ἵστημι: Difference between revisions

|Definition=(cf. [[ἱστάω]], [[ἱστάνω]]),<br><span class="bld">I</span> causal, [[make to stand]], imper. ἵστη Il.21.313, E.''Supp.''1230, καθ-ίστα Il.9.202: impf. [[ἵστην]], Ep. ἵστασκε Od.19.574; 3pl. ἵσταν B.10.112: fut. [[στήσω]], Dor. στᾱσῶ Theoc.5.54: aor. 1 [[ἔστησα]], Ep. 3pl. ἔστᾰσαν for ἔστησαν dub. in Od.18.307, 3.182, 8.435, al. (v. ἔστᾰσαν): hence, in late Poets, ἔστᾰσας, ἔστᾰσε, ''AP''9.714,708 (Phil.): aor. 1 Med. ἐστησάμην (never intr.), v. infr.A.111.2, 3: pf. ἕστᾰκα Cerc.3, (καθ-) Hyp.''Eux.''28, ''UPZ'' 112.5 (ii B.C.), (περι-) Pl.''Ax.''370d, (ἀφ-) [[LXX]] ''Je.''16.5, (παρ-) Phld.''Rh.'' 1.9S., al., (συν-) S.E.''M.''7.109; also [[ἕστηκα]] (v. infr.) in trans. sense, (δι-) Arist.''Vent.''973a18, (ἀφ-) [[varia lectio|v.l.]] in [[LXX]] [[l.c.]]; [[ἑστακεῖα]] trans. in ''Test.Epict.''1.25.<br><span class="bld">II</span> intr., [[stand]],<br><span class="bld">1</span> Act., aor. 2 [[ἔστην]], Ep. στάσκον Il.3.217; 3pl. [[ἔστησαν]], more freq. in Hom. <b class="b3">ἔσταν, στάν [ᾰ</b>]; imper. [[στῆθι]], Dor. στᾶθι Sapph.29, Theoc.23.38; subj. [[στῶ]], Ep. 2 and 3sg. [[στήῃς]], [[στήῃ]] (for [[στῇς]], [[στῇ]]), Il.17.30, 5.598; 1pl. [[στέωμεν]] (as disyll.) 22.231, στείομεν 15.297; opt. [[σταῖεν]], Ep. 3pl. σταίησαν 17.733; inf. [[στῆναι]], Ep. στήμεναι 17.167, Od.5.414, Dor. στᾶμεν Pi.''P.''4.2; part. [[στάς]]: pf. [[ἕστηκα]]: plpf. [[ἑστήκειν]], sometimes with strengthened augm. [[εἱστήκειν]], as E.''HF''925, Ar.''Av.''513, Th.1.89, etc.; Ion. 3sg. ἑστήκεε Hdt. 7.152:—from Hom. downwds. the shorter dual and pl. forms of the pf. are preferred, <b class="b3">ἕστᾰτον, ἕστᾰμεν, ἕστᾰτε, ἑστᾶσι</b> (''IG''12(8).356 (Thasos, vi B.C.), etc.), in Hdt. [[ἑστέᾱσι]]; imper. ἕστᾰθι Aristomen. 5; subj. [[ἑστῶ]]; opt. [[ἑσταίην]]; inf. [[ἑστάναι]], Ep. [[ἑστάμεν]], [[ἑστάμεναι]] ([[ἑστηκέναι]] only late, as Ael.''VH''3.18); part. [[ἑστώς]] ([[ἑστηκώς]] rare in early Gr., Hdt.2.126, Pl.''Men.''93d, ''Lg.''802c, Arist. (infr. B.11.2), Alex.126.16, εἱστηκότα ''IG''12.374.179), fem. [[ἑστῶσα]] (not [[ἑστυῖα]]; but [[συνεστηκυιῶν]] prob. in Hp.Aër.10), neut. ἑστός Pl.''Ti.''40b, ''Tht.'' 183e, ''SIG''1234 (Lycia), etc., (καθ-) ''POxy.''68.32 (ii A.D.), (ἐν-) ''PRyl.'' 98 (a).10 (ii A.D.), (παρ-) Ar.''Eq.''564 (<b class="b3">-ώς</b> freq. [[varia lectio|v.l.]] as in Pl. and Ar. ll.cc., preferred by Choerob.''in Theod.''2.313); gen. [[ἑστῶτος]]; Ion. [[ἑστεώς]], [[ἑστεός]], [[ῶτος]]; Ep. ἑστηώς Hes.''Th.''747; dat. pl. [[ἑστηῶσι]] cj. in Antim.16.5, cf. Call.''Dian.''134; Hom. does not use the nom., but has gen. [[ἑστᾰότος]], acc. [[ἑστᾰότα]], nom. pl. [[ἑστᾰότες]], as if from [[ἑσταώς]]: so also plpf. <b class="b3">ἑστάτην, ἕστᾰμεν, ἕστᾰτε, ἕστᾰσαν</b>: late pres. [[ἑστήκω]], formed from pf., Posidipp. ap. Ath.10.412e: hence, fut. ἑστήξω Hom. ''Epigr.''15.14, X.''Cyr.''6.2.17, Hegesipp.1.25, ἑστήξομαι X.''Cyn.''10.9 codd.