σοφία: Difference between revisions

|mltxt=η, ΝΜΑ, και ιων. τ. [[σοφίη]], Α [[σοφός]]<br /><b>1.</b> [[πλούτος]] γνώσεων, [[μάθηση]], [[παιδεία]], [[πολυμάθεια]], [[πολυγνωσία]] («ἐπαιδεύθη Μωϋσῆς πάση σοφίᾳ Αἰγυπτίων», ΚΔ)<br /><b>2.</b> έμφυτη [[ικανότητα]] αντιμετώπισης τών καθημερινών προβλημάτων, που πηγάζει από την εξαιρετική [[πνευματικότητα]] του κατόχου της, [[ευθυκρισία]], [[ευβουλία]], [[σύνεση]] (α. «αντιμετώπισε με [[σοφία]] το [[πρόβλημα]] που προέκυψε» β. «ἡ τῶν δεινῶν [[σοφία]]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> [[ευφυΐα]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «εν ενεργεία [[σοφία]]»<br /><b>(φιλοσ.)</b> ([[κατά]] τον <b>Πλάτ.</b>) ο [[τρόπος]] ύπαρξης, η κοινωνική [[δράση]] στους κόλπους μιας ιεραρχημένης πολιτείας, τα νομοθετικά όργανα της οποίας σέβονται τους νόμους της φύσης και εκείνοι που τήν διοικούν, όπως και οι απλοί πολίτες, [[είναι]] ενάρετοι και έχουν [[κατά]] νουν το κοινό καλό<br />β) «Σοφία Σολομώντος» — απόκρυφο [[βιβλίο]] το οποίο περιλαμβάνεται στην ελληνική [[μετάφραση]] τών [[εβδομήκοντα]] της Παλαιάς Διαθήκης και αποτελεί [[τυπικό]] [[παράδειγμα]] του γνωστικού είδους θρησκευτικής λογοτεχνίας που συνιστά μια ζωή ενδοσκόπησης και στοχασμού για την ανθρώπινη ύπαρξη, ειδικά από [[ηθική]] [[άποψη]], [[έργο]] που έγινε δεκτό στον ρωμαιοκαθολικό κανόνα<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> ([[κατά]] τον Όμ.) η [[γνώση]] και η τέλεια [[κατοχή]] οποιασδήποτε τέχνης («τέκτονος... ὃς ῥά τε πάσης εὖ εἰδῇ σοφίης ὑποθημοσύνησιν Ἀθήνης» — του ναυπηγού... που με την [[ορμήνεια]] της Αθηνάς κατέχει καλά την [[τέχνη]] του όλη, <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> ([[κατά]] τον Σωκρ. και τον <b>Πλάτ.</b>) πνευματική [[ικανότητα]] και [[αρετή]], τέλεια [[γνώση]] και [[κατανόηση]] τών πάντων, [[ικανότητα]] που μόνον οι θεοί κατέχουν, γι' αυτό και μόνον αυτοί [[είναι]] σοφοί («κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾱς τὴν ἔντεχνον σοφίαν συν πυρί», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> ([[κατά]] τον <b>Αριστοτ.</b> και τους Στωικούς) η ανθρώπινη [[γνώση]] στον ύψιστο βαθμό, η ύψιστη [[επιστήμη]], που έχει ως [[αντικείμενο]] την [[κατανόηση]] τών πρώτων αρχών του κόσμου (α. «ὅτι μὲν οὖν ἡ [[σοφία]] [[περί]] τινας αἰτίας καὶ ἀρχὰς ἐστιν [[ἐπιστήμη]], δῆλον», <b>Αριστοτ.</b><br />β. «Ξενοκράτης ἐν τῷ περὶ φρονήσεως τὴν σοφίαν ἐπιστήμην τῶν πρώτων αἰτιῶν καὶ τῆς νοητῆς οὐσίας εῑναί φησι», Κλήμ. Αλ.)<br /><b>4.</b> (στους Ιουδαίους) α) βασική [[ιδιότητα]] του θεού, το [[πνεύμα]] του θεού ως δημιουργική [[αιτία]] τών πάντων (α. «[[πάντα]] ἐν σοφίᾳ ἐποίησας», ΠΔ<br />β. «ὁ θεὸς τῇ σοφίᾳ ἐθεμελίωσε τὴν γῆν», ΠΔ<br />γ. «καὶ τῇ σοφίᾳ σου κατεσκεύασας ἄνθρωπον», ΠΔ)<br />β) ο [[φόβος]] του θεού (α. «πᾱσα [[σοφία]] [[φόβος]] κυρίου καὶ ἐν πάσῃ [[σοφία]] [[ποίησις]] νόμου», ΠΔ<br />β. «[[σοφία]] γὰρ καὶ [[παιδεία]] [[φόβος]] κυρίου», ΠΔ<br />γ. «ἀρχὴ σοφίας [[φόβος]] κυρίου», ΠΔ)<br />γ) η [[ευσέβεια]], η [[θεοσέβεια]] («ἡ θεοσέβειά ἐστι [[σοφία]]», ΠΔ)<br /><b>5.</b> ([[κατά]] τους Γνωστικούς) η Πρώτη Έννοια, η αρχική [[σκέψη]] του θεού<br /><b>6.</b> <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> [[κάθε]] [[τέχνη]] και [[επιστήμη]]<br /><b>7.</b> [[πανουργία]], πονηριά («ἀνεῡρε ἐν Τεγέῃ καὶ συντυχίῃ [[χρησάμενος]] καὶ σοφίῃ», <b>Ηρόδ.</b>).