τρέπω: Difference between revisions

|auten=fut. τρέψω, aor. ἔτρεψα, τρέψα, aor. 2 [[ἔτραπον]], τράπον, [[mid]]. aor. 1 [[part]]. τρεψάμενος, aor. 2 (ἐ）τραπόμην, [[pass]]. perf. [[τέτραμμαι]], imp. τετράφθω, [[part]]. τετραμμένος, plup. 3 pl. τετράφαθ, aor. inf. [[τραφθῆναι]]: [[turn]], so as to [[alter]] the [[direction]] [[more]] or [[less]].—I. [[act]]., [[turn]], [[direct]]; τὶ ἔς τι, [[πρός]], [[παρά]], [[κατά]], [[ἀνά]] τι, etc., [[pass]]., Il. 14.403; of [[guiding]] or [[leading]] [[one]] to a [[place]], Od. 4.294, Od. 9.315; [[turning]] missiles [[aside]], horses to [[flight]], Il. 5.187, Il. 8.157, and [[without]] ἵππους, Il. 16.657; esp., of [[turning]], ‘routing’ an [[enemy]], Il. 15.261; metaph., νόον, θῦμόν, Il. 5.676.—With [[πάλιν]], [[turn]] [[about]] or [[around]], [[ὄσσε]], ‘[[avert]]’ the eyes, Il. 13.3 ; ἵππους, Il. 8.432; met., φρένας τινός, Il. 6.61.—II. [[mid]]., intrans., [[turn]] [[oneself]], [[with]] [[direction]] specified by preposition or adv., as [[above]]; metaph., [[τραπέσθαι]] ἐπὶ ἔργα, Γ , Od. 1.422; of [[motion]] to and [[fro]] (versari), [[τραφθῆναι]] ἀν' Ἑλλάδα, ‘[[wander]] up and [[down]]’ [[through]] Hellas, Od. 15.80; met., [[change]], τρέπεται [[χρώς]], Il. 13.279; τράπετο νοός, [[φρήν]], [[κραδίη]] [[τέτραπτο]], Il. 17.546, Κ , Od. 4.260.

|sltr=[[τρέπω]] (aor. 1, ἔτρεψεν; τρέψαις, -αντες; τρέψαι: aor. 2, (ἔ）τραπε（ν); τράποι: aor. med. 2, τράποιο: [[pass]]. pf. τέτραπται; τετραμμένον.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[turn]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[turn]] [[back]], [[put]] to [[flight]] ὅτ' ἀλκάεντας Δαναοὺς τρέψαις ἁλίαισιν πρύμναις Τήλεφος ἔμβαλεν (O. 9.72) [[τράπε]] δὲ Κύκνεια [[μάχα]] καὶ ὑπέρβιον Ἡρακλέα (O. 10.15) παῦροι δὲ βουλεῦσαι φόνου παρποδίου νεφέλαν τρέψαι [[ποτὶ]] [[δυσμενέων]] [[ἀνδρῶν]] στίχας χερσὶ καὶ ψυχᾷ δυνατοί (N. 9.38) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[turn]], met. τὰ καλὰ τρέψαντες [[ἔξω]] i. e. so as to [[conceal]] [[what]] is [[bad]] (P. 3.83) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> [[turn]], [[guide]], [[lead]] c. πρὸς, ἐς; inf., met. [[σύν]] [[τοι]] τίν κεν ἁγητὴρ ἀνὴρ δᾶμον γεραίρων τράποι σύμφωνον ἐς ἡσυχίαν (P. 1.70) ἐς κακὸν τρέψαις ἐδαμάσσατό νιν (P. 3.35) ἔτραπεν καὶ κεῖνον ἀγάνορι μισθῷ χρυσὸς ἄνδρ' ἐκ θανάτου κομίσαι (P. 3.55) “καὶ γὰρ σέ ἔτραπε [[μείλιχος]] ὀργὰ παρφάμεν τοῦτον λόγον” (P. 9.43) ἔστι δὲ καὶ διδύμων ἀέθλων Μελίσσῳ [[μοῖρα]] πρὸς εὐφροσύναν τρέψαι γλυκεῖαν [[ἦτορ]] (I. 3.10) [[also]] med., ἀπήμονα [[εἰς]] ὄλβον τινὰ τράποιο Θήβαις, ὦ [[πότνια]], πάγκοινον [[τέρας]] (Sylburg: τρόποιο codd. Dion. Hal.) (Pae. 9.9) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> [[pass]]., [[turn]] [[one]]'s steps to, met. νιν [[αἰνέω]] πρὸς ἡσυχίαν φιλόπολιν καθαρᾷ γνώμᾳ τετραμμένον (O. 4.16) εἰ δὲ τέτραπται (sc. [[Αἴγινα]]) θεοδότων ἔργων κέλευθον ἂν καθαράν (I. 5.23) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>e</b> in tmesis [[παρά]] [[τις]] ἔτρεψεν [[ἄμμι]] θεὸς (v. [[παρατρέπω]]) (I. 8.10)

|lsmtext='''τρέπω:''' μέλ. <i>τρέψω</i>, αόρ. <i>ἔτρεψα</i>, αόρ. βʹ <i>ἔτρᾰπον</i>, παρακ. [[τέτροφα]], μεταγεν. <i>τέτρᾰφα</i> — Παθ., μέλ. <i>τρᾰπήσομαι</i>, αόρ. <i>ἐτρέφθην</i>, Ιων. απαρ. [[τραφθῆναι]]· αόρ. βʹ [[ἐτράπην]] [ᾰ], Επικ. υποτ. [[τραπείομεν]] αντί <i>τραπῶμεν</i>· παρακ. [[τέτραμμαι]], γʹ πληθ. [[τετράφαται]]· γʹ ενικ. προστ. [[τετράφθω]]· γʹ ενικ. υπερσ. [[τέτραπτο]], γʹ πληθ. [[τετράφατο]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[στρέφω]] ή [[κατευθύνω]] προς [[κάτι]], σε Όμηρ. κ.λπ.· [[κυρίως]] ακολουθ. από πρόθ.· [[τρέπω]] τινὰ εἰς εὐνήν, τον [[βάζω]] να κοιμηθεί, σε Ομήρ. Οδ.· [[τρέπω]] πόλεις εἰς ὕβριν, σε Θουκ.· [[τρέπω]] κεφαλὴν πρὸς ἠέλιον, σε Ομήρ. Οδ.·<br /><b class="num">2.</b> Παθ., [[στρέφω]] τα βήματά μου, στρέφομαι προς κάποια [[διεύθυνση]], [[τραφθῆναι]] ἀν' Ἑλλάδα, περιφέρομαι πάνω [[κάτω]] στην [[Ελλάδα]], σε Ομήρ. Οδ.· με αιτ. πράγμ., <i>τρέπεσθαι ὁδόν</i>, [[ακολουθώ]] κάποια [[κατεύθυνση]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> Παθ. επίσης, τρέπομαι σε [[κάτι]], <i>ἐς ἀοιδήν</i>, σε Ομήρ. Οδ.· <i>ἐπὶ ἔργα</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐφ' ἁρπαγήν</i>, σε Θουκ.· <i>πρὸς λῃστείαν</i>, στον ίδ.<br /><b class="num">4.</b> Παθ. και Μέσ., λέγεται για τόπους, είμαι στραμμένος προς ή [[κοιτάζω]] προς κάποια συγκεκριμένη [[διεύθυνση]], <i>πρὸς ζόφον</i>, σε Ομήρ. Οδ.· <i>πρὸς ἄρκτον</i>, <i>πρὸς νότον</i>, σε Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[στρέφω]], δηλ. κάνω [[μεταβολή]], [[μεταστρέφω]], <i>τρέπειν ἵππους</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· τὰ καλὰ [[τρέπω]] [[ἔξω]], [[στρέφω]] την καλύτερη [[πλευρά]] προς τα έξω, σε Πίνδ. — Παθ., <i>αἰχμὴ τράπετο</i>, [[άκρη]] κάμφθηκε προς τα [[πίσω]], σε Ομήρ. Ιλ.· λέγεται για το [[ηλιοστάσιο]], [[ἐπειδὰν]] ἐνχειμῶνι τράπηται [[ἥλιος]] (βλ. [[τροπή]] I), σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> [[τρέπω]] τὴν αἰτίαν, <i>τὴν ὀργὴν εἴς τινα</i>, [[στρέφω]] την [[κατηγορία]], τον θυμό [[εναντίον]] κάποιου άλλου, σε Ισαίο, Δημ. — Παθ., λέγεται για κατάρες, ἐς κεφαλὴν τρέποιτο [[ἐμοί]], ας πέσει στο [[κεφάλι]] μου!, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> [[τρέπω]] σε [[άλλη]] [[διεύθυνση]], [[αλλάζω]], <i>νόον</i>, <i>φρένας</i>, σε Όμηρ. κ.