3,274,919
edits
γυνή: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "(<b class="b2">)([\w\s']+)(<\/b>)" to "$2"
m (Text replacement - "(*UTF)(*UCP)(<\/b>) ([\p{Cyrillic}\s]+), ([\p{Cyrillic}\s]+), ([\p{Cyrillic}\s]+) ([a-zA-Z:\(])" to "$1 , $3, $4 $5") Tags: Mobile edit Mobile web edit |
|||
| Line 13: | Line 13: | ||
From Proto-Indo-European *gʷḗn (“woman”). Cognates include Mycenaean Greek (ku-na-ja), Sanskrit ग्ना (gnā́), Sanskrit जनि (jáni), Old Armenian կին (kin), and Old English cwēn (English queen). | From Proto-Indo-European *gʷḗn (“woman”). Cognates include Mycenaean Greek (ku-na-ja), Sanskrit ग्ना (gnā́), Sanskrit जनि (jáni), Old Armenian կին (kin), and Old English cwēn (English queen). | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0511.png Seite 511]] ἡ, das [[Weib]], genit. γυναικός; γυναικί, γυναῖκα, ὦ γύναι, γυναῖκε, γυναικοῖν, γυναῖκες, γυναικῶν, γυναιξί (ν), γυναῖκας; diese Att. Formen sind zugleich die Homerischen, nur daß sich der dual. bei Homer nicht findet. Accus. τὴν γυνήν Pherecr. bei Bekk. A. 1 p. 86, 13 Etymol. m. 243, 24 Epimer. Hom. Cram. An. Ox. 1 p. 102, 11 (Mein. C. G. 2, 1 p. 295), vgl. Eustath. Iliad. 1, 340 p. 113, 30; vocat. ὦ [[γυνή]] Alcaeus comic. in Epimer. Hom. Cramer. An. Ox. 1 p. 102, 13 (Mein. C. G. 2, 2 p. 834); nomin. plur. αἱ γυναί Philippid. ap. Bekk. An. 1 p. 86, 12 (Mein. C. G. 4 p. 467) und Menand. ap. Cram. Epimer. Hom. An. Ox. 1 p. 102, 8 (Mein. C. G. 4 p. 327); accus. τὰς γυνάς poet. in Etymol. m. p. 243, 27. Nomin. γυναίξ oder γύναιξ bei Gramm. Von diesem nomin. ist auch der vocat. γύναι abzuleiten. Entstanden ist γυναίξ aus γυνα-Fιξ, »Weibsbild«, [[εἰκών]], [[ἔοικα]], [[εἴκελος]], [[ἴκελος]]; nach Buttmanns richtiger Bemerkung, Gramm. §. 58. Die einfache Form [[γυνή]] bedeutet die »Hervorbringende«, die »Gebärende«, verwandt [[γόνος]], [[γονή]], Plat. Cratyl. p. 414 a, Wurzel γεν. Die Sicilischen Dorier sagten [[γάνα]] statt [[γυνή]], Gregor. Corinth. Dial. Dor. p. 345. Unzweifelhaft war γαν eine ältere Form der Wurzel γεν, worauf z. B. auch das perf. [[γέγαα]] führt, und das verwandte [[γαῖα]], s. d. W. Die Böoter sagten βάνα oder [[βανά]] statt [[γυνή]], Corinna bei Herodian. Π. Μ. Λ. p. 18, 25 Apollon. Pronom. p. 65 a Bekk. (Bergk L. G. ed. 2 p. 948 no 21), Hesych. βάννα; βανῆκας Böotisch = γυναῖκας, Hesych. Unter Vergleichung des Gothischen quinô nimmt Ahrens Dial. Aeol. p. 172 ΓFανα als gemeinsame Grundform von [[γυνή]] und [[βανά]] an. Danach wäre also wohl ΓFαν die älteste nachweisbare Form der Wurzel; oder