παρά: Difference between revisions

|btext=<i>adv. ou prép.</i><br /><b>A.</b> <i>adv.</i> auprès;<br /><b>B.</b> <i>prép. avec le gén., le dat. ou l'acc.</i><br /><b>• GÉN.</b><br /><b>1</b> d'auprès de, du côté de : παρὰ [[νηῶν]] IL, παρὰ [[ναῦφιν]] IL, πὰρ [[νηῶν]] IL d'auprès des vaisseaux ; [[φάσγανον]] ἐρυσσάμενος παρὰ μηροῦ IL ayant tiré son épée du fourreau le long de sa cuisse ; [[ἐλθεῖν]] πὰρ [[Διός]] IL venir d'auprès de Zeus, <i>càd</i> de la part de Zeus ; ἥκει παρὰ βασιλῆος [[ἀγγελίη]] HDT un message est arrivé de la cour du grand-roi ; <i>abs.</i> ὁ παρ’ [[ἐμοῦ]] XÉN mon envoyé;<br /><b>2</b> de <i>sans mouv., avec idée de point de départ, d'origine</i> : [[τυχεῖν]] τινος [[παρά]] τινος OD obtenir qch de qqn ; δέχεσθαι <i>ou</i> λαμβάνειν [[τι]] [[παρά]] τινος recevoir <i>ou</i> prendre qch des mains de qqn ; <i>avec les verbes signifiant « apprendre, savoir, connaître »</i> : ἀκούειν, μανθάνειν, πυνθάνεσθαι [[παρά]] τινος apprendre de qqn ; <i>avec un subst.</i> : ἡ [[παρά]] τινος [[εὔνοια]] la bienveillance que qqn témoigne;<br /><b>3</b> <i>p. suite avec un verbe Pass.</i> par : τὰ παρὰ [[σοῦ]] λεγόμενα XÉN les choses dites par toi (<i>propr.</i> les paroles venant de toi) ; παρὰ πάντων ὁμολογεῖται XÉN il est reconnu par tout le monde, tout le monde convient que…;<br /><b>4</b> <i>rar.</i> auprès de : παρὰ Κυανεᾶν σπιλάδων SOPH près des roches Cyanées;<br /><b>• DAT.</b><br /><b>1</b> auprès de <i>sans mouv.</i> : [[στῆναι]] [[παρά]] τινι IL se tenir auprès de qqn ; ὁρμίζεσθαι παρὰ [[τῇ]] Χερρονήσῳ XÉN être mouillé près de la Chersonèse ; μένειν [[παρά]] τινι IL rester auprès de qqn, chez qqn ; οἱ παρ’ [[ἐμοί]] XÉN mes parents, mes serviteurs, <i>propr.</i> ceux qui sont auprès de moi ; οἱ παρ’ [[ἡμῖν]] PLAT nos compatriotes, nos contemporains ; <i>rar. avec mouv.</i> : φοιτᾶν [[παρά]] τινι PLUT aller souvent chez qqn, fréquenter qqn;<br /><b>2</b> chez, dans, en : ἡ παρ’ [[ἡμῖν]] [[πολιτεία]] DÉM le gouvernement institué chez nous, notre gouvernement ; παρ’ ἑαυτῷ XÉN chez soi ; παρ’ ἑαυτῷ [[γενέσθαι]] PLUT rentrer en possession de soi-même, revenir à soi;<br /><b>• ACC.</b><br /><b>1</b> auprès de, vers <i>d'ord. avec mouv.</i> : [[ἴτην]] παρὰ [[νῆας]] IL tous deux allaient vers les navires ; παρ’ ἐμὲ [[εἴσοδος]] XÉN l'accès auprès de moi ; <i>sans mouv.</i> παρὰ τὴν ὁδὸν [[κρήνη]] [[ἦν]] XÉN près de la route était une source;<br /><b>2</b> le long de <i>avec mouv.</i> : [[βῆ]] δ’ [[ἀκέων]] παρὰ θῖνα θαλάσσης IL il allait triste le long du rivage de la mer ; <i>sans mouv.