<br><span class="bld">2</span> Pass., [[ἵσταμαι]]: imper. ἵστασο Hes.''Sc.''449, ἵστω S.''Ph.'' 893, Ar.''Ec.''737: impf. [[ἱστάμην]]: fut. στᾰθήσομαι And.3.34, Aeschin. 3.103: more freq. στήσομαι Il.20.90, etc.: aor. ἐστάθην Od.17.463, etc.; rarely [[ἔστην]], Dor. 3sg. ἔσστα ''SIG''56.43 (Argos, v B.C.): pf. [[ἕσταμαι]] (δι-) [[varia lectio|v.l.]] in Pl.''Ti.''81d, [[κατεστέαται]] [[varia lectio|v.l.]] in Hdt.1.196. (From I.-E. sthā-, cf. Skt. sthā- (aor. á-sthā-t), Lat. [[stare]], etc.; Gr. redupl. pres. and pf. fr. si-sthā-, se-sthā-.)<br><span class="bld">A</span> Causal, [[make to stand]], [[set up]], πελέκεας ἑξείης Od.19.574; <b class="b3">ἔγχος μέν ῥ' ἔστησε φέρων πρὸς κίονα</b> he [[set]] it against the [[pillar]], 1.127, cf. Il. 15.126; <b class="b3">ἱ. ἱστόν</b> [[set up]] the [[loom]], or [[raise]] the [[mast]] (v. [[ἱστός]] ''1'' and ''ΙΙ''); <b class="b3">κρητῆρας στήσασθαι</b> to have bowls [[set up]], Od.2.431; <b class="b3">θεοῖς . . κρητῆρα στήσασθαι</b> in honour of the gods, Il.6.528; <b class="b3">στῆσαί τινα ὀρθόν, στ. ὀρθὰν καρδίαν</b>, Pi.''P.''3.53,96; ὀρθῷ στ. ἐπὶ σφυρῷ Id.''I.''7(6).13; ἐς ὀρθὸν ἱ. τινά E.''Supp.''1230; ὁ Ξανθίας τὸν φαλλὸν ὀρθὸν στησάτω Ar.''Ach.''243; ὀρθὸν οὖς ἵστησιν S.''El.''27; <b class="b3">στῆσαι λόγχας</b>, for [[battle]], Id.''Ant.''145(lyr.); esp. [[raise]] [[building]]s, [[statue]]s, trophies, etc., ἱ. ἀνδριάντα Hdt.2.110; τροπαῖα S.''Tr.''1102; τροπαῖον ἱ. τῶν πολεμίων Isoc.4.150, cf.''IG''22.1457.26; τροπαῖον στησάμενοι X.''HG''2.4.7; τροπαῖον ἂν στήσαιτο τῶν ταύτης τρόπων Ar.''Pl.''453; τὰ μακρὰ στῆσαι τείχη Th.1.69; <b class="b3">ἱ. τινὰ χαλκοῦν</b> [[set]] him [[up]] in [[brass]], [[raise]] a [[brazen]] [[statue]] to him, D.13.21, 19.261 (so in pf., [[stand]], οὗτος ἕστηκε [[λίθινος]] Hdt.2.141:—Pass., [[σφυρήλατος]] ἐν Ὀλυμπία στάθητι Pl.''Phdr.''236b; σταθῆναι χαλκοῦς Arist.''Rh.''1410a33).<br><span class="bld">II</span> [[set]], [[place]], of things or persons, τρίποδ' ἔστασαν ἐν πυρί Od.8.435, etc.; ὥς σ' ἄγχι γῆς στήσωσι Καδμείας S.''OC''399, etc.; [[fix]], τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὴν γῆν Philostr.''VA''1.10; esp. [[set]] men in [[order]] or [[array]], πεζοὺς δ' ἐξόπιθε στῆσεν Il.4.298, cf. 2.525, etc.; στῆσαί τινας τελευταίους X. ''Cyr.''6.3.25, etc.