πρότερος: Difference between revisions

{{pape

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0791.png Seite 791]] der vor Andern od. Andern voran ist, ein von πρό gebildeter compar., wie [[πρῶτος]] der superl. dazu ist, – 1) von der Zeit, [[früher]], [[eher]], älter; Hom. u. Hes. öfter, auch mit dem Zusatz [[πρότερος]] γενεῇ, älter von Geburt, Il. 15, 166. 182; [[πρότερος]] γεγόνει, 13, 355; παῖδες, Kinder aus der frühern Ehe, Od. 15, 22, wie [[πρότερος]] [[πόσις]], Il. 3, 163; ὅς με [[πρότερος]] κάκ' ἔοργεν, 351; τὸν [[πρότερος]] προσέειπεν, 5, 276 u. öfter; τῇ προτέρῃ, sc. ἡμέρᾳ, am vorigen Tage, Od. 16, 50, wie ἠοῖ τῇ προτέρῃ, Il. 13, 794; auch als compar. mit dem gen., [[ἐμέο]] [[πρότερος]], früher als ich, 10, 124, [[πρότερος]] ἐξ ἀρχῆς λέγων, Aesch. Eum. 553; u. in Prosa überall; τοῦ προτέρου βίου, Plat. Rep. X, 620 a; τοὺς παλαιο ύς τε καὶ προτέρους ἡμῶν, Hipp. mai. 282 b; auch da, wo wir das Adverbium setzen, προτέραν τοῦ θνητοῦ ἀπολομένην, Phaed. 86 d; Ggstz [[ὕστερος]], Rep. V, 458 b; οἱ πρότεροι ἐπιόντες, Thuc. 1, 123; τοῖς προτέροις μετὰ Κύρου ἀναβᾶσι, Xen. An. 1, 4, 12, vgl. 5, 4, 26; τῷ προτέρῳ ἔτει τῆς ἥττης, Pol. 2, 43, 6; ἐν τῇ προτέρᾳ βίβλῳ ταύτης, 3, 40, 7. – 2) vom Orte, weiter nach vorn, voran, weiter vorwärts, wie man Il. 16, 569. 17, 274 erklärt, ὦσαν δὲ πρότεροι Τρῶες ἑλίκωπας Ἀχαιούς, wo auch an die Zeit zu denken ist; πρότεροι πόδες, Vorderfüße, Od. 19, 228. – 3) vom Range, von der Würde, vorangehend, vorzüglicher, πρότεροι ἡμῶν πρὸς τὰ τοῦ πολέμου, vorzüglicher als wir in Beziehung auf das Kriegswesen, Plat. Lach. 183 b; τῷ γένει, Isae. 1, 17. – Bes. häufig ist das neutr. πρότερον als adv. gebraucht, [[früher]], [[eher]], vorher, Her. u. Folgde; περὶ ὧν ὀλίγον πρότερον μνείαν ἐπ οιοῦ, Plat. Prot. 317 e; πρότερον ἢ βασιλεῦσαι, Her. 7, 2, vorher, ehe er König war, u. sonst; aber auch ἤ c. verb. finit., 7, 54. 9, 87; πολλοὶ πρότερον τοῦ σώματος ἐπεθύμησαν ἢ τὸν τρόπον ἔγνωσαν, Plat. Phaedr. 232 e; auch πρότερον πρὶν ἤ mit folgdm acc. c. inf., Her. 7, 116. 9, 16; u. c. verb. finit., 6, 45. 7, 8, 2. 9, 93; u. c. gen., ὀλίγον πρότερον τουτέων, 8, 95; τὸ πρότερον τῶν ἀνδρῶν τούτων, 2, 144. – Plut. vrbdt οὐ πρότερον ἀφῆκεν, εἰ μὴ [[ἐλθεῖν]] [[τρεῖς]] τριήρεις, Lys. 10. – Oft tritt es zwischen Artikel u. Subst., ὁ πρότερον [[βασιλεύς]], Her. 1, 84. 186; τὰ πρότερον ἀδικήματα, 6, 87, wie αἱ πρότερον ἁμαρτίαι Ar. Equ. 1352; οἱ πρότερον, Plat. Prot. 319 d Rep. IV, 425 a u. Folgde; ἐκ τοῦ πρότερον χειμῶνος, Pol. 3, 54, 1. – Den komischen compar. [[προτεραίτερος]] s. oben.

