Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

ἐλαύνω: Difference between revisions

From LSJ

ἐλαύνω (view source)

Revision as of 19:10, 3 October 2022

No change in size ,  3 October 2022
m
Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2")
Line 18: Line 18:
{{bailly
{{bailly
|btext=<i>impf.</i> ἤλαυνον, <i>f.</i> ἐλάσω, <i>att.</i> [[ἐλῶ]], <i>ao.</i> [[ἤλασα]], <i>pf.</i> [[ἐλήλακα]];<br /><i>Pass. ao.</i> [[ἠλάθην]], <i>pf.</i> ἐλήλαμαι, <i>pqp.</i> [[ἠληλάμην]];<br /><b>A.</b> <i>tr.</i> <b>I.</b> pousser en avant, <i>d'où</i><br /><b>1</b> conduire, diriger : [[ἅρμα]] καὶ ἵππους IL, [[ζεῦγος]] HDT un char et des chevaux, un attelage ; [[νῆα]] OD, τριήρεις PLAT faire avancer un vaisseau, des trirèmes (en ramant) ; στρατίην HDT conduire une expédition;<br /><b>2</b> pousser en avant, prolonger, étendre : τάφρον IL conduire une tranchée ; [[τεῖχος]] OD prolonger une ligne de fortification ; [[σίδηρος]] [[λεπτῶς]] [[ἐληλαμένος]] PLUT fer étendu par le marteau et aminci;<br /><b>3</b> <i>fig.</i> produire, provoquer, faire naître : κολῳόν IL exciter du tumulte;<br /><b>II.</b> pousser en chassant devant soi :<br /><b>1</b> emmener en chassant devant soi : [[βοῦς]] OD des bœufs;<br /><b>2</b> pourchasser, poursuivre ; malmener : τινα [[ἅδην]] ἐλ. πολέμοιο IL <i>ou</i> κακότητος OD malmener <i>ou</i> pourchasser qqn jusqu’à ce qu’il ait assez de la guerre <i>ou</i> des mauvais traitements ; ἐλαύνεσθαι καὶ ὑβρίζεσθαι DÉM être malmené et injurié ; soumettre (un pays) ; <i>avec un suj. de chose</i> λοιμὸς ἐλαύνει πόλιν SOPH un fléau poursuit, <i>càd</i> désole la ville;<br /><b>3</b> expulser : τινα [[ἐκ]] δήμου IL chasser qqn du peuple ; [[ἐκ]] δόμων ESCHL d'une maison ; [[ἐκ]] γῆς SOPH d'un pays ; ἀφ’ ἑστίας ESCHL d'un foyer ; [[μίασμα]] ἐλαύνειν SOPH <i>ou</i> [[ἄγος]] ἐλαύνειν THC chasser une souillure, <i>càd</i> expier un sacrilège;<br /><b>4</b> lancer devant soi : διὰ [[στήθεσσιν]] (<i>s.e.</i> [[δόρυ]]) enfoncer sa lance à travers la poitrine ; <i>Pass.</i> ὀϊστὸς ὤμῳ ἐνὶ ἠλήλατο IL le trait s'était enfoncé dans son épaule ; frapper : τινα σκήπτρῳ IL qqn d'un sceptre ; ἐλ. χθόνα μετώπῳ OD frapper la terre de son front ; ἐλ. τινὰ ὦμον IL frapper qqn à l'épaule;<br /><i><b>Moy.</b></i> ἐλαύνομαι (<i>f.</i> ἐλάσομαι, <i>ao.</i> ἠλασάμην) emmener avec soi du butin;<br /><b>B.</b> <i>intr. en appar. (s.e.</i> ἵππον, [[νῆα]], στρατόν), s'avancer à cheval, sur un navire, à la tête d'une armée : [[βῆ]] δ’ [[ἐλάαν]] ἐπὶ κύματα IL (Poséidon) s'avança sur son char pour s'élancer sur les flots ; <i>en parl. des rameurs</i> [[μάλα]] [[σφοδρῶς]] [[ἐλάαν]] OD ramer <i>litt.</i> faire avancer le navire vigoureusement ; [[οἱ]] ἐλαύνοντες OD les rameurs ; ἅρματα [[εἰς]] [[τὰς]] τάξεις [[τῶν]] Ἑλλήνων ἐλῶντα XÉN les chars qui pousseront jusque dans les rangs des Grecs ; <i>fig.</i> pousser jusqu’à, en venir à : [[ἐς]] πᾶσαν κακότητα HDT à toute sorte de méchanceté.<br />'''Étymologie:''' R. ἘλαϜ, pousser.