<br><span class="bld">III</span> [[bring to a standstill]], [[stay]], [[check]], λαὸν δὲ στῆσον Il.6.433; <b class="b3">νέας, ἵππους, ἡμιόνους στῆσαι</b>, Od.3.182, Il.5.755, 24.350; <b class="b3">μύλην στῆσαι</b> to [[stop]] the [[mill]], Od.20.111; <b class="b3">στῆσεν ἄρ'</b> (''[[sc.]]'' [[ἡμιόνους]]) 7.4; <b class="b3">στῆσε δ' ἐν Ἀμνισῷ</b> (''[[sc.]]'' [[νῆα]]) 19.188; βᾶριν Iamb.''Myst.''6.5; <b class="b3">στῆσαι τὴν φάλαγγα</b> [[halt]] it, X.''Cyr.''7.1.5; ἵστησι ῥοῦν Pl.''Cra.''437b, etc.; <b class="b3">ἵ. τὴν ψυχὴν ἐπὶ τοῖς πράγμασιν</b> ib.437a; <b class="b3">στ. τὰ ὄμματα</b> [[fix]] them, of a [[dying]] man, Id.''Phd.''118; <b class="b3">στ. τὸ πρόσωπον</b> [[compose]] the [[countenance]], X.''Cyr.''1.3.9; στήσαντες ἐπὶ τούτων τὴν διήγησιν Plb. 3.2.6: especially in Medic., ἵ. κοιλίαν Dsc.1.20; <b class="b3">τὰς κοιλίας</b> Philotim. ap. Orib.4.10.1; [[αἱμορραγία]]ς Dsc.1.129: abs., Arist.''HA''605a29:—Med., [[ἱστάμενος]] τῷ νοσήματι Hp.''Ep.''19 (''Hermes'' 53.65).<br><span class="bld">2</span> [[set on foot]], [[stir up]], κονίης . . ἱστᾶσιν ὀμίχλην Il.13.336; ἵστη δὲ μέγα [[κῦμα]] 21.313; νεφέλην ἔστησε Κρονίων Od.12.405, cf. Il.5.523; of battle, etc., <b class="b3">φυλόπιδα στήσειν</b> [[stir up]] [[strife]], Od.11.314; ἔριν στήσαντες 16.292 (so intr. <b class="b3">φύλοπις ἕστηκε</b> the [[fray]] is [[on foot]], Il.18.172):—also in Med., <b class="b3">στησάμενοι δ' ἐμάχοντο</b> ib.533, Od.9.54; πολέμους [[ἵστασθαι]] Hdt.7.9.β', 175, 236; so ἱστάναι βοήν A.''Ch.''885; κραυγήν E.''Or.''1529 (Pass., [[θόρυβος]] ἵσταται [[βοῆ|βοῆς]] = [[arise]]s, S.''Ph.''1263); also of passions and states of mind, <b class="b3">μῆνιν, ἐλπίδα στῆσαι</b>, Id.''OT''699, E.''IA''788(lyr.).<br><span class="bld">3</span> [[set up]], [[appoint]], τινὰ βασιλέα Hdt.1.97; τύραννον S.''OT''940, cf. ''OC''1041, ''Ant.''666:—Med., ἐστάσαντο τύραννον Alc.37A; [[φύλακας]] στησόμεθα Pl.''R.''484d:—Pass., ὁ ὑπὸ Δαρείου σταθεὶς [[ὕπαρχος]] Hdt.7.105, cf. ''IG'' 9(1).32.23 (Stiris, ii B.C.).<br><span class="bld">4</span> [[establish]], [[institute]], [[χορός|χορούς]], [[παννυχίδα]], Hdt.3.48, 4.76 (so στήσασθαι ἤθεά τε καὶ νόμους Id.2.35; ἀγῶνα ''h.Ap.''150); <b class="b3">στῆσαι χορόν, Ὀλυμπιάδα, ἑορτάν</b>, Pi.''P.''9.114, ''O.''2.3, 10(11).58; κτερίσματα S.''El.''433; χορούς B.10.112, D.21.51; <b class="b3">οὐχ ὑγιῶς ἱστάμενος λόγον</b> [[setting up]] a [[bad]] [[argument]], Anon.Lond.26.34:—Pass., ἀγορὴ ἵσταταί τινι Hdt.6.58.