δάκνω: Difference between revisions

|mltxt=[[δάκνω]] (AM)<br /><b>1.</b> [[δαγκώνω]], [[πληγώνω]] με τα δόντια<br /><b>2.</b> [[κεντώ]], [[ερεθίζω]]<br /><b>3.</b> (για τον νου, το [[πνεύμα]] ή την [[καρδιά]]) [[λυπώ]], [[στενοχωρώ]] («δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι [[μύθος]]» — ο [[λόγος]] στενοχώρησε τον Έκτορα)<br /><b>μσν.</b><br />[[διαπερνώ]], [[διατρυπώ]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[σφίγγω]] [[απλώς]] ή [[κρατώ]] [[κάτι]] με τα δόντια<br /><b>2.</b> [[ενοχλώ]], [[βλάπτω]] με έργα ή [[λόγια]] («[[νεκρός]] οὐ δάκνει»)<br /><b>3.</b> (για τον έρωτα) [[βασανίζω]], [[τυραννώ]]<br /><b>4.</b> (για το [[κρασί]]) [[προκαλώ]] [[δυσθυμία]]<br /><b>5.</b> (για [[ασθένεια]]) [[καταλαμβάνω]], [[κυριεύω]]<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «[[δάκνω]] χεῑλος ὀδοῡσι» — [[προσπαθώ]] να πάρω σοβαρή [[απόφαση]]<br />β) «[[δάκνω]] [[στόμα]]» — [[δαγκώνω]] τη [[γλώσσα]] μου, [[σιωπώ]]<br />γ) «[[δάκνω]] ἐμαυτόν» — [[δαγκώνω]] τα χείλη μου, [[προσπαθώ]] να μη γελάσω<br />δ) «[[δάκνω]] τον [[δάκτυλον]]» — [[προσπαθώ]] να θυμηθώ<br />ε) «[[δάκνω]] χόλον» — [[συγκρατώ]] την [[οργή]] μου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>d</i><i>ā</i><i>k</i>- / <i>dak</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>deə</i>₂<i>k</i>- / <i>də</i>₂<i>k</i>-) <b>[[πρβλ]].</b> αρχ. ινδ. <i>daśati</i> «δαγκώνει»). Αν θεωρηθεί πρωταρχική η [[ρίζα]] <i>dnk</i>-, συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της IE <i>denk</i>- «[[δαγκώνω]], [[τσιμπώ]]» (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. άνω γερμ. <i>zangar</i> «[[οξύς]], [[κοφτερός]], [[δηκτικός]]», αρχ. νορβ. <i>tong</i> «[[τανάλια]], [[ψαλίδα]]», αλβ. <i>dane</i> «[[τανάλια]], [[ψαλίδα]]»), [[τότε]] πιθ. η [[ρίζα]] <i>dăk</i>- να αποτελεί νεωτερισμό της Ελληνικής.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[δακνίς]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακνάς]], [[δακνηρός]]<br /><b>μσν.</b><br />[[δακνότης]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.-μσν.</b> [[δακνώδης]]<br /><b>μσν.</b><br />[[δακνοκάρδιος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[δακνομανία]], [[δακνομοιομανία]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>αμφιδάκνω</i>, [[αναδάκνω]], [[αντιδάκνω]], <i>αποδάκνω</i>, [[διαδάκνω]], [[ενδάκνω]], [[επιδάκνω]], [[καταδάκνω]], [[συνδάκνω]], [[υπερδάκνω]], [[υποδάκνω]]].