</i> κῶμαι παρὰ τὸν ποταμὸν [[ἦσαν]] XÉN le long du fleuve il y avait des villages ; <i>p. anal. avec idée de temps</i> durant, pendant : παρὰ τὸν πόλεμον ISOCR pendant la guerre ; παρὰ τὴν πόσιν HDT, παρὰ πότον XÉN pendant qu’on buvait;<br /><b>3</b> à côté de ; <i>fig.</i> parallèlement à, en comparaison de : [[ὥστε]] τὸν Δαρείου στόλον παρὰ τοῦτον μηδὲν φαίνεσθαι HDT en sorte que la flotte de Darius à côté de celle-là n'avait l'air de rien ; ἀμείνονες παρὰ τὴν ἑαυτῶν φύσιν HDT meilleurs que leur nature (<i>propr.</i> en comparant leurs actes avec leur nature) ; ἐκλείψεις πυκνότεραι παρὰ τὰ [[ἐκ]] [[τοῦ]] πρὶν χρόνου THC des éclipses plus fréquentes qu’auparavant ; <i>avec un adj. ou un adv. de quantité</i> : παρ’ [[ὀλίγον]] ποιεῖσθαι XÉN faire peu de cas de ; παρ’ οὐδὲν ἄγειν SOPH ne faire aucun cas de ; ἓν παρ’ [[ἕν]] PLUT une chose après une autre ; παρ’ [[ἦμαρ]] SOPH, παρ’ ἑκάστην ἡμέραν XÉN jour par jour ; à la suite de, par suite de, à cause de : οὐδεὶς παρὰ τὴν [[ἑαυτοῦ]] ἀμέλειαν οἴεται βλάψειν THC personne ne croit devoir faire de tort par sa négligence;<br /><b>4</b> en restant auprès, <i>càd</i> sans aller jusqu’à ; excepté : παρὰ πάντα [[ταῦτα]] DÉM tout cela excepté ; παρ’ [[ὀλίγον]] διέφευγον THC (il leur semblait) qu’ils étaient sur le point d'échapper ; <i>avec un n. de nombre</i> : παρὰ ἓν [[πάλαισμα]] ἔδραμε νικᾶν Ὀλυμπιάδα HDT il s'en fallut d'une lutte qu’il ne remportât le prix aux jeux olympiques ; Κιμῶνα παρὰ [[τρεῖς]] μὲν ἀφεῖσαν ψήφους [[τῷ]] μὴ θανάτῳ ζημιῶσαι DÉM Cimon fut absous, mais il s'en fallut de trois suffrages qu’il ne fût condamné à mort ; contrairement à : παρ’ ἐλπίδα contre toute espérance ; παρὰ τὰς σπονδάς XÉN contrairement au traité;<br /><b>5</b> en passant le long de ; au delà de : παρὰ σκοπιήν IL au delà de la tour d'observation ; παρὰ τὴν Βαβύλωνα XÉN au delà de Babylone;<br /><b>C.</b> <i>En composition, signifie</i>;<br /><b>1</b> auprès ([[παράκειμαι]], [[παρατίθημι]], …);<br /><b>2</b> vers ([[παραδίδωμι]], [[παρέχω]], …);<br /><b>3</b> le long de ([[παρατρέχω]], [[παρέρχομαι]], …) ; <i>p. suite, en mauv. part pour marquer</i> l'idée de négligence, d'omission ([[παραβαίνω]], [[παροράω]], …) <i>ou en b. part, pour marquer</i> l'idée de mettre en parallèle ([[παραβάλλω]], παράλληλοι, …);<br /><b>4</b> contre ([[παρανομέω]], …);<br /><b>5</b> en détournant ([[παραπείθω]], [[παρατεκταίνω]], …).<br />'''Étymologie:''' cf. <i>skr.</i> parâ « en venant de » ; param « au delà de », <i>lat.</i> per.