<br><span class="bld">5</span> = Lat. [[statuere]], [[determine]], γνῶναι καὶ στῆσαι D.H.8.68; διαγεινώσκειν καὶ ἱστάναι ''Not. Arch.''4.21 (Aug.):—Pass., τὰ ὑπό τινος σταθέντα ''OGI''665.27 (Egypt, i A.D.); <b class="b3">τὰ ἑσταμένα</b> Wilcken ''Chr.''167.27 (ii B.C.).<br><span class="bld">6</span> [[fix by agreement]], ὁ σταθεὶς τόκος ''PGrenf.''1.31.1 (i B.C.), cf. ''PFlor.''14.11 (iv A.D.); τὸ ἑσταμένον [[ἐνοίκιον]] ''BGU''253.15 (iii A.D.).<br><span class="bld">7</span> [[bring about]], [[cause]], [[ἀμπνοά|ἀμπνοάν]] Pi.''P.''4.199; <b class="b3">στῆσαι δύσκηλον χθόνα</b> [[make]] its [[case]] [[desperate]], A.''Eu.''825.<br><span class="bld">IV</span> [[place in the balance]], [[weigh]], Il.19.247, 22.350, 24.232, Ar.''V.''40; ([[ἔκπωμα|ἐκπώματα]]) Thphr.''Char.''18.7; ἀριθμοῦντες καὶ μετροῦντες καὶ ἱστάντες X.''Cyr.''8.2.21, etc.; <b class="b3">ἱστάναι τι πρὸς ἀργύριον</b> [[weigh]] a thing against [[silver]], Hdt.2.65; <b class="b3">ἀγαθὸς ἱστάναι</b> [[good]] at [[weighing]], Pl.''Prt.''356b; <b class="b3">τὸ ἐγγὺς καὶ τὸ πόρρω στήσας ἐν τῷ ζυγῷ</b> ibid., cf. Lys.10.18; <b class="b3">ἐπὶ τὸ ἱστάναι ἐλθεῖν</b> have [[recourse]] to the [[scale]]s, Pl.''Euthphr.''7c:—Pass., [[ἵστασθαι]] ἐπὶ ζυγοῦ Arr.''Epict.''1.29.15; [[σταθείς]] = [[weighed]], IG11(2).161''B''113 (Delos, iii B.C.).<br><span class="bld">2</span> [[weigh out]], [[pay]], [[LXX]] ''3 Ki.''21.39, cf. ''Za.''11.12, ''Ev.Matt.''26.15.<br><span class="bld">B</span> Pass. and intr. tenses of Act., to [[be set]] or [[be placed]], [[stand]], Hom. etc., [[ἀγχοῦ]], [[ἆσσον]], Il.2.172, 23.97; ἄντα τινός 17.30; ἐς μέσσον Od.17.447; σταθεὶς ἐς μέσον Hdt.3.130; <b class="b3">ἀντίοι ἔσταν, ἐναντίοι ἔστησαν</b>, Il.1.535, Od.10.391: [[proverb|prov.]] of [[critical]] [[circumstance]]s, [[ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκμῆς]] = it [[stand]]s upon a [[razor]]'s [[edge]] Il.10.173: freq. merely a stronger form of [[εἶναι]], to [[be]] in a certain [[place]] or [[state]], ἀργύρεοι σταθμοὶ ἐν χαλκέῳ ἕστασαν οὐδῷ Od.7.89, etc.; [[ἑστάτω]] for [[ἔστω]], S.''Aj.''1084; <b class="b3">τὰ νῦν ἑστῶτα</b>,= <b class="b3">τὰ νῦν</b>, Id.''Tr.''1271 (anap.); ἐμοὶ δ' ἄχος ἕστᾱκεν Id.''Aj.''200(lyr.): with Adv., <b class="b3">ξυμφορᾶς ἵν' ἕσταμεν, ἵν' ἕστ. χρείας</b>, in what [[case]] or [[need]] [[we]] [[are]], Id.''Tr.''1145, ''OT''1442; <b class="b3">ποῦ τύχης ἕστηκεν</b>; Id.''Aj.''102; later also [[ἀδίκως]], [[ὀρθῶς]], [[εὐλαβῶς]] [[ἵστασθαι]], [[behave]] [[wrongly]], etc., Plb.18.3.2, 33.6.3, 18.33.4.<br><span class="bld">2</span> [[take up]] an [[intellectual]] [[attitude]], ὡς ἵστασθαι δεῖ περὶ χρημάτων κτήσεως Phld.''Oec.''p.38J.; <b class="b3">οὐκ ὀρθῶς ἵ</b>. Id.''Rh.''1.53S.