ἐνδέω: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [perf. part. pas. ἐνδεμένον <i>SEG</i> 37.1001.9 (Lidia II/III d.C.)]<br /><b class="num">I</b> c. noción de ‘atar con ligaduras’<br /><b class="num">1</b> [[atar]], [[fijar]], [[sujetar]] c. ac. de la cuerda o cable ἐν δ' ὑπέρας τε κάλους τε πόδας τ' ἐνέδησεν ἐν αὐτῇ (σχεδίῃ) <i>Od</i>.5.260, νευρὴν ... ἣν ἐνέδησα (al arco) <i>Il</i>.15.470, tb. en v. med. λύρῃ ἐνεδήσατο χορδάς Call.<i>Del</i>.253.<br /><b class="num">2</b> [[sujetar]], [[atar]] o [[encadenar]]<br /><b class="num">a)</b> de concr., c. ac. de lo atado αὐτὰρ ὁ εὖ ἐνέδησε λόφοις (ζυγά) entonces él ató bien (el yugo) a las nucas de los bueyes</i>, A.R.3.1317, c. dat. instrum. [[ἄμφω]] δὲ βαρεῖ ἐνεδήσατο δεσμῷ (Heracles) sujetó a ambas (serpientes) con la pesada atadura de sus manos</i>, Theoc.24.27, ἔνδησον (χάρτην) ἀνὰ μέσον τῆς σειρᾶς ata el trozo de papiro en el centro del cordón</i>, <i>PMag</i>.4.1382, en v. pas. μυθολογοῦσι τὸν Ἰξίονα ... ὑπὸ Διὸς εἰς τροχὸν ἐνδεθῆναι D.S.4.69;<br /><b class="num">b)</b> fig. τὰς τῆς ἀθανάτου ψυχῆς περιόδους ἐνέδουν εἰς ἐπίρρυτον σῶμα Pl.<i>Ti</i>.43a, οἱ θεοὶ ... ἐνδήσαντες τῷ σώματι ... τὴν ψυχὴν δεσπόσουσαν [[αὐτοῦ]] Alcin.173.5, tb. c. compl. prep. ἐν ... τῷ ... θώρακι τὸ τῆς ψυχῆς θνητὸν γένος ἐνέδουν Pl.<i>Ti</i>.69e, en v. pas. ὅταν (ψυχή) εἰς σῶμα ἐνδεθῇ θνητόν Pl.<i>Ti</i>.44b, cf. <i>Phd</i>.81e, ὅταν δ' ἔρωτος ἐνδεθῶμεν ἄρκυσιν Dicaeog.1b<br /><b class="num">•</b>frec. c. ac. de pers. o dioses y dat. de abstr. o giro prep. ref. situaciones o compromisos que condicionan o determinan la conducta Ζεύς με ... ἄτῃ ἐνέδησε βαρείῃ <i>Il</i>.2.111, cf. S.<i>OC</i> 526, ἱκέτευε μή μιν ἀναγκαίῃ ἐνδέειν διακρῖναι τοιαύτην αἵρεσιν le suplicó que no le atase a la necesidad de tomar tal elección</i> Hdt.1.11, ταῖς ἐρωτικαῖς ἐπιθυμίαις ἐνδήσασαι τὴν ψυχὴν [[αὐτοῦ]] Heraclit.Par.20, τί με σαρκὸς ἐν ἄρκυσι ταῖσδ' ἐνέδησας; Gr.Naz.M.37.1281B, tb. en v. med. ἐνδησάμεναι δ' αὐτοὺς τῷ πρὸς αὐτὰς ἔρωτι I.<i>AI</i> 4.132, τοὺς Ἴβηρας εἰς τὴν αὑτῶν (τῶν Ῥωμαίων) φιλίαν καὶ πίστιν ἐνεδήσατο Plb.10.34.1, en v. pas. ἀναγκαίῃ ἐνδεδεμένοι prisioneros de la necesidad</i> Hdt.9.16, τῇ ... χάριτι Plb.20.11.10, εἰς τὴν ταύτης (τῆς συγκλήτου) πίστιν Plb.6.17.8, εἰς πολλὰ τῶν βιωτικῶν συναλλαγμάτων Plb.13.1.3;<br /><b class="num">c)</b> c. dat. instrum. esp. ref. juramentos o procedimientos mág., en v. act. o med. μεγάλοις ὅρκοις ἐνδησαμένα τὸν κατάρατον πόσιν E.<i>Med</i>.162, cf. I.<i>AI</i> 1.242, τοὺς ἀνθρώπους ἀραῖς ἐνδῆσαι I.