βαρύς: Difference between revisions

|elnltext=[[βαρύς]] -εῖα -ύ zwaar<br /><b class="num">1.</b> zwaar (van gewicht):; [[νέας]]... βαρυτέρας zwaardere schepen Hdt. 8.60.2; spec. ook van bewapening:; ὡπλισμένον... βαρύτερον, ὁπλίτην ἐπονομάζοντες een zwaarder bewapend iemand, die we hopliet noemen Plat. Lg. 833b; van lichaamsdelen; τὰ βλέφαρα βαρέα ἴσχουσιν hun oogleden zijn zwaar Hp. Vict. 70; subst..; περὶ τοῦ βαρυτέρου τε καὶ κουφοτέρου διακριθεῖμεν ἄν we zouden wel kunnen besluiten (over) wat lichter is en wat zwaarder Plat. Euthyph. 7c; zwaar, bezwaard, zwak, moe:; νόσῳ β. door ziekte bezwaard Soph. Tr. 235; οἱ δὲ σὺν γήρᾳ βαρεῖς anderen (zijn) oud en zwak Soph. OT 17; [[ὑπό]] τε καμάτου βαρὺν [[ὄντα]] καὶ τραυμάτων omdat hij door vermoeidheid en verwondingen verzwakt was Plut. Cor. 9.8; zwaar, hard:; χεῖρα βαρεῖαν zijn harde hand Il. 1.219; σὺν... [[σφι]] βαρεῖαι χεῖρες ἔμιχθεν hun harde handen raakten slaags (d.w.z. zij raakten hardhandig slaags) Il. 23.687; θανάτοιο βαρείας χεῖρας de zware handen van de dood Il. 21.548; zwaar, sterk van (onaangename) geur:. ὀδμὴν... βαρέαν een sterke geur Hdt. 2.94.2.<br /><b class="num">2.</b> zwaar, diep, laag, luid (van geluid):; φθόγγον... βαρύν zijn zware stem Od. 9.257; ὀξυτάτην καὶ βαρυτάτην χορδήν de hoogste en de laagste snaar Plat. Phaedr. 268e; met adv. acc.. βαρὺ στενάχων en βαρέα στενάχων diep zuchtend, diep steunend (van pijn of verdriet) Hom.; βαρὺ δ’ ἀμβόασον οὐράνι’ ἄχη schreeuw luid ons leed uit tot aan de hemel Aeschl. Pers. 572.<br /><b class="num">3.</b> overdr. zwaar, moeilijk te dragen; van pijn en verdriet; ὀδύναι pijn(en) Il. 5.417; [[πένθος]] leed Pind. O. 2.23; van het (nood)lot en allerhande onheil; [[Κλῶθες]] de schikgodinnen Od. 7.197; νόσοι ziekten Pind. P. 5.63; [[γῆρας]] ouderdom Eur. Alc. 672; [[ζημία]] βαρυτέρα een zwaardere boete Plat. Lg. 926d; van ruzie en strijd; [[ἔρις]] strijd Il. 20.55; [[χόλος]] woede Hes. Th. 615; subst. τὰ βαρέα pijnlijke of moeilijke zaken:; βαρέα σύ γ’ εἶπας je hebt zware woorden gesproken Aeschl. Suppl. 342; tegenslagen, ellende:. κύρσας βαρεῶν τούτων getroffen door dat onheil Aeschl. Eum. 932.<br /><b class="num">4.</b> overdr. van karakter en stemming zwaar, streng, hard, onverbiddelijk:. οὑπιτιμητής... τῶν ἔργων [[βαρύς]] de opzichter van dit werk is streng Aeschl. PV 77; βαρεῖαν ἐχθροῖς καὶ φίλοισιν εὐμενῆ: hard voor mijn vijanden en goed voor mijn geliefden Eur. Med. 809; δυσμενῆ... καὶ βαρύν σ’ ηὕρηκ’ [[ἐμοί]] ik heb u ondervonden als slechtgezind en hard tegen mij Soph. OT 546.<br /><b class="num">5.</b> [[βαρύς]] + inf. zwaar, moeilijk om te...:; δεινὸς... οἷνος καὶ παλαίεσθαι [[βαρύς]] wijn is machtig en moeilijk om het tegen op te nemen Eur. Cycl. 678; πρεσβύτερός... [[εἰμὶ]] καὶ βαρὺς ἀείρεσθαι ik ben te oud en moeilijk te verplaatsen Hdt. 4.150.3; onpers. [[βαρύ]] + inf. het is moeilijk om te...:. τὸ δ’ [[ὑπερκόπως]] κλύειν εὖ [[βαρύ]] een overdreven goede reputatie hebben is moeilijk Aeschl. Ag. 63; διδάσκεσθαι βαρὺ τῶι τηλικούτωι iets leren is moeilijk voor iemand zo oud als hij Aeschl. Ag. 1619.<br /><b class="num">6.</b> adv. [[βαρέως]] = [[moeizaam]], [[met moeite]]:; [[βαρέως]]... ἤκουσαν ze konden het amper aanhoren Xen. An. 2.1.9; τοῖς ὠσὶν [[βαρέως]] ἤκουσαν zij hoorden met moeite met hun oren NT Mt. 13.15; [[βαρέως]] εἶχε πρὸς τὴν ὁμιλίαν hij was moeilijk in de omgang Aristot. Pol. 1311b9; [[βαρέως]] [[φέρω]] met acc. moeilijk verdragen, zwaar opnemen; abs. ontstemd of geërgerd zijn.

