSJ1
{{LSJ1
|Full diacritics=προστᾰτης
|Full diacritics=προστᾰ́της
|Medium diacritics=προστάτης
|Medium diacritics=προστάτης
|Low diacritics=προστάτης
|Low diacritics=προστάτης
Line 8: Line 8:
|Transliteration C=prostatis
|Transliteration C=prostatis
|Beta Code=prosta/ths
|Beta Code=prosta/ths
|Definition=ου, ὁ, (προΐστημι) <span class="sense"><span class="bld">A</span> <b class="b2">one who stands before, front-rank man</b>, f.l. for [[πρωτοστάτης]] in <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span> 3.3.41</span>, <span class="bibl"><span class="title">Eq.Mag.</span>2.2</span>,<span class="bibl">6</span>:—but elsewh., </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[leader]], [[chief]], esp. of a democracy, προστάτεω ἐπιλαβέσθαι <span class="bibl">Hdt.1.127</span>, <span class="bibl">5.23</span>; οἱ π. τοῦ δήμου <span class="bibl">Th.3.75</span>, <span class="bibl">4.46</span>,<span class="bibl">66</span>; <b class="b3">οἱ τῶν δήμων π</b>. <span class="bibl">Id.3.82</span>; ὁ π. Κλέων <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>569</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Eq.</span>1128</span> (lyr.); μεταβολὴ ἐκ προστάτου ἐπὶ τύραννον <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>565d</span>; [<b class="b3">Σόλων] πρῶτος τοῦ δήμου π</b>. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Ath.</span>2.2</span>,al. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> generally, [[ruler]], opp. [[ἀστοί]], <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>963</span>; Καδμείων <span class="bibl">Id.<span class="title">Th.</span>1031</span>; Κνωσίων <span class="bibl">Arr.<span class="title">Epict.</span>3.9.3</span>; Μολοσσῶν <span class="title">GDI</span>1334 (Epirus, iii B.C.); [[χώρας]], [[χθονός]], <span class="bibl">E.<span class="title">Heracl.</span> 964</span>, <span class="bibl"><span class="title">IA</span>373</span> (troch.); <b class="b3">τῆς Ἑλλάδος προστάται</b>, of the Spartans, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span> 3.1.3</span>, cf. <span class="bibl">Isoc.4.103</span>, <span class="bibl">D.9.23</span>; <b class="b3">π. τοῦ ἐμπορίου</b>, of Greeks in Egypt, <span class="bibl">Hdt. 2.178</span>; τοῦ πολέμου <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>7.2.23</span>; <b class="b3">προστάται τῆς εἰρήνης</b> its [[chief authors]], <span class="bibl">Id.<span class="title">HG</span>5.1.36</span>; <b class="b3">τῆς πρὸς τοὺς θεοὺς ἐπιμελείας π</b>. <span class="bibl">D.22.78</span>; [[administrator]], τῆς κεχωρισμένης προσόδου <span class="bibl"><span class="title">PTeb.</span>81.19</span> (ii B.C.); [<b class="b3">τοῦ ἱεροῦ</b>] <span class="title">OGI</span>531.3 (Bithynia, iii A.D.); [[θεᾶς]] ib.209.4 (Philae, iii A.D.), cf. <span class="bibl"><span class="title">Ostr.</span>412</span>, al. (i A.D.): metaph., ἔρως π. τῶν ἀργῶν ἐπιθυμιῶν <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span> 572e</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[president]] or [[presiding officer]], π. τοῦ γυμνασίου <span class="title">CIG</span>2881.16 (Branchidae), cf. <span class="title">OGI</span>130.16 (Egypt, ii B.C.), <span class="title">Supp.Epigr.</span>4.598.37 (Teos, i B.C.), <span class="title">IG</span>22.1368.13; <b class="b3">π. συνεδρίου</b> ib.9(2).205.33 (Aetolian League); [[προβούλων]] ib.9(1).694.116 (Corc.); ([[γερουσίας]]) ib.7.2808 (Hyettus, iii B.C.); [[δαμιοργῶν]] ib.5(1).1425.16 (Messene); ([[βουλᾶς]]) ib.14.256.5 (Phintias); τῆς μέσης Ἀκαδημίας <span class="bibl">S.E.<span class="title">P.