λπ.· ἐς [[γέλων]] [[τρέπω]] τὸ [[πρᾶγμα]], σε Αριστοφ. — Παθ., μεταβάλλομαι, σε Όμηρ. κ.λπ.· με σύστ. αιτ., <i>τρεπόμενος τροπάς</i>, που υφίσταται αλλαγές, σε Αισχίν.<br /><b class="num">III.</b> [[τρέπω]] σε [[φυγή]], [[νικώ]], [[κατατροπώνω]], σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ.· <i>τρέπωφύγαδε</i>, Λατ. converetere in fugam, σε Ομήρ. Ιλ.· [[τρέπω]] ἐς φυγήν, σε Ευρ.· ομοίως στον Μέσ. αόρ., [[απομακρύνω]] κάποιον εχθρό από εμένα, σε Ξεν. — Παθ., τρέπομαι σε [[φυγή]], [[ηττώμαι]], σε Αισχύλ., Ξεν. κ.λπ.· ομοίως στη Μέσ., ἐς φυγὴν [[τραπέσθαι]], σε Ηρόδ., Θουκ.· επίσης αμτβ. στον Ενεργ. τύπο, <i>φύγαδ' ἔτραπε</i>, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">IV.</b> [[αποτρέπω]], [[εμποδίζω]], [[κωλύω]], [[τρέπω]] τινὰ ἀπὸ τείχεος, στο ίδ.· [[βέλος]] ἔτραπεν [[ἄλλῃ]], στο ίδ.<br /><b class="num">V.</b> όπως το [[ἀνατρέπω]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">VI.</b> [[μετατρέπω]], [[εφαρμόζω]], [[προσαρμόζω]], [[τρέπω]] τι ἐς [[ἄλλο]] τι, σε Ηρόδ.· [[ποῦ]] τέτροφας [[τὰς]] [[ἐμβάδας]]; τί έκανες τα παπούτσια [[σου]]; σε Αριστοφ. — Παθ., <i>ποῖτρέπεται τὰ χρήματα; στον ίδ</i>.

|ftr='''τρέπω''': {trépō}<br />'''Forms''': dor. ion. auch [[τράπω]], -ομαι, Aor. 1. τρέψαι, -ασθαι, 2. [[τραπεῖν]], -έσθαι, Fut. τρέψω (ἐπιτραψῶ Kreta), τρέψομαι, Pass. (intr.) Aor. [[τραφθῆναι]], Perf. [[τέτραμμαι]] (alles seit Hom.), auch [[τραπῆναι]] (A. usw.), τρεφθῆναι (E.), Ptz. ἐντρεπέντες (Pap. II^a), Perf. Akt. [[τέτροφα]], später [[τέτραφα]] (att.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘wenden, drehen, kehren, in die Flucht schlagen; sich wenden, verkehren, sich ändern, die Flucht ergreifen’.<br />'''Composita''' : sehr oft m. Präfix. ἀνα-, ἀπο-, ἐκ-, ἐν-, ἐπι-, μετα-, παρα-, περι- usw. mit verschiedenen Sinnfärbungen,<br />'''Derivative''': Zahlreiche Ableitungen (gedrängte Übersicht). A. Mit ο-Abtönung: 1. [[τρόπος]] m. [[Wendung]], meist übertr. [[Art und Weise]], [[Sitte]], [[Gesinnung]], [[Charakter]] (Pi., ion. att.; zur Bed. Kuiper Mnem. 36, 419ff.), auch [[Balken]] (Moschio ap. Ath. 5, 208c; auch ngr., = δοκὸς τετραμμένος, s. Φάβης bei Kretschmer Glotta 11, 249). Kompp., z.B. [[πολύτροπος]] (s. [[πολύς]]; zur Bed. noch van Groningen MAWNied. N. R. 9 : 8, 15) mit -ια (Hdt., Hp. usw.); oft von den Präfixkompp., z. B. [[ἐπίτροπος]] m. ‘Aufseher, Vorsteher, Verwalte (ion. att.). Davon [[τροπικός]] [[zur Wende gehörig]] (Arist. usw.), [[ἐπιτροπικός]], -εύω, -εία, -ευσις, -εύσιμος, -ευτικός. Denom. τροπόομαι, -όω, auch m. κατα- u.a., [[in die Flucht schlagen]] (LXX, D. H. u.a.). 