}}

{{ls

|lstext='''πρότερος''': καὶ πρῶτος, συγκρ. καὶ ὑπερθετ. σχηματισθέντα ἐκ τῆς προθ. πρό, ὡς τὸ Λατιν. prior, primus ἐκ τῆς προθέσεως prae, Σανσκρ. prathamas (primus) ἐκ τῆς pra-, κτλ., - ἡ δὲ [[ἔννοια]] τῆς λέξεως ἀποκλείει τὸν θετικὸν βαθμόν· - ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ [[ὕστερος]], [[ὕστατος]]. Α. Συγκρ. [[πρότερος]], -α, -ον, 1) ἐπὶ χρον. σημασ. ὡς καὶ νῦν, [[πρότερος]], προτητερινός, Ὅμ., Ἡσ., κτλ.· πρότεροι ἄνδρες ἢ ἄνθρωποι Ὅμ.· οἱ πρότεροι, ἄνθρωποι τοῦ παλαιοῦ καιροῦ, Ἰλ. Δ. 308· (σπανίως [[ἄνευ]] τοῦ ἄρθρου, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1338, κτλ.)· [[οὗτος]] δὲ προτέρης γενεῆς πρ. τ’ ἀνθρώπων Ἰλ. Ψ. 790· [[ὡσαύτως]], πρεσβύτερος, γεροντότερος, ἀντίθετον τῷ [[ὁπλότερος]], Β. 707, κτλ.· [[πρότερος]] γενεῇ Ο. 182· [[ἀλλά]], πρ. παῖδες, τέκνα ἐκ προτέρου γάμου, Ὀδ. Ο. 22, πρβλ. Ἡρόδ. 7. 2· τῇ προτέρῃ (ἐξυπακουομ. ἡμέρᾳ), κατὰ τὴν πρότερον ἡμέραν, Λατιν. pridie, Ὀδ. ΙΙ. 50· ἠοῖ τῇ προτέρῃ Ἰλ. Ν. 794· (παρὰ τοῖς πεζογράφοις συνηθέστερον, τῇ προτεραίᾳ, πρβλ. [[προτεραῖος]])· ἀκολούθως συχν. παρ’ Ἀττ., οἱ πρότεροι ἐπιόντες, οἱ πρῶτοι ἐπελθόντες, Θουκ. 1. 123· οἱ πρ. ἀναβάντες Ξεν Ἀνάβ. 1. 4, 12, κτλ.· ὁ [[πρότερος]] [[Διονύσιος]], ὁ πρεσβύτερος, Ξενοφ. Ἑλλ. 7. 4, 12· - τὸ ἐπίθετ. [[συχνάκις]] τίθεται [[ὅπου]] [[κυρίως]] προσεδοκᾶτο τὸ ἐπίρρ. ([[ὅπερ]] [[οὐδαμοῦ]] παρ’ Ὁμ.), ὅ με [[πρότερος]] κάκ’ ἔοργεν Ἰλ. Γ. 351, πρβλ. Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 706, κτλ.· τοῖς προτέροις μετὰ Κύρου ἀναβᾶσι Ξεν. Ἀν. 1. 4, 12· εἰ μὴ πρ. ἑοράκη αὐτὸν ἢ [[ἐκεῖνος]] ἐμὲ Πλάτ. Πολ. 336D, πρβλ. 432C, κτλ. 2) ὡς τὰ συνήθη συγκρ., μετὰ γεν. [[ἐμέο]] [[πρότερος]] Ἰλ. Κ. 124˙ πρ. τούτων Ἡρόδ. 1. 