vielmehr ΙFΑ; denn daß das Ν secundär sei, beweis't schon [[γέγαα]] und [[γαῖα]]; vgl. [[κτείνω]] κτενί'Ω κτα'Ω, [[τείνω]] τενί'Ω τα'Ω u. s. w. Das Abfallen des Γ in [[βανά]] könnte so wenig befremden wie die Verwandelung des F in Β und das Verschwinden des F in [[γυνή]]. Das υ in [[γυνή]] ist nicht Umlaut des in [[γόνος]], [[γονή]] zum Vorschein kommenden ο, sondern, wie eben auch dies ο, Umlaut des ursprünglichen Vocals der Wurzel, des in [[βανά]], [[γάνα]], [[γέγαα]], [[γαῖα]] erhaltenen α. – Was die Bedeutung von [[γυνή]] anlangt, so bezeichnet dies Wort: – a) das Weib im | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0511.png Seite 511]] ἡ, das [[Weib]], genit. γυναικός; γυναικί, γυναῖκα, ὦ γύναι, γυναῖκε, γυναικοῖν, γυναῖκες, γυναικῶν, γυναιξί (ν), γυναῖκας; diese Att. Formen sind zugleich die Homerischen, nur daß sich der dual. bei Homer nicht findet. Accus. τὴν γυνήν Pherecr. bei Bekk. A. 1 p. 86, 13 Etymol. m. 243, 24 Epimer. Hom. Cram. An. Ox. 1 p. 102, 11 (Mein. C. G. 2, 1 p. 295), vgl. Eustath. Iliad. 1, 340 p. 113, 30; vocat. ὦ [[γυνή]] Alcaeus comic. in Epimer. Hom. Cramer. An. Ox. 1 p. 102, 13 (Mein. C. G. 2, 2 p. 834); nomin. plur. αἱ γυναί Philippid. ap. Bekk. An. 1 p. 86, 12 (Mein. C. G. 4 p. 467) und Menand. ap. Cram. Epimer. Hom. An. Ox. 1 p. 102, 8 (Mein. C. G. 4 p. 327); accus. τὰς γυνάς poet. in Etymol. m. p. 243, 27. Nomin. γυναίξ oder γύναιξ bei Gramm. Von diesem nomin. ist auch der vocat. γύναι abzuleiten. Entstanden ist γυναίξ aus γυνα-Fιξ, »Weibsbild«, [[εἰκών]], [[ἔοικα]], [[εἴκελος]], [[ἴκελος]]; nach Buttmanns richtiger Bemerkung, Gramm. §. 58. Die einfache Form [[γυνή]] bedeutet die »Hervorbringende«, die »Gebärende«, verwandt [[γόνος]], [[γονή]], Plat. Cratyl. p. 414 a, Wurzel γεν. Die Sicilischen Dorier sagten [[γάνα]] statt [[γυνή]], Gregor. Corinth. Dial. Dor. p. 345. Unzweifelhaft war γαν eine ältere Form der Wurzel γεν, worauf z. B. auch das perf. [[γέγαα]] führt, und das verwandte [[γαῖα]], s. d. W. Die Böoter sagten βάνα oder [[βανά]] statt [[γυνή]], Corinna bei Herodian. Π. Μ. Λ. p. 18, 25 Apollon. Pronom. p. 65 a Bekk. (Bergk L. G. ed. 2 p. 948 no 21), Hesych. βάννα; βανῆκας Böotisch = γυναῖκας, Hesych. Unter Vergleichung des Gothischen quinô nimmt Ahrens Dial. Aeol. p. 172 ΓFανα als gemeinsame Grundform von [[γυνή]] und [[βανά]] an. Danach wäre also wohl ΓFαν die älteste nachweisbare Form der Wurzel; oder vielmehr ΙFΑ; denn daß das Ν secundär sei, beweis't schon [[γέγαα]] und [[γαῖα]]; vgl. [[κτείνω]] κτενί'Ω κτα'Ω, [[τείνω]] τενί'Ω τα'Ω