ἄριστος: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0353.png Seite 353]] (vgl. άρείων), superlat. zu [[ἀγαθός]], der Beste; bei Hom. bes. Bezeichnung der tapfersten Helden, der Vornehmen, Fürsten; οὕνεκ' [[ἄριστος]] ἔην Iliad. 2, 580; ἄνδρα [[ἄριστον]] 5, 839; φῶτες ἄριστοι 18, 230; λαὸν [[ἄριστον]] Od. 11, 500; πολὺ πλεῖστοι καὶ ἄριστοι λαοί Iliad. 2, 577; [[ἄριστον]] Ἀχαιῶν 1, 244; Ἀργείων πάντας ἀρίστους 3, 19; δύ' ἀνέρε δήμου ἀρίστω 12, 447; ἕταρον, φαινομένων τὸν [[ἄριστον]] 10, 236; [[ἄριστος]] ἐνὶ Θρῄκεσσι τέτυκτο 6, 7; ὅσσοι ἄριστοι ἐνὶ στρατῷ εὐχόμεθ' εἶναι 15, 296; verstärkt durch μέγα, πολλόν, ὄχα, [[ἔξοχα]]: ὃς μέγ' [[ἄριστος]] Ἀχαιῶν εὔχεται εἶναι 2, 82; πολλὸν [[ἄριστος]] [[ἀνήρ]] Od. 15, 521; [[τίς]] τ' ἂρ τῶν ὄχ' [[ἄριστος]] ἔην Iliad. 2, 761; δύο δ' ἀνέρες ἔξοχ' ἄριστοι 20, 158; mit dat.: ἀρετῇ δ' ἔσαν ἔξοχ' ἄριστοι Od. 4, 629; οἱ γὰρ μνηστήρων ἀρετῇ ἔσαν ἔξοχ' ἄριστοι 22, 244; [[ἄριστος]] Ἀχαιῶν τοξοσύνῃ, ἀγαθὸς δὲ καὶ ἐν σταδίῃ ὑσμίνῃ Iliad. 13, 313; ὅσσον δυνάμει τε καὶ ἥμασιν ἔπλευ [[ἄριστος]] 23, 891; υἱέας αὖ πινυτούς τε καὶ ἔγχεσιν εἶναι ἀρίστους Od. 4, 211 ποσὶ κραιπνῶς θέομεν καὶ νηυσὶν ἄριστοι 8, 247; βουλῇ μετὰ πάντας ὁμήλικας ἔπλευ [[ἄριστος]] Iliad. 9, 54; βροτῶν ὄχ' [[ἄριστος]] ἁπάντων βουλῇ καὶ μύθοισιν Od. 13, 297; mit acc.: [[νεῖκος]] ἄριστε, [[varia lectio|v.l.]] νείκει, Iliad. 23, 483; [[εἶδος]] ἄριστε 3, 39; [[ἄριστος]] ἔην εἶδός τε [[δέμας]] τε τῶν ἄλλων Δαναῶν μετ' ἀμύμονα Πηλείωνα Od. 11, 469; mit inf.: τῶν δὲ θέειν ὄχ' [[ἄριστος]] ἔην Κλυτόνηος Od. 8, 123; οὕνεκ' ἄριστοι πᾶσαν ἐπ' ἰθύν ἐστε μάχεσθαί τε φρονέειν τε Iliad. 6, 78; von den Göttern : Ζηνὸς τοῦ ἀρίστου Iliad. 14, 213; [[Ζεύς]], θεῶν [[ὕπατος]] καὶ [[ἄριστος]] 19, 258; φησὶν γὰρ ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσιν κάρτεΐ τε σθένεΐτε διακριδὸν εἶναι [[ἄριστος]] 15, 108; [[Ζεύς]], τόν περ [[ἄριστον]] ἀνδρῶν ἠδὲ θεῶν φασ' ἔμμεναι 19, 95; den Poseidon nennt Zeus πρεσβύτατον καὶ [[ἄριστον]] Od. 13, 142; ἄριστοι ἀθανάτων Iliad. 20, 122; θεάων ἀρίστη, Hera, 18, 364; ἄριστοι μάρτυροι, die Götter, 22, 254; ἱερῆας ἀρίστους 9, 575; Πολυφείδεα μάντιν [[Ἀπόλλων]] θῆκε βροτῶν ὄχ' [[ἄριστον]] Od. 15, 253; οἰωνοπόλων ὄχ' [[ἄριστος]] Iliad. 1, 69; σὺν ἀνδράσιν οἳ τότ' ἄριστοι [[ἦσαν]] ἐνὶ Τροίῃ τέκτονες ἄνδρες 6, 314; σκυτοτόμων ὄχ' [[ἄριστος]] Iliad. 7, 221; Φαιήκων βητάρμονες ὅσσοι ἄριστοι Od. 8, 250; χοροιτυπίῃσιν ἄριστοι Iliad. 24, 261; von Weibern: γυναικῶν [[εἶδος]] ἀρίστη Od. 7, 57; θυγατρῶν [[εἶδος]] ἀρίστην Iliad. 6, 252; ἑπτὰ ἔξοχ' ἀρίστας, κούρας, 9, 638; δμωάων ἥ [[τίς]] τοι ἀρίστη φαίνεται εἶναι Od. 15, 25; von Thieren: ἵπποι μέγ' ἄρισται ἔσαν Φηρητιάδαο Iliad. 2, 763; ἄριστοι ἴππων 5, 266; συῶν τὸν [[ἄριστον]] Od. 14, 108; σιάλων τὸν [[ἄριστον]] ἁπάντων 14, 19; [[τρεῖς]] σιάλους, οἳ ἔσαν μετὰ πᾶσιν ἄριστοι 20, 163; [[ἀρνειός]], μήλων ὄχ' [[ἄριστος]] ἁπάντων 9, 432; αἰγῶν ὅς τις φαίνηται [[ἄριστος]] 14, 106; βοῦν, ἥ τις ἀρίστη Iliad. 