|btext=<i>impf.</i> ἤλαυνον, <i>f.</i> ἐλάσω, <i>att.</i> [[ἐλῶ]], <i>ao.</i> [[ἤλασα]], <i>pf.</i> [[ἐλήλακα]];<br /><i>Pass. ao.</i> [[ἠλάθην]], <i>pf.</i> ἐλήλαμαι, <i>pqp.</i> [[ἠληλάμην]];<br /><b>A.</b> <i>tr.</i> <b>I.</b> pousser en avant, <i>d'où</i><br /><b>1</b> conduire, diriger : [[ἅρμα]] καὶ ἵππους IL, [[ζεῦγος]] HDT un char et des chevaux, un attelage ; [[νῆα]] OD, τριήρεις PLAT faire avancer un vaisseau, des trirèmes (en ramant) ; στρατίην HDT conduire une expédition;<br /><b>2</b> pousser en avant, prolonger, étendre : τάφρον IL conduire une tranchée ; [[τεῖχος]] OD prolonger une ligne de fortification ; [[σίδηρος]] [[λεπτῶς]] [[ἐληλαμένος]] PLUT fer étendu par le marteau et aminci;<br /><b>3</b> <i>fig.</i> produire, provoquer, faire naître : κολῳόν IL exciter du tumulte;<br /><b>II.</b> pousser en chassant devant soi :<br /><b>1</b> emmener en chassant devant soi : [[βοῦς]] OD des bœufs;<br /><b>2</b> pourchasser, poursuivre ; malmener : τινα [[ἅδην]] ἐλ. πολέμοιο IL <i>ou</i> κακότητος OD malmener <i>ou</i> pourchasser qqn jusqu’à ce qu’il ait assez de la guerre <i>ou</i> des mauvais traitements ; ἐλαύνεσθαι καὶ ὑβρίζεσθαι DÉM être malmené et injurié ; soumettre (un pays) ; <i>avec un suj. de chose</i> λοιμὸς ἐλαύνει πόλιν SOPH un fléau poursuit, <i>càd</i> désole la ville;<br /><b>3</b> expulser : τινα [[ἐκ]] δήμου IL chasser qqn du peuple ; [[ἐκ]] δόμων ESCHL d'une maison ; [[ἐκ]] γῆς SOPH d'un pays ; ἀφ’ ἑστίας ESCHL d'un foyer ; [[μίασμα]] ἐλαύνειν SOPH <i>ou</i> [[ἄγος]] ἐλαύνειν THC chasser une souillure, <i>càd</i> expier un sacrilège;<br /><b>4</b> lancer devant soi : διὰ [[στήθεσσιν]] (<i>s.e.</i> [[δόρυ]]) enfoncer sa lance à travers la poitrine ; <i>Pass.</i> ὀϊστὸς ὤμῳ ἐνὶ ἠλήλατο IL le trait s'était enfoncé dans son épaule ; frapper : τινα σκήπτρῳ IL qqn d'un sceptre ; ἐλ. χθόνα μετώπῳ OD frapper la terre de son front ; ἐλ. τινὰ ὦμον IL frapper qqn à l'épaule;<br /><i><b>Moy.</b></i> ἐλαύνομαι (<i>f.</i> ἐλάσομαι, <i>ao.</i> ἠλασάμην) emmener avec soi du butin;<br /><b>B.</b> <i>intr. en appar. (s.e.</i> ἵππον, [[νῆα]], στρατόν), s'avancer à cheval, sur un navire, à la tête d'une armée : [[βῆ]] δ’ [[ἐλάαν]] ἐπὶ κύματα IL (Poséidon) s'avança sur son char pour s'élancer sur les flots ; <i>en parl. des rameurs</i> [[μάλα]] [[σφοδρῶς]] [[ἐλάαν]] OD ramer <i>litt.</i> faire avancer le navire vigoureusement ; [[οἱ]] ἐλαύνοντες OD les rameurs ; ἅρματα [[εἰς]] [[τὰς]] τάξεις [[τῶν]] Ἑλλήνων ἐλῶντα XÉN les chars qui pousseront jusque dans les rangs des Grecs ; <i>fig.</i> pousser jusqu’à, en venir à : [[ἐς]] πᾶσαν κακότητα HDT à toute sorte de méchanceté.<br />'''Étymologie:''' R. ἘλαϜ, pousser.
