σύνταγμα: Difference between revisions

|mltxt=το, ΝΜΑ, και αττ. τ. ξύνταγμα Α [[συντάσσω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> ο [[καταστατικός]] [[χάρτης]] μιας χώρας, που καθορίζει την πολιτειακή [[μορφή]] του κράτους, τις αρμοδιότητες και τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας τών εξουσιών τους [[καθώς]] και τα βασικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τών πολιτών<br /><b>2.</b> <b>στρ.</b> α) οργανική στρατιωτική [[μονάδα]], η ανώτερη από τις μικρές μονάδες, με [[δύναμη]] 3.000 [[περίπου]] [[ανδρών]] που αποτελείται από ορισμένο αριθμό ταγμάτων, ιλών ή πυροβολαρχιών<br />β) <b>συνεκδ.</b> ο [[τόπος]] όπου στρατοπεδεύει η [[παραπάνω]] στρατιωτική [[μονάδα]]<br /><b>3.</b> <b>αρχαιολ.</b> [[σύνολο]] αγαλμάτων τοποθετημένων το ένα [[δίπλα]] στο [[άλλο]] και [[πάνω]] σε [[κοινή]] [[βάση]]<br /><b>4.</b> [[συλλογή]] ιστορικών ή άλλων μνημείων μεθοδικά ταξινομημένων («[[σύνταγμα]] θείων και ιερών κανόνων» — [[συλλογή]] τών πηγών του κανονικού δικαίου της ορθόδοξης ανατολικής Εκκλησίας)<br /><b>5.</b> <b>γλωσσ.</b> [[λειτουργική]] [[ομάδα]] της γλώσσας η οποία συγκροτείται με τη [[σύναψη]] λέξεων προκειμένου να σχηματιστούν μεγαλύτερα κομμάτια λόγου, [[δηλαδή]] προτάσεις, φράσεις, λ.χ. στη φρ. το [[παιδί]] παίζει στον κήπο</i> [[σύνταγμα]] αποτελεί ο [[συνδυασμός]] του άρθρου και του ονόματος <i>το</i> <span style="color: red;">+</span> [[παιδί]], [[καθώς]] και ο [[συνδυασμός]] της ονοματικής φρ. και του ρήματος το [[παιδί]] <span style="color: red;">+</span> <i>παίζει</i><br /><b>6.</b> <b>ως κύριο όν.</b> <i>το Συντανμα</i><br />(στην Αθήνα) η φερώνυμη [[πλατεία]] και η [[γύρω]] από αυτήν [[περιοχή]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> α) [[σώμα]] στρατιωτών παρατεταγμένων με [[τάξη]], παρατεταγμένη στρατιωτική [[δύναμη]] («τὸ [[σύνταγμα]] τῶν συμμάχων», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>2.</b> [[διπλή]] [[τάξη]] ή [[τάγμα]] στρατιωτών<br /><b>3.</b> το [[σύνολο]] τών νόμων, η [[νομοθεσία]] («[[οὔτε]] ἐστὶν [[οὔτε]] γέγονεν οὐδὲν αἱρετώτερον τοῦ Λακωνικοῡ καταστήματος καὶ συντάγματος», <b>Πολ.</b>)<br /><b>4.</b> [[τάξη]] ανθρώπων, κοινωνική [[τάξη]]<br /><b>5.</b> [[συλλογή]] συγγραμμάτων με συγγενικό [[περιεχόμενο]]<br /><b>6.</b> (γενικά) [[σύγγραμμα]], [[βιβλίο]]<br /><b>7.</b> το βασικό [[μέρος]] επιστήμης ή της διδασκαλίας κάποιου<br /><b>8.</b> υποχρεωτική [[συνδρομή]], [[συνεισφορά]] («ὡς ἥκοι ἐκ Πελοποννήσου νεωστὶ [[σύνταγμα]] συντάξας εἰς ἑκατὸν ταλάντων πρόσοδον», Αισχίν.)<br /><b>9.</b> [[συμφωνία]]<br /><b>10.</b> <b>μουσ.</b> [[συμφωνία]] μουσικών φθόγγων, [[αρμονία]]<br /><b>11.</b> <b>γραμμ.</b> η [[λέξη]] ως [[συντακτικό]] [[στοιχείο]] σε μία [[γραμματική]] [[δομή]]<br /><b>12.</b> [[δήλωση]], [[διακήρυξη]]<br /><b>13.</b> <b>μτφ.</b> [[πλήθος]] ανθρώπων, [[συρφετός]] («Βλεψίας ἐκεῑνος καὶ Λάχης καὶ [[Γνίφων]] καὶ [[ὅλως]] τὸ [[σύνταγμα]] τῶν οἰμωξομένων», <b>Λουκιαν.</b>)<br /><b>14.</b> <b>φρ.</b> α) «τὸ [[σύνταγμα]] τῶν συμμάχων» — η παρατεταγμένη στρατιωτική [[δύναμη]] τών συμμάχων (<b>Ξεν.</b>)<br />β) «[[σύνταγμα]] πεζῶν» — στρατιωτική [[μονάδα]] του πεζικού (<b>Πολ.</b>)<br />γ) «[[σύνταγμα]] ἱππέων» — στρατιωτική [[μονάδα]] του ιππικού (<b>Πολ.</b>).