αἰδέομαι: Difference between revisions

|Definition=and poet. αἴδομαι Hom., etc., Ep. imper. <span class="sense"><span class="bld">A</span> αἰδεῖο <span class="bibl">Il.24.503</span>, <span class="bibl">Od.9.269</span>; part. αἰδόμενος Hom. and Trag. (lyr.); imper. αἴδεο <span class="bibl">Il.21.74</span>: impf. ᾐδοῦντο <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span> 810</span>, etc., αἰδέοντο <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>9.41</span>, poet. αἴδετο <span class="bibl">Il.21.468</span>, <span class="title">APl.</span>4.106: fut. αἰδέσομαι <span class="bibl">Il.22.124</span>, Att., Ep. αἰδέσσομαι <span class="bibl">Od.14.388</span>; αἰδεσθήσομαι <span class="bibl">D.C.45.44</span>, Gal.1.62, (ἐπ-) E.<span class="title">IA</span> <span class="bibl">900</span>: aor. Med. [[ᾐδεσάμην]], Ep. αἰδ- <span class="bibl">Od.21.28</span>, Att. (v. sub fin.), Ep. imper. αἴδεσσαι <span class="bibl">Il.9.640</span>; aor. Pass. ᾐδέσθην Hom., etc., and in Prose, Ep.3pl. αἴδεσθεν <span class="bibl">Il.7.93</span>: pf. [[ᾔδεσμαι]] (v. sub fin.): Act. only in [[καταἰδέω]], [[quod vide|q.v.]]:—to [[be ashamed]], c. inf., αἴδεσθεν μὲν ἀνήνασθαι δεῖσαν δ' ὑποδέχθαι <span class="bibl">Il.7.93</span>; αἰδέομαι δὲ μίσγεσθ' ἀθανάτοισι <span class="bibl">24.90</span>; αἰ. γὰρ γυμνοῦσθαι <span class="bibl">Od.6.221</span>: less freq. c. part., αἴδεσαι μὲν πατέρα προλείπων <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>506</span>, cf. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Aem.</span>35</span>: c. dat., μὴ αἰδοῦ τῷ εὐκόλῳ <span class="bibl">Philostr.<span class="title">Ep.</span> 19</span>: abs., [[αἰδεσθείς]] [[from a sense of shame]], <span class="bibl">Il.17.95</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> mostly c. acc., [[stand in awe of]], [[fear]], especially in moral sense, αἰδεῖο θεούς <span class="bibl">Il.24.503</span>, <span class="bibl">Od.9.269</span>; Τρῶας <span class="bibl">Il.6.442</span>, cf. <span class="bibl">Od.2.65</span>, etc.; <b class="b3">ἀλλήλους αἰδεῖσθε</b> [[show a sense of regard]] one for another, <span class="bibl">Il.5.530</span>; οὐδὲ θεῶν ὄπιν αἰδέσατο <span class="bibl">Od.21.28</span>; <b class="b3">αἴδεσσαι μέλαθρον</b> [[respect]] the house, <span class="bibl">Il.9.640</span>; freq. of respect for suppliants, <span class="bibl">Il.22.124</span>, cf. <span class="bibl">Hdt.7.141</span>; ἐχθρὸν ὧδ' αἰδεῖ νέκυν; <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1356</span>; τόνδ' ὅρκον αἰδεσθείς <span class="bibl">Id.<span class="title">OT</span>647</span>, cf. <span class="bibl">1426</span>:—in <span class="bibl">Pi. <span class="title">P.</span>4.173</span> <b class="b3">αἰδεσθέντες ἀλκάν</b> [[regarding]] their reputation for valour, i.e. from [[self-respect]], cf. ἑωυτὸν μάλιστα αἰδεῖσθαι <span class="bibl">Democr.264</span>: abs., <b class="b3">τὸ αἰδεῖσθαι</b> [[self-respect]], <span class="bibl">Id.179</span>; in Prose,,Δία αἰδεσθέντες <span class="bibl">Hdt.9.7</span>. <b class="b3">ά; φοβοῦμαί γε… τοὺς μοχθηρούς</b> (οὐ γὰρ δήποτε εἴποιμ' ἂν ὥς γε αἰδοῦμαι) <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>886a</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Euthphr.