<br><span class="bld">3</span> in pregnant sense, στῆναι ἐς . . Hdt.9.21; στ. ἐς δίκην E.''IT''962; στ. παρά τινα Il.24.169 (but <b class="b3">οἱ μὴ στάντες παρὰ τὰ δεινά</b> those who did not [[face]] the danger, D.H.9.28): c. acc. loci, <b class="b3">τί τοῦτ' αἰθερίαν ἕστηκε πέτραν</b>; E.''Supp.''987 (lyr.); στῆτε τόνδε τρίβον Id.''Or.''1251:c. acc. cogn., <b class="b3">ποίαν μ' ἀνάστασιν δοκεῖς . . στῆναι</b>; S.''Ph.''277.<br><span class="bld">II</span> [[stand still]], [[halt]], ἀλλ' ἄγε δὴ στέωμεν Il.11.348, cf. Od.6.211, 10.97; opp. [[φεύγω]], 6.199, etc.; [[stand idle]], Il.4.243, al.; [[ἑστάναι]] to [[be stationary]], opp. [[κινεῖσθαι]], Pl.''R.''436c, etc.; κατὰ χώρην ἑστάναι Hdt.4.97; <b class="b3">οὐ μὴν ἐνταῦθ' ἕστηκε τὸ πρᾶγμα</b> [[do]]es not [[rest]] here, D.21.102, cf. 10.36; <b class="b3">ἐὰν ἡ κοιλία στῇ</b> if the [[bowel]]s are [[constipated]], Arist.''HA''588a8: c. part., οὐ στήσεται ἀδικῶν D.10.10; [[come to a stop]], [[rest satisfied]], ἄν τις [[ὀρθῶς]] ἐπιβάλῃ, ἔπειτα σταθῇ Epicur. ''Fr.''423; οὐχ ἱστάμενοι Plot.3.1.2: impers., [[ἵσταται]] = [[there is a stop]], [[one comes to a stop]], Arist.''APr.''43a37, al.; οὐκ ἔστη ἐνταῦθα κακοῖς γενομένοις ἀποθανεῖν Plot.3.2.8; also ἵστασθαι μέχρι τοῦ γένους Them.''in APo.'' 55.8,al.<br><span class="bld">2</span> metaph., [[stand firm]], X.''HG''5.2.23; τῇ διανοίᾳ Plb.21.11.3; of arguments or propositions, [[hold good]], Phld.''Rh.''1.83, 2.192 S.: part., [[ἑστηκώς]] = [[fixed]], [[stable]], Arist.''GA''776a35, ''EN''1104a4, ''Metaph.'' 1047a15; δεῖ τὸ κρίμα ἑστηκὸς καὶ κύριον εἶναι ''SIG''826ii29 (Delph., ii B.C.); λογισμὸς ἑστὼς καὶ [[νουνεχής]] Plb.3.105.9; τέχναι οὐκ ἔχουσαι τὸ ἑστηκός, ἀλλὰ τὸ στοχαστικόν Phld.''Rh.''1.71S. (so Adv. [[ἑστηκότως]], opp. [[στοχαστικῶς]], ib.70S.), cf. Iamb.''Protr.''21.κ'; [[χρεία]] ἑστηκυῖα καὶ τεταγμένη Plb.6.25.10; <b class="b3">ἑστηκότα θεωρήματα, ἑστηκότες σκοποί</b>, Phld.''Rh.''1.2S., ''Po.''5.22; of age, ἑστηκυῖα ἡλικία Pl.''Lg.''802c; <b class="b3">τιμαὶ ἑστηκυῖαι</b> [[fixed]] [[price]]s, PTeb.ined.703.177.<br><span class="bld">III</span> to [[be set up]] or [[be upright]], [[stand up]], [[rise up]], κρημνοὶ ἕστασαν Il.12.55; ὀρθαὶ τρίχες ἔσταν 24.359, cf. A.''Th.''564(lyr.), Pl.''Ion''535c, etc.; κονίη ἵστατο Il.2.151; ἵστατο [[κῦμα]] 21.240; of a horse, <b class="b3">ἵστασθαι ὀρθός</b> to [[rear]], Hdt.5.111; <b class="b3">ἵστασθαι βάθρων</b> [[from]] the steps, S.''OT''143.<br><span class="bld">2</span> to [[be set up]], [[be erected]], or [[be built]], [[στήλη]], ἥ τ' ἐπὶ τύμβῳ ἑστήκῃ Il.17.435; ἕστακε τροπαῖον A. ''Th.''954(lyr.); [[μνημεῖον]] Ar.''Eq.''268, etc.; v. supr. A.11.