168, πρβλ. Πλάτ. Φαίδωνα 86Β, Ἱππ. Μείζ. 282D· ἐν τῇ πρ. ἡμέρᾳ τῆς τροπῆς Ἀριστ. Πολ. 5. 12, 9· τῷ πρ. ἔτει τῆς ἥττης Πολύβ. 2. 43, 6· [[ὡσαύτως]] ἑπομ. τοῦ ἤ, τῷ προτέρῳ ἔτεϊ ἢ κρητῆρα [ἐληΐσαντο] Ἡρόδ. 3. 47. ΙΙ. ἐπὶ τοπικῆς σημασίας [[πρόσθιος]], ἐμπροσθινός, ἐν προτέροισι πόδεσι, εἰς τοὺς ἐμπροσθινοὺς πόδας, Ὀδ. Τ. 228. ΙΙΙ. ἐπὶ τάξεως κοινωνικῆς, ἀξίας, καὶ [[καθόλου]], [[τιμῆς]], [[ἀνώτερος]], [[ὑπέρτερος]], τινι, εἴς τι [[πρᾶγμα]], Ἰσοκρ. 37. 3, Δημ. 32. 19· πρ. τινος [[πρός]] τι, ὑπέρτερός τινος κατά τι, Πλάτ. Λάχ. 183Β. IV. μεθ’ Ὅμ., τὸ οὐδ., πρότερον, [[συχνάκις]] κεῖται ὡς ἐπίρρ., προτήτερα, ἐνωρίτερα, Πινδ. Ο. 13. 44, Ἡρόδ. 4. 45, κτλ.· ὀλίγον πρ. Πλάτ. Πρωτ. 317Ε· - μετὰ γενικ., πρ. φήμης Αἰσχύλ. Θήβ. 866· ὀλίγῳ τι πρ. τούτων Ἡρόδ. 8. 95· πολλοῖσι ἔτεσι πρ. τούτων [[αὐτόθι]] 96· ἐνιαυτῷ πρ. τῆς αἱρέσεως Δημ. 126. 10· [[ὡσαύτως]], πρὸ τῶν Περσικῶν [[δέκα]] ἔτεσι πρ. Πλάτ. Νόμ. 642D, πρβλ. Κριτί. 112Α· τούτου πρ. Παυσ. 1. 4, 2· ἀλλὰ συνηθέστατα ἕπεται τὸ ἤ· πρ. ἢ κατὰ προσδοκίαν Πλάτ. Σοφιστ. 264Β· μετὰ ῥήματος καθ’ ὁριστικ., Ἡρόδ. 6. 45., 8. 8· [[ὡσαύτως]] καθ’ ὑποτακτ., ὁ αὐτ. 7. 54· μὴ πρ. ἀπαναστῆναι ἢ ἐξέλωσι ὁ αὐτ. 9. 87, πρβλ. Ἀντιφῶντα 115. 7, Θουκ. 7. 63, κτλ.· [[ὡσαύτως]] μετ’ ἀπαρ., πρ. ἢ βασιλεῦσαι Ἡρόδ. 7. 2, πρβλ. Θουκ. 1. 69, κτλ.· - ἐν πᾶσι τούτοις τοῖς παραδείγμασι μετὰ τὸ πρότερον, δύναται νὰ ἀκολουθήσῃ καὶ τὸ [[πρίν]], πρὶν ἄν, πρὶν ἤ, Ἡρόδ. 1. 82, 140., 7. 8, 2., 9. 93, κτλ., πρβλ. [[πρίν]]· [[ὡσαύτως]], οὐ πρ. εἰ μὴ..., Πλουτ. Λύσανδρ. 10, κτλ.· οὐ πρ. ἕως..., ἢ ἕως ἄν..., Λυσ. 126. 35, Ἀθήν. 640C· μὴ πρ., ἀλλ’ [[ὅταν]]..., Πολύβ. 9. 13, 3. - Ὡς ἐπίρρ. [[ὡσαύτως]] κεῖται μετὰ τοῦ ἄρθρου, ἀλλ’ ἆρα [[μουσική]], ὅσην τὸ πρότερον διήλθομεν; Πλάτ. Πολ. 522Α, Ξεν. Ἀνάβ. 4. 