</span>12b</span><b class="b2">,Phdr</b>.<span class="bibl">254e</span>; later αἰ. ἐπί τινι <span class="bibl">D.H.6.92</span>; <b class="b3">ὑπὲρ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως</b> [[have compassion upon]], [[show mercy]], <span class="bibl">Plu. <span class="title">Cim.</span>2</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[respect]] another's [[misfortune]], [[feel regard for]] him, μηδέ τί μ' αἰδόμενος… μηδ' ἐλεαίρων <span class="bibl">Od.3.96</span> (cf. <span class="bibl">1.2</span>); αἰ. τὴν τῶν μηδὲν ἀδικούντων εὐσέβειαν <span class="bibl">Antipho 2.4.11</span>; esp. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> as Att. law-term, to [[be reconciled to]] a person, of kinsmen who allow a homicide to return from exile, Lex ap.<span class="bibl">D.43.57</span>; ἐὰν ἑλών τις ἀκουσίου φόνου… αἰδέσηται καὶ ἀφῇ <span class="bibl">D.37.59</span>, cf.<span class="bibl">38.22</span>; αἰδούμενος <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>877a</span>; ᾐδεσμένος <span class="bibl">D.23.77</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> of the homicide, [[obtain forgiveness]], <span class="bibl">D.23.72</span> codd. αἰδ-έσιμος, ον, [[exciting shame]] or [[respect]], [[venerable]], <span class="bibl">M.Ant.1.9</span> (Sup.), Aristid.2.99J. (Sup.), <span class="bibl">Hierocl. <span class="title">in CA</span>13p.448M.</span> (Comp.): c. dat., <span class="bibl">Aristid.<span class="title">Or.</span>37(2).6</span>; as honorary title, <span class="bibl"><span class="title">PFlor.</span>15.6</span> (vi A. D.); <b class="b3">τοῦ προσώπου τὸ αἰ</b>. <span class="bibl">Luc.<span class="title">Nigr.</span>26</span>; [[holy]], <span class="bibl">Paus.3.5.6</span>. Adv. <b class="b3">-μως</b> [[reverently]], <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>2.25</span>.</span>

|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> αἰδεῦμαι Sol.23.11<br /><b class="num">• Morfología:</b> imperat. αἰδεῖο <i>Il</i>.24.503, <i>Od</i>.9.269; fuera del pres. αἰδεσ-; v. tb. [[αἴδομαι]]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[sentir respeto o temor religioso]] (frec. acompañado de [[δείδω]]) ante los dioses θεούς <i>Il</i>.24.503, <i>Od</i>.9.269, [[Δία]] Hdt.9.7, reyes τὸν μὲν ἐγὼν ... [[αἰδέομαι]] <i>Od</i>.14.146, cf. <i>Il</i>.24.435, sacerdotes y cosas sagradas ἱερῆα <i>Il</i>.1.23, ὅρκον A.<i>Eu</i>.710, los muertos τύμβον A.<i>Ch</i>.106, νέκυν S.<i>Ai</i>.1356, el género humano μετὰ μέντοι θεοὺς καὶ ἀνθρώπων τὸ πᾶν γένος τὸ ἀεὶ ἐπιγιγνόμενον αἰδεῖσθε después de los dioses respetad también al género humano en su eterno devenir</i> X.<i>Cyr</i>.8.7.23<br /><b class="num">•</b>esp. de pers. en situación de inferioridad protegidas por leyes religiosas [[tener consideración]], [[tener respeto]] (aquí frec. acompañado de [[ἐλεέω]]) ἡλικίην αἰδέσσεται ἠδ' ἐλεήσῃ [[γῆρας]] <i>Il</i>.22.419, σου τὴν ἡλικίαν [[LXX]] 4<i>Ma</i>.5.7, νέας παρθένους E.