</span>1.232</span>: freq. in pl., = [[πρυτάνεις]], <span class="title">SIG</span>194.15 (Amphipolis, iv B.C.), etc.; <b class="b3">γνώμα προστατᾶν</b> ib.187.1 (Cnidus, iv B.C.), cf. <span class="title">IG</span>12(8).264.13 (Thasos, iv B.C.). </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> <b class="b2">one who stands before and protects, guardian, champion</b>, πυλωμάτων <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>408</span>, cf. <span class="bibl">798</span>; πόλεως <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>519b</span>; [<b class="b3">τῆς ποιητικῆς</b>] <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span>607d</span>; τῆς πάντων ἐλευθερίας <span class="bibl">D.15.30</span>, etc.; epith. of gods, as Apollo, <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>209</span> (lyr.), <span class="title">IPE</span>12.89 (ii A.D.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> at Athens, etc., [[patron]] who took charge of the interests of [[μέτοικοι]], etc.: hence <b class="b3">ἐπὶ προστάτου οἰκεῖν</b> live under protection of [[a patron]], <span class="bibl">Lys.31.9</span>, 14, <span class="bibl">Lycurg.145</span>; <b class="b3">προστάτην ἐπιγράφειν τινά</b> choose as one's [[patron]], <span class="bibl">Luc. <span class="title">Peregr.</span>11</span>; αὑτῷ πονηρὸν προστάτην ἐπεγράψατο <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>684</span>; ἔχειν <span class="bibl">Id.<span class="title">Pl.</span>920</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>882</span> (lyr.); <b class="b3">νέμειν π</b>. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1275a13</span>; also <b class="b3">γράφεσθαι προστάτου</b> to be entered <b class="b2">by one's patron's name</b>, be attached to [[a patron]], οὐ Κρέοντος προστάτου γεγράφομαι <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>411</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> = Lat. [[patronus]], <span class="bibl">Plu.<span class="title">Rom.</span>13</span>, <span class="bibl"><span class="title">Mar.</span>5</span>, <span class="title">IG</span>3.687, 14.1078 (Rome, iii A.D.), <span class="title">OGI</span>549.6 (Ancyra, iii A.D.), etc. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> <b class="b3">θεοῦ π</b>. [[one who stands before]] a god to entreat him, [[suppliant]], <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>1278</span>, cf. <span class="bibl">1171</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">V</span> Medic., [[prostate gland]], Herophil. ap. <span class="bibl">Gal.<span class="title">UP</span>14.11</span> (v.l.).</span>
|Definition=προστάτου, ὁ, ([[προΐστημι]])<br><span class="bld">A</span> [[one who stands before]], [[front-rank man]], [[falsa lectio|f.l.]] for [[πρωτοστάτης]] in [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]'' 3.3.41, ''Eq.Mag.''2.2,6:—but elsewhere,<br><span class="bld">II</span> [[leader]], [[chief]], especially of a [[democracy]], [[προστάτεω]] ἐπιλαβέσθαι [[Herodotus|Hdt.]]1.127, 5.23; οἱ προστάται τοῦ δήμου Th.3.75, 4.46,66; <b class="b3">οἱ τῶν δήμων π.</b> Id.3.82; ὁ προστάτης Κλέων Ar.''Ra.''569, cf. ''Eq.''1128 (lyr.); μεταβολὴ ἐκ προστάτου ἐπὶ τύραννον Pl.''R.''565d; <b class="b3">[Σόλων] πρῶτος τοῦ δήμου προστάτης</b> Arist.''Ath.''2.2,al.<br><span class="bld">2</span> generally, [[ruler]], opp. [[ἀστοί]], A.''Supp.''963; Καδμείων Id.''Th.''1031; Κνωσίων Arr.''Epict.''3.9.3; Μολοσσῶν ''GDI''1334 (Epirus, iii B.C.); [[χώρας]], [[χθονός]], E.''Heracl.'' 964, ''IA''373 (troch.); <b class="b3">τῆς Ἑλλάδος προστάται</b>, of the [[Spartan|Spartans]], X.''HG'' 3.1.3, cf. Isoc.4.103, D.9.23; <b class="b3">προστάτης τοῦ ἐμπορίου</b>, of Greeks in Egypt, [[Herodotus|Hdt.]] 2.178; τοῦ πολέμου [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''7.2.23; <b class="b3">προστάται τῆς εἰρήνης</b> its [[chief author]]s, Id.''HG''5.1.36; <b class="b3">τῆς πρὸς τοὺς θεοὺς ἐπιμελείας π.</b> D.22.78; [[administrator]], τῆς κεχωρισμένης προσόδου ''PTeb.''81.19 (ii B.C.); <b class="b3">[τοῦ ἱεροῦ]</b> ''OGI''531.3 (Bithynia, iii A.D.); θεᾶς ib.209.4 (Philae, iii A.D.), cf. ''Ostr.''412, al. (i A.D.): metaph., [[ἔρως]] προστάτης τῶν ἀργῶν ἐπιθυμιῶν = a ruling passion protector of idle appetites Pl.''R.'' 572e.