ἄξιος: Difference between revisions

{{bailly

|btext=α, ον :<br /><b>I.</b> <i>litt.</i> qui entraîne par son poids, qui est de poids ; qui vaut, qui a la valeur de : [[ἄξιος]] βοός IL qui a la valeur d'un bœuf ; οὐδ’ ἑνὸς ἄξιοί εἰμεν Ἕκτορος IL (tous ensemble) nous ne valons même pas le seul Hector ; πάντων ἄξιον [[ἦμαρ]] IL jour qui vaut tous les autres, qui compense les épreuves de tous les autres <i>ou, sel. d'autres</i> jour qui vaut tout, <i>càd</i> très précieux ; [[πολλοῦ]], πλείονος, ὀλίγου, μείονος <i>ou</i> ἐλάττονος, οὐδενὸς [[ἄξιος]] ATT de grande valeur, de plus de valeur, de peu de valeur, de moins de valeur, de nulle valeur ; ἄξιόν ἐστι ; avec une prop. inf. IL est-ce une compensation suffisante que… ?;<br /><b>II.</b> qui mérite, digne de : λόγου de réputation ; τινι [[ἄξιος]] τιμῆς EUR digne d'être honoré par qqn ; <i>en mauv. part</i> θανάτου [[τῇ]] πόλει [[ἄξιος]] XÉN criminel d'État qui mérite la mort ; avec un inf. : πεφάσθαι [[ἄξιος]] IL qui mérite d'être mis à mort ; ἀξίη συμβαλέειν HDT digne d'être comparée avec ; ἄξιός εἰμι avec l'inf. je mérite de ; <i>avec un n. de chose</i> digne, juste, convenable : [[ἀξία]] [[δίκη]] SOPH châtiment mérité ; [[ἀξία]] [[χάρις]] XÉN juste reconnaissance;<br /><b>III.</b> <i>abs.</i> qui en vaut la peine ; ἀξίαν τρίβην [[ἔχει]] ESCHL cela vaut la peine d'y passer qqe temps ; ἄξιόν ἐστι avec un inf. ATT il vaut la peine que ; [[τί]] [[σοι]] ἄξιον ; [[τί]] δ’ ἄξιόν μοι ; ATT à quoi bon pour toi, pour moi ? <i>ellipt.</i> καὶ γὰρ ἄξιον XÉN car cela en vaut la peine;<br /><b>IV.</b> de grande valeur : ἄξια [[ἄποινα]] IL forte rançon ; ἄξια δῶρα IL présents de grande valeur ; [[ἄξιος]] [[ὦνος]] OD un bon prix;<br /><b>V.</b> d'une valeur convenable, <i>càd</i> modérée ; à bas prix.<br />'''Étymologie:''' [[ἄγω]].

}}

{{ls

{{lsm

|lsmtext='''ἄξιος:''' -ία, -ιον ([[ἄγω]] I<b>V</b>),<br /><b class="num">I. 1.</b> αυτός που ζυγίζει ισάξια, ο ίσης αξίας, [[ισάξιος]], με γεν., σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ.· <i>οὐδ' ἑνὸς ἄξιοί εἰμεν Ἕκτορος</i>, δεν αξίζουμε όσο [[ένας]] Έκτορας, σε Ομήρ. Ιλ.· πάντων ἄξιον [[ἦμαρ]], Λατ. [[instar]] omnium, στο ίδ.· [[πολλοῦ]] [[ἄξιος]], αυτός που αξίζει [[πολύ]], σε Ξεν.· <i>πλείστου ἄξιον</i>, quantivis petii, σε Θουκ.· ομοιως, <i>παντὸς τοῦ παντὸς ἄξιον</i>, σε Πλάτ.· λόγου [[ἄξιος]] = [[ἀξιόλογος]], σε Ηρόδ. κ.λπ.· αντίθ. προς αυτά είναι το <i>οὐδενὸς ἄξ</i>., σε Θέογν.· <i>ὀλίγου</i>, <i>σμικροῦ ἄξ</i>., σε Πλάτ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> με δοτ. προσ., <i>σοὶ δ' ἄξιόν ἐστιν ἀμοιβῆς</i>, αξίζει [[αμοιβή]] σε εσένα, δηλ. θα [[σου]] αποδοθεί [[αντάλλαγμα]], σε Ομήρ. Οδ.· [[πολλοῦ]] ή <i>πλείστου ἄξιον εἶναί τινι</i>, σε Ξεν. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> απόλ., <b>α)</b> [[αξιόλογος]], [[έξοχος]], λέγεται για πρόσωπα και πράγματα, σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.· στην Αττ. έχει μερικές φορές αντίθετη [[σημασία]], στοιχειώδους [[τιμής]], φθηνό, σε Αριστοφ. <b>β)</b> λέγεται για πράγματα, [[αντάξιος]], [[άξιος]], [[δίκη]], σε Σοφ.· [[χάρις]], σε Ξεν.<br /><b class="num">4.</b> [[επαρκής]] για, με γεν., σε Δημ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[άξιος]] για, με γεν. πράγμ., <i>φυγῆς</i>, <i>γέλωτος</i>, σε Ευρ.· με γεν. προσ., ποιεῖν ἄξια [[οὔτε]] [[ὑμῶν]] [[οὔτε]] πατέρων, σε Θουκ.· με γεν. πράγμ. και δοτ. προσ., ἡμῖνδ' Ἀχιλλεὺς [[ἄξιος]] [[τιμῆς]], είναι [[άξιος]] να τον τιμούμε, σε Ευρ.· πολλῶν ἀγαθῶν [[ἄξιος]] [[ὑμῖν]], σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> με απαρ., [[πεφάσθαι]] [[ἄξιος]], [[άξιος]] για να σκοτωθει, σε Ομήρ. Ιλ.· ἄξιός εἰμι πληγὰς [[λαβεῖν]], ειμαι [[άξιος]] να με μαστιγώσουν, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> <i>ἄξιόν</i> (<i>ἐστι</i>), είναι [[πρέπον]], [[δέον]], αρμόζον, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ.· με δοτ. προσ. και απαρ., <i>τῇ πόλει ἄξιον ξυλλαβεῖν τὸν ἄνδρα</i>, είναι [[πρέπον]] για την πόλη, είναι [[καθήκον]] της να συλλάβει τον άνδρα, σε Αριστοφ.· το απαρ. μερικές φορές παραλείπεται, <i>ἄξιον γὰρ Ἑλλάδι</i>, είναι [[σύμφωνο]] στα μάτια της Ελλάδας (έτσι να πράξει), στον ίδ.<br /><b class="num">III.</b> επίρρ. [[ἀξίως]], με γεν., άξια, σε Ηρόδ.· απόλ., σε Σοφ.

}}

{{etym