<br><span class="bld">3</span> generally, [[arise]], [[begin]], ἵστατο νεῖκος Il.13.333; cf. A. 111.2.<br><span class="bld">4</span> in marking Time, <b class="b3">ἔαρος νέον ἱσταμένοιο</b> when [[spring]] [[is]] not [[long]] [[begin|begun]], Od.19.519; <b class="b3">ἕβδομος ἑστήκει μείς</b> the [[seventh]] [[month]] was [[begin|begun]], Il. 19.117; <b class="b3">τοῦ μὲν φθίνοντος μηνός, τοῦ δ' ἱσταμένοιο</b> as one month ends and the [[next]] [[begin]]s, Od.14.162, cf. Hes.''Op.''780; later μὴν [[ἱστάμενος]], [[μεσῶν]], [[φθίνων]], first in Hdt.6.57, 106, cf. And.1.121, Aeschin.3.67; σχεδὸν ἤδη [[μεσημβρία]] ἵσταται Pl.''Phdr.''242a.<br><span class="bld">5</span> to [[be appointed]], στῆναι ἐς ἀρχήν Hdt.3.80; v. supr. A.111.3.

|elrutext='''ἵστημι:''' тж. med. (fut. [[στήσω]] - дор. στᾱσῶ, impf. [[ἵστην]], aor. 1 [[ἔστησα]] - дор. ἔστᾱσα и [[στᾶσα]], Anth. тж. ἕστᾰσα; conjct.: praes. - impf. [[ἱστῶ]], aor. 2 στῶ; opt.: praes. - impf. ἱσταίην, aor. 2 [[σταίην]]; imper.: praes. [[ἵστη]], aor. 2 [[στῆθι]]; praes. - impf. inf. ἱστάναι; part. praes. - impf. ἱστάς; med.: praes. ἵστᾰμαι, fut. [[στήσομαι]], impf. ἱστάμην, aor. 1 ἐστησάμην, pf. [[ἕσταμαι]]; praes. - impf. conjct. ἱστῶμαι; praes. - impf. opt. ἱσταίμην; imper. praes. ἵστᾰσο; inf. praes. - impf. ἵστασθαι; part. praes. - impf. ἱστάμενος; pass.: fut. 1 [[σταθήσομαι]], aor. 1 [[ἐστάθην]]; adj. verb. [[στατός]]; только для неперех. знач.: fut. 3 [[ἑστήξω]] и [[ἑστήξομαι]], aor. 2 [[ἔστην]] - дор. ἔστᾱν, эп. [[στῆν]], pf. [[ἕστηκα]] - дор. ἕστᾱκα, 1 л. pl. [[ἕσταμεν|ἕστᾰμεν]], ppf. [[ἑστήκειν]] и [[εἱστήκειν]] - 3 л. pl. ἑστήκεσαν и [[ἕστασαν|ἕστᾰσαν]]; conjct. ἑοτῶ, opt. [[ἑσταίην]], imper. ἕστᾰθι - эол.-дор. [[στᾶθι]], inf. [[ἑστάναι]] и ἑστηκέναι, part. [[ἑστώς]], ῶσα, ώς (или ός) и ἑστηκώς, υῖα, ός)<br /><b class="num">1</b> [[ставить]], [[расставлять]] (πελέκεας [[ἑξείης]], δρυόχους ὥς, [[δώδεκα]], med. κρητῆρας Hom.);<br /><b class="num">2</b> [[ставить]], [[укреплять]], [[подпирать]] (τὰς ἀμπέλους ἐν τοῖς καλάμοις Arst.);<br /><b class="num">3</b> [[ставить]], [[помещать размещать]] (πεζοὺς [[ἐξόπιθε]] Hom.; τὰς ἀγέλας [[πλησίον]] τινός Xen.; τὰ μὲν ἐκ δεξιῶν, τὰ δὲ ἐξ εὐωνύμων NT): τελευταίους [[στῆσαι]] τοὺς ἐπὶ πᾶσι Xen. расположить резервы в тылу;<br /><b class="num">4</b> [[выставлять вперед]], [[устремлять]] (λόγχας καθ᾽ αὐτοῖν Soph.);<br /><b class="num">5</b> [[ставить]], [[воздвигать]] ([[τρόπαιον]] Soph., Isocr., Plat., med. Xen., Arph.; ἀνδριάντα Her.; [[μνημεῖον]] ἀνδρείας τινὸς [[χάριν]] Arph.): [[ἄξιος]] [[σταθῆναι]] [[χαλκοῦς]] Arst. достойный, чтобы