<br><span class="bld">3</span> [[president]] or [[presiding officer]], προστάτης τοῦ γυμνασίου ''CIG''2881.16 (Branchidae), cf. ''OGI''130.16 (Egypt, ii B.C.), ''Supp.Epigr.''4.598.37 (Teos, i B.C.), ''IG''22.1368.13; <b class="b3">προστάτης συνεδρίου</b> ib.9(2).205.33 (Aetolian League); [[προβούλων]] ib.9(1).694.116 (Corc.); ([[γερουσίας]]) ib.7.2808 (Hyettus, iii B.C.); [[δαμιοργῶν]] ib.5(1).1425.16 (Messene); ([[βουλᾶς]]) ib.14.256.5 (Phintias); τῆς μέσης Ἀκαδημίας S.E.''P.''1.232: freq. in plural, = πρυτάνεις, ''SIG''194.15 (Amphipolis, iv B.C.), etc.; <b class="b3">γνώμα προστατᾶν</b> ib.187.1 (Cnidus, iv B.C.), cf. ''IG''12(8).264.13 (Thasos, iv B.C.).<br><span class="bld">III</span> [[one who stands before and protects]], [[guardian]], [[champion]], πυλωμάτων A.''Th.''408, cf. 798; πόλεως Pl.''Grg.''519b; <b class="b3">[τῆς ποιητικῆς]</b> Id.''R.''607d; τῆς πάντων ἐλευθερίας D.15.30, etc.; [[epithet]] of gods, as Apollo, S.''Tr.''209 (lyr.), ''IPE''12.89 (ii A.D.).<br><span class="bld">2</span> at Athens, etc., [[patron]] who took charge of the interests of [[μέτοικος|μέτοικοι]], etc.: hence [[ἐπὶ προστάτου οἰκεῖν]] = [[live under protection of a patron]], Lys.31.9, 14, Lycurg.145; [[προστάτην ἐπιγράφειν τινά]] = [[choose as one's patron]], Luc. ''Peregr.''11; αὑτῷ πονηρὸν προστάτην ἐπεγράψατο Ar.''Pax''684; ἔχειν Id.''Pl.''920, cf. [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''882 (lyr.); <b class="b3">νέμειν προστάτην</b> [[Aristotle|Arist.]]''[[Politica|Pol.]]''1275a13; also [[γράφεσθαι προστάτου]] to [[be entered by one's patron's name]], [[be attached to a patron]], οὐ Κρέοντος προστάτου γεγράφομαι [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''411.<br><span class="bld">3</span> = Lat. [[patronus]], Plu.''Rom.''13, ''Mar.''5, ''IG''3.687, 14.1078 (Rome, iii A.D.), ''OGI''549.6 (Ancyra, iii A.D.), etc.<br><span class="bld">IV</span> [[θεοῦ προστάτης]] = [[one who stands before a god to entreat him]], [[suppliant]], [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''1278, cf. 1171.<br><span class="bld">V</span> Medic., [[prostate gland]], Herophil. ap. Gal.''UP''14.11 ([[varia lectio|v.l.]]).
}}
}}
{{pape
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0781.png Seite 781]] ὁ, der Vorstand, Vorsteher, Vorgesetzte, Anführer, Aesch. Spt. 1017; im Ggstz der ἀστοί, Suppl. 941; χθονός, Eur. I. A. 373 Heracl. 964; Her. 1, 127. 2, 179 u. sonst; bes. der an der Spitze der Partei steht, Parteihaupt, πόλεως, Plat. Gorg. 519 b; καὶ [[ἄρχων]], Phaedr. 241 a; καὶ [[ἐπιμελητής]], Legg. VI, 766 b; oft bei Thuc.; Xen. τοῦ πολέμου, Cyr. 7, 2, 23; Folgde; τῆς προαιρέσεως, Pol. 2, 39, 12 u. oft; Dem. 9, 23, die Hegemonie haben; vgl. Xen. Hell. 3, 1, 2; – der Vorstand, Beistand, Beschützer, τόνδ' ἀντιτάξω προστάτην πυλωμάτων, Aesch. Spt. 380. 780; [[Ἀπόλλων]], wie [[προστατήριος]], Soph. Tr. 208; ἧς (νόσου) σε προστάτην σωτῆρά τε μοῦνον ἐξευρίσκομεν, Beschützer gegen die Krankheit, O. R. 303; übh. der für Etwas sorgt, mit folgdm [[ὅπως]], Xen. Mem. 2, 7, 9, wo die Lesart schwankt, – Bes. in Athen der Bürger, der als Patron eines Nichtbürgers oder [[μέτοικος]] (οἱ τῶν μετοίκων Ἀθήνῃσι προεστηκότες προστάται ἐκαλοῦντο, Harpocr., der als den eigentlichen Ausdruck von Seiten der Metöken προστάτην νέμειν anführt) dessen Rechtshändel vor Gericht führte u. ihn in allen bürgerlichen Angelegenheiten vertrat, wonach Soph. sagt ὥςτ' οὐ Κρέοντος προστάτου γεγράψομαι, O. R. 411, ich werde mich nicht als Schützling des Kreon od. ihn als meinen Schutzherrn einschreiben lassen; θεὸν οὐ λήξω ποτὲ προστάταν ἴσχων, 882; Ar. Pax 667 Plut. 920 u. öfter; so bes. bet den attischen Rednern, ἐπὶ προστάτου οἰκεῖν, Lys. 31, 9, von dem Metöken, der in Athen nicht anders sich aufhalten darf, als wenn er einen [[προστάτης]] hat; vgl. Dem. 25, 58; Arist. u. Folgde; προστάτην ἐπέγραφον, Luc. Peregr. 11; dem röm. patronus entsprechend, Plut. Rom. 13 Mar. 5. – Aber [[προστάτης]] θεοῦ ist der vor einen Gott tritt, um ihn anzuflehen, Soph. O. C. 1173. 1280. – Bei Xen. Cyr. 3, 3, 41 sind οἱ προστάται = οἱ [[ἔμπροσθεν]], die im Vordertreffen, den οὐραγοί entgeggstzt.
