χρῆμα: Difference between revisions

{{bailly

|btext=χρήματος (τό) :<br />chose dont on se sert <i>ou</i> dont on a besoin, <i>particul.</i> :<br /><b>I.</b> <i>au sg.</i> :<br /><b>1</b> ce dont on s'occupe, chose, affaire : κοῖόν [[τι]] [[χρῆμα]] ἐποίησας ; HDT quelle chose as-tu faite ?;<br /><b>2</b> événement, occurrence : [[τί]] [[χρῆμα]] πάσχει ; EUR que lui est-il arrivé ? <i>particul. en mauv. part</i> ὤ μοι κακὸν τὸ [[χρῆμα]] SOPH c'est quelque malheur ! ; [[τί]] [[χρῆμα]] ; qu’est-ce ? que signifie cela ? que dois-je faire de cela ? <i>presque au sens de</i> pourquoi ? à cause de quoi ? en vue de quoi ? [[τί]] χρῆμ’ ἐπέμψω τὸν ἐμὸν [[ἐκ]] δόμων πόδα ; EUR pourquoi m'as-tu fait venir ? <i>syn. de</i> [[τι]] : [[ἐς]] ἀφανὲς [[χρῆμα]] HDT pour une chose incertaine ; σκοπέειν χρὴ πάντος χρήματος τὴν τελευτήν HDT en toute chose il faut considérer la fin ; <i>ou dans les locut. usuelles</i> : ἅπαν τὸ χρῆμ’ SOPH pour tout dire en un mot ; [[πᾶν]] [[χρῆμα]] ἐκίνεε HDT il mit tous les ressorts en mouvement, il fit tout ce qui est possible ; [[ὁμοῦ]] πάντα χρήματα [[ἦν]] PLUT au commencement tout n'était qu'une masse ; πρῶτον χρημάτων πάντων HDT avant toute chose ; <i>en parl. d'un cerf</i> [[καλόν]] [[τι]] [[χρῆμα]] καὶ [[μέγα]] XÉN belle et grande pièce ; <i>d'un renard</i> μέρμερον [[χρῆμα]] PLUT créature rusée ; ἐπὶ κόσῳ ἂν χρήματι ; HDT pour quelle somme ? avec un gén. <i>sert à exprimer une réaction devant ce qui est étrange, extraordinaire, monstrueux, etc.</i> : [[χρῆμα]] θαυμαστὸν γυναικός PLUT un prodige de femme ; [[χρῆμα]] χειμωνῶς HDT la tempête;<br /><b>II.</b> <i>au plur. au sens collect.</i> τὰ χρήματα le bien, l'avoir : χρήματα πατρῷα, biens paternels ; <i>particul.</i> le trésor, la chose précieuse ; <i>en parl. de l'État</i> la puissance, les ressources ; [[οἱ]] τὰ χρήματα ἔχοντες XÉN ceux qui ont des biens, les riches ; ἡ χρημάτων [[κοινωνία]] PLUT la communauté des biens ; χρήματα στρατιωτικά, fonds de la guerre ; ναυτικά, fonds de la marine ; δημόσια, deniers publics ; [[ἱερά]], deniers sacrés ; ζημιοῦν χρήμασι THC punir d'une amende ; τὰ χρήματα εἰσπράττειν <i>ou</i> πράττεσθαι, faire rentrer, recouvrer de l'argent ; χρήματα ἀποτίνειν, τελεῖν, εὐφέρειν, payer de l'argent.<br />'''Étymologie:''' [[χράομαι]].

}}

{{ls

{{lsm

|lsmtext='''χρῆμα:''' -ατος, τό ([[χράομαι]])·<br /><b class="num">I.</b> [[κάτι]] που [[κάποιος]] χρησιμοποιεί ή χρειάζεται· σε πληθ., [[αγαθά]], [[περιουσία]], χρήματα, [[σκεύη]], έπιπλα, σε Ομήρ. Οδ., Ησίοδ. κ.λπ.· <i>πρόβατα καὶ ἄλλα χρήματα</i>, σε Ξεν.· [[κρείσσων]] χρημάτων, [[ανώτερος]] χρημάτων, δηλ. [[αδιάφθορος]], [[αδέκαστος]], σε Θουκ.· <i>χρημάτων ἀδωρότατος</i>, στον ίδ.· [[σπανίως]] σε ενικ. με αυτή τη [[σημασία]], <i>ἐπὶ κόσῳ χρήματι;</i> για πόσα χρήματα; [[απάντηση]] <i>ἐπ' οὐδένι</i>, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> γενικά, [[πράγμα]], [[υπόθεση]], [[γεγονός]], [[συμβάν]], σε Ησίοδ., Ηρόδ.· κινεῖν [[πᾶν]] [[χρήμα]], «δεν αφήνει [[πέτρα]] αγύριστη», σε Ηρόδ.· λέγεται για [[μάχη]], [[ενασχόληση]], σε Πλούτ.<br /><b class="num">2.</b> το [[χρῆμα]] [[συχνά]] τίθεται όπου είναι δυνατό να παραλείπεται, δεινὸν [[χρῆμα]] ἐποιεῦντο, σε Ηρόδ.· ἐς ἀφανὲς [[χρῆμα]] ἀποστέλλειν ἀποικίαν, [[χωρίς]] συγκεκριμένο προορισμό, στον ίδ.· τί [[χρῆμα]]; όπως το <i>τί;</i> τι; τί [[χρῆμα]] δρᾷς; σε Σοφ.· τί [[χρῆμα]] [[πάσχω]]; τί δ' [[ἐστί]] [[χρῆμα]]; [[ποιος]] είναι ο [[λόγος]]; σε Αισχύλ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> χρησιμ. σε περιφράσεις για να δηλώσει [[κάτι]] περίεργο ή [[παράδοξο]], [[μέγα]] συὸς [[χρῆμα]], [[τέρας]], [[μεγαθήριο]], λέγεται για έναν κάπρο, σε Ηρόδ.· τὸ [[χρῆμα]] [[τῶν]] νυκτῶν [[ὅσον]], πόσο φοβερά μεγάλες είναι οι νύχτες, σε Αριστοφ.· λιπαρὸν τὸ [[χρῆμα]] τῆς πόλεως, τι [[μεγάλη]] πόλη! στον ίδ.· [[κλέπτον]] τὸ [[χρῆμα]] [[τἀνδρός]], είδος ανθρώπου κλέφτη, στον ίδ.· σοφόν [[τοι]] χρῆμ' [[ἄνθρωπος]], αληθινά είναι ένα έξυπνο [[δημιούργημα]]! σε Θεόκρ.· ομοίως, λέγεται για να δηλώσει [[πολύ]] μεγάλο αριθμό, [[πολύ]], στοίβα, [[σωρός]], πολλόν τι [[χρῆμα]] [[τῶν]] [[ὀφίων]], [[χρῆμα]] πολλὸν [[νεῶν]], σε Ηρόδ.· [[ὅσον]] τὸ [[χρῆμα]] παρνόπων, τι [[πλήθος]] ακρίδων! σε Αριστοφ.· [[ὅσον]] τὸ [[χρῆμα]] πλακοῦντος, στον ίδ.· τὸ [[χρῆμα]] [[τῶν]] κόπων [[ὅσον]], πόσοι κόποι! στον ίδ.· επίσης, λέγεται για πρόσωπα, [[χρῆμα]] θηλειῶν, το γυναικείο [[φύλο]], σε Ευρ.· [[μέγα]] [[χρῆμα]] Λακαινᾶν, σε Θεόκρ.

}}

{{mdlsj