u. s. w. Das Abfallen des Γ in [[βανά]] könnte so wenig befremden wie die Verwandelung des F in Β und das Verschwinden des F in [[γυνή]]. Das υ in [[γυνή]] ist nicht Umlaut des in [[γόνος]], [[γονή]] zum Vorschein kommenden ο, sondern, wie eben auch dies ο, Umlaut des ursprünglichen Vocals der Wurzel, des in [[βανά]], [[γάνα]], [[γέγαα]], [[γαῖα]] erhaltenen α. – Was die Bedeutung von [[γυνή]] anlangt, so bezeichnet dies Wort: – a) das Weib im[[ Gegensatze zum Manne]], ohne Rücksicht auf das Alter und gleichviel ob sie verheirathet ist oder nicht; z. B. Hom. Iliad. 15, 683 [[πολέες]] τέ ἑ θηήσαντο ἀνέρες ἠδὲ γυναῖκες; 17, 435 [[στήλη]], ἥ τ' ἐπὶ τύμβῳ ἀνέρος ἑστήκῃ τεθνηότος ἠὲ γυναικός; Odyss. 15, 168 οἱ δ' ἰύζοντες ἕποντο ἀνέρες ἠδὲ γυναῖκες; 6, 161 οὐ γάρ πω τοῐον [[εἶδον]] βροτὸν ὀφθαλμοῖσιν, οὔτ' ἄνδρ' [[οὔτε]] γυναῖκα; 13, 308 [[μηδέ]] τῳ [[ἐκφάσθαι]] μήτ' ἀνδρῶν [[μήτε]] γυναικῶν; Iliad. 24, 698. 708 Odyss. 19, 468. 21, 323; Herodot. 8, 88 οἱ μὲν ἄνδρες γεγόνασί μοι γυναῖκες, αἱδὲ γυναῖκες ἄνδρες. Pleonastisch Hom. θηλύτεραι γυναῖκες, Iliad. 8, 520 Od. 11, 386. 434. 15, 422. 23, 166. 24, 202. Mit Substantiven adjectivisch verbunden: γυνὴ [[ταμίη]] Odyss. 2, 345 Iliad. 6, 390, γυνὴ [[ἀλετρίς]] Odyss. 20, 105, γυνὴ Σικελὴ γρηΰς Odyss. 24, 211, δμωαὶ γυναῖκες Odyss. 7, 103 Iliad. 9, 477. Ohne δμωαί allein γυναῖκες die Mägde Odyss. 19, 497. 2, 108. 17, 319. Ohne Zusatz bezeichnet Odyss. 16, 334 γυναικί die Penelope, welche vs. 332 und 337 mit Nachdruck [[βασίλεια]] genannt wird, wie vs. 335 ihr Haus [[δόμος]] θείου βασιλῆος heißt. – b) das sterbliche Weib im[[ Gegensatze zur Göttinn]]; z. B. Hom. Iliad. 11, 688 γυνὴ ἐικυῖα θεῇσιν, Iliad. 14, 315 οὐ γάρ πώ [[ποτέ]] μ' ὧδε θεᾶς [[ἔρος]] οὐδὲ γυναικὸς θυμὸν ἐνὶ στήθεσσι περιπροχυθεὶς ἐδάμασσεν; 16, 176 γυνὴ θεῷ εὐνηθεῖσα; Odyss. 10, 228 [[ἔνδον]] γάρ τις ἐποιχομένη ἱστὸν καλὸν ἀοιδιάει ἢ θεὸς ἠὲ [[γυνή]]. Ausdrücklich [[θνητός]] hinzugefügt Odyss. 11, 244 θεὸν θνητήν τε γυναῖκα; Iliad. 20, 305 ὃν [[Κρονίδης]] περὶ πάντων [[φίλατο]] παίδων, οἳ [[ἕθεν]] ἐξεγένοντο γυναικῶν τε θνητάων. – c) die [[verheirathete Frar die Ehefrau]]; Odyss. 6, 184 οὐ μὲν γὰρ τοῦ γε κρεῖσσον καὶ [[ἄρειον]], ἢ ὅθ' ὁμοφρονέοντε νοήμασιν οἶκον ἔχητον ἀνὴρ ἠδὲ [[γυνή]]; 11, 444 ἀλλ' οὐ σοί γ', Ὀδυσεῦ, [[φόνος]] ἔσσεται ἔκ γε γυναικός· [[λίην]] γὰρ [[πινυτή]] τε, καὶ εὖ φρεσὶ μήδεα οἶδεν, [[κούρη]] 'Ικαρίοιο [[περίφρων]] [[Πηνελόπεια]]; 1, 433; 19, 165 ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος; Iliad. 6, 160 γυνὴ Προίτου; vs. 460 Ἕκτορος ἥδε [[γυνή]]; Odyss. 