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0781.png Seite 781]] ὁ, der [[Vorstand]], [[Vorsteher]], [[Vorgesetzte]], [[Anführer]], Aesch. Spt. 1017; im <span class="ggns">Gegensatz</span> der ἀστοί, Suppl. 941; χθονός, Eur. I. A. 373 Heracl. 964; Her. 1, 127. 2, 179 u. sonst; bes. der an der Spitze der Partei steht, Parteihaupt, πόλεως, Plat. Gorg. 519 b; καὶ [[ἄρχων]], Phaedr. 241 a; καὶ [[ἐπιμελητής]], Legg. VI, 766 b; oft bei Thuc.; Xen. τοῦ πολέμου, Cyr. 7, 2, 23; Folgde; τῆς προαιρέσεως, Pol. 2, 39, 12 u. oft; Dem. 9, 23, die Hegemonie haben; vgl. Xen. Hell. 3, 1, 2; – der Vorstand, Beistand, Beschützer, τόνδ' ἀντιτάξω προστάτην πυλωμάτων, Aesch. Spt. 380. 780; [[Ἀπόλλων]], wie [[προστατήριος]], Soph. Tr. 208; ἧς (νόσου) σε προστάτην σωτῆρά τε μοῦνον ἐξευρίσκομεν, Beschützer gegen die Krankheit, O. R. 303; übh. der für Etwas sorgt, mit folgdm [[ὅπως]], Xen. Mem. 2, 7, 9, wo die Lesart schwankt, – Bes. in Athen der Bürger, der als Patron eines Nichtbürgers oder [[μέτοικος]] (οἱ τῶν μετοίκων Ἀθήνῃσι προεστηκότες προστάται ἐκαλοῦντο, Harpocr., der als den eigentlichen Ausdruck von Seiten der Metöken προστάτην νέμειν anführt) dessen Rechtshändel vor Gericht führte u. ihn in allen bürgerlichen Angelegenheiten vertrat, wonach Soph. sagt ὥςτ' οὐ Κρέοντος προστάτου γεγράψομαι, O. R. 411, ich werde mich nicht als Schützling des Kreon od. ihn als meinen Schutzherrn einschreiben lassen; θεὸν οὐ λήξω ποτὲ προστάταν ἴσχων, 882; Ar. Pax 667 Plut. 920 u. öfter; so bes. bet den attischen Rednern, ἐπὶ προστάτου οἰκεῖν, Lys. 31, 9, von dem Metöken, der in Athen nicht anders sich aufhalten darf, als wenn er einen [[προστάτης]] hat; vgl. Dem. 25, 58; Arist. u. Folgde; προστάτην ἐπέγραφον, Luc. Peregr. 11; dem röm. patronus entsprechend, Plut. Rom. 13 Mar. 5. – Aber [[προστάτης]] θεοῦ ist der vor einen Gott tritt, um ihn anzuflehen, Soph. O. C. 1173. 1280. – Bei Xen. Cyr. 3, 3, 41 sind οἱ προστάται = οἱ [[ἔμπροσθεν]], die im Vordertreffen, den οὐραγοί entgeggstzt.
}}
}}
{{bailly
{{bailly
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>I.</b> qui se tient en avant :<br /><b>1</b> qui se tient le premier dans une ligne de bataille, chef de file;<br /><b>2</b> chef, <i>particul.</i> chef de parti ; <i>en gén.</i> président, chef, celui qui dirige, gén.; <i>à Athènes</i> prostatès, président d’une commission, d’un conseil;<br /><b>3</b> protecteur, défenseur contre, gén. ; <i>particul.</i> protecteur <i>ou</i> patron des métèques, <i>à Athènes</i> : τινος προστάτου γράφεσθαι SOPH se faire inscrire sous le nom d’un patron, <i>càd</i> s’attacher à un patron, être le protégé de qqn ; <i>à Rome</i> patron;<br /><b>II.</b> qui se tient devant <i>ou</i> s’approche de : θεοῦ SOPH qui se tient devant l’autel d’un dieu, suppliant.<br />'''Étymologie:''' [[προΐστημι]].
