δόμος: Difference between revisions

{{pape

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0656.png Seite 656]] ὁ ([[δέμω]]), <b class="b2">Gebäude, Haus, Wohnung</b>; Sanskrit damas, Latein. domus, Kirchenslav. domŭ, Curtius Grundz. d. Griech. Etymol. 1, 200, Griech. Nebenform [[δῶμα]]. Bei Homer erscheint [[δόμος]] oft im sing. und im plural., im dual. nicht; den plural. gebraucht Homer auch statt des sing. Er bezeichnet durch [[δόμος]] [[das ganze Haus]] und [[die einzelnen Zimmer]], z. B. Odyss. 22, 204 den [[Männersaal]], οἱ μὲν ἐπ' οὐδοῦ [[τέσσαρες]], οἱ δ' [[ἔντοσθε]] δόμων [[πολέες]] τε καὶ ἐσθλοί, plural. δόμων statt des sing. An manchen Stellen ist es zweifelhaft, ob mit δόμοι die einzelnen Zimmer oder das ganze Haus gemeint sei, plural. statt des sing., z. B. Odyss. 8, 57 βάν ῥ' [[ἴμεν]] Ἀλκινόοιο δαΐφρονος ἐς μέγα [[δῶμα]]. πλῆντο δ' ἄρ' αἴθουσαί τε καὶ ἕρκεα καὶ δόμοι ἀνδρῶν. Iliad. 24, 673 heißt [[das Zelt]] des Achill [[δόμος]], οἱ μὲν ἄρ' ἐν προδόμῳ δόμου [[αὐτόθι]] κοιμήσαντο, was Aristarch für eine Katachrese ansah, Scholl. Aristonic. Iliad. 24, 572 καταχρηστικῶς τὴν κλισίαν [[δῶμα]], οἶκον, δόμον εἶπεν. Iliad. 2, 701 ist [[δόμος]] die [[Familie]], [[das Hauswesen]], τοῦ δὲ καϊ ἀμφιδρυφὴς [[ἄλοχος]] φυλάκῃ ἐλέλειπτο καὶ [[δόμος]] [[ἡμιτελής]]. Iliad. 12, 301 bezeichnet πυκινὸς [[δόμος]] den [[Stall]] ([[ἔπαυλις]]) von [[μήλοις]], s. Scholl. Aristonic.; Iliad. 12, 169 heißt die Wohnung von [[Wespen]] oder [[Bienen]] [[κοῖλος]] [[δόμος]]. Von den [[Tempeln der Götter]] wird [[δόμος]] ebenfalls gebraucht, Iliad. 6, 89 θύρας ἱεροῖο δόμοιο, Tempel der Athene in Troja, Odyss. 7, 81 ἀπέβη [[Ἀθήνη]], ἵκετο δ' ἐς Μαραθῶνα καὶ εὐρυάγυιαν Ἀθήνην, δῦνε δ' Ἐρεχθῆος πυκινὸν δόμον. Auch von den eigentlichen [[Wohnungen der Götter]], vom Hause des Zeus auf dem Olymp Iliad. 8, 375 Διὸς δόμον, vom Hause des Hephästos Odyss. 8, 268 ἐν Ἡφαίστοιο δόμοισιν. So Iliad. 3, 322 δόμον Ἄιδος, Odyss. 10, 175 εἰς Ἀίδαο δόμους u. Aehnl. = die [[Unterwelt]], das [[Todtenreich]]. – Folgende: [[δόμος]] Δίκας Aesch. Eum. 516; Ἀρτέμιδος Ar. Ran. 1283; Σταγιος Soph. O. C. 1560; [[δόμος]] Φερσεφόνας Pind. Ol. 14, 20; – [[Zimmer]], Theocr. 17, 17 [[χρύσεος]] [[δόμος]] ἐν Διὸς οἴκῳ δέδμηται. – Vom Schlupfwinkel der [[Schlange]] Ael. H. A. 2, 9; von einer [[Kleiderkiste]] Eur. Alc. 161. – [[Familie]], [[Hauswesen]], gew. im plur.; Tragg. oft, ὦ [[Παλλάς]], ὦ σώσασα τοὺς ἐμοὺς δόμους Aesch. Eum. 750; τὸν σὸν ἄθλιον δόμον Soph. O. C. 371; νοσοῦντας δόμους Eur. I. T. 930. Auch = die [[Heimath]], Aesch. Prom. 660; vgl. Soph. Phil. 496. – Alles<b class="b2"> Aufgebaute, Zusammengefügte</b>, wie δόμοι πλίνθου, [[Reihen]] od. [[Lagen]] von Ziegeln, Her. 1, 179; vgl. 2, 127; D. Sic. 1, 64; Pol. 10, 22, 7. Nur in dieser Bdtg in Prosa üblich.