}}
{{elru
|elrutext='''ἐλαύνω:''' эп.-поэт. тж. [[ἐλάω]] (impf. ἤλαυνον - эп. iter. ἐλαύνεσκον, fut. [[ἐλῶ]] и [[ἐλάσω]] - эп. ἐλόω и ἐλάσσω, aor. [[ἤλασα]] - эп. ἔλασ(σ)α, pf. [[ἐλήλακα]]; pass.: aor. [[ἠλάθην]] - поздн. ἠλάσθην, pf. ἐλήλαμαι, ppf. [[ἠληλάμην]])<br /><b class="num">1)</b> [[гнать]], [[погонять]] ([[ἅρμα]] καὶ ἵππους Hom.; ταῦρον διὰ τοῦ ἄστεος Plut.; γῆν πρὸ γῆς ἐλαύνεσθαι Aesch.): τὸν ἵππον ἐ. Her. ездить верхом на лошади;<br /><b class="num">2)</b> [[угонять]], [[уводить]] (ἀρίστας [[βοῶν]] Hom.; ὅ τι δύναιντο Xen.); med. угонять с собой (βόας καὶ μῆλα Hom.; τὰς [[βοῦς]] Plat.; λείαν Plut.);<br /><b class="num">3)</b> [[изгонять]] (τινὰ ἐκ δήμου Hom.; τινὰ ἐκ δόμων и ἀφ᾽ ἑστίας Aesch.; ἐκ γῆς Soph. и γῆς Eur.; [[μίασμα]] Soph. и [[ἄγος]] Thuc.): ἐλαυνόμενος καὶ ὑβριζόμενος Dem. гонимый и осыпаемый оскорблениями;<br /><b class="num">4)</b> (о корабле), [[приводить в движение]] ([[νῆα]] Hom.; τὰς [[ναῦς]] Arph.; τριήρεις Plat.): κώπην ἐ. Plut. грести; πόντον ἐλάταις ἐ. Hom. плыть на веслах по морю; [[νηῦς]] ἐλαυνομένη Hom. плывущий корабль; οἱ ἐλαύνοντες Hom. гребцы;<br /><b class="num">5)</b> [[преследовать]], [[терзать]], [[донимать]] (τινά Hom.): ἐ. τινὰ κακότητος Hom. мучить кого-л.; χεὶρ ὀδύνῃσι ἐλήλαται Hom. рука болит; λοιμὸς ἐλαύνει πόλιν Soph. мор опустошает город; φοβεῖσθαι, μή τι [[δαιμόνιον]] τὰ πράγματα ἐλαύνῃ Dem. опасаться, как бы некое божество не потрясло государства; λύπῃ [[πᾶς]] ἐλήλαται κακῇ Eur. он удручен тяжелой скорбью;<br /><b class="num">6)</b> [[ударять]] (τινὰ σκήπτρῳ Hom.): χθόνα ἤλασε παντὶ μετώπῳ Hom. он хлопнулся лицом прямо в землю; κιθάραν ἐλαύνων πλήκτρῳ Eur. бряцая плектром на лире;<br /><b class="num">7)</b> [[вести]] (στρατόν Pind.; στρατιήν Her.);<br /><b class="num">8)</b> [[вонзать]] ([[δόρυ]] διὰ [[στήθεσσιν]] Hom.; χαλκὸν ἐν πλευραῖσι Pind.): ὀϊστὸς ὤμῳ ἐνὶ [[ἠλήλατο]] Hom. стрела впилась в плечо;<br /><b class="num">9)</b> [[поражать]], [[ранить]] (τινὰ ὦμον φασγάνῳ Hom.; ἐλαύνεσθαι εἰς τὸν μηρόν Luc.);<br /><b class="num">10)</b> [[наносить]], [[причинять]] (τὴν οὐλὴν ὀδόντι Hom.);<br /><b class="num">11)</b> [[вдевать]], [[продевать]] (τι διὰ μέσου τινός Plat.);<br /><b class="num">12)</b> [[устремлять]], [[обрушивать]]: [[πνεῦμα]] [[σφοδρῶς]] ἐλαυνόμενον Arst. сильный взрыв (сжатого) воздуха; ἐδόκει [[μήνιμα]] [[δαιμόνιον]] ἐλαύνειν τὰς πόλεις Plut. казалось, что гнев божества обрушился на города; πνοὰς ἀνέμων ζάλην ἐλαυνόντων Plut. при бушевании ураганных ветров;<br /><b class="num">13)</b> [[устремлять]], [[направлять]] (τὸν [[ἑαυτοῦ]] ὁδόν Arph.);<br /><b class="num">14)</b> [[повышать]], [[доводить]] (τὰ τέλη ἐπὶ τὰς ἐσχάτας τιμάς Plut.);<br /><b class="num">15)</b> перен. [[доводить]], [[приводить]] (τινὰ εἰς ὀργήν Eur.);<br /><b class="num">16)</b> [[проводить]], [[прокапывать]] (τάφρον Hom.; αὔλακα Hes., Pind.; ἀμπελίδος ὄρχον Arph.);<br /><b class="num">17)</b> [[проводить]], [[строить]], [[возводить]] ([[τεῖχος]] Hom.): σταυροὺς