4, 14, κτλ.· [[ὡσαύτως]] μετὰ γεν., τὸ πρ. τῶν ἀνδρῶν τούτων Ἡρόδ. 2. 144· ὡς ἐπίρρ. [[πολλάκις]] τίθεται μεταξὺ τοῦ ἄρθρου καὶ τοῦ οὐσιαστ., π.χ. ὁ πρ. βασιλεὺς Ἡρόδ. 1. 84· τὰ πρ. ἀδικήματα ὁ αὐτ. 6. 87· αἱ πρ. ἁμαρτίαι Ἀριστοφ. Ἱππ. 1355, κτλ.· [[ἀλλά]], [[Κῦρος]] ὁ πρ. Λουκ. περὶ Θυσ. 5. - Πρβλ. [[προτέρως]], [[προτέρω]], [[πρόσθεν]]. Β. Ὑπερθ. πρῶτος, η, ον, [[κυρίως]] συνῃρ. ἐκ τοῦ πρόατος, Δωρ. [[πρᾶτος]] Θεόκρ. (πρβλ. Σανσκ. prathamas)· Ι. ὡς ἐπίθ., ὅτε [[κυρίως]] χρησιμεύει ὡς τακτικὸν τοῦ εἷς, ἄεθλα θῆκε... τῷ πρώτῳ· ἀτὰρ αὖ τῷ δευτέρῳ..., αὐτὰρ τῷ τριτάτῳ..., κτλ., Ἰλ. Ψ. 262 κἑξ., πρβλ. Ζ. 179· ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ [[ὕστατος]], Β. 281., Ε. 703., Λ. 299, κτλ.· ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ [[τελευταῖος]], Αἰσχύλ. Ἀγ. 314· πρὸς τὸ [[πανύστατος]], Ὀδ. Ι. 449 κἑξ., κτλ. 2) ἐπὶ τόπου, ὁ ἐν τῇ πρώτῃ τάξει, πρώτοισιν ἐνὶ προμάχοισι μιγέντα Ὀδ. Σ. 379· καὶ [[συχνάκις]] ἐνὶ πρώτοισι ἢ μετὰ πρώτοισι μόνον, Ἰλ.· πρώτῃ ἐν ὑσμίνῃ, ἐνὶ πρώτῳ ὁμάδῳ Ἰλ. Ο. 340., Ρ. 380· τῆς πρώτης τάττειν (ἐξυπακ. τάξεως) Ἰσοκρ. 271Α, Λυσί. 147. 11, κτλ.· ἐν πρώτῳ ῥυμῷ, κατὰ τὸ πρόσθιον [[ἄκρον]] τοῦ ῥυμοῦ, Ἰλ. Ζ. 40., Π. 371· πρώτῃσι θύρῃσι εἰς τὰς πρώτας, δηλ. τὰς ἐξωτέρας θύρας, Χ. 66· πρῶτον [[ξύλον]], ἡ πρώτη ἡ προσθία σειρὰ (τῶν καθισμάτων), Ἀριστοφ. Ἀχ. 28, Πολυδ. Δ´, 121, κτλ.· οἱ πρ. πόδες, ὡς τὸ πρόσθιοι, ὁ αὐτ. 1. 193· - πρῶτοι ἀριθμοί, μὴ δυνάμενοι νὰ διαιρεθῶσι δι’ ἀκεραίου, Εὐκλ. 7 ὅρ. 11 καὶ 12. 3) ἐπὶ χρόνου, πρὸς πρώτην ἕω, κατὰ τὴν ἀρχὴν τῆς αὐγῆς, Σοφ. Ο. Κ. 477· περὶ πρώτην νύκτα Πολυδ. Α´, 70· πρβλ. σάββατον 2. 4) ἐπὶ τάξεως ἢ σειρᾶς, πρῶτοι πάντων ἀνθρώπων Ἡρόδ. 2. 2· τὰ πρῶτα τῶν ὀνομάτων Πλάτ. Κρατ. 421D· τῇ πρώτῃ τῶν ἡμερῶν Ἡρόδ. 7. 