|lsmtext='''πᾰρά:''' [ρᾰ], Επικ. και Λυρ. [[παραί]] και συντετμ. παρ, πρόθ. με γεν., δοτ. και αιτ.· [[κυρίως]] σημαίνει [[κίνηση]] δίπλα σε [[κάτι]].<br /><b class="num">Α.</b> ΜΕ ΓΕΝ.:<br /><b class="num">I.</b> από την [[πλευρά]] όπου, από δίπλα, από, [[φάσγανον]] ὀξὺ ἐρυσσάμενος παρὰ μυροῦ, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[κυρίως]] λέγεται για ανθρώπους, ἦλθε πὰρ [[Διός]], στο ίδ.· [[ἀγγελίη]] ἥκει παρὰ βασιλῆος, σε Ηρόδ.· ὁ [[παρά]] τινος ἥκων, ο [[αγγελιοφόρος]] του, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> αυτός που προέρχεται από κάποιον άνθρωπο, [[γίγνεσθαι]] [[παρά]] τινος, γεννιέμαι απ' αυτόν, σε Πλάτ.· όταν ακολουθεί ουσ. μπορεί να προστεθεί μια μτχ., ἡ παρὰ [[τῶν]] ἀνθρώπων [[δόξα]], [[δόξα]] δοσμένη από τους ανθρώπους, στον ίδ.· τὸπαρ' [[ἐμοῦ]] [[ἀδίκημα]], που έχω προκαλέσει εγώ, σε Ξεν.· παρ' [[ἑαυτοῦ]] διδόναι, [[δίνω]] από τα δικά μου, δηλ. από δικά μου χρήματα ή με δικά μου έξοδα, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> με ρήματα που δηλώνουν [[αποδοχή]] ή [[λήψη]], [[τυχεῖν]] τινος [[παρά]] τινος, σε Ομήρ. Οδ.· εὑρέσθαι τι [[παρά]] τινος, σε Ισοκρ.· <i>δέχεσθαι</i>, λαμβάνειν τι [[παρά]] τινος, σε Θουκ.· <i>μανθάνειν</i>, ἀκούειν [[παρά]] τινος, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">4.</b> με Παθ. ρήματα, από την [[πλευρά]] κάποιου, εκ μέρους κάποιου (όπως το [[ὑπό]]· όχι στον [[ευθύ]] λόγο), παρὰ [[θεῶν]] δίδοταί ή <i>σημαίνεταί τι</i>, σε Πλάτ.· τὰ [[παρά]] τινος λεγόμενα ή <i>συμβουλευόμενα</i>, σε Ξεν.· [[φάρμακον]] [[πιεῖν]] παρὰ τοῦ ἰατροῦ, σύμφωνα με τη [[συνταγή]] του, σε Πλάτ.<br /><b class="num">III.</b> στα ποιητικά [[κείμενα]], αντί <i>παρὰ</i> με δοτ., κοντά, δίπλα, <i>πὰρ Σαλαμῖνος</i>, σε Πίνδ.· <i>πὰρ Κυανεᾶν σπιλάδων</i>, σε Σοφ.· <i>παρ' Ἰσμηνοῦ ῥείθρων</i>, στον ίδ. <b>Β.</b> ΜΕ ΔΟΤ.: [[πλησίον]], δίπλα, κοντά, με ρήματα που δηλώνουν [[στάση]]· χρησιμοποιείται για να απαντήσει στην [[ερώτηση]] «πού»;<br /><b class="num">I.</b> λέγεται για [[τόπο]], <i>ἧσθαι πὰρ πυρί</i>, σε Ομήρ. Οδ.· [[ἑστάναι]] παρ' [[ὄχεσφιν]], σε Ομήρ. Ιλ.· πὰρ [[ποσσί]], στα πόδια κάποιου, στο ίδ.· <i>παρὰ ῥηγμῖνι θαλάσσης</i>, στο ίδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> λέγεται για ανθρώπους, <i>κεῖτοπαρὰ μνηστῇ ἀλόχῳ</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· [[στῆναι]] [[παρά]] τινι, [[στέκομαι]] κοντά σ' αυτόν, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> όπως το Λατ. [[apud]], Γαλλ. chez, στο [[σπίτι]] κάποιου, μένειν [[παρά]] τινι, στο ίδ.