2. [[τροπός]] m. "Dreher", [[Riemen]], [[vermittelst dessen das Ruder um die [[κληΐς]] beim Rudern sich drehte]] (Od., Opp.) mit τροπόομαι ‘mit [[τροπός]] versehen (werden)’ (A., Ar., Poll.), -ωτήρ m. = [[τροπός]] (Ar., Th. u.a.). 3. [[τροπή]] f. ‘Wendung (der Sonne, des Feindes usw.), Wechsel’ (seit ο 404); sehr oft zu den Präfixkompp., z.B. [[ἀποτροπή]] f. (: [[ἀποτρέπω]]) [[Abwendung]] (att.) mit -αιος, -ιμος, -ία, -ιάζω, -ίασμα, -ιασμός, -ιαστής. Davon [[τροπαῖος]] ‘Wendung (der Feinde) herbeiführend, Sieg verleihend’; τὸ [[τροπαῖον]], -αιον [[Siegesdenkmal]] (att.; sc. [[σημεῖον]] od.ä.; Georgacas Glotta 36, 185; zum schwankenden Akz. Scheller Oxytonierung 128 A. 2). 4. -τροπία f. sehr oft in Ableitungen, z.B. [[ἐντροπίη]] = εντροπή [[Rücksichtnahme]], [[Achtung]] (Hp.), -ίαι pl. ‘(listige) Wendungen, Ränke’ (''h''. ''Merc''.), μετατροπίαι pl. Wechselfälle des Schicksals’ (Pi.); παλιντροπίαι pl. ‘Sinnes-änderungen’ (A. R.: [[παλίντροπος]]). 5. -τρόπιον n. in Ableitungen, z.B. [[ἐκτρόπιον]] N. einer Augenkrankheit, [[Verdrehung der Augenlider]] (Mediz.), [[ἡλιοτρόπιον]] Pfl.name [[Sonnenwende]] (Thphr. u.a.), [[Sonnenuhr]] (Delos III^a u.a.). 6. [[τροπίας]] [[οἶνος]] (auch ἐν-, ἐκ-) [[umgeschlagener]], [[saurer Wein]] (Ar. u.a.). 7. [[τρόπις]], -ιος (-ιδος, -εως) f. [[Grundbalken des Schiffs]], [[Schiffskiel]] (ep. ion. seit Od., Arist. usw.), Bildung wie [[τρόφις]], [[στρόφις]], [[τρόχις]] u.a.; somit eig. "Wender"? (zur Bed. vgl. [[τρόπος]] = [[Balken]] [s. ob.] und Hermann GGN 1943. 5 f.). Davon τροπιδεῖα (auch -ια) pl. ib. (Pl. ''Lg''. 803a, Pell.. Phot.); [[ναῦς]] τετροπισμένη (: [[τροπίζω]]) [[mit Kiel ausgerüstet]] (Hp.); Hypostase [[ὑποτρόπιος]] [[unter dem Kiel befindlich]] (Opp., Orph.). 8. -τροπεύς nur in [[ἀνατροπεύς]] m. [[Umstürzer Zerstörer]] (: [[ἀνατροπή]], [[ἀνατρέπω]]; Antipho, Plu., D. Chr., Bosshardt 60). 9. Adv. -τροπάδην, dor. -δαν, nur von den Präfixkompp., z.B. [[προτροπάδην]] [[vorwärtgerichtet]], [[Hals über Kopf]] (''P'' 304, Pi., Pl. usw.); [[τρόπα]] παίζειν N. eines Spiels (Kratin., Poll.; vgl. Schwyzer 623 A. 1). 10. [[τροπέω]] = [[τρέπω]] (Σ 224; myk. ''to''-''ro''-''qe''-''jo''-''me''-''no''? vgl. unten), iter. od. denom.; auch m. παρα-, περι- (Hom. u.a.) und nominalem Vorderglied, z.B. [[κακοτροπέω]] [[schlecht handeln]] (: [[κακότροπος]], Hp.). 11. -τροπάζομαι nur in ὑπετροπάσθην [[kehrte zurück]], [[bekam einen Rückfall]] (: [[ὑπότροπος]], [[ὑποτρέπομαι]]; Pap.III^a); auch -τροπιάζω, mit ὑπο- [[einen Rückfall bekommen]] mit -ιασμός (Hp.), ἀπο- ~ [[abwenden]], -ιασμός u.a. (LXX, Pap. u.a.). 