πυκνοὺς καὶ θαμέας [[ἐλαυνέμεν]] Hom. строить частокол; τὸ [[τεῖχος]] ἐς τὸν ποταμὸν ἐλήλαται Her. стена доходит до реки;<br /><b class="num">18)</b> [[проливать]] ([[δάκρυ]] εἰς γαῖαν Eur.);<br /><b class="num">19)</b> [[вызывать]], [[возбуждать]] (κολῳὸν ἔν τισι Hom.);<br /><b class="num">20)</b> [[пробуждать]] (ἀρετάς Pind.);<br /><b class="num">21)</b> [[выковывать]], [[ковать]] (ἀσπίδα χαλκείην Hom.; [[ἐληλαμένος]] [[σίδηρος]] Plut.);<br /><b class="num">22)</b> [[подчинять себе]], [[покорять]], [[захватывать]] (Ἰωνίαν πᾶσαν Aesch.);<br /><b class="num">23)</b> [[устремляться]], [[направляться]] (ἐπὶ κύματα Hom.): [[μάλα]] [[σφοδρῶς]] ἐ. Hom. спешить изо всех сил;<br /><b class="num">24)</b> [[ехать]], [[путешествовать]] (νύκτα διὰ δνοφερήν Hom.);<br /><b class="num">25)</b> [[вступать]], [[въезжать]] (ἐς τὸ [[ἄστυ]] Her.);<br /><b class="num">26)</b> [[врываться]], [[вторгаться]] (ἐπὶ τὴν Ἀττικήν Plut.);<br /><b class="num">27)</b> [[обрушиваться]], [[нападать]] (εἰς τὰς τάξεις τῶν Ἑλλήνων Xen.);<br /><b class="num">28)</b> [[доходить]], [[заходить]], [[продвигаться]]: ἐς πᾶσαν κακότητα ἐλάσαι Her. совершить всяческие злодеяния; [[ἐγγὺς]] μανιῶν ἐ. Eur. находиться на грани безумия; [[ἔξω]] τοῦ φρονεῖν ἐ. Eur. сойти с ума; [[πρόσω]] ἐλάσαι τῆς πρὸς τοὺς πολεμίους πλεονεξίας Xen. превзойти врагов в хитрости; οἱ [[πόρρω]] ἀεὶ φιλοσοφίας ἐλαύνοντες Plat. не перестающие заниматься философией; πρὸς τὴν νόσον ἐλάσαι Arst. впасть в болезнь; [[πόρρω]] [[παντάπασιν]] ἡλικίας ἐληλακώς Plut. достигший преклонного возраста; ὁ εἰς τοσοῦτον ἤλασεν ἐπιμελείας, [[ὥστε]] … Diog. L. он дошел в своем трудолюбии до того, что …;<br /><b class="num">29)</b> Arph., Anth. = [[βινέω]].
}}
}}
{{ls
{{ls
Line 36: Line 39:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''ἐλαύνω:''' ([[ἐλάω]], βλ. αυτ.), μέλ. ἐλάσσω [ᾰ], Επικ. <i>ἐλάσσω</i> και <i>ἐλόω</i>, Αττ. [[ἐλῶ]], αόρ. αʹ <i>ἤλᾰσα</i>, Επικ. <i>ἔλᾰσα</i> και [[ἔλασσα]], Ιων. γʹ ενικ. <i>ἐλάσασκεν</i>· παρακ. <i>ἐλήλᾰκα</i>, υπερσ. <i>ἐληλάκειν</i> — Παθ., αόρ. αʹ [[ἠλάθην]] [ᾰ], μεταγεν. <i>ἠλάσθην</i>, παρακ. <i>ἐλήλαμαι</i>· γʹ ενικ. υπερσ. [[ἠλήλατο]], Επικ. <i>ἐλήλατο</i>· γʹ πληθ. [[ἠλήλαντο]], Επικ. <i>ἐληλέδατ'</i>.<br /><b class="num">I. 1.</b> Ριζική [[σημασία]], [[θέτω]] σε [[κίνηση]], κάνω [[κάτι]] να κινηθεί προς τα [[μπρος]], [[κινώ]], [[σπρώχνω]], [[οδηγώ]], λέγεται για την [[καθοδήγηση]] κοπαδιών, σε Όμηρ.· ομοίως στον Μέσ. αόρ. <i>ἠλασάμην</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· [[συχνά]] λέγεται για άρματα, [[οδηγώ]] προς τα [[μπρος]], στο ίδ., σε Ηρόδ.· επίσης, <i>ἐλ. ἵππον</i>, τον [[ιππεύω]], στον ίδ.· ἐλ. [[νῆα]], [[οδηγώ]] το [[καράβι]] [[μπροστά]] κωπηλατώντας, σε Ομήρ. Οδ.· <b>α)</b> με αυτή τη [[σημασία]] η αιτ. παραλείφθηκε και το [[ρήμα]] έγινε αμτβ., βρίσκομαι σε [[άρμα]], το [[οδηγώ]], μάστιξεν δ' [[ἐλάαν]] (ενν. <i>ἵππους</i>), τους χτύπησε με το [[μαστίγιο]] για να ξεκινήσουν, σε Ομήρ. Ιλ.