δέλτος: Difference between revisions

|mltxt=η (AM [[δέλτος]])<br /><b>1.</b> [[μικρός]] [[πίνακας]] για [[γράψιμο]]<br /><b>2.</b> ιστορικό γραπτό [[μνημείο]], [[διαθήκη]], [[βιβλίο]] («οι δέλτοι της ιστορίας», «αἱ [[δώδεκα]] δέλτοι»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[μικρός]] [[πίνακας]], [[δίπτυχος]], τριγωνικού [[συνήθως]] σχήματος, αλειμμένος με [[κερί]], στον οποίο έγραφαν<br /><b>2.</b> [[επιστολή]], [[γράμμα]]<br /><b>3.</b> [[ζωγραφικός]] [[πίνακας]]<br /><b>4.</b> το σχολικό [[αβάκιο]], η [[πλάκα]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «ἱεραὶ δέλτοι» — πίνακες στους οποίους γράφονταν από τους Ρωμαίους αρχιερείς τα χρονικά του προηγούμενου έτους<br />β) <b>φρ.</b> «Ομήρου δέλτοι» — τα βιβλία, τα έπη του Ομήρου<br />γ) «μνήμοσιν... δέλτοις φρενῶν» — στο [[βιβλίο]] της καρδιάς, στην παντοτινή [[ανάμνηση]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Υποστηρίχθηκε ότι, αν ληφθεί ως πρωταρχική η σημ. «[[μικρός]] [[πίνακας]]», η λ. [[δέλτος]] συνδέεται αφενός μεν με τα [[δαιδάλλω]], λατ. <i>dol</i><i>ā</i><i>re</i>, αφετέρου δε με τις γερμ. λέξεις για τη «[[σκηνή]]» ([[πρβλ]]. αρχ. άνω γερμ. <i>zelt</i>, αγγλοσαξ. <i>teld</i>, αρχ. νορβ. <i>tiald</i> <b>κ.ά.</b>) και ανάγεται σε IE <i>deltom</i>. Αλλά η σημασιολογική [[απόκλιση]] δημιουργεί [[πρόβλημα]] στον συσχετισμό αυτό. Κατ' άλλους, πρόκειται για δάνεια λ. σημιτικής προελεύσεως<br />[[πρβλ]]. εβρ. <i>delet</i> «πόρτα, [[πινακίδα]]»].