<i>AI</i> 4.123, τρόπους ἐξορκώσεων ... οἷς οἱ ἐνδούμενοι τὰ δαιμόνια I.<i>AI</i> 8.45, σωφροσύνῃ καὶ καρτερίᾳ ὥσπερ τισὶν ἡνίαις ἐνδησάμενος αὐτάς (τὰς ἐπιθυμίας) Ph.2.84, en v. pas. ὁρκίοισί τε ... μεγάλοισι ἐνδεδέσθαι Hdt.3.19, ὁρῶντες αὑτοὺς ἐνδεδεμένους μεγάλοις ὁμηρεύμασι Plu.<i>Rom</i>.16.<br /><b class="num">II</b> c. noción de ‘meter en’, ‘rodear’ o ‘envolver’<br /><b class="num">1</b> [[envolver]], [[liar cosas en un paño o lienzo]], frec. en medic. y magia, c. dat. o giro prep. (τὸ προσθετὸν) ... εἰς ὀθόνιον ἐνδέων Hp.<i>Loc.Hom</i>.47, ἄρτον ... ἐς ῥάκος Hp.<i>Nat.Mul</i>.34, cf. Dsc.3.83.3, <i>PSI Medic</i>.7.58, κύμινον ῥάκει Gal.12.813, τὸν ὀδόντα τῆς μυγαλῆς ... εἰς [[δέρμα]] λέοντος [[ἄρτι]] ἀποδαρέν Luc.<i>Philops</i>.7, cf. <i>PMag</i>.63.26, κόρακος κόπρον ... ἐν ἀπλύτῳ ἐρίῳ <i>Hippiatr.Cant</i>.14.7, vestidos en un lienzo para preservarlos de las polillas, Callinic.Mon.<i>V.Hyp</i>.34.4, en v. pas. (ἐρύσιμον) ἐνδεθὲν εἰς ὀθόνιον Dsc.2.158, (λιθάριον) ἐνδεμένον ἐν λινουδίῳ <i>SEG</i> 37.1001.9 (Lidia II/III d.C.)<br /><b class="num">•</b>tb. c. ac. de pers., para arrojarlas al mar τὰς ἐπιφανεστάτα πορνευομένας ἐνδήσας εἰς σάκκους καταποντίσαι Theopomp.Hist.227, τοὺς δὲ λεπροὺς εἰς μολιβδίνους χάρτας I.<i>Ap</i>.1.307.<br /><b class="num">2</b> [[envolver]], [[embalar]] en paja algo para transportarlo sin que se rompa, en v. act. o med. δός μοι φορυτόν, ἵν' αὐτὸν ἐνδήσας φέρω ὥσπερ κέραμον Ar.<i>Ach</i>.927, cf. 929, συκοφάντην ἔξαγε, ὥσπερ κέραμον ἐνδησάμενος Ar.<i>Ach</i>.905, en v. pas. ἱρὰ ἐνδεδεμένα ἐν καλάμῃ πυρῶν Hdt.4.33.<br /><b class="num">III</b> en perf.<br /><b class="num">1</b> [[estar sujeto]], [[estar fijo]] c. dat. de cuerpos celestes οἷσιν (ἀστράσι) ... οὐρανὸς ἐνδέδεται <i>AP</i> 9.25 (Leon.), τὰ δὲ ἄστρα ... ἐνδεδεμένα τοῖς κύκλοις φέρεσθαι Arist.<i>Cael</i>.289^b33.<br /><b class="num">2</b> [[rodear]], [[abrazar]] de tierra rodeada por el mar, en v. med. τινι νάσων ἃς Αἰγαῖον ὕδωρ Κυκλάδας ἐνδέδεται Archimel.<i>SHell</i>.202.6, cf. <i>IKyzikos</i> 1.494.6 (I/II d.C.), en v. pas. Ὠκεανός, τῷ πᾶσα περίρρυτος ἐνδέδεται χθών Euph.154.<br /><b class="num">3</b> [[engastar]], [[incrustar]] piedras preciosas o sellos en anillos, c. dat. o giro prep., sólo en part. pas., c. suj. de la piedra [[δακτύλιος]] σιδηροῦς χρυσίῳ ἐνδεδεμένος <i>IG</i> 11(2).161B.48, cf. B.50 (III a.C.), ἀσπιδίσκαι ὀνύχιναι ... ἐν χρυσίῳ ἐνδεδεμέναι <i>ID</i> 442B.32 (II a.C.), λίθους ὄνυχας ... ἀργυροῦς ἐνδεδε[μέν] ους κύκλῳ ἐν χρυσίῳ <i>ID</i> 1408A.1.34 (II a.C.), λίθων ταῖς σπείραις ... ἐνδεδεμένων con piedras incrustadas en las estrías</i> de la cratera, I.