12. Mit λ-Erweiterung (vgl. Bechtel Lex. 318 f.): τροπαλίζει· στρέφει mit -ισμός· [[μεταβολή]] H.; Ptz. ἐντροπαλιζόμενος [[sich umdrehend]], [[zurückwendend]] (Il., Q. S.), Ipf. μετατροπαλίζεο [[wandtest dich um]] (Υ 190). 13. [[τροπαλίς]] (v.l. -αλλίς). -ίδος f. [[Bündel]], von Zwiebeln (Ar. ''Ach''. 813), [[τρόπηλις]] (Hdn. Gr.), τρι(τ)οπηλίς H., Bildung unklar (unbefriedigend Bechtel Dial. 2, 205 f.). — B. Mit ε-Vokal : 1. -τρεψις in [[ἀπό]]-, ἔκ-, [[ἀνά]]- ~ (von [[ἀποτρέπω]] usw.) [[Abneigung]] bzw. [[Verdrehung]] bzw. [[Umwendung]] (Hp., Arist. u.a.). 2. [[τρεπτικός]] ‘eine Umwandlung od. Wendung verursachend’ (sp.), meist von den präfigierten Verba, z.B. [[προτρεπτικός]] [[auffordernd]] (att.). C. Mit tiefstufigem α-Vokal: 1. [[τραπέμπαλιν]] Adv. [[rückwärts gedreht]] (: [[ἔμπαλιν]] [[τραπέσθαι]], Pherekr.; Schwyzer 633). 2. -τραπελος nur mit Präfix, z.B. [[εὐτράπελος]] (: εὖ [[τραπέσθαι]]) [[sich leicht drehend]], [[beweglich]], [[gewandt]], [[witzig]] (Pi., att.) mit [[εὐτραπελία]], -ίζομαι, -εύομαι; ebenso [[δυσ-]], ἐκ-, ἐν- ~ usw.; τραπελιζόμενος· [[συνεχῶς]] ἀναστρεφόμενος H. D. Mit Dehnstufe: [[τρωπάω]], -άομαι, auch m. ἀπο-, παρα-, ἐπι-, μετα-, nur Präs. und Ipf., Iterativum (Chantraine Gramm. hom. 1, 358).<br />'''Etymology''' : Die obigen Formen bilden ein ziemlich wohl zusammengehaltenes System, das sich schon früh aus einem anscheinend bescheidenen idg. Keim innerhalb des Griechischen reich entfaltet hat. Aus anderen Sprachen meldet sich zunächst lat. ''trepit'' [[vertit]], das indessen nur bei Paul. Fest. p. 367 vorkommt und vielleicht eine Grammatikerkonstruktion ist. Formal zu τρέπεται stimmt aind. (ep. klass.) ''trápate'' [[schämt sich]], [[wird verlegen]]; angesichts gr. ἐντρέπομαι ‘sich um etwas kümmern’, auch ‘sich vor jmdm. schämen’ ist diese Zusammenstellung auch semantisch unbedingt möglich. Dann fuhrt der Weg weiter zu lat. ''turpis'' [[häßlich]] (eig. *"wovon man sich abwendet, wovor man sich scheut"?). Noch unsicherer ist der Vergleich mit heth. ''te''-''ri''-''ip''-''zi'' von der Ackerarbeit, etwa [[pflügen]] ? Bei diesen Kombinationen wird die Einbeziehung von myk. ''to''-''ro''-''qe''-''jo''-''me''-''no'' (Bed. unbekannt) und von lat. ''torqueō'' hinfällig. — Von [[τρέπω]] [[wenden]] ist [[τραπέω]] [[austreten]], [[keltern]] wahrscheinlich zu trennen. Weiteres bei WP. 1, 756f., Pok. 1094, W.-Hofmann s. ''trepit'' und ''turpis'', Mayrhofer s. ''trápate''.<br />'''Page''' 2,923-925