|lstext='''βᾰρύς''': εῖα, ύ: ποιητ. γεν. πληθ. θηλ. βαρεῶν (ἀντὶ -ειῶν) Αἰσχ. Εὐμ. 932· συγκρ. βαρύτερος, ὑπερθ. βαρύτατος. (Πρβλ. τὰς ποιητ. λέξεις βρῖ, [[βριαρός]], [[βρίθω]], [[βριθύς]], βρίζειν, καὶ Λατ. brutus· Σανσκρ. gurus, gar îyas, = Λατ. gravis, gravior· Γοτθ. Kaurs ([[βαρύς]])· ἴδε ἐν ἄρθρ. Β. β). Βαρύς, μέγα ἔχων βάρος, ἀντιθ. τῷ [[κοῦφος]] Ἡρόδ. 4. 150, Πλάτ. Θεαιτ. 152D, κ. ἀλλ.· παρ’ Ὁμήρῳ κατὰ τὸ πλεῖστον μετὰ τῆς παρακολουθούσης ἐννοίας ἰσχύος καὶ δυνάμεως, χεῖρα βαρεῖαν Ἰλ. Α. 219, κτλ.· [[οὕτως]], ἀκμᾷ βαρὺς Πίνδ. Ι. 4(3). 86· ―ἀλλ’ [[ὡσαύτως]], βαρὺς ἐκ τῆς ἡλικίας, ἀδυναμίας ἢ τῶν παθημάτων, γήρᾳ, νόσῳ Σοφ. Ο. Τ. 17, Τρ. 235· ἐν γήρᾳ ὁ αὐτ. Αἴ. 1017· ―β. βάσις, βῆμα βραδύ, [[βαρύ]], ὁ αὐτ. Τρ. 966· τυπάδι βαρείᾳ ὁ αὐτ. Ἀποσπ. 724. 2) βαρὺς ἵνα φέρῃ τις αὐτόν, [[θλιβερός]], [[ὀδυνηρός]], ἄτη, [[ἔρις]], [[κακότης]] Ἰλ. Β. 111, κτλ.· Κῆρες, Κατακλῶθες Α. 97, Ὀδ. Η. 197· [[ὡσαύτως]], βαρὺ ἢ βαρέα στενάχειν, [[στενάζω]] [[βαρέως]], δυνατά, Θ. 95, 534, Ἰλ. Θ. 334, κτλ.·―[[ἐντεῦθεν]], παρὰ Τραγ. καὶ Ἀττ. πεζοῖς, [[φορτικός]], [[ἐπαχθής]], [[βαρύς]], καταπιεστικός, βαρὺ..φίλοις Αἰσχύλ. Ἀγ. 441· β. ξυμφορά, τύχαι, καταλαγαί, κτλ., ὁ αὐτ. Πέρσ. 1044, Θήβ. 332, 767, κτλ.· ἡδονὴ Σοφ. Ο.Κ. 1204· [[ἀγγελία]] Πλάτ. Κρίτ. 43D· βαρὺ καὶ οὐχὶ δίκαιον Δημ.535, κτλ.· ἐπὶ πληγῆς, θλιβερά, ἀηδίαν παρέχουσα, Σοφ. Φ. 1330· ἐπὶ τόπου, καταθλιπτικός, [[ἐπιβλαβής]], οὐχὶ [[ὑγιεινός]], Ξεν. Ἀπομν. 3. 6, 12· ἐπὶ τροφῆς, [[δύσπεπτος]], ὁ αὐτ. Κυν. 7, 4· οὕτω, β. [[νότος]] Παυσ. 10.17,11·― [[βαρέως]] φέρειν τι, δυσκόλως [[ὑποφέρω]] τι, δὲν [[ὑποφέρω]] τι μεθ’ ὑπομονῆς, Λατ. graviter ferre, Ἡρόδ. 5. 