· βῆ δ' [[ἐλάαν]] ἐπὶ κύματα, προχώρησε με [[ορμή]] αντίθετα στα κύματα, στο ίδ.· διὰ [[νύκτα]] [[ἐλάαν]], προχωρά, ταξιδεύει κατά τη [[διάρκεια]] της νύχτας, σε Ομήρ. Οδ.· [[ιππεύω]], σε Ηρόδ. κ.λπ.· [[προελαύνω]], στον ίδ.· [[κωπηλατώ]], σε Ομήρ. Οδ. <b>β)</b> με αυτή την αμτβ. [[σημασία]] συνοδεύεται [[ενίοτε]] από αιτ. τόπου, <i>γαλήνην ἐλαύνειν</i>, να πλέεις σε γαλήνια, ήρεμη [[θάλασσα]], δηλ. στην επιφάνειά της, στο ίδ.· <i>ἐλαύνειν δρόμον</i>, να τρέχεις σε αγώνα δρόμου, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[οδηγώ]] [[μακριά]], όπως το [[ἀπελαύνω]], λέγεται για κλεμμένα ζώα, σε Όμηρ., Ξεν.· ομοίως και σε Μέσ., σε Όμηρ.<br /><b class="num">3.</b> [[διώχνω]], [[εκτοπίζω]], [[εκβάλλω]], σε Ομήρ. Ιλ., Τραγ.<br /><b class="num">4.</b> [[οδηγώ]], [[φέρνω]] σε έσχατο [[σημείο]], [[οδηγώ]] στα [[άκρα]], ἄδην [[ἐλόωσι]] πολέμοιο, θα τον βασανίσουν [[μέχρι]] να κορεσθεί από τον πόλεμο, σε Ομήρ. Ιλ.· ἄδην [[ἐλάαν]] κακότητος, θα τον καταδιώξουν [[μέχρι]] το [[σημείο]] που είναι αναγκαίο, σε Ομήρ. Οδ.· [[έπειτα]] σε Αττ., [[καταδιώκω]], [[κατατρέχω]], [[προσβάλλω]], επιτίθεμαι, [[βασανίζω]], [[καταπιέζω]], σε Σοφ. κ.λπ.<br /><b class="num">5.</b> αμτβ. σε εκφράσεις όπως, <i>ἐς τοσοῦτον ἤλασαν</i>, το προχώρησαν [[μέχρι]] [[αυτού]] του σημείου, (όπου πρέπει να συμπληρωθεί το [[πρᾶγμα]]), σε Ηρόδ.· απ' όπου, [[προβαίνω]], [[προχωρώ]], [[επέρχομαι]], σε Ευρ., Πλάτ. <b>II.1</b> [[πλήττω]], [[χτυπώ]], <i>ἐλάτῃσιν πόντον ἐλαύνοντες</i>, πρβλ. Λατ. remis impellere, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> [[πλήττω]] με όπλο, [[αλλά]] όχι με [[βλήμα]], στο ίδ.· με [[διπλή]] αιτ., <i>τὸνμὲν ἔλασ' ὦμον</i>, τον χτύπησε, τον έπληξε, τον τραυμάτισε, τον πλήγωσε πάνω στον ώμο, στο ίδ.· <i>χθόνα ἤλασε μετώπῳ</i>, χτύπησε στο [[έδαφος]] με το μέτωπό του, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">3.</b> [[διαπερνώ]], [[δόρυ]] διὰ [[στήθεσφιν]] ἔλασσε, σε Ομήρ. Ιλ.· και σε Παθ., [[διέρχομαι]], διαπερνιέμαι, στο ίδ.<br /><b class="num">III.</b> με μεταφ. σημασίες:<br /><b class="num">1.</b> [[χτυπώ]] με [[σφυρί]], [[σφυροκοπώ]], [[σφυρηλατώ]], Λατ. ducere, [[σφυρηλατώ]] [[μέταλλο]], σε Ομήρ. Ιλ.· περὶ δ' [[ἕρκος]] ἔλασσε κασσιτέρου, κατασκεύασε [[τριγύρω]] ένα φράχτη από σφυρηλατημένο κασσίτερο, στο ίδ.<br /><b class="num">2.</b> [[τραβώ]] [[γραμμή]] τείχους ή τάφρου, Λατ. ducere murum, σε Όμηρ. κ.λπ.· [[τεῖχος]] ἐς τὸν ποταμὸν τοὺς ἀγκῶνας ἐλήλαται, οι γωνίες του τείχους φθάνουν [[μέχρι]] τον ποταμό, σε Ηρόδ.· <i>ὄγμον ἐλαύνειν</i>, [[δημιουργώ]] [[αυλακιά]] ή χωματοσήκωμα στο [[θέρισμα]] ή στο [[δρεπάνισμα]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ὄρχον ἀμπελίδος ἐλ</i>., [[τραβώ]], [[δημιουργώ]] [[σειρά]] από αμπέλια, δηλ. τα [[φυτεύω]] στη [[σειρά]], σε Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> <i>κολῳὸν ἐλαύνειν</i>, [[παρατείνω]] τον καυγά, τη [[λογομαχία]], [[διαπληκτίζομαι]], [[καβγαδίζω]], σε Ομήρ. Ιλ.