<i>AI</i> 12.78, λίθου σφραγῖδα ἐνδεδεμένην χρυσῷ Paus.10.30.4, tb. c. suj. del anillo y dat. de la piedra δακτυλίων ... ἐνδεδεμένων λίθοις πολυτελέσι D.S.19.34.<br /><b class="num">IV</b> arq.<br /><b class="num">1</b> [[trabar]], [[sujetar]], [[consolidar]] un muro con tablas o largueros de madera ὅσα κατέρ[ρ] ωγεν τοῦ τ[εί] χους ἐνδήσει θράνοις ξυλίνοις <i>IG</i> 2².463.75 (IV a.C.)<br /><b class="num">•</b>fig. [[consolidar]], [[asegurar]] en v. pas. νομίσας βεβαίως ἐνδεδέσθαι τὴν ... ἀρχήν Plb.9.23.2.<br /><b class="num">2</b> [[unir]], [[ligar]] ladrillos con asfalto para hacer un muro ὀπτὰς δὲ πλίνθους εἰς ἄσφαλτον ἐνδησαμένη τεῖχος κατεσκεύασε D.S.2.7.<br /><b class="num">• Morfología:</b> [pres. ind. 3^a sg. ἐνδέει Ach.Tat.8.15.4]<br /><b class="num">A</b> <b class="num">I</b><b class="num">1</b>[[carecer de]], [[estar desprovisto de]]<br /><b class="num">a)</b> c. gen. e inf. concert. κἀκ τῶν ἀπόρων οὐδενὸς ἐνδεῖς μὴ οὐ μαίνεσθαι ningún desatino te falta para parecer que deliras</i> E.<i>IA</i> 41, cf. <i>Tr</i>.797, ὅσου ἐνδέουσιν αἱ εἰκόνες τὰ αὐτὰ ἔχειν ἐκείνοις ὧν εἰκόνες εἰσίν cuánto les falta a las imágenes para poseer lo mismo que tienen aquellos de los que son una réplica</i> Pl.<i>Cra</i>.432d;<br /><b class="num">b)</b> sólo c. gen. de cosa o abstr., frec. en v. med. εἰ δὲ ποτῶν καὶ βρωτῶν ἐνδεήσεται τις Hp.<i>Morb</i>.4.39, τὰ μὲν γὰρ σωφρόνων ἀρχόντων ἤθη ... δριμύτητος ... ἐνδεῖται Pl.<i>Plt</i>.311a, (οἶκος) ἐνδεόμενος οἰκετῶν X.<i>Cyr</i>.2.2.26, στρωμάτων ἐνδεηθέντες X.<i>Cyr</i>.6.2.30, cf. Chares Iamb.3.4, [[ἄριστος]] οἶκός ἐστιν ὁ ... τῶν ἀναγκαίων μηδενὸς ἐνδεόμενος Plu.2.155d, πρὸς τὸ μηδὲ ἕνα τόπον ... ἐνδεῆσαι ἀμπέλου <i>PFlor</i>.148.5 (III d.C.);<br /><b class="num">c)</b> c. dat. [[γῆρας]] ὁλόκληρός ἐστι πήρωσις· πάντ' ἔχει καὶ πᾶσιν ἐνδεῖ la vejez es una incapacidad completa: todo tiene y de todo carece</i> Democr.B 296<br /><b class="num">•</b>neutr. subst. τὸ ἐνδέον: τὸ ἐνδέον τῷ καλῷ la carencia de belleza</i> Luc.<i>Dom</i>.7, τῆς χρείας Gr.Nyss.<i>Or.Dom</i>.57.14, op. τὸ ὑπερβάλλον Gr.Nyss.<i>Eun</i>.1.282, op. τὸ περιττεῦον Gr.Nyss.<i>Eun</i>.1.333;<br /><b class="num">d)</b> en uso abs. οὔτε οὖν πλούσιος <ὁ> ἐνδέων οὔτε πένης ὁ μὴ ἐνδέων ni es rico el que carece ni es pobre el que no carece</i> Democr.B 283.<br /><b class="num">2</b> [[ser inferior]]<br /><b class="num">a)</b> en peso o tamaño αἰτιασάμενος τὸν σταθμὸν ἐνδεῖν pretextando que el peso era inferior (a dos mil talentos)</i>, App.