ἐπειδή: Difference between revisions

|mltxt=(AM [[ἐπειδή]], Μ και ἐπειδής)<br /><b>(σύνδ.)</b> <b>(αιτιολ.)</b> [[διότι]], μια και, για τον λόγο ότι («εσύ, άξε Θεέ μου, 'πειδή μ' ορίζει η [[χάρη]] σου 'ς τούτο βοήθησέ μου», Φορτουν.)<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br /><b>χρον.</b> όταν, [[αφού]] («[[ἐπεὶ]] δὲ ἐτελεύτησεν Δαρεῑος», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>μσν.</b><br /><b>χρον.</b> τη [[στιγμή]] που («κελεύει τὸ δίκαιον καὶ ἡ ἀσσίζαν ὅτι, ἐφειδήν κιβεντίσουν τὸ πρόσταγμαν εἰς τὴν χώραν», Ασσίζες)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>χρον.</b><br /><b>1.</b> με αόρ. [[αντί]] για υπερσ. σε [[συνεκφορά]] με πρτ. για μεγαλύτερη [[έμφαση]] δηλώνει [[πράξη]] που δεν πραγματοποιήθηκε («[[ἐπεὶ]] ὑπηντίαζεν ἡ [[φάλαγξ]]... καὶ ἅμα ἡ [[σάλπιγξ]] ἐφθέγξατο», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>2.</b> (όταν υπονοείται [[αναφορά]] σε μεταγενέστερο χρόνο) [[αφότου]] («[[ἐπεί]] τε παρέλαβον τὸν [[θρόνον]]», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> με υποτ. και το αν ἡ το <i>κε</i>(<i>ν</i>) α) γίνεται [[επήν]](-<i>άν</i>)<br />[[αφότου]], όταν («[[τέκνα]] ἄξομεν ἐν νήεσσιν, ἐπὴν [[πτολίεθρον]] ἕλωμεν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />β) δηλώνει [[πράξη]] επαναλαμβανόμενη στο [[παρόν]] με [[απόδοση]] σε ενεστ. χρόνο<br />όταν, [[κάθε]] [[φορά]] («τὰ μέν τε [[πυρός]]... [[μένος]]... δαμνᾷ, [[ἐπεί]] κε [[πρῶτα]] λίπῃ λεύκ' ὀστέα [[θυμός]]», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br />γ) (αναφέρεται σε μεταγενέστερο χρόνο) [[αφότου]] («[[δέκα]] ἡμερῶν [[ἐπειδὰν]] δόξῃ» — [[μέσα]] σε [[δέκα]] ημέρες [[μετά]] την [[απόφαση]])<br /><b>4.</b> με ευκτ. [[χωρίς]] αν α) αναφέρεται σε μελλοντικό χρόνο («[[ἐπειδὴ]] πρὸς τὸ φῶς ἔλθοι,... ὁρᾱν οὐδ' ἄν ἕν δύνασθαι», <b>Πλάτ.</b>)<br />β) στον πλάγ. λόγο [[μετά]] από παρωχημένο χρόνο, [[οπότε]] αντιστοιχεί με υποτ. στον [[ευθύ]] («αὐτὸς δὲ [[ἐπεὶ]] διαβοίης, ἀπιέναι [[ἔφησθα]]», <b>Ξεν.</b>)<br />γ) εξαρτάται από ευκτ. σε τελικ. πρότ. («ἐπορεύοντο, [[ὅπως]], [[ἐπειδή]] γένοιντο ἐπὶ τῷ ποταμῷ... ἴοιεν», <b>Θουκ.</b>)<br />δ) με [[αφομοίωση]] [[προς]] την ευκτ. της κύριας πρότασης («ὅς τὸ καταβρόξειεν, ἐπὴν κρητήρι μιγείη», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>5.</b> συντάσσεται με απρφ. στον πλάγ. λόγο («[[ἐπεὶ]] οἱ γενομένους τοὺς παῑδας ἀνδρωθῆναι», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>6.</b> <b>(αιτιολ.)</b> [[γιατί]] [[αλλιώς]] («[[ἐπεὶ]] ὑμεῑς γε, εἰ μὴ ἐγὼ προφυλάττοιμι ὑμᾱς, οὐδ' ἄν νέμεσθαι δύναισθε», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>7.</b> (σε ελλειπτικές φράσεις) αν και («ἀδύνατός [εἰμι], ἐπει ἐβουλόμην ἄν οἷός τ' [[εἶναι]]» — [[είμαι]] [[ανίκανος]] αν και επιθυμούσα να είχα την [[ικανότητα]], <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ἐπεὶ]] τάχιστα» — [[αμέσως]] [[μόλις]]<br />β) «[[ἐπεὶ]] ἄρα, έπεὶ ἂρ δή» — [[αφού]] [[λοιπόν]]<br />γ) «[[ἐπεὶ]] γε» — [[αφού]] πραγματικά<br />δ) «[[ἐπεί]] γε δή» — [[αφού]] [[τέλος]] πάντων<br />ε) «[[ἐπεί]] ἦ» — [[επειδή]] πραγματικά.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. [[επεί]]].