σπαράσσω: Difference between revisions

|mltxt=ΝΜΑ, και [[σπαράζω]] Ν, και αττ. τ. σπαράττω Α<br />([[ιδίως]] για σαρκοβόρο ζώο) [[κατασπαράζω]], [[κατακομματιάζω]], [[ξεσκίζω]] («σάρκας γεραιὰς ἐσπαρασσ' ἀπ' ὀστέων, <b>Ευρ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>μτφ.</b><br /><b>1.</b> <b>(αμτβ.)</b> [[αισθάνομαι]] [[βαθιά]] [[λύπη]], μεγάλο [[ψυχικό]] πόνο<br /><b>2.</b> <b>μέσ.</b> <i>σπαράζομαι</i><br />δοκιμάζομαι σκληρά («η [[χώρα]] σπαράζεται από τον εμφύλιο πόλεμο»)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «[[σπαράζω]] στο [[κλάμα]]» — [[κλαίω]] [[γοερά]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για [[δαιμόνιο]]) [[παραμορφώνω]] λόγω ισχυρής συγκίνησης, συνταράζω, [[συγκλονίζω]] («σπαράξαν αὐτὸν τὸ πνεῡμα τὸ ἀκάθαρτον καὶ κράξαν... ἐξῆλθεν ἐξ αὐτοῡ», ΚΔ)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[ενοχλώ]] υπερβολικά, [[προσβάλλω]] («ἄνδρα... σπαράττων καὶ ταράττων καὶ κυκῶν», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>μέσ.</b> [[τίλλω]], [[μαδώ]] («οὐ σπαράξομαι κόμαν», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[σπαράσσω]] τὸ [[στόμα]] τῆς κοιλίας»<br /><b>ιατρ.</b> [[προκαλώ]] [[ασθένεια]]<br />β) «σπαράσσομαι ἀνημέτως» — [[αγωνιώ]] [[χωρίς]] να [[μπορώ]] να [[κάνω]] εμετό.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Εκφραστικός [[σχηματισμός]], [[κατά]] τα ρ. [[πατάσσω]], [[ταράσσω]], [[τινάσσω]]. Κατά την επικρατέστερη [[άποψη]], έχει σχηματιστεί <span style="color: red;"><</span> [[σπαίρω]] «[[σπαρταρώ]]» <span style="color: red;">+</span> [[επίθημα]] -<i>άσσω</i>, ενώ, σύμφωνα με [[άλλη]] [[υπόθεση]], <span style="color: red;"><</span> <i>σπώ</i> «[[κομματιάζω]], [[κατασπαράζω]]» <span style="color: red;">+</span> [[επίθημα]] -<i>άσσω</i>, αναλογικά [[προς]] τα [[παραπάνω]] ρήματα. Ορισμένοι, εξάλλου, εντάσσουν τον τ. στην ευρύτατη και συγκεχυμένη [[οικογένεια]] τών λ. που ανάγονται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>sp</i>(<i>h</i>)<i>ereg</i>- «[[τινάζω]]» (<b>πρβλ.</b> <i>σπαργῶ</i>, <i>σφαραγοῦμαι</i>). Κατ' άλλους, [[τέλος]], το ρ. συνδέεται με το αρμ. <i>p</i>'<i>ert</i> «σχισμένο ύφασμα». Ο νεοελλην. τ. [[σπαράζω]] έχει σχηματιστεί από τον αόρ. <i>ἐσπάραξα</i> του αρχ. [[σπαράσσω]], [[κατά]] το [[σχήμα]] <i>ἔκραξα</i>: [[κράζω]].