168, κτλ.· ἐπὶ τοῦ πρώτου [ἱερείου], τοῦ κατὰ πρῶτον προσενεχθέντος, Ξεν. Ἀν. 4. 3, 9· ἐν τοῖς πρ. λόγοις, ἐν τοῖς πρώτοις βιβλίοις, Ἀριστ. Πολ. 4. 7, 2· πρ. [[οἰκία]], ἡ πρ. [[πόλις]], ἡ ἀρχική, ἡ ἁπλουστάτη, [[αὐτόθι]] 1. 2, 5., 4. 4, 12· ἡ πρ. [[κοινωνία]] [[αὐτόθι]] 1. 9, 5· ἡ πρ. [[ὀλιγαρχία]] [[αὐτόθι]] 4. 6. 7, κτλ.· ἴδε [[τελευταῖος]], Ι. 3· - ἐν πρώτοις, μεταξὺ τῶν πρώτων, Ἰσαῖ. 67. 29, 33, κτλ.· [[ἐντεῦθεν]], ὡς τὸ Λατ. imprimis, πρὸ πάντων, [[μάλιστα]] πάντων, ἰδίως, Ἡρόδ. 8. 69, Πλάτ. Πολ. 522C· καὶ παρ’ Ἀττ., ἐν τοῖς πρῶτοι (ἴδε ἐν λέξ. ὁ, ἡ, τὸ Α. VIII. 7)· - [[συχνάκις]] τίθεται τὸ ἐπίθετ. [[ἔνθα]] προσεδοκᾶτο τὸ ἐπίρρ., [[Νέστωρ]] πρῶτος κτύπον ἄϊε Ἰλ. Κ. 532, κτλ. β) παρὰ φιλοσοφικοῖς συγγραφεῦσι, πρῶτος κατὰ τὴν τάξιν τῆς ὑπάρξεως, ὁ [[ἀρχικός]], ἡ πρώτη [[οὐσία]], ἡ πρ. ὕλη, ἡ πρ. [[φιλοσοφία]], κτλ., συχν. παρ’ Ἀριστ. ἴδε κατωτ. ΙΙ. 4. γ) πρῶτος, [[ὡσαύτως]] κεῖται [[ἔνθα]] προσεδοκᾶτο τὸ [[πρότερος]]· [[Αἰνείας]] δὲ πρῶτος ἀκόντισεν Ἰλ. Ν. 502, πρβλ. Σ. 92· - παρὰ μεταγεν. [[συχνάκις]] συνάπτεται γενικῇ, οἱ πρῶτοί μου [[ταῦτα]] ἀνιχνεύσαντες Αἰλ. π. Ζ. 8. 12· ἀλόχου πρῶτος, πρὸ τῆς συζύγου, Ἑλλ. Ἐπιγρ. 423. 2· γεννήτορα πρῶτον μητέρος εἰς ἀΐδην πέμψει Μανέθων 1. 329., 4. 404, πρβλ. Εὐαγγ. κ. Ἰω. α´, 15, 30., ιε´, 18· πρβλ. [[πρωτεύω]] ΙΙ., καὶ ἴδε κατωτ. ΙΙΙ, 3. γ. 5) ἐπὶ θέσεως ἢ ἀξιώματος, μετὰ πρώτοισιν, μεταξὺ τῶν πρώτων ἀνδρῶν, τῶν πρωτευόντων, Ὀδ. Ζ. 60, κτλ.· νομίσαντες πρῶτοι ἂν [[εἶναι]] Θουκ. 6. 28· διαβάλλειν τοὺς πρώτους Ξεν. Ἀν. 2. 6, 26· αἱ πρ. πόλεις Θουκ. 2. 8· ὁ πρ. ἄρχων Συλλ. Ἐπιγρ. 2457, 2837, κ. ἀλλ.· ὁ πρ. τῆς πόλεως, ὡς τιμητικὸν ἐπίθετον, [[αὐτόθι]] 2884, κ. ἀλλ.