κοχλίας: Difference between revisions

|mltxt=ο (AM [[κοχλίας]])<br />πνευμονοφόρο γαστερόποδο με ελικοειδές όστρακο, [[σαλιγκάρι]] («Αἴτνη τρέφει [[κοχλίας]] κεράστας», <b>Αθήν.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>τεχνολ.</b> α) κυλινδρικό ή κωνικό επίμηκες [[στέλεχος]] που φέρει [[σπείρωμα]] και [[κεφαλή]], τα οποία του δίνουν τη [[δυνατότητα]] να περιστρέφεται και να διεισδύει [[έτσι]] σε [[εξάρτημα]] με αντίστοιχο θηλυκό [[σπείρωμα]] ή σε συνεκτικό [[μέσο]], και που χρησιμεύει [[είτε]] για [[σύσφιγξη]] ή [[σύζευξη]] [[είτε]] για [[επίτευξη]] κίνησης [[κατά]] ορισμένο προκαθορισμένο τρόπο (α. «[[ακιδωτός]] [[κοχλίας]]» β. «[[κοχλίας]] σύσφιγξης» γ. «[[κοχλίας]] κίνησης»)<br />β) <b>(ειδ.)</b> η [[βίδα]]<br /><b>2.</b> <b>ανατ.</b> το [[κάτω]] [[πίσω]] [[τμήμα]] του λαβυρίνθου του αφτιού που περιελίσσεται και σχηματίζει [[σπείρα]] στο εσωτερικό της οποίας περικλείεται το [[ακουστικό]] όργανο<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ατέρμων]] [[κοχλίας]]» — [[εξάρτημα]] με σπειροειδή [[οδόντωση]], που, σε [[σύζευξη]] με οδοντωτό τροχό, χρησιμεύει για τη [[μετάδοση]] κίνησης<br />β) «[[κοχλίας]] του Αρχιμήδη» — [[είδος]] ελικοειδούς αντλίας νερού, την οποία επινόησε ο Αρχιμήδης<br />γ) «[[κοχλίας]] του Πασκάλ» — [[καμπύλη]] που ορίζεται ως ο [[γεωμετρικός]] [[τόπος]] τών ποδών τών καθέτων που φέρονται από ένα σταθερό [[σημείο]] [[προς]] τις εφαπτόμενες ενός κέντρου κύκλου<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ελικοειδής]] συμπιεστική [[μηχανή]] («[[ρόδα]] ἐκπιέσας ἐν κοχλίᾳ», Γεωπ.)<br /><b>2.</b> ο [[κοχλίας]] του Αρχιμήδη («ἀπὸ τοῦ ποταμοῡ τροχοὶ καὶ κοχλίαι τὸ [[ὕδωρ]] ἀνάγουσιν», <b>Στράβ.</b>)<br /><b>3.</b> [[ελικοειδής]] [[σκάλα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[είδος]] βασανιστηρίου οργάνου<br /><b>2.</b> [[τμήμα]] χειρουργικού μηχανήματος.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[κόχλος]] (Ι) «όστρακο» <span style="color: red;">+</span> κατάλ. -<i>ίας</i>, [[πρβλ]]. <i>κροταλ</i>-<i>ίας</i>, <i>σπαθ</i>-<i>ίας</i>. Από το σπειροειδές όστρακο του σαλιγκαριού η λ. πήρε τη σημ. «[[βίδα]]» [[καθώς]] και όλες τις συναφείς. <i>Κοχλίας</i>, [[τέλος]], ονομάστηκε λόγω του σχήματός του και το όργανο του εσωτερικού αφτιού.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κοχλιώδης]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κοχλιακός]], [[κοχλιώνω]], [[κοχλιωτός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[κοχλιοειδής]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κοχλιοκογχύλιον]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κοχλιόκρανο]], [[κοχλιοστρόφιο]], <i>κοχλιοσύνθεση</i>, [[κοχλιοτόμος]], [[κοχλιότοπος]], [[κοχλιοτροφείο]], [[κοχλιοτρύπανο]], [[κοχλιουλκός]], [[κοχλιοφόρος]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[γυμνοκοχλίας]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πωματοκοχλίας]]].