8, 523 ὡς δὲ γυνὴ κλαίῃσι φίλον πόσιν ἀμφιπεσοῦσα; γυνὴ [[δέσποινα]] Odyss. 7, 347; γυνὴ [[μήτηρ]] Theocrit. 27, 64; Odyss. 21, 72 ἀλλ' ἐμὲ ἱέμενοι γῆμαι θέσθαι τε γυναῖκα, Homerische Figur, γῆμαι und θέσθαι γυναῖκα stehn παραλλήλως; 15, 241 [[ἔνθα]] δ' ἔγημε γυναῖκα καὶ ὑψερεφὲς θέτο [[δῶμα]]; 14, 211 ἠγαγόμην δὲ γυναῖκα πολυκλήρων ἀνθρώπων, ich heirathete eine Frau aus einer reichen Familie; 15, 237 κασιγνήτῳ δὲ γυναῖκα ἠγάγετο πρὸς δώματα; Iliad. 9, 394 [[Πηλεύς]] θήν μοι [[ἔπειτα]] γυναῖκά γε μάσσεται [[αὐτός]], var. lect. γαμέσσεται; Odyss. 9, 199 οὕνεκά μιν σὺν παιδὶ περισχόμεθ' ἠδὲ γυναικὶ ἁζόμενοι; iliad. 8, 57 μέμασαν δὲ καὶ ὧς ὑσμῖνι μάχεσθαι, χρειοῖ ἀναγκαίῃ, πρό τε παίδων καὶ πρὸ γυναικῶν; 4, 162 σύν τε μεγάλῳ ἀπέτισαν, σὺν σφῇσιν κεφαλῇσι γυναιξί τε καὶ τεκέεσσιν; Odyss. 13, 44 [[ὑμεῖς]] δ' [[αὖθι]] μένοντες ἐυφραίνοιτε γυναῖκας κουριδίας καὶ τέκνα; Iliad. 10, 422 Odyss. 12, 42; γύναι Anrede des Ehemannes an seine Frau Odyss. 4, 148. 266. 8, 424, feierlicher ὦ γύναι 18, 259. Gegensatz [[ἑταίρα]] Isae. 3, 13; daselbst 14 γαμετὰς γυναῖκας und αἱ γαμεταὶ γυναῖκες; – γυναῖκες [[Kebsweiber]], Beischläferinnen, im Gegensatz zur Ehefrau, Iliad. 24, 497; – [[Gegensatz παρθέ νος]] Xen. An. 3, 2, 25 Theocr. 27, 63; γυναῖκας καὶ κόρας Xen. An. 4, 5, 9, vgl. Theocrit. 27, 64. – Auch von Thieren, Weibchen, Arist. Pol. 2, 3; Ath. XIII, 559 a. – Eigenthümlich γυναῖκά τε θήσατο μαζόν Il. 24, 58, wo μαζόν als nähere Bestimmung zu γυναῖκα gesetzt ist; Scholl. Aristonic. ἡ [[διπλῆ]], ὅτι ἀντὶ τοῦ γυναικὸς μαζόν. Ὁμηρικὸν δὲ τὸ [[ἔθος]]· »ἃς τὴν μὲν πρύμνην ἄμφεπε (Iliad. 16, 124)«; vgl. Friedlaend. Aristonic. (Schematol.) p. 20. | ||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
| Line 49: | Line 49: | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=γυναικός<br />Grammatical information: f.<br />Meaning: [[wife]], [[woman]] (Il.),<br />Other forms: Boeot. [[βανά]] (Corinn.), pl. <b class="b3">βανῆκας γυναῖκας</b> H.; Cypr. <b class="b3">*βονα</b> does not exist (Masson, Inscr, chypr. 1961, 298). Voc. [[γύναι]] from <b class="b3">*γυναικ</b>, see Schwyzer 582f. The stem <b class="b3">γυν-αικ-</b> prob. from adj. <b class="b2">*gʷneh₂-iko-</b> (Szemerényi, AION 2 (1960) 13-30; against Lejeune, Rev. ét. anc. 63 (1961) 435).<br />Dialectal forms: Myc. [[kunaja]] /[[gunai-a]]/.<br />Compounds: On the forms of [[γυνή]] as second member <b class="b3">ἄ- ἀνδρό- κατά- μισό- φιλόγυνος</b>, <b class="b3">ἀ- ἡμι- καλλι- ὀρσι- φιλογύναιξ</b>, [[ἀγύναικος]], <b class="b3">ἀ- ἡμι- κακο- κατα- μισο- πολυ- φιλογύναιος</b>, <b class="b3">ἀ- ἀνδρο- μισο- νεο- πολυ- φιλογύνης</b> Sommer Nominalkomp. 