· ὁ πρ. [[συλλογισμός]], [[κανονικός]], [[τυπικός]], Ἀριστ. Ρητ. 1. 2, 13· - μετὰ γεν., ἐν πρώτοισι Μυκηναίων Ἰλ. Ο. 643· οἱ πρ. τοῦ στρατοῦ Σοφ. Φιλ. 1305, πρβλ. Εὐρ. Ἑκ. 304, κτλ.· - μετὰ δοτ. τρόπου, πρ. ἀρετῇ, οἱ πρ. καὶ χρήμασι καὶ γένει, πρ. πλούτῳ, κτλ., Σοφ. Φιλ. 1425, Θουκ. 3. 65, Ἰσοκρ. 353Α· πρ. ἐν συμφοραῖς βίου Σοφ. Ο. Τ. 33. β) ἐπὶ βαθμοῦ, ὁ [[ἀνώτατος]], [[μοῖρα]] Σοφ. Ο. Κ. 145, κτλ. ΙΙ. ὡς οὐσιαστ. οὐδ. πληθ., πρῶτα, τά, 1) (ἐξυπ. ἆθλα), τὸ πρῶτον [[βραβεῖον]] τὰ πρῶτα λαβὼν Ἰλ. Ψ. 275· τὰ πρ. κρατύνειν δόρει Σοφ. Ο. Κ. 1313· πρῶτα ἔχειν κυνηγεσίας Ἀνθ. Π. 6. 118· τὰ πρ. φέρειν [[αὐτόθι]] 8, 111· φέρεσθαι Δίων Κ. 42, 57 κτλ. 2) τὸ πρῶτον [[μέρος]], ἡ [[ἀρχή]], τῆς Ἰλιάδος τὰ πρ. Πλατ. Πολ. 392Ε· ἐν τοῖς πρ. ὁ αὐτ. ἐν Συμπ. 221D· - οὕτω, τὸ πρῶτον ὁ αὐτ. ἐν Πρωτ. 343C. 3) ὁ πρῶτος, ὁ [[ἀνώτατος]] κατὰ βαθμόν, τὰ πρᾶτα πειρασεῖσθε τᾶς λιμῶ (Δωρ.), θὰ δοκιμάσητε τὰ ἔσχατα τοῦ λιμοῦ, «θὰ ψοφήσητε ἀπὸ τὴν πεῖναν». Ἀριστοφ. Ἀχ. 743· τὰ πρ. τῆς εὐδαιμονίας ἔχειν Λουκ. Χάρ. ἢ Ἐπισκοπ. 10· ἐς τὰ πρῶτα τιμᾶσθαι Θουκ. 3. 39, 56· φρενῶν ἐς τὰ [[ἐμεωυτοῦ]] πρ. [[οὔκω]] [[ἀνήκω]], δὲν ἔχω φθάσῃ εἰς τὰς ἀρίστας ἐκ τῶν σκέψεών μου, δηλ. δὲν ἔχω ἐξετάσῃ τὸ [[πρᾶγμα]] ἐντελῶς, Ἡρόδ. 7. 13, πρβλ. Δίωνα Κ. 38. 22· - [[ὡσαύτως]] ἐπὶ προσώπων, ἐὼν τῶν Ἐρετριέων τὰ πρῶτα Ἡρόδ. 6. 100· Λάμπων... Αἰγινητέων τὰ πρῶτα ὁ αὐτ. 9. 78, πρβλ. Εὐρ. Μήδ. 917· τὰ πρῶτα τῆς [[ἐκεῖ]] μοχθηρίας Ἀριστοφ. Βάτρ. 421. 4) παρὰ τοῖς φιλοσόφοις, ὡς τὸ στοιχεῖα, Ἀριστ. περὶ Γεν. καὶ Φθορ. 2. 9, 2· τὰ πρ. αἴτια ὁ αὐτ. ἐν Μετεωρ. 1. 1, 1· - [[ὡσαύτως]] τὸ πρῶτον σχεδὸν ὡς τὸ [[ἀρχή]], ὁ αὐτ. ἐν Φυσ. 2. 1, 5, κ. ἀλλ. 5) ἐν τῇ λογικῇ, αἱ πρῶται ἀναπόδεικτοι προτάσεις, ἐφ’ ὧν πάντα τὰ μετὰ [[ταῦτα]] συμπεράσματα στηρίζονται, ὁ αὐτ. ἐν Τοπ. 1. 