}}

{{ls

|lstext='''δόμος''': ὁ, ([[δέμω]]), Λατ. domus, 1) [[οἰκία]], Ὅμ., κλπ.· [[ὡσαύτως]], [[μέρος]] τῆς οἰκίας, [[δωμάτιον]], [[θάλαμος]], Ὀδ. Θ. 57., Χ. 204. - [[ἐντεῦθεν]] [[συχνάκις]] κατὰ πληθ. ἐπὶ οἰκίας, Ὅμ., καὶ οὕτω συνήθως παρὰ Τραγ., [[μάλιστα]] ὁ Σοφ. ἔχει τὸν ἑνικὸν μόνον δίς· σχεδὸν ἀποκλειστικῶς ποιητικόν· ἀντ' [[αὐτοῦ]] δὲ παρὰ πεζοῖς ὑπάρχει [[οἶκος]] ἢ [[οἰκία]]. 2) ἡ [[κατοικία]] θεοῦ, [[ναός]], Διὸς [[δόμος]], δ. Ἀρτέμιδος, κτλ., Ὅμ., Τραγ., κτλ.· Ἐρεχθῆος πυκινὸν δόμον, τὸν οἶκον τοῦ Ἐρεχθέως, δηλ. τὸν ναὸν τῆς Ἀθηνᾶς, Ὀδ. Η. 81· Ἄϊδος δ., ἐπὶ τοῦ [[κάτω]] κόσμου, Ἰλ. Γ. 322, κτλ.· [[ὡσαύτως]], εἰν Ἀΐδαο δόμοισι Χ. 52, καὶ οὕτω παρὰ Τραγ., [[μυστοδόκος]] δ., ἐπὶ τοῦ ἐν Ἐλευσῖνι ναοῦ, Ἀριστοφ. Νεφ. 303· - ἐπὶ ταύτης τῆς ἐννοίας ὁ ἑνικὸς [[εἶναι]] κοινότατος· ἀλλ' ὁ πληθ. [[εἶναι]] [[ὡσαύτως]] συχνὸς παρὰ τοῖς Τραγ.· [[θάλαμος]] ἐντὸς ναοῦ, [[χρύσεος]] [[δόμος]] ἐν Διὸς οἴκῳ Θεόκρ. 17. 17. 3) ἐπὶ ζῴων, [[μάνδρα]], Ἰλ. Μ. 301· σφηκὼν ἢ [[μελισσών]], [[σίμβλος]], [[αὐτόθι]] 169. 4) ἐν Εὐρ. Ἀλκ. 160 κέδρινοι δόμοι [[εἶναι]] [[θήκη]] ἢ [[κιβώτιον]] ἐκ κέδρου. ΙΙ. παρὰ Τραγ. [[ὡσαύτως]], ὁ [[οἶκος]], δηλ. ἡ οἰκογένεια, Αἰσχύλ. Χο. 263, Σοφ. Ο. Κ. 370, Εὐρ. Ὀρ. 70, Μηδ. 114· - [[ὡσαύτως]], ὁ πατρικὸς οἶκός τινος, Αἰσχύλ. Πρ. 665. κλπ. ΙΙΙ. [[ἐπιβολή]], σειρὰ λίθων ἢ πλίνθων ἐν οἰκοδομίᾳ, ὑποδείμας τὸν πρῶτον δ. λίθου Αἰθιοπικοῦ Ἡρόδ. 2. 127· διὰ [[τριήκοντα]] δόμων πλίνθου, καθ' ἑκάστην τριακοστὴν σειρὰν πλίνθων, ὁ αὐτ. 1. 179, πρβλ. Ἑβδ. (1 Ἔσδρ. Ϛ', 25)· [[οὕτως]], ἐπιβολαὶ πλίνθων Θουκ. 3. 20.

}}

{{Autenrieth