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>I.</b> [[qui se tient en avant]] :<br /><b>1</b> [[qui se tient le premier dans une ligne de bataille]], [[chef de file]];<br /><b>2</b> chef, <i>particul.</i> chef de parti ; <i>en gén.</i> président, chef, celui qui dirige, gén.; <i>à Athènes</i> prostatès, président d'une commission, d'un conseil;<br /><b>3</b> protecteur, défenseur contre, gén. ; <i>particul.</i> protecteur <i>ou</i> patron des métèques, <i>à Athènes</i> : τινος προστάτου γράφεσθαι SOPH se faire inscrire sous le nom d'un patron, <i>càd</i> s'attacher à un patron, être le protégé de qqn ; <i>à Rome</i> patron;<br /><b>II.</b> [[qui se tient devant]] <i>ou</i> s'approche de : θεοῦ SOPH qui se tient devant l'autel d'un dieu, suppliant.<br />'''Étymologie:''' [[προΐστημι]].
}}
{{eles
|esgtx=[[protector]]
}}
}}
{{grml
{{grml
|mltxt=ο, θηλ. τ. [[προστάτρια]] ΝΜΑ, και [[προστάτισσα]] Ν Μ, και [[προστάτιδα]] Ν, και [[προστάτις]], -ιδος, Α [[προΐσταμαι]]<br /><b>1.</b> αυτός που παρέχει [[προστασία]], [[φύλακας]] («[[προστάτης]] της πόλης μας»)<br /><b>2.</b> [[υπερασπιστής]], [[προασπιστής]] («[[προστάτης]] τών ανθρώπινων δικαιωμάτων»)<br /><b>3.</b> [[κηδεμόνας]], [[αρωγός]] («[[προστάτης]] τών γραμμάτων και τών τεχνών»)<br /><b>4.</b> (στην αρχαία Αθήνα) [[πολίτης]] που αντιπροσώπευε ενώπιον τών διοικητικών και δικαστικών αρχών έναν μέτοικο ή απελεύθερο<br /><b>5.</b> <b>ανατ.</b> [[αδένας]] του ανδρικού γεννητικού συστήματος με [[σχήμα]] καστάνου, ο [[οποίος]] βρίσκεται [[αμέσως]] [[κάτω]] από την ουροδόχο [[κύστη]] και προσθέτει ένα [[έκκριμα]] στα σπερματοζωάρια, το προστατικό [[υγρό]], [[κατά]] την [[εκσπερμάτιση]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που στέκεται στην πρώτη [[γραμμή]]<br /><b>2.</b> [[αρχηγός]], [[ιδίως]] πολιτικής μερίδας («οἱ δὲ τοῦ δήμου προστάται πείθουσιν αὐτόν», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>3.</b> (γενικά) [[κυβερνήτης]], [[προϊστάμενος]] («[[προστάτης]] χώρας», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>4.</b> αυτός που [[είναι]] [[πρώτος]] σε [[κάτι]], που έχει τα [[πρωτεία]] σε [[κάτι]] («καὶ προστάται τοῦ ἐμπορίου αὗται αἱ πόλιες εἰσὶ αἱ παρέχουσαι», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>5.</b> [[πρωτεργάτης]] («[[προστάτης]] τοῦ πολέμου», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>6.</b> [[επιστάτης]], [[επιμελητής]] («[[προστάτης]] καὶ [[ἐπιμελητής]] [τῆς παιδείας]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>7.</b> [[πρόεδρος]] («[[προστάτης]] συνεδρίου», <b>επιγρ.</b>)<br /><b>8.</b> (ως επίθ. θεοτήτων) [[προστατήριος]]<br /><b>9.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>oἱ προστάται</i><br />οι πρυτάνεις, οι πρόεδροι<br /><b>10.</b> <b>φρ.</b> α) «[[προστάτης]] τῶν Ἑλλήνων [ή τῆς Ἑλλάδος]» — αυτός που έχει την [[ηγεμονία]] της Ελλάδας<br />β) «ἐπὶ προστάτου οἰκεῑν» — το να [[είναι]] [[κανείς]] υπό την [[κηδεμονία]] προστάτη<br />γ) «προστάτην ἐπιγράφειν τινά» και «προστάτην ἐπιγράφεσθαι» — [[εκλέγω]] κάποιον ως προστάτη («αὐτῷ πονηρὸν προστάτην ἐπεγράψατο», <b>Αριστοφ.</b>)<br />δ) «γράφεσθαι προστάτου»<br />i) [[γράφω]] το όνομά μου [[κοντά]] στο όνομα ενός προστάτη<br />ii) (<b>κατ' επέκτ.</b>) προσκολλώμαι σε προστάτη («Κρέοντος προστάτου γεγράψομαι», <b>Σοφ.</b>)<br />ε) «θεοῡ [[προστάτης]]» — αυτός που στέκεται [[μπροστά]] σε θεό για να τον ικετεύσει, [[ικέτης]].