1, 2. πρβλ. Ἀναλ. Ὕστ. 1. 2, 3, κ. ἀλλ. ΙΙΙ. ὡς ἐπίρρ., 1) τὴν πρώτην (ἐξυπ. ὁδὸν), ἐς Σκύθας... τὴν πρώτην ἰέναι ἔασον Ἡρόδ. 3. 134, Ἀριστοφ. Θεσμ. 662, Δημ. 29. 1, κτλ.· οὕτω, τὴν πρώτην [[εἶναι]], κατὰ τὸ ἑκὼν [[εἶναι]], Ἡρόδ. 1. 153. 2) μετὰ προθέσεων, ἀπὸ πρώτης (ἐξυπ. ἀρχῆς) Ἀντιφῶν 136. 4, Θουκ. 1. 77· ἀπὸ τῆς πρ. εὐθὺς Λουκ. πῶς δεῖ Ἱστ. Συγγρ. 1· ἐκ πρ. Βάβρ. 45. 4· - κατὰ πρώτας Πλάτ. Πολιτικ. 292Β, Δίων Κ. 52. 19· κατὰ τὴν πρ. εὐθὺς ὁ αὐτ. 62, 3. - παρὰ τὴν πρ., τὴν πρώτην φοράν, Φιλόστρ. 28. 3) συνηθέστατα ἐν τῷ οὐδ. ἑνικ. καὶ πληθ., πρῶτον, πρῶτα· α) πρῶτον, κατὰ πρῶτον, Λατ. primum, πρῶτόν τε καὶ ὕστατον (κοινῶς [[ὕστερον]]) Ἡσ. Θεογ. 34· πρ. μὲν..., δεύτερον αὖ..., τὸ τρίτον αὖ..., Ἰλ. Ζ. 179· τί πρ., τί δ’ [[ἔπειτα]], τί δ’ ὑστάτιον καταλέξω; Ὀδ. Ι. 14· πρῶτον…, αὐτὰρ ἔπειτ’…, Ἰλ. Ε. 458· πρ. μέν…, [[ἔπειτα]] δέ…, Σοφ. Ο. Κ. 632, Ξεν., κτλ.· πρ. μέν..., [[ἔπειτα]]…, Πλάτ. Φαίδων 89Α, κτλ.· πρ. μέν…, [[ἔπειτα]] δεύτερον…, τρίτον δέ…, Αἰσχίν. 1. 34 κἑξ.· πρ. μέν…, [[εἶτα]]…, Πλάτ. Φίληβ. 15Β· πρ. μέν…, [[εἶτα]] δέ…, Ξεν. Ἀν. 1. 2, 16· πρ. μέν…, [[εἶτα]]…, ἔτι δέ…, ὁ αὐτ. ἐν Ἀπομν. 1. 2, 1 πρ. μέν…, δὲ αὖ…, Πλάτ. Νόμ. 935Α· πρ. μέν…, ἔτι δέ…, Λυσίας 101. 28, κλπ.· πρ. μέν…, ἔτι [[τοίνυν]] Δημ. 1097. 21· ἀλλὰ συχνότατα ἡ [[ἀνταπόδοσις]] γίνεται διὰ τοῦ δέ, Πλάτ. Φίληβ. 60Β, Δημ. 123. 15, κτλ.· - [[ἐνίοτε]] δὲ ἡ [[ἀνταπόδοσις]] παραλείπεται ὡς νοουμένη, Αἰσχ. Ἀγ. 810, Δημ. 78. 13, κτλ.· - οὕτω καί, πρῶτα μέν…, [[ἔπειτα]]…, ἢ [[ἔπειτα]] δέ…, ἢ [[εἶτα]]…, ἢ δέ..., κτλ., Σοφ. Τρ. 616, Φιλ. 919, Ἀριστοφ. Πλ. 728. κτλ.· - οὕτω καὶ τὸ πρῶτον, κατὰ πρῶτον, ἐν πρώτοις, Ἰλ. Δ. 267, Ὀδ. Ψ. 214, Πίνδ., καὶ Ἀττ.· τὸ μὲν οὖν πρ. Πλάτ. Πρωτ. 333D, κτλ.· τὸ πρ…., μετᾶ [[ταῦτα]]…, Δημ. 12. 