62f. Exceptional <b class="b3">γύν-ανδρος</b> [[hermaphrodite]], and <b class="b3">γυναι-μανής</b> (Il.). Survey DELG.<br />Derivatives: Diminut. [[γυναικάριον]] (Diokl. Com.), [[γυναίκιον]] (Longos), <b class="b3">γυναικίσκιον παιδίσκιον</b> H. - [[γυναικίας]] m. [[womanish man]] (Eup.; as [[νεανίας]]); [[γυναικωνῖτις]] [[womens room]] (Lys.; s. Redard Les noms grecs en <b class="b3">-της</b> 110), rare [[γυναικών]] (X., as [[ἀνδρών]]). - Adj. [[γυναικήϊος]], <b class="b3">-εῖος</b> (Od.; as [[ἀνδρήϊος]], <b class="b3">-εῖος</b>), [[γυναικικός]] (Arist.; as [[ἀνδρικός]]), [[γυναικώδης]] (Plb.: [[ἀνδρώδης]]), [[γυναικηρός]] (Diokl. Com.; after [[πονηρός]] etc.). - Denom. [[γυναικίζω]], <b class="b3">-ομαι</b> [[behave like a woman]] (Ion.-Att.) with [[γυναίκισις]] (Ar.) and [[γυναικισμός]] (Plb.); [[γυναικόομαι]], <b class="b3">-όω</b> [[be]], [[make womanish]] (Hp.). - Not from <b class="b3">γυναικ- γύννις</b>, <b class="b3">-ιδος</b> [[womanish man]] and [[γύναιος]] (cf. [[δείλαιος]]), [[γύναιον]] [[woman]].<br />Origin: IE [Indo-European] [473] <b class="b2">*gʷen-h₂</b> [[woman]]<br />Etymology: Old word for [[woman]], [[wife]]. Exact agreement in Skt. (Ved.) <b class="b2">gnā́</b> [[woman]], [[goddess]] (often disyll.), Av. [[gǝnā]] [[woman]]. With <b class="b3">γυναι-</b> agrees Arm. <b class="b2">kanay-</b> in plural [[kanay-k]] (nom.) etc.; a <b class="b3">-κ-</b> also in Messap. [[gunakhai]] [[γυναικί]] (?), and NPhr. [[knaikan]], [[knaiko]]. - Labiovelar also in Goth. [[qino]] (<b class="b2">n-</b>stem), OIr. [[ben]] (<b class="b2">ā-</b>stem) [[woman]], both < <b class="b2">*guen-</b>. The full grade, in Greek replaced by the zero grade, seen in Arm. [[kin]], OPr. [[genna]], OCS [[žena]], Skt. <b class="b2">jáni-</b>, Toch. A | |etymtx=γυναικός<br />Grammatical information: f.<br />Meaning: [[wife]], [[woman]] (Il.),<br />Other forms: Boeot. [[βανά]] (Corinn.), pl. <b class="b3">βανῆκας γυναῖκας</b> H.; Cypr. <b class="b3">*βονα</b> does not exist (Masson, Inscr, chypr. 1961, 298). Voc. [[γύναι]] from <b class="b3">*γυναικ</b>, see Schwyzer 582f. The stem <b class="b3">γυν-αικ-</b> prob. from adj. <b class="b2">*gʷneh₂-iko-</b> (Szemerényi, AION 2 (1960) 13-30; against Lejeune, Rev. ét. anc. 63 (1961) 435).<br />Dialectal forms: Myc. [[kunaja]] /[[gunai-a]]/.