|mltxt=ο, θηλ. τ. [[προστάτρια]] ΝΜΑ, και [[προστάτισσα]] Ν Μ, και [[προστάτιδα]] Ν, και [[προστάτις]], -ιδος, Α [[προΐσταμαι]]<br /><b>1.</b> αυτός που παρέχει [[προστασία]], [[φύλακας]] («[[προστάτης]] της πόλης μας»)<br /><b>2.</b> [[υπερασπιστής]], [[προασπιστής]] («[[προστάτης]] τών ανθρώπινων δικαιωμάτων»)<br /><b>3.</b> [[κηδεμόνας]], [[αρωγός]] («[[προστάτης]] τών γραμμάτων και τών τεχνών»)<br /><b>4.</b> (στην αρχαία Αθήνα) [[πολίτης]] που αντιπροσώπευε ενώπιον τών διοικητικών και δικαστικών αρχών έναν μέτοικο ή απελεύθερο<br /><b>5.</b> <b>ανατ.</b> [[αδένας]] του ανδρικού γεννητικού συστήματος με [[σχήμα]] καστάνου, ο [[οποίος]] βρίσκεται [[αμέσως]] [[κάτω]] από την ουροδόχο [[κύστη]] και προσθέτει ένα [[έκκριμα]] στα σπερματοζωάρια, το προστατικό [[υγρό]], [[κατά]] την [[εκσπερμάτιση]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που στέκεται στην πρώτη [[γραμμή]]<br /><b>2.</b> [[αρχηγός]], [[ιδίως]] πολιτικής μερίδας («οἱ δὲ τοῦ δήμου προστάται πείθουσιν αὐτόν», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>3.</b> (γενικά) [[κυβερνήτης]], [[προϊστάμενος]] («[[προστάτης]] χώρας», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>4.</b> αυτός που [[είναι]] [[πρώτος]] σε [[κάτι]], που έχει τα [[πρωτεία]] σε [[κάτι]] («καὶ προστάται τοῦ ἐμπορίου αὗται αἱ πόλιες εἰσὶ αἱ παρέχουσαι», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>5.</b> [[πρωτεργάτης]] («[[προστάτης]] τοῦ πολέμου», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>6.</b> [[επιστάτης]], [[επιμελητής]] («[[προστάτης]] καὶ [[ἐπιμελητής]] [τῆς παιδείας]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>7.</b> [[πρόεδρος]] («[[προστάτης]] συνεδρίου», <b>επιγρ.</b>)<br /><b>8.</b> (ως επίθ. θεοτήτων) [[προστατήριος]]<br /><b>9.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>oἱ προστάται</i><br />οι πρυτάνεις, οι πρόεδροι<br /><b>10.</b> <b>φρ.</b> α) «[[προστάτης]] τῶν Ἑλλήνων [ή τῆς Ἑλλάδος]» — αυτός που έχει την [[ηγεμονία]] της Ελλάδας<br />β) «ἐπὶ προστάτου οἰκεῖν» — το να [[είναι]] [[κανείς]] υπό την [[κηδεμονία]] προστάτη<br />γ) «προστάτην ἐπιγράφειν τινά» και «προστάτην ἐπιγράφεσθαι» — [[εκλέγω]] κάποιον ως προστάτη («αὐτῷ πονηρὸν προστάτην ἐπεγράψατο», <b>Αριστοφ.</b>)<br />δ) «γράφεσθαι προστάτου»<br />i) [[γράφω]] το όνομά μου [[κοντά]] στο όνομα ενός προστάτη<br />ii) (<b>κατ' επέκτ.</b>) προσκολλώμαι σε προστάτη («Κρέοντος προστάτου γεγράψομαι», <b>Σοφ.</b>)<br />ε) «θεοῦ [[προστάτης]]» — αυτός που στέκεται [[μπροστά]] σε θεό για να τον ικετεύσει, [[ικέτης]].
}}
}}
{{lsm
{{lsm
Line 26: Line 23:
}}
}}
{{elru
{{elru
|elrutext='''προστάτης:''' ου (ᾰ) ὁ<br /><b class="num">1)</b> передовой боец, застрельщик Xen.;<br /><b class="num">2)</b> руководитель, глава, вождь (τοῦ δήμου Thuc.): ὁ π. τοῦ πολέμου Xen. главнокомандующий; π. τῆς εἰρήνης Xen. руководитель мирных переговоров;<br /><b class="num">3)</b> правитель, властитель (χώρας Eur.; τῆς Ἑλλάδος Xen.);<br /><b class="num">4)</b> защитник, хранитель, предстатель (πυλωμάτων Aesch.; πόλεως Soph.; τῆς ἐλευθερίας Dem.);<br /><b class="num">5)</b> (в Афинах - по отношению к метэку) простат, патрон, покровитель: γράφεσθαι προστάτου τινός Soph. и προστάτην γράφειν τινά Luc. взять кого-л. в покровители;<br /><b class="num">6)</b> (лат. [[patronus]]) патрон Plut.;<br /><b class="num">7)</b> культ. проситель, молящийся (θεοῦ Soph.).