· οἱ παρ' [[ἡμῖν]] ἄνθρωποι, οι άνθρωποι εδώ (κοντά μας), σε Πλάτ.· ἡπαρ' [[ἡμῖν]] [[πολιτεία]], σε Δημ.· όπως το Λατ. [[apud]] αντί [[penes]], στα χέρια κάποιου, <i>ἔχειν παρ' ἑωϋτῷ</i>, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> Λατ. [[coram]], [[μπροστά]] σε, ενώπιον, <i>ἤειδε παρὰ μνηστῆρσιν</i>, σε Ομήρ. Οδ.· [[πριν]] από τη [[δίκη]], σε Ηρόδ., Αττ.· παρ' [[ἐμοί]], Λατ. me judice, σε Ηρόδ.· <i>εὐδοκιμεῖν</i>, [[μέγα]] δύνασθαι, τιμᾶσθαι [[παρά]] τινι, με κάποιον, σε Πλάτ. <b>Γ.</b> ΜΕ ΑΙΤ.: δίπλα από [[κάτι]] ή με [[κίνηση]] παράλληλη προς αυτό.<br /><b class="num">I.</b> λέγεται για [[τόπο]],<br /><b class="num">1.</b> με ρήματα κίνησης, <i>βῆ παρὰ θῖνα</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>παρ' Ἥφαιστον</i>, στον θάλαμό του, σε Θουκ., Πλάτ.<br /><b class="num">2.</b> με ρήματα στάσεως, [[πλησίον]], κοντά, σε, <i>κεῖται ποταμοῖο παρ' ὄχθας</i>, βρίσκεται στις όχθες του ποταμού, σε Ομήρ. Ιλ.· παρ' ἔμ' [[ἵστασο]], έλα και στάσου δίπλα μου, στο ίδ.<br /><b class="num">3.</b> με ρήματα που δηλώνουν [[πλήγμα]] ή τραυματισμό, [[βάλε]] [[στῆθος]] παρὰ μαζόν, σε Ομήρ. Ιλ.· αἰχμὴ δ' [[ἐξεσύθη]] παρὰ ἀνθερεῶνα, στο ίδ. <b>4. α)</b> με ρήματα που δηλώνουν [[πέρασμα]] κοντά από [[κάπου]], σε Όμηρ.· <i>παρὰ τὴν Βαβυλῶνα παριέναι</i>, σε Ξεν. <b>β)</b> <i>πὰρ δύναμιν</i>, πάνω από τη [[δύναμη]] κάποιου, σε Ομήρ. Ιλ. <b>γ)</b> αντίθετα προς, [[εναντίον]], <i>παρὰ μοῖραν</i>, ενάντια στη [[μοίρα]], σε Όμηρ.· <i>παρ' αἶσαν</i>, παρὰ τὰς σπονδάς, σε Θουκ.· παρὰ [[δόξαν]], αντίθετα με τη [[γνώμη]], στον ίδ.· <i>παρ' ἐλπίδας</i>, σε Σοφ.<br /><b class="num">5.</b> [[πλην]], [[εκτός]], <i>οὐκ ἔστι παρὰ ταῦτ' ἄλλα</i>, πέρα απ' αυτό δεν υπάρχει [[τίποτε]] [[άλλο]], σε Αριστοφ.· παρὰ ἐν [[πάλαισμα]] ἔδραμε [[νικᾶν]] Ὀλυμπιάδα, θα κέρδιζε το Ολυμπιακό [[βραβείο]] [[παρά]] ένα [[αγώνισμα]], την [[πάλη]], δηλ. ήταν κοντά στο να το κερδίσει, σε Ηρόδ.· ομοίως, παρὰ [[ὀλίγον]], [[περίπου]], για λίγο, σε Ευρ.· <i>παρ' ἐλάχιστον ἦλθε ἀφελέσεσθαι</i>, έφτασε στο ύστατο [[σημείο]] να φύγει, σε Θουκ.· <i>παρὰτοσοῦτον ἦλθε κινδύνου</i>, έφτασε [[πολύ]] κοντά στον κίνδυνο, δηλ. ο [[κίνδυνος]] ήταν εξαιρετικά [[άμεσος]], στον ίδ.