<i>Mith</i>.47<br /><b class="num">•</b>neutr. subst. τὸ ἐνδέον [[lo inferior]] en tamaño, Luc.<i>Pr.Im</i>.13;<br /><b class="num">b)</b> en extensión, c. gen. y dat. [[ser inferior]], [[tener menos]] ἐνδεῖ μιᾷ συλλαβῇ ὁ [[δεύτερος]] μέλλων τοῦ πρώτου μέλλοντος, οἷον κτυπῶ κτυπήσω κτυπῶ el futuro segundo tiene una sílaba menos que el primero</i> Hdn.<i>Exc.Verb</i>.18.30, προσοδιακὸν ἑνδεκάσημον ἐνδέον συλλαβῇ τοῦ Ἀρχιλοχείου Sch.Pi.<i>I</i>.1T.<br /><b class="num">3</b> [[faltar a]], [[saltarse]], [[perderse]] c. ac. μήτε θυσίαν μήτε τριακάδα μηδεμίαν ἐνδεήσαντες no habiendo faltado a ningún sacrificio ni a ninguna fiesta del día treinta</i>, <i>IStratonikeia</i> 310.37 (IV d.C.).<br /><b class="num">II</b> [[faltar]]<br /><b class="num">a)</b> frec. c. pron. neutr. como suj. ποίεε δὲ οὕτως ὅκως ... τῶν σῶν ἐνδεήσει μηδέν Hdt.7.18, cf. Pl.<i>R</i>.345d, ἐνδεῖν τι τῷ ἔργῳ τῷ ἐμῷ πρὸς ἀπαίτησιν τῆς δωρεᾶς (afirma) que algo le falta a mi acción para reclamar la recompensa</i> Luc.<i>Tyr</i>.10, οὐδὲν ὑμῖν ... ἐνδεήσει Hdn.2.5.8, raro c. otros suj. εἰ δήμαρχος ἐνδέοι ταῖς παραγγελίαις si faltaba un tribuno en las candidaturas</i> App.<i>BC</i> 1.21<br /><b class="num">•</b>c. dat. o giro prep. [[ἆρα]] ... ἐνδεῖ τι ἐκείνου τῷ τοιοῦτον εἶναι; Pl.<i>Phd</i>.74d, τοῦτο γὰρ μόνον ἐνδέει πρὸς ἀκρόασιν τοῦ παντὸς δράματος Ach.Tat.l.c., ἐὰν δέ τι ἐνδέῃ εἰς τὰ γραμματικά en el caso de que falte algo para las tasas del escriba</i>, <i>POxy</i>.2726.30 (II d.C.);<br /><b class="num">b)</b> part. neutr. subst. τὸ ἐνδέον [[la suma que falta]], <i>ICr</i>.1.18.11.9 (Lito II/III d.C.), τὸ ἐνδέον τοῦ χρυσίου la parte de oro que falta</i>, <i>POxy</i>.1117.8 (II d.C.), τὸ ἐνδεῆσαν el déficit</i>, <i>Ath.Decr</i>.339B.12 (II d.C.), <i>IGBulg</i>.3.1690e.90 (III d.C.).<br /><b class="num">B</b> impers. ἐνδεῖ<br /><b class="num">1</b> c. gen. de cosa o abstr. [[falta]], [[no hay]] Αἰθιοπίδι· ἐνδεῖ κάλων ἁπάντων en la nave Etiópide: faltan todas las cuerdas</i>, <i>IG</i> 2².1611.235, cf. 1607a.6 (ambas IV a.C.), ἅπαντος ... τοῦ πόρου D.1.19, κηρύκεα δύο, τούτων τō ἑνὸς ἐνδεῖ <i>IG</i> 12(6).261.54 (IV a.C.)<br /><b class="num">•</b>c. dat. de anim. οὐδὲ τόλμης οἱ ἐνδεῖ tampoco le falta el valor</i> Ael.<i>NA</i> 3.28.<br /><b class="num">2</b> c. gen. indic. cantidad, dat. de pers. y conj. o giro prep. [[falta]], [[hay distancia]] τοῦ ἴσου ἡμῖν ἐνδεῖ ἢ ἔτι πλέονος πρὸς τὸ εἰδέναι estamos igual de lejos o más de saber</i> Pl.<i>Euthd</i>.292e, πολλῶν ἐνέδει αὐτῷ ὥστε ... X.<i>An</i>.7.1.41.