|lsmtext='''ἐλαύνω:''' ([[ἐλάω]], βλ. αυτ.), μέλ. ἐλάσσω [ᾰ], Επικ. <i>ἐλάσσω</i> και <i>ἐλόω</i>, Αττ. [[ἐλῶ]], αόρ. αʹ <i>ἤλᾰσα</i>, Επικ. <i>ἔλᾰσα</i> και [[ἔλασσα]], Ιων. γʹ ενικ. <i>ἐλάσασκεν</i>· παρακ. <i>ἐλήλᾰκα</i>, υπερσ. <i>ἐληλάκειν</i> — Παθ., αόρ. αʹ [[ἠλάθην]] [ᾰ], μεταγεν. <i>ἠλάσθην</i>, παρακ. <i>ἐλήλαμαι</i>· γʹ ενικ. υπερσ. [[ἠλήλατο]], Επικ. <i>ἐλήλατο</i>· γʹ πληθ. [[ἠλήλαντο]], Επικ. <i>ἐληλέδατ'</i>.<br /><b class="num">I. 1.</b> Ριζική [[σημασία]], [[θέτω]] σε [[κίνηση]], κάνω [[κάτι]] να κινηθεί προς τα [[μπρος]], [[κινώ]], [[σπρώχνω]], [[οδηγώ]], λέγεται για την [[καθοδήγηση]] κοπαδιών, σε Όμηρ.· ομοίως στον Μέσ. αόρ. <i>ἠλασάμην</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· [[συχνά]] λέγεται για άρματα, [[οδηγώ]] προς τα [[μπρος]], στο ίδ., σε Ηρόδ.· επίσης, <i>ἐλ. ἵππον</i>, τον [[ιππεύω]], στον ίδ.· ἐλ. [[νῆα]], [[οδηγώ]] το [[καράβι]] [[μπροστά]] κωπηλατώντας, σε Ομήρ. Οδ.· <b>α)</b> με αυτή τη [[σημασία]] η αιτ. παραλείφθηκε και το [[ρήμα]] έγινε αμτβ., βρίσκομαι σε [[άρμα]], το [[οδηγώ]], μάστιξεν δ' [[ἐλάαν]] (ενν. <i>ἵππους</i>), τους χτύπησε με το [[μαστίγιο]] για να ξεκινήσουν, σε Ομήρ. Ιλ.· βῆ δ' [[ἐλάαν]] ἐπὶ κύματα, προχώρησε με [[ορμή]] αντίθετα στα κύματα, στο ίδ.· διὰ [[νύκτα]] [[ἐλάαν]], προχωρά, ταξιδεύει κατά τη [[διάρκεια]] της νύχτας, σε Ομήρ. Οδ.· [[ιππεύω]], σε Ηρόδ. κ.λπ.· [[προελαύνω]], στον ίδ.· [[κωπηλατώ]], σε Ομήρ. Οδ. <b>β)</b> με αυτή την αμτβ. [[σημασία]] συνοδεύεται [[ενίοτε]] από αιτ. τόπου, <i>γαλήνην ἐλαύνειν</i>, να πλέεις σε γαλήνια, ήρεμη [[θάλασσα]], δηλ. στην επιφάνειά της, στο ίδ.· <i>ἐλαύνειν δρόμον</i>, να τρέχεις σε αγώνα δρόμου, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[οδηγώ]] [[μακριά]], όπως το [[ἀπελαύνω]], λέγεται για κλεμμένα ζώα, σε Όμηρ., Ξεν.· ομοίως και σε Μέσ., σε Όμηρ.<br /><b class="num">3.</b> [[διώχνω]], [[εκτοπίζω]], [[εκβάλλω]], σε Ομήρ. Ιλ., Τραγ.<br /><b class="num">4.</b> [[οδηγώ]], [[φέρνω]] σε έσχατο [[σημείο]], [[οδηγώ]] στα [[άκρα]], ἄδην [[ἐλόωσι]] πολέμοιο, θα τον βασανίσουν [[μέχρι]] να κορεσθεί από τον πόλεμο, σε Ομήρ. Ιλ.· ἄδην [[ἐλάαν]] κακότητος, θα τον καταδιώξουν [[μέχρι]] το [[σημείο]] που είναι αναγκαίο, σε Ομήρ. Οδ.· [[έπειτα]] σε Αττ., [[καταδιώκω]], [[κατατρέχω]], [[προσβάλλω]], επιτίθεμαι, [[βασανίζω]], [[καταπιέζω]], σε Σοφ. κ.λπ.<br /><b class="num">5.</b> αμτβ. σε εκφράσεις όπως, <i>ἐς τοσοῦτον ἤλασαν</i>, το προχώρησαν [[μέχρι]] [[αυτού]] του σημείου, (όπου πρέπει να συμπληρωθεί το [[πρᾶγμα]]), σε Ηρόδ.· απ' όπου, [[προβαίνω]], [[προχωρώ]], [[επέρχομαι]], σε Ευρ., Πλάτ. <b>II.1</b> [[πλήττω]], [[χτυπώ]], <i>ἐλάτῃσιν πόντον ἐλαύνοντες</i>, πρβλ. Λατ. remis impellere, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> [[πλήττω]] με όπλο, [[αλλά]] όχι με [[βλήμα]], στο ίδ.· με [[διπλή]] αιτ., <i>τὸνμὲν ἔλασ' ὦμον</i>, τον χτύπησε, τον έπληξε, τον τραυμάτισε, τον πλήγωσε πάνω στον ώμο, στο ίδ.