<br />Compounds: On the forms of [[γυνή]] as second member <b class="b3">ἄ- ἀνδρό- κατά- μισό- φιλόγυνος</b>, <b class="b3">ἀ- ἡμι- καλλι- ὀρσι- φιλογύναιξ</b>, [[ἀγύναικος]], <b class="b3">ἀ- ἡμι- κακο- κατα- μισο- πολυ- φιλογύναιος</b>, <b class="b3">ἀ- ἀνδρο- μισο- νεο- πολυ- φιλογύνης</b> Sommer Nominalkomp. 62f. Exceptional <b class="b3">γύν-ανδρος</b> [[hermaphrodite]], and <b class="b3">γυναι-μανής</b> (Il.). Survey DELG.<br />Derivatives: Diminut. [[γυναικάριον]] (Diokl. Com.), [[γυναίκιον]] (Longos), <b class="b3">γυναικίσκιον παιδίσκιον</b> H. - [[γυναικίας]] m. [[womanish man]] (Eup.; as [[νεανίας]]); [[γυναικωνῖτις]] [[womens room]] (Lys.; s. Redard Les noms grecs en <b class="b3">-της</b> 110), rare [[γυναικών]] (X., as [[ἀνδρών]]). - Adj. [[γυναικήϊος]], <b class="b3">-εῖος</b> (Od.; as [[ἀνδρήϊος]], <b class="b3">-εῖος</b>), [[γυναικικός]] (Arist.; as [[ἀνδρικός]]), [[γυναικώδης]] (Plb.: [[ἀνδρώδης]]), [[γυναικηρός]] (Diokl. Com.; after [[πονηρός]] etc.). - Denom. [[γυναικίζω]], <b class="b3">-ομαι</b> [[behave like a woman]] (Ion.-Att.) with [[γυναίκισις]] (Ar.) and [[γυναικισμός]] (Plb.); [[γυναικόομαι]], <b class="b3">-όω</b> [[be]], [[make womanish]] (Hp.). - Not from <b class="b3">γυναικ- γύννις</b>, <b class="b3">-ιδος</b> [[womanish man]] and [[γύναιος]] (cf. [[δείλαιος]]), [[γύναιον]] [[woman]].<br />Origin: IE [Indo-European] [473] <b class="b2">*gʷen-h₂</b> [[woman]]<br />Etymology: Old word for [[woman]], [[wife]]. Exact agreement in Skt. (Ved.) <b class="b2">gnā́</b> [[woman]], [[goddess]] (often disyll.), Av. [[gǝnā]] [[woman]]. With <b class="b3">γυναι-</b> agrees Arm. <b class="b2">kanay-</b> in plural [[kanay-k]] (nom.) etc.; a <b class="b3">-κ-</b> also in Messap. [[gunakhai]] [[γυναικί]] (?), and NPhr. [[knaikan]], [[knaiko]]. - Labiovelar also in Goth. [[qino]] (<b class="b2">n-</b>stem), OIr. [[ben]] (<b class="b2">ā-</b>stem) [[woman]], both < <b class="b2">*guen-</b>. The full grade, in Greek replaced by the zero grade, seen in Arm. [[kin]], OPr. [[genna]], OCS [[žena]], Skt. <b class="b2">jáni-</b>, Toch. A [[śäṃ]] B [[śana]], OIr. [[ben]]. Zero grade in OIr. <b class="b2">ban-</b> (in comp.), gen. sg. [[mnā]] (< <b class="b2">*bnā-s</b>). Lengthened grade in Goth. [[qens]] (<b class="b2">i-</b>stem) [[woman]]. Original paradigm proterodynmic <b class="b2">h₂-</b>stem [[gʷen-h₂]]<sub> </sub>(seen in Skt. <b class="b2">jáni-</b>), gen. <b class="b2">*gʷn-eh₂-s</b>. - On [[μνάομαι]] [[woo for ones bride]] s.s.v.. - Full grade in [[βενέω]], variant of [[βινέω]] acc. to De Lamberterie, RPh 65 (1991) 149-160? | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