|elrutext='''προστάτης:''' ου (ᾰ) ὁ<br /><b class="num">1</b> [[передовой боец]], [[застрельщик]] Xen.;<br /><b class="num">2</b> [[руководитель]], [[глава]], [[вождь]] (τοῦ δήμου Thuc.): ὁ π. τοῦ πολέμου Xen. главнокомандующий; π. τῆς εἰρήνης Xen. руководитель мирных переговоров;<br /><b class="num">3</b> [[правитель]], [[властитель]] (χώρας Eur.; τῆς Ἑλλάδος Xen.);<br /><b class="num">4</b> [[защитник]], [[хранитель]], [[предстатель]] (πυλωμάτων Aesch.; πόλεως Soph.; τῆς ἐλευθερίας Dem.);<br /><b class="num">5</b> (в Афинах - по отношению к метэку) простат, патрон, покровитель: γράφεσθαι προστάτου τινός Soph. и προστάτην γράφειν τινά Luc. взять кого-л. в покровители;<br /><b class="num">6</b> (лат. [[patronus]]) [[патрон]] Plut.;<br /><b class="num">7</b> культ. [[проситель]], [[молящийся]] (θεοῦ Soph.).
}}
}}
{{elnl
{{elnl
|elnltext=προστάτης -ου ὁ [προΐσταμαι] Ion. gen. -τεω; Dor. acc. - ταν, die voor iets of iem staat smekeling:. τοῦ θεοῦ π. smekeling van de godheid Soph. OC 1278. leider, voorvechter:. τῶν δήμων προστάται democratische leiders Thuc. 3.82.1; προστάται τῆσδε χώρας leiders van dit land Eur. Hcld. 964; π. τοῦ πολέμου opperbevelhebber Xen. Cyr. 7.2.23; προστάται... τῆς... εἰρήνης voorvechters van de vrede Xen. Hell. 5.1.36; π. τοῦ ἐμπορίου directeur van de handelshaven Hdt. 2.178.3. beschermer:; πυλωμάτων van de stadspoort Aeschl. Sept. 408; epith. van Apollo; Soph. Tr. 209; beschermheer:; οὐ Κρέοντος προστάτου γεγράψομαι ik zal niet geregistreerd staan als beschermeling van Kreon Soph. OT 411; spec. in Athene t.b. v. metoiken; ἐπὶ προστάτου οἰκεῖν onder bescherming van een beschermheer leven Lys. 31.9; νέμειν ἀνάγκη προστάτην (metoiken) moeten zich noodzakerlijkerwijs van een beschermheer bedienen Aristot. Pol. 1275a13; in Rome patronus. Plut. Rom. 13.7.
|elnltext=προστάτης -ου ὁ [προΐσταμαι] Ion. gen. -τεω; Dor. acc. - ταν, die voor iets of iem staat smekeling:. τοῦ θεοῦ π. smekeling van de godheid Soph. OC 1278. leider, voorvechter:. τῶν δήμων προστάται democratische leiders Thuc. 3.82.1; προστάται τῆσδε χώρας leiders van dit land Eur. Hcld. 964; π. τοῦ πολέμου opperbevelhebber Xen. Cyr. 7.2.23; προστάται... τῆς... εἰρήνης voorvechters van de vrede Xen. Hell. 5.1.36; π. τοῦ ἐμπορίου directeur van de handelshaven Hdt. 2.178.3. beschermer:; πυλωμάτων van de stadspoort Aeschl. Sept. 408; [[epithet]] van Apollo; Soph. Tr. 209; beschermheer:; οὐ Κρέοντος προστάτου γεγράψομαι ik zal niet geregistreerd staan als beschermeling van Kreon Soph. OT 411; spec. in Athene t.b. v. metoiken; ἐπὶ προστάτου οἰκεῖν onder bescherming van een beschermheer leven Lys. 31.9; νέμειν ἀνάγκη προστάτην (metoiken) moeten zich noodzakerlijkerwijs van een beschermheer bedienen Aristot. Pol. 1275a13; in Rome patronus. Plut. Rom. 13.7.
}}
{{eles
|esgtx=[[protector]]
}}
}}
{{mdlsj
{{mdlsj
Line 36: Line 36:
{{WoodhouseReversedUncategorized
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[champion]], [[chief]], [[defender]], [[protector]]
|woodrun=[[champion]], [[chief]], [[defender]], [[protector]]
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[ἀρχηγός]], [[ὑπερασπιστής]]). Ἀπό τό προΐσταμαι → [[πρό]] + [[ἵσταμαι]]. Δές γιά περισσότερα παράγωγα στό [[ρῆμα]] [[ἵστημι]].
}}
{{elmes
|esmgtx=ὁ [[protector]] ref. a S. Filóxeno δέσποτά μου, θεὲ παντοκράτωρ, καὶ ἅγιε Φιλόξενε, πρόστατά μου <b class="b3">Señor mío, Dios todopoderoso, y San Filóxeno, mi protector</b> C 8a 2 C 8b 1 C 24 2
}}
{{lxth
|lthtxt=''[[patronus]] (plebis)'', [[patron]], [[protector]] (of the commons), [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.75.2/ 3.75.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.82.1/ 3.82.1]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.46.4/ 4.46.4]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:4.66.3/ 4.66.3]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.35.2/ 6.35.2]. [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.89.4/ 8.89.4].