· <i>χθόνα ἤλασε μετώπῳ</i>, χτύπησε στο [[έδαφος]] με το μέτωπό του, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">3.</b> [[διαπερνώ]], [[δόρυ]] διὰ [[στήθεσφιν]] ἔλασσε, σε Ομήρ. Ιλ.· και σε Παθ., [[διέρχομαι]], διαπερνιέμαι, στο ίδ.<br /><b class="num">III.</b> με μεταφ. σημασίες:<br /><b class="num">1.</b> [[χτυπώ]] με [[σφυρί]], [[σφυροκοπώ]], [[σφυρηλατώ]], Λατ. ducere, [[σφυρηλατώ]] [[μέταλλο]], σε Ομήρ. Ιλ.· περὶ δ' [[ἕρκος]] ἔλασσε κασσιτέρου, κατασκεύασε [[τριγύρω]] ένα φράχτη από σφυρηλατημένο κασσίτερο, στο ίδ.<br /><b class="num">2.</b> [[τραβώ]] [[γραμμή]] τείχους ή τάφρου, Λατ. ducere murum, σε Όμηρ. κ.λπ.· [[τεῖχος]] ἐς τὸν ποταμὸν τοὺς ἀγκῶνας ἐλήλαται, οι γωνίες του τείχους φθάνουν [[μέχρι]] τον ποταμό, σε Ηρόδ.· <i>ὄγμον ἐλαύνειν</i>, [[δημιουργώ]] [[αυλακιά]] ή χωματοσήκωμα στο [[θέρισμα]] ή στο [[δρεπάνισμα]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ὄρχον ἀμπελίδος ἐλ</i>., [[τραβώ]], [[δημιουργώ]] [[σειρά]] από αμπέλια, δηλ. τα [[φυτεύω]] στη [[σειρά]], σε Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> <i>κολῳὸν ἐλαύνειν</i>, [[παρατείνω]] τον καυγά, τη [[λογομαχία]], [[διαπληκτίζομαι]], [[καβγαδίζω]], σε Ομήρ. Ιλ.
}}
{{elru
|elrutext='''ἐλαύνω:''' эп.-поэт. тж. [[ἐλάω]] (impf. ἤλαυνον - эп. iter. ἐλαύνεσκον, fut. [[ἐλῶ]] и [[ἐλάσω]] - эп. ἐλόω и ἐλάσσω, aor. [[ἤλασα]] - эп. ἔλασ(σ)α, pf. [[ἐλήλακα]]; pass.: aor. [[ἠλάθην]] - поздн. ἠλάσθην, pf. ἐλήλαμαι, ppf. [[ἠληλάμην]])<br /><b class="num">1)</b> [[гнать]], [[погонять]] ([[ἅρμα]] καὶ ἵππους Hom.; ταῦρον διὰ τοῦ ἄστεος Plut.; γῆν πρὸ γῆς ἐλαύνεσθαι Aesch.): τὸν ἵππον ἐ. Her. ездить верхом на лошади;<br /><b class="num">2)</b> [[угонять]], [[уводить]] (ἀρίστας [[βοῶν]] Hom.; ὅ τι δύναιντο Xen.); med. угонять с собой (βόας καὶ μῆλα Hom.; τὰς [[βοῦς]] Plat.; λείαν Plut.);<br /><b class="num">3)</b> [[изгонять]] (τινὰ ἐκ δήμου Hom.; τινὰ ἐκ δόμων и ἀφ᾽ ἑστίας Aesch.; ἐκ γῆς Soph. и γῆς Eur.; [[μίασμα]] Soph. и [[ἄγος]] Thuc.): ἐλαυνόμενος καὶ ὑβριζόμενος Dem. гонимый и осыпаемый оскорблениями;<br /><b class="num">4)</b> (о корабле), [[приводить в движение]] ([[νῆα]] Hom.; τὰς [[ναῦς]] Arph.; τριήρεις Plat.): κώπην ἐ. Plut. грести; πόντον ἐλάταις ἐ. Hom. плыть на веслах по морю; [[νηῦς]] ἐλαυνομένη Hom. плывущий корабль; οἱ ἐλαύνοντες Hom. гребцы;<br /><b class="num">5)</b> [[преследовать]], [[терзать]], [[донимать]] (τινά Hom.): ἐ. τινὰ κακότητος Hom. мучить кого-л.; χεὶρ ὀδύνῃσι ἐλήλαται Hom. рука болит; λοιμὸς ἐλαύνει πόλιν Soph. мор опустошает город; φοβεῖσθαι, μή τι [[δαιμόνιον]] τὰ πράγματα ἐλαύνῃ Dem. опасаться, как бы некое божество не потрясло государства; λύπῃ [[πᾶς]] ἐλήλαται κακῇ Eur. он удручен тяжелой скорбью;<br /><b class="num">6)</b> [[ударять]] (τινὰ σκήπτρῳ Hom.): χθόνα ἤλασε παντὶ μετώπῳ Hom. он хлопнулся лицом прямо в землю; κιθάραν ἐλαύνων πλήκτρῳ Eur. бряцая плектром на лире;<br /><b class="num">7)</b> [[вести]] (στρατόν Pind.; στρατιήν Her.);<br /><b class="num">8)</b> [[вонзать]] ([[δόρυ]] διὰ [[στήθεσσιν]] Hom.; χαλκὸν