· αντίθ. προς αυτές τις φράσεις είναι το παρὰ [[πολύ]], [[πολύ]] [[μακριά]], δεινότατον παρὰ [[πολύ]], σε Αριστοφ.· παρὰ πολὺ [[νικᾶν]], σε Θουκ.· αλλὰ<br /><b class="num">6.</b> παρὰ [[ὀλίγον]] ποιεῖσθαι, <i>ἡγεῖσθαι</i>, [[θεωρώ]] [[κάτι]] ανάξιο λόγου, κάνω [[κάτι]] ασήμαντο, σε Ξεν.· παρ' [[οὐδέν]] ἐστι, λογίζεται ως [[τίποτα]], σε Σοφ.<br /><b class="num">7.</b> με τη [[σημασία]] της εναλλαγής, <i>παρ' ἡμέραν</i> ή παρ' [[ἦμαρ]], Δωρ. παρ' [[ἆμαρ]], [[μέρα]] με τη [[μέρα]], σε Πίνδ., Σοφ.· <i>πληγὴ παρὰ πληγήν</i>, [[χτύπημα]] ως [[ανταπόδοση]] χτυπήματος, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">8.</b> με τη [[σημασία]] της σύγκρισης, παρὰ τὰ ἄλλα ζῷα [[ὥσπερ]] θεοί οἱ ἄνθρωποι βιοτεύουσι, οι άνθρωποι —σε [[αντίθεση]] με τα υπόλοιπα ζώα— ζουν όπως οι θεοί, σε Ξεν.· <i>χειμὼν μείζω παρὰ τὴν καθεστηκυῖαν ὥραν</i>, σε Θουκ.<br /><b class="num">9.</b> μεταφ., λέγεται για να δηλώσει [[εξάρτηση]], εξαιτίας, [[ένεκα]], παρὰ τὴν [[ἑαυτοῦ]] ἀμέλειαν, στον ίδ.· παρὰ [[τοῦτο]] γέγονε, σε Δημ.<br /><b class="num">II. 1.</b> λέγεται για χρόνο, καθόλη τη [[διάρκεια]], κατά τη [[διάρκεια]], <i>παρὰ τὴν ζόην</i>, σε Ηρόδ.· <i>παρὰ πάντα τὸν χρόνον</i>, σε Δημ.· παρὰ [[ποτόν]], [[καθώς]] έπιναν, σε Αισχίν.<br /><b class="num">2.</b> κατά τη [[στιγμή]] όπου, <i>παρ' αὐτὰ τἀδικήματα</i>, Λατ. flagrante delicto, σε Δημ. <b>Δ.</b> ΘΕΣΗ: το <i>παρὰ</i> μπορεί να ακολουθεί το ουσ. σε όλες τις πτώσεις, [[αλλά]] [[έπειτα]] γίνεται με [[αναστροφή]] [[πάρα]]. <b>Ε.</b> ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ: το [[πάρα]] επίσης τίθεται αντί [[πάρεστι]] και <i>πάρεισι</i>. <b>ΣΤ.</b> ΑΠΟΛΥΤΟ: [[παρά]] ως επίρρ., κοντά, μαζί, [[πλησίον]], σε Όμηρ. <b>Ζ.</b> ΣΤΑ ΣΥΝΘ.,<br /><b class="num">I.</b> παράλληλα με, δίπλα, <i>παράλληλοι</i>, [[παραπλέω]].<br /><b class="num">II.</b> προς το [[μέρος]], σε, προς, [[παραδίδωμι]], [[παρέχω]].<br /><b class="num">III.</b> κοντά σε κάποιο [[μέρος]], δίπλα, [[παρέρχομαι]], [[παρατρέχω]].<br /><b class="num">III.</b> μεταφ.,<br /><b class="num">1.</b> πέρα από, δηλ. εσφαλμένα, [[λάθος]], [[παραβαίνω]], [[παρακρούω]].<br /><b class="num">2.</b> ως [[σύγκριση]], [[παραβάλλω]], [[παρατίθημι]].<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για [[μεταβολή]], [[παραλλάσσω]], [[παράφημι]].