ему воздвигли медную статую; ἱστὸν στήσασθαι Hom. водрузить мачту;<br /><b class="num">6</b> [[возводить]], [[строить]] (τὰ μακρὰ [[στῆσαι]] τείχη Thuc.);<br /><b class="num">7</b> [[ставить на весы]], [[взвешивать]] (χρυσοῦ [[δέκα]] τάλαντα Hom.; τὰ χρήματα ἀριθμεῖν, μετρεῖν καὶ ἱ. Xen.; [[μεγάλα]] βάρη Arst.): ἐπὶ τὸ ἱστάναι [[ἐλθεῖν]] Plat. прибегнуть к взвешиванию;<br /><b class="num">8</b> [[становиться]] ([[ἄντα]] τινός, [[παρά]] τινα Hom.): [[ἀλλά]] μοι [[ἆσσον]] [[στῆθι]] Hom. подойди же ко мне; στὰς εἰς τὸ [[μέσον]] Xen. выйдя на середину (лагеря); [[στῆσαι]] ἐς [[δίκην]] Eur. (пред)стать перед судом;<br /><b class="num">9</b> [[стоять]], [[опираться]], [[покоиться]] (ἀργύρεοι σταθμοὶ ἐν χαλκέῳ [[ἔστασαν]] οὐδῷ Hom.);<br /><b class="num">10</b> [[стоять]], [[вздыматься]], [[выситься]] ([[στήλη]] ἐπὶ τύμβῳ ἑστήκει Hom.): κρημνοὶ [[ἕστασαν]] [[ἀμφοτέρωθεν]] Hom. кругом возвышались кручи;<br /><b class="num">11</b> [[поднимать]]: ἱ. [[μέγα]] [[κῦμα]] Hom. (о реке) вздымать высокие волны, сильно волноваться; ὀρθὸν [[οὖς]] ἵ. Soph. настораживать уши; ὀρθὸν [[κρᾶτα]] [[στῆσαι]] Eur. поднять голову; ἵστασθαι βάθρων Soph. вставать со своих мест; κονίης ὀμίχλην ἱ. Hom. взбивать тучу пыли; [[κονίη]] ἵστατο ἀειρομένη Hom. пыль поднималась столбом; ἀλγήσας [[ἵσταται]] ὀρθὸς ὁ [[ἵππος]] Her. от боли конь поднялся на дыбы; [[δοῦρα]] ἐν γαίῃ ἵσταντο Hom. копья торчали из земли; ὀρθαὶ αἱ [[τρίχες]] ἵστανται ὑπὸ τοῦ φόβου Plat. волосы становятся дыбом от страха;<br /><b class="num">12</b> [[поднимать]], [[возбуждать]] (φυλόπιδα Hom.; μῆνιν Soph.): ἵστατο [[νεῖκος]] Hom. возник спор; πολέμους ἵστασθαι Her. вести войны; στᾶσαι ὀρθὰν καρδίαν Pind. воспрянуть духом;<br /><b class="num">13</b> [[поднимать]], [[испускать]] (βοήν Aesch., Eur.; κραυγήν Eur.): τίς [[θόρυβος]] [[ἵσταται]] βοῆς; Soph. что это за крики раздаются?;<br /><b class="num">14</b> med. [[держаться]], [[вести себя]] (ἐν ταῖς περιπετείαις εὖ ἵστασθαι καὶ [[νουνεχῶς]] Polyb.);<br /><b class="num">15</b> [[останавливать]], [[задерживать]] (ἡμιόνους τε καὶ ἵππους Hom.; τὴν φάλαγγα Xen.; τὸν ῥοῦν Plat.; αἱ ἐναντίαι κινήσεις ἱστᾶσι ἀλλήλας Arst.; ὁ τῆς γενέσεως ποταμὸς οὔ ποτε στήσεται Plut.): ἵ. τὴν ψυχὴν ἐπί τινι Plat. останавливать свое внимание на чем-л.; ἐπί τινος τὸν λόγον ἱ. Sext. остановиться на каком-л. вопросе (ср. 19); [[στῆσαι]] ἐπί τινος τὴν διήγησιν Polyb. закончить на чем-л. свое повествование; ὃς τὰ ὄμματα ἔστησεν Plat. у него (т. е. умирающего Сократа) глаза остановились;<br /><b class="num">16</b> [[переставать]], [[прекращать]]: στήσεται ἀδικῶν Dem. он перестанет дурно