27· - [[ὡσαύτως]], τὰ πρῶτα, Ἰλ. Α. 6, Ὀδ. Α. 257, κτλ.· πόντῳ μὲν τὰ πρῶτα…, αὐτὰρ [[ἔπειτα]]…, Ἰλ. Δ. 424· τὰ πρ. μέν…, ὡς δέ…, Αἰσχύλ. Πέρσ. 412· τὰ πρ…, [[τέλος]] δέ…, Σοφ. Ἀποσπ. 162. β) παρὰ πολὺ ἐνωρίς, προώρως, ἦ τ’ ἄρα καὶ σοὶ πρῶτα παραστήσεσθαι ἔμελλε Μοῖρ’ ὀλοή Ὀδ. Ω. 28. γ) = πρότερον· ἢν οὖν… πρῶτον ἀπόλωμαι κακῶς Ἀριστοφ. Ἐκκλ. 1079· πρῶτον οὐδ’ ὑφ’ ἑνὸς... κρατηθέντες Ξεν. Ἑλλ. 5. 4, 1· [[θάλασσα]] πρῶτον ἦν ἢ γενέσθαι γῆν Ἡράκλειτ. παρὰ Κλήμ. Ἀλ. 712· λόγῳ πρῶτον ἢ τοῖς ἔργοις Ἀριστ. Ρητ. Ἀλ. 1. 10· οὐ πρῶτον αὐτὴν ἀπέκτειναν πρὶν ἢ ἀπεκύησεν Αἰλ. Ποικ. Ἱστ. 5. 18· πρῶτον συμμελετᾶν ἢ μελετᾶν Ἀνθ. Π. 12. 206. 4) κατὰ πρῶτον, διὰ πρώτην φοράν, [[ἐνταῦθα]], πρῶτον [[ἔφαγον]] Ξεν. Ἀν. 2. 3, 16· [[οὕτως]], οὐ νῦν πρ., ἀλλὰ καὶ [[πάλαι]] Σοφ. Φιλ. 966, πρβλ. Αἴ. 110· οὕτω τὰ πρῶτον, πρῶτα τίθενται καὶ μετὰ τὴν ἀναφορ. ἀντων., καὶ μετὰ τὰ ἀναφ. καὶ χρον. ἐπιρρήματα, ὅντινα πρῶτον ἀποσφήλωσιν ἄελλαι Ὀδ. Γ. 320, πρβλ. Κ. 328· [[ἐπεὶ]] πρῶτον, Λατ. quum primum, Ν. 133· [[ἐπεὶ]] πρῶτα [[αὐτόθι]] 228, κτλ.· ἐπεί κε πρῶτα Λ. 221· [[ἐπεὶ]] τὸ πρ. ἢ τὰ πρ. Ξ. 467, Ἰλ. Μ. 420· ἐπὴν τὰ πρ. Ἰλ. Ζ. 489, κτλ.· [[ἐπειδὴ]] πρῶτα ἢ τὸ πρ. Ὀδ. Γ. 183, Δ. 13· ὁππότε κε πρῶτον Λ. 106· [[οὕτως]], εὖτ’ ἂν πρῶτα Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 596· [[ὅπως]] πρῶτα ὁ αὐτ. ἐν Θεογ. 156· ὡς τὸ πρ. Ξεν. Ἀν. 7. 8, 14· ὅτε ἢ [[ὅταν]] πρ. Δημ. 275. 1, Πλάτ. Λυσ. 211 Β· ἐὰν ἢ ἢν πρ. ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 338C, Ἀριστοφ. Ἐκκλ. 1079. IV. Ἐπίρρ. [[πρώτως]], πρῶτον παρ’ Ἀριστ., [[οἷον]] Ἠθ. Νικ. 8. 4, 4., 8. 7, 3, κ.ἀλλ.· ἴδε Λοβεκ. Φρύνιχ. 311. - Ἐκ τοῦ πρῶτος ἐσχηματίσθη [[ἄλλο]] ὑπερθ. [[πρώτιστος]], ὃ ἴδε.

}}

{{Autenrieth