<i>Heracl</i>.43<br /><b class="num">•</b>de huéspedes y suplicantes αἰ. μέλαθρον (que está bajo la ley de hospitalidad) <i>Il</i>.9.640, cf. <i>h.Hom</i>.34.1, ἱκέτας A.<i>Supp</i>.641, de Medea λιτάς E.<i>Med</i>.326, εἰκὸς θεῶν ἱκτῆρας αἰδεῖσθαι E.<i>Heracl</i>.101<br /><b class="num">•</b>c. valor puramente humano [[respetar]] ἀλκάν Pi.<i>P</i>.4.173, ἑωυτόν Democr.B 264, ἀνθρώπους Pl.<i>Euthd</i>.12b, cf. <i>supra</i> X.<i>Cyr</i>.8.7.23.<br /><b class="num">2</b> [[tener respeto]], [[miedo]], [[vergüenza]] ante la opinión de los demás [[ἀλλήλους]] τ' αἰδεῖσθε <i>Il</i>.5.530, ἄλλους τ' αἰδέσθητε περικτίονας ἀνθρώπους <i>Od</i>.2.64<br /><b class="num">•</b>c. inf. [[avergonzarse de]] αἰ. γυμνοῦσθαι κούρῃσιν ἐϋπλοκάμοισι μετελθών <i>Od</i>.6.221, ἐκβαλεῖν [[δάκρυ]] E.<i>IA</i> 451<br /><b class="num">•</b>c. ac. y oración [[αἰδέομαι]] Τρῶας καὶ Τρῳάδας ... αἴ κε ... <i>Il</i>.6.442, cf. <i>Il</i>.22.105, εἰ δὲ γῆς ἐφεισάμην πατρίδος ... οὐδὲν αἰδεῦμαι y si respeté mi patria ... de nada me avergüenzo</i> Sol.23.11<br /><b class="num">•</b>c. part. οὐδ' αἰδεῖσθ' ἀμφιπερικτίονας ὧδε λίην μεθιέντες; ¿no tenéis vergüenza de vuestros vecinos por esa falta de ánimo?</i> Callin.1.2, c. ac. y part. αἰδεῖται δ' ἔρδων οὐδέν no tiene vergüenza de ninguna acción</i> Thgn.482<br /><b class="num">•</b>de mujeres [[tener pudor]], [[sentir vergüenza]] οἴη δ' οὐκ [[εἴσειμι]] μετ' ἀνέρας. [[αἰδέομαι]] [[γάρ]] no entraré sola donde están los hombres. Me da vergüenza</i>, <i>Od</i>.18.184, αἰδέονται φράζειν, κἢν εἰδῶσι (a las mujeres) les da vergüenza de hablar, aunque lo sepan</i> Hp.<i>Mul</i>.1.62<br /><b class="num">•</b>más gener. [[tener escrúpulo]], [[refrenarse de alguna acción]] c. inf. μίσγεσθ' ἀθανάτοισιν <i>Il</i>.24.90, μητέρ' αἰδεσθῶ κτανεῖν; ¿tendré escrúpulos de matar a mi madre?</i> A.<i>Ch</i>.899<br /><b class="num">•</b>c. otras constr. οἱ δ' αἰδεσθέντες ἐπὶ τῷ ἔργῳ y estos avergonzados por su conducta</i> D.H.6.92.<br /><b class="num">3</b> (v. [[αἴδεσις]] 1) [[tener compasión]], [[mostrar piedad]] a un delincuente, como término jurídico [[condonar]], [[perdonar]], [[conceder la composición]] Sol.<i>Lg</i>.5a, 5b, cf. D.37.59, 38.22, ἕως ἂν αἰδέσηταί τινα (pero τις en ap. crít.) τῶν ἐν γένει τοῦ πεπονθότος hasta que (alguien) de la familia del agraviado le perdone</i> D.23.72, cf. Pl.<i>Lg</i>.877a, ἔστ' ἂν αἰδέσωνται αὐτὸν ὥσπερ ἱκέτην hasta que le perdonen como si fuera un suplicante</i> (cf. I 1) Philostr.<i>VA</i> 6.5<br /><b class="num">•</b>gener. [[tener compasión]], [[compadecerse]] ἐγὼ μὲν αὐτὴν λιπαρεῦσαν ᾐδέσθην me compadecí de ella que me importunaba</i> Herod.6.28, ὥσπερ αἰδουμένους ὑπὲρ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως como sintiendo compasión por la naturaleza humana</i> Plu.<i>Cim</i>.2, cf. <i>PSI</i> 717.24 (II d.C.).<br /><b class="num">II</b> tard. act. [[infundir respeto]] αἰδέσαι τὴν βασιλίδα Basil.M.31.572C, τὸν τάφον ... ᾠόμην ... αἰδέσαι βροτῶν γένος Gr.Naz.M.38.103A.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Cf. [[αἰδώς]].