}}
{{trml
|trtx====[[protector]]===
Arabic: حَامٍ‎; Armenian: պահապան; Azerbaijani: qoruyucu, havadar, himayədar; Bengali: মহাফেজ; Bulgarian: защитник; Catalan: protector; Chamorro: a'adahi; Czech: ochránce; Danish: beskytter; Dutch: [[beschermer]], [[beschermheer]], [[behoeder]]; Faroese: verndari; Finnish: suojelija; French: [[protecteur]], [[guardien]]; Galician: protector; German: [[Beschützer]]; Ancient Greek: [[ἀλεξήτειρα]], [[ἀλεξητήρ]], [[ἀλκτήρ]], [[ἀντιλήμπτωρ]], [[ἀντιλήπτωρ]], [[ἐπίκουρος]], [[ἐπιστάτης]], [[ἐπίτροπος]], [[ἱκέτης]], [[κηδεμών]], [[κηδευτής]], [[πρόξεινος]], [[πρόξενος]], [[πρόξηνος]], [[προσκεπαστής]], [[προστάτης]], [[σκεπαστής]], [[σκοπός]], [[ὑπερασπιστής]], [[φύλαξ]], [[χραισμήτωρ]]; Irish: cosantóir; Italian: [[protettore]], [[protettrice]]; Kurdish Central Kurdish: حافیز‎, پاڕێزگار‎; Northern Kurdish: parastvan, parastvan; Latin: [[patronus]], [[patrona]], [[protector]], [[protectrix]], [[tutor]], [[fautor]], [[praeses]]; Old English: sċildend; Portuguese: [[protetor]]; Romanian: protector, protectoare; Russian: [[защитник]], [[защитница]]; Sanskrit: नाथ; Scottish Gaelic: tèarmannair; Spanish: [[protector]], [[protectora]], [[valedor]]; Swedish: beskyddare, protektor; Turkish: hami, koruyucu, mevla, sahip, veli; Ukrainian: захисник, захисниця; Urdu: محافظ‎
===[[prostate]]===
Arabic: بْرُوسْتَات‎, بَرُوسْتَات‎, بْرُوسْتَات‎, مُوثَة‎; Egyptian Arabic: بروستاتة‎; Armenian: շագանակագեղձ; Aromanian: prustat; Bengali: প্রোস্টেট, প্রোস্টেট গ্রন্থি; Bulgarian: простата; Catalan: pròstata; Chinese Cantonese: 前列腺; Mandarin: 前列腺, 攝護腺/摄护腺; Min Nan: 攝護腺/摄护腺; Czech: předstojná žláza, prostata; Danish: blærehalskirtel, prostata; Dutch: [[prostaat]]; Esperanto: prostato; Finnish: eturauhanen; French: [[prostate]]; Friulian: prostate; Galician: próstata; Georgian: პროსტატა; German: [[Prostata]], [[Vorsteherdrüse]]; Greek: [[προστάτης]]; Ancient Greek: [[προστάτης]]; Hebrew: בַּלּוּטַת הָעַרְמוֹנִית‎; Hindi: प्रोस्टेट; Hungarian: prosztata; Icelandic: hvekkur, blöðruhálskirtill; Indonesian: prostat; Irish: próstatach, faireog phróstatach; Italian: [[prostata]]; Japanese: 前立腺; Kazakh: қуықалды без; Khmer: ប្រូស្តាត; Korean: 전립선(前立腺); Latvian: priekšdziedzeris; Lithuanian: prostata, priešinė liauka; Maori: repe tātea, repe ure; Mongolian түрүү булчирхай ᠲᠦᠷᠦᠭᠦᠦ; ᠪᠤᠯᠴᠢᠷᠬᠠᠢ; урьд булчирхай ᠤᠷᠢᠳᠤ; ᠪᠤᠯᠴᠢᠷᠬᠠᠢ; Navajo: alizh bikááz; Northern Sami: ovdaráksá; Norwegian Bokmål: prostata; Nynorsk: prostata; Occitan: prostata; Persian: پروستات‎; Polish: prostata; Portuguese: [[próstata]]; Romanian: prostată; Russian: [[предстательная железа]], [[простата]]; Serbo-Croatian Cyrillic: простата, корењача; Roman: prostata, korenjača; Slovene: prostata, obsečnica; Spanish: [[próstata]], [[glándula prostática]]; Swedish: prostata, blåshalskörtel; Turkish: prostat; Ukrainian: простата, передміхурова залоза; Urdu: پروسٹیٹ‎; Vietnamese: nhiếp hộ tuyến, tuyến tiền liệt; Volapük: prostat; Welsh: prostad, chwarren brostad
}}
}}