поступать;<br /><b class="num">17</b> [[сдерживать]], [[подавлять]] (τοῦ θανάτου τὸ [[δέος]] Plut.);<br /><b class="num">18</b> [[останавливаться]]: [[ἄγε]] [[στέωμεν]] Hom. давай остановимся; [[τοῦτο]] [[ἀνάγκη]] [[στῆναι]] Arst. здесь необходимо остановиться;<br /><b class="num">19</b> [[устанавливать]], [[учреждать]] или [[вводить]], [[устраивать]] (χορούς Her., Soph.; ἑορτάν Pind.; med.: ἀγῶνα HH; ἤθεά τε καὶ νόμους Her.): ἀγορὴ [[δέκα]] ἡμερέων οὐκ [[ἵσταται]] Her. в течение десяти дней рынок бездействует; ἐπὶ [[τούτου]] προτέρου στήσομεν τὸν λόγον Sext. с этого мы начнем свою речь (ср. 15); ἐπὶ στόματος [[δύο]] μαρτύρων καὶ τριῶν σταθήσεται [[πᾶν]] [[ῥῆμα]] NT на основании показаний двух или трех свидетелей (да) будет решено любое дело;<br /><b class="num">20</b> [[совершать]], [[справлять]] ([[κτερίσματα]] Soph.; τῇ Μητρὶ παννυχίδα Her.);<br /><b class="num">21</b> [[превращать]], [[делать]] (στῇσαι δύσκηλον χθόνα Aesch.);<br /><b class="num">22</b> [[назначать]], [[провозглашать]] (τινὰ [[βασιλέα]], ὁ ὑπὸ Δαρείου σταθεὶς [[ὕπαρχος]] Her.; τινὰ τύραννον Soph., med. [[Alcaeus]] ap. Arst.);<br /><b class="num">23</b> [[назначать]], [[определять]] (ἡμέραν NT): [[τριάκοντα]] ἀργύρια ἱ. τινί NT предложить кому-л. тридцать серебренников;<br /><b class="num">24</b> med. [[начинаться]], [[наступать]]: ἔαρος ἱσταμένοιο Hom., Hes. с наступлением весны; ἦν ἱσταμένου τοῦ μηνὸς εἰνάτη Her. был девятый день нового месяца;<br /><b class="num">25</b> [[находиться в покое]], [[быть неподвижным]] (οἱ στρόβιλοι ἑστᾶσί τε καὶ [[ἅμα]] καὶ κινοῦνται Plat.): τίφθ᾽ [[οὕτως]] ἕστητε τεθηπότες; Hom. отчего вы (словно) оцепенели?; κατὰ χώρην ἱ. Her. оставаться на (своем) месте;<br /><b class="num">26</b> [[оказывать сопротивление]], [[противиться]] (πρὸς οὐ δικαίους Thuc.; αὐξομένῳ τῷ Δημητρίῳ Plut.): οἱ πολέμιοι [[οὐκέτι]] ἔστησαν, ἀλλὰ φυγῇ [[ἄλλος]] [[ἄλλῃ]] ἐτράπετο Xen. противники не устояли, а побежали врассыпную;<br /><b class="num">27</b> [[быть устойчивым]], [[твердым]] (οὐδὲν ἑστηκὸς ἔχειν Arst.; [[λόγος]] μεθοδικὸς καὶ [[ἑστώς]] Polyb.): ἑστηκυῖα [[ἡλικία]] Plat. устоявшийся, т. е. зрелый возраст; [[ἄνεμος]] κατὰ βορέαν ἑστηκώς Thuc. ветер, постоянно дувший с севера;<br /><b class="num">28</b> (= усил. εἶναι) находиться, пребывать, быть: τὰ [[νῦν]] ἑστῶτα Soph. нынешние обстоятельства; ἐν ὡραίῳ [[ἕσταμεν]] βίῳ Eur. я достиг зрелого возраста; οἱ ἑστῶτες [[εἶπον]] NT находившиеся (там люди) сказали; [[ξυμφορά]], ἵν᾽ [[ἕσταμεν]] Soph. беда, в которую мы попали; ἐπὶ ξυροῦ ἱ. ἀκμῆς погов. Hom. etc. находиться на острие бритвы, т. е. в критическом положении.