|auten=([[αἰδώς]]), pr. imp. [[αἰδεῖο]], ipf. αἴδετο, fut. αἰδέσομαι, aor. [[mid]]. ᾐδεσάμην and αἰδεσσάμην, [[pass]]. [[ᾐδέσθην]], αἰδέσθην, 3 pl. [[αἴδεσθεν]]: [[feel]] [[shame]], [[regard]], or [[mercy]] ([[from]] [[moral]] or [[humane]] scruples, toward [[oneself]] or others, [[even]] toward inferiors); τινὰ, [[respect]], [[have]] [[regard]] [[for]], [[stand]] [[abashed]] [[before]], Il. 1.23, Od. 3.96; w. inf., [[scruple]], be [[ashamed]], [[from]] [[modesty]], or [[from]] motives of [[propriety]], [[good]]-[[taste]], etc., Od. 14.146, Od. 18.184 ; αἰδομένων, ‘[[selfrespecting]]’ (opp. φευγόντων), Il. 5.531.

|lsmtext='''αἰδέομαι:''' ποιητ. επίσης [[αἴδομαι]], μτχ. <i>αἰδόμενος</i>, προστ. <i>αἴδεο</i>· παρατ., Επικ. γʹ ενικ. <i>αἴδετο</i>, πληθ. <i>αἰδέοντο</i>, Αττ. <i>ᾐδοῦντο</i>· μέλ. <i>αἰδέσομαι</i>, Επικ. [[αἰδέσσομαι]]· Μέσ. αορ. αʹ <i>ᾐδεσάμην</i>, Επικ. προστ. [[αἴδεσσαι]]· Παθ. αορ. αʹ [[ᾐδέσθην]], Επικ. γʹ πληθ. [[αἴδεσθεν]]· παρακ. <i>ᾔδεσμαι</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> Αποθ., [[ντρέπομαι]], αισχύνομαι να πράξω [[κάτι]]· με απαρ., σε Όμηρ. κ.λπ.· [[σπανίως]] με μτχ., <i>αἴδεσαι μὲν [[πατέρα]] προλείπων</i>, να ντρέπεσαι [[γιατί]] τον εγκαταλείπεις, σε Σοφ.· απόλ., <i>αἰδεσθείς</i>, από [[αίσθημα]] ντροπής, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ. προσ., [[σέβομαι]], [[στέκομαι]] με σεβασμό, [[φοβάμαι]], [[υπολήπτομαι]]· [[αἰδεῖο]] θεούς, στο ίδ., σε Όμηρ. κ.λπ.· λέγεται και για πράγματα, [[αἴδεσσαι]] [[μέλαθρον]], δείξε σεβασμό στην [[οικία]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ὅρκον αἰδεσθείς</i>, σε Σοφ.<br /><b class="num">II.</b> [[σέβομαι]] τη [[δυστυχία]] του άλλου, [[φροντίζω]], [[νοιάζομαι]] για κάποιον, [[δείχνω]] [[ενδιαφέρον]] και [[συμπάθεια]] για κάποιον, [[μηδέ]] τί μ' αἰδόμενος μηδ' ἐλαίρων, σε Ομήρ. Οδ.