17, 62; von andern Sachen: τῇ δή οἱ ἐείσατο [[χῶρος]] [[ἄριστος]] Od. 5, 442; τεύχε' ἄριστα Iliad. 15, 616; ἀ σπίδες ὅσσαι ἄρισται ἐνὶ στρατῷ ἠδὲ μέγισται 14, 371; νῆα, ἥ τις ἀρίστη Od. 1, 280; εἰδήσεις ὅσσον ἄρισται [[νῆες]] ἐμαί 7, 327; χηλόν, ἥ τις ἀρίστη 8, 424; ἀρίστην βουλήν Iliad. 9, 74; μῆτιν ἀρίστην 17, 634; εἷς οἰωνὸς [[ἄριστος]], ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης 12, 243; [[τόδε]] μέγ' [[ἄριστον]]' ἔρεξεν 2, 274; ὃ γάρ κ' ὄχ' [[ἄριστον]] ἁπάντων εἴη 12, 344; δοκέει δέ μοι εἶναι [[ἄριστον]] Od. 5, 360; ὥς μοι δοκεῖ εἶναι ἄριστα Iliad. 9, 103; [[ὅπως]] ὄχ' ἄριστα μετ' ἀμφοτέροισι γένηται 3, 110; ἦ σοῐ ἄριστα πεποίηται κατὰ οἶκον πρὸς Τρώων 6, 56. Statt ὁ [[ἄριστος]] öfters [[ὤριστος]], z. B. ἀνὴρ [[ὤριστος]] Iliad. 11, 288; θεῶν [[ὤριστος]] 13, 154; [[λοῖσθος]] ἀνὴρ [[ὤριστος]] ἐλαύνει ἴππους 23, 536; οὐ μέν μοι δοκέεις ὁ [[κάκιστος]] Ἀχαιῶν ἔμμεναι, ἀλλ' [[ὤριστος]]: Od. 17, 416. Bei Art. oft sittliche Vorzüge; doch nicht sel-ten tapfer, Plat.; Xen.; ὦ ἄριστε, eine häufige Anrede bei Plat.

|ftr='''ἄριστος''': {áristos}<br />'''Meaning''': [[der beste]], [[erste]], [[vornehmste]] (seit Il.).<br />'''Derivative''': Davon [[ἀριστίνδην]] Adv. [[nach Geburt und Rang]] (att. usw.; zur Bildung Schwyzer 627), woraus durch Substantivierung [[ἀριστίνδας]] m. (Sparta). — Eine substantivierende Umbildung nach den Berufsnamen auf -εύς ([[βασιλεύς]] usw.) bzw. Rückbildung aus ἀριστεύειν (Leumann Hom. Wörter 138 mit Boßhardt Die Nomina auf -ευς 25) ist [[ἀριστεύς]], vorw. Plural, Hom. [[ἀριστῆες]] [[optimates]] (seit Il., vgl. Schwyzer 476). Von [[ἀριστεύς]] oder direkt von [[ἄριστος]] (vgl. Schwyzer 732) kommt [[ἀριστεύω]] ‘der erste usw. sein, sich auszeichnen’ (seit Il.) mit [[ἀριστεία]] f. [[Heldentat]] (Gorg., Pl., S. usw.) und [[ἀριστευτικός]] ‘auf den [[ἀριστεύς]], bzw. das ἀριστεύειν bezüglich’ (Max. Tyr., Plu.), die auch von [[ἀριστεύς]] ausgehen können (vgl. Chantraine Formation 88ff., 396). Ebenso [[ἀριστεῖα]], ion. ἀριστήϊα n. pl. [[Heldenlohn]], [[Siegespreis]], selten sg. [[ἀριστεῖον]]. Dagegen [[ἀριστεῖος]] [[zu den ἄριστοι gehörig]] (D. H., Plu.) direkt von [[ἄριστος]], vgl. Chantraine 52. — Späte Bildungen von [[ἀριστεύω]] sind [[ἀριστευτής]] m. [[Verbesserer]] (Secund.) und [[ἀρίστευμα]] [[Heldentat]] (Eust., Gp.). — Zahlreiche Eigennamen: Ἀρίστων, Ἀριστίων u. a.<br />'''Etymology''' : [[ἄριστος]] gehört als primärer Superlativ zum hochstufigen Komparativ [[ἀρείων]] (s. d.). Als Verwandte kommen in erster Linie in Betracht das Präfix [[ἀρι-]] und das Nomen [[ἀρετή]]. Weitere Beziehung zu [[ἀραρίσκω]] (Güntert IF 27, 58) bleibt hypothetisch; vgl. noch Schwyzer 538 A. 11.<br />'''Page''' 1,140