ἐν πλευραῖσι Pind.): ὀϊστὸς ὤμῳ ἐνὶ [[ἠλήλατο]] Hom. стрела впилась в плечо;<br /><b class="num">9)</b> [[поражать]], [[ранить]] (τινὰ ὦμον φασγάνῳ Hom.; ἐλαύνεσθαι εἰς τὸν μηρόν Luc.);<br /><b class="num">10)</b> [[наносить]], [[причинять]] (τὴν οὐλὴν ὀδόντι Hom.);<br /><b class="num">11)</b> [[вдевать]], [[продевать]] (τι διὰ μέσου τινός Plat.);<br /><b class="num">12)</b> [[устремлять]], [[обрушивать]]: [[πνεῦμα]] [[σφοδρῶς]] ἐλαυνόμενον Arst. сильный взрыв (сжатого) воздуха; ἐδόκει [[μήνιμα]] [[δαιμόνιον]] ἐλαύνειν τὰς πόλεις Plut. казалось, что гнев божества обрушился на города; πνοὰς ἀνέμων ζάλην ἐλαυνόντων Plut. при бушевании ураганных ветров;<br /><b class="num">13)</b> [[устремлять]], [[направлять]] (τὸν [[ἑαυτοῦ]] ὁδόν Arph.);<br /><b class="num">14)</b> [[повышать]], [[доводить]] (τὰ τέλη ἐπὶ τὰς ἐσχάτας τιμάς Plut.);<br /><b class="num">15)</b> перен. [[доводить]], [[приводить]] (τινὰ εἰς ὀργήν Eur.);<br /><b class="num">16)</b> [[проводить]], [[прокапывать]] (τάφρον Hom.; αὔλακα Hes., Pind.; ἀμπελίδος ὄρχον Arph.);<br /><b class="num">17)</b> [[проводить]], [[строить]], [[возводить]] ([[τεῖχος]] Hom.): σταυροὺς πυκνοὺς καὶ θαμέας [[ἐλαυνέμεν]] Hom. строить частокол; τὸ [[τεῖχος]] ἐς τὸν ποταμὸν ἐλήλαται Her. стена доходит до реки;<br /><b class="num">18)</b> [[проливать]] ([[δάκρυ]] εἰς γαῖαν Eur.);<br /><b class="num">19)</b> [[вызывать]], [[возбуждать]] (κολῳὸν ἔν τισι Hom.);<br /><b class="num">20)</b> [[пробуждать]] (ἀρετάς Pind.);<br /><b class="num">21)</b> [[выковывать]], [[ковать]] (ἀσπίδα χαλκείην Hom.; [[ἐληλαμένος]] [[σίδηρος]] Plut.);<br /><b class="num">22)</b> [[подчинять себе]], [[покорять]], [[захватывать]] (Ἰωνίαν πᾶσαν Aesch.);<br /><b class="num">23)</b> [[устремляться]], [[направляться]] (ἐπὶ κύματα Hom.): [[μάλα]] [[σφοδρῶς]] ἐ. Hom. спешить изо всех сил;<br /><b class="num">24)</b> [[ехать]], [[путешествовать]] (νύκτα διὰ δνοφερήν Hom.);<br /><b class="num">25)</b> [[вступать]], [[въезжать]] (ἐς τὸ [[ἄστυ]] Her.);<br /><b class="num">26)</b> [[врываться]], [[вторгаться]] (ἐπὶ τὴν Ἀττικήν Plut.);<br /><b class="num">27)</b> [[обрушиваться]], [[нападать]] (εἰς τὰς τάξεις τῶν Ἑλλήνων Xen.);<br /><b class="num">28)</b> [[доходить]], [[заходить]], [[продвигаться]]: ἐς πᾶσαν κακότητα ἐλάσαι Her. совершить всяческие злодеяния; [[ἐγγὺς]] μανιῶν ἐ. Eur. находиться на грани безумия; [[ἔξω]] τοῦ φρονεῖν ἐ. Eur. сойти с ума; [[πρόσω]] ἐλάσαι τῆς πρὸς τοὺς πολεμίους πλεονεξίας Xen. превзойти врагов в хитрости; οἱ [[πόρρω]] ἀεὶ φιλοσοφίας ἐλαύνοντες Plat. не перестающие заниматься философией; πρὸς τὴν νόσον ἐλάσαι Arst. впасть в болезнь; [[πόρρω]] [[παντάπασιν]] ἡλικίας ἐληλακώς Plut. достигший преклонного возраста; ὁ εἰς τοσοῦτον ἤλασεν ἐπιμελείας, [[ὥστε]] … Diog. L. он дошел в своем трудолюбии до того, что …;<br /><b class="num">29)</b> Arph., Anth. = [[βινέω]].
}}
}}
{{etym
{{etym
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2698103"