19, κτλ.· β. ἔχειν, μ. μετοχ., Ἀριστ. Ρητ. πρὸς Ἀλ. 3, 18· [[πρός]] τι ὁ αὐτ. Πολ. 5. 10· [[βαρέως]] ἀκούειν, μετ’ ἀηδίας [[ἀκούω]], Ξεν. Ἀν. 2. 1, 9. 3) [[σφοδρός]], θυμὸς Θεόκρ. 1. 96· ἐπιθυμία Πλάτ., κτλ. 4)ἔχων βαρύτητα, παρέχων ἐντύπωσιν, αἱ ἐπιστολαὶ Ἐπιστ. πρὸς Κορινθ. Β΄, ι΄, 10· [[εὐδαιμονία]] Ἡρῳδιαν. 2. 14, 7. ΙΙ. ἐπὶ προσώπων, [[αὐστηρός]], [[τραχύς]], β. ἐπιτιμητὴς Αἰσχύλ. Πρ. 77· [[εὔθυνος]] ὁ αὐτ. Πέρσ. 828, πρβλ. Σοφ. Ο. Τ. 546·―[[ὡσαύτως]], κοπιαστικός, ἐνοχλητικός, καταθλιπτικός, ὁ αὐτ. Ἀποσπ. 926, Εὐρ. Ἱκέτ. 894, Πλάτ. Θεαίτ. 201C, Δημ. 307. 15. 2)ἐπὶ καλῆς σημασίας, [[βαρύς]], [[ἀξιοπρεπής]], ἠπιωτέρα [[ἔκφρασις]] τῆς διὰ τοῦ [[σεμνός]], Ἀριστ. Ρητ. 2. 17, 4· [[σημαντικός]], [[ἰσχυρός]], Πολύβ. 1. 17, 5, κτλ. 3) ἐπὶ στρατιωτῶν, [[βαρέως]] ὡπλισμένος, Ξεν. Κύρ. 5. 3, 37· τὰ β. τῶν ὅπλων, οἱ ὁπλῖται, Πολύβ. 1. 76, 3. 4) [[δύσκολος]], [[ὅρκος]] γὰρ οὐδεὶς ἀνδρὶ φηλήτῃ β. Σοφ. Ἀποσπ. 672. ΙΙΙ. ἐπὶ ἐντυπώσεων διὰ τῶν αἰσθητηρίων, 1) ἐπὶ ἤχου, [[ἰσχυρός]], [[βαθύς]], [[βαρύς]], ἀντίθ. τῷ ὀξὺς Ὀδ. Ι. 257, Αἰσχύλ. Πέρσ. 572, Σοφ. Φ. 208· φθέγγεσθαι βαρύτατον Ἱππ.π. Ἀερ. 290·―ἐπὶ τόνου, [[βαρύς]], ἀντὶ ὀξείας τῆς [[μέσης]] συλλαβῆς βαρεῖαν ἐφθεγξάμεθα Πλάτ. Κρατ. 399Α· ὀξείᾳ καὶ βαρείᾳ καὶ μέσῃ φωνῇ Ἀριστ. Ρητ. 3. 1, 4, κτλ.·―[[ἐντεῦθεν]], ἡ βαρεῖα (ἐνν. Προσῳδία) ὡς παρ’ ἡμῖν ἡ βαρεῖα (accentus gravis), Γραμμ. 2)ἐπὶ ὀσμῆς, [[ἰσχυρός]], [[ἀποκρουστικός]], Ἡρόδ. 6. 119, Ἀριστ. Ζ. Ἱ. 10. 1, 17, κ. ἀλλ.

|mantxt=(=[[φορτικός]], [[δυνατός]], [[θλιβερός]]). Ἀπό ρίζα βαρσυγγενική μέ τή βρι- ([[βριαρός]], [[βρίθω]], [[βριθύς]]).<br><b>Παράγωγα:</b> [[βαρύνω]], [[βάρυνσις]], [[βαρυντικός]].