Anonymous

προνοέω: Difference between revisions

From LSJ
2,157 bytes removed ,  25 August 2023
m
LSJ1 replacement
m (Text replacement - "εἰς" to "εἰς")
m (LSJ1 replacement)
Line 8: Line 8:
|Transliteration C=pronoeo
|Transliteration C=pronoeo
|Beta Code=pronoe/w
|Beta Code=pronoe/w
|Definition=<span class="sense"><span class="bld">A</span> [[perceive before]], [[foresee]], δόλον <span class="bibl">Il.18.526</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>10.63</span>; προνοῆσαι βραδεῖς τὰ… ἀποβησόμενα <span class="bibl">Th.3.38</span>; τὸ μέλλον ἔσεσθαι <span class="bibl">Arist. <span class="title">Cael.</span> 291a24</span>; <b class="b3">προνοῶν ὅτι ἀνάγκη ἔσοιτο</b> [[foreseeing]] that... <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>8.1.13</span>; of divine [[foreknowledge]], θεῖος νοῦς νοεῖ μὲν ὡς νοῦς, προνοεῖ δὲ ὡς θεός <span class="bibl">Procl.<span class="title">Inst.</span>134</span>, cf. <span class="bibl">Plot.4.8.2</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[preconceive]], <span class="bibl">Porph.<span class="title">Sent.</span> 26</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[think of]] or [[plan beforehand]], [[provide]], οὐ… τι πάρα προνοῆσαι ἄμεινον <span class="bibl">Od.5.364</span>; opp. [[μετανοέω]], <span class="bibl">Epich.280</span>; <b class="b3">π. τὸ παραγγελλόμενον</b> [[attend to]] it, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>4.1.6</span>: abs., [[to be on one's guard]], [[take precautions]], ὥρα προνοεῖν πρὶν πελάσαι στρατόν <span class="bibl">E.<span class="title">Heracl.</span>289</span>; περαιτέρω π. <span class="bibl">Th.3.43</span>; π. καὶ προβουλεύεσθαι <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>2.10.3</span>: followed by relat. Adv., <b class="b3">π. ὅπως .</b>. [[provide]], [[take care]] that... <span class="bibl">Id.<span class="title">Eq.Mag.</span>4.1</span>; <b class="b3">π. μὴ</b>…, or <b class="b3">ὡς μὴ</b>, [[cavere ne]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Oec.</span> 9.11</span>, <span class="bibl"><span class="title">Cyr.</span>1.6.24</span>; <b class="b3">π. ὅτι .</b>. [[pay]] due [[regard]] to the fact that... <span class="bibl">Th.3.58</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. gen., [[provide for]], [[take thought for]], τῶν παίδων <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>8.1.1</span>, cf. <span class="bibl">8.7.15</span>, etc.; θεὸς π. τῶν ὅλων <span class="bibl">Arr.<span class="title">Epict.</span>2.14.11</span>, <span class="bibl">Procl.<span class="title">Inst.</span>120</span>; μάλιστα δὲ προνόησον Ἀρσινόης <span class="bibl"><span class="title">PHal.</span>1.179</span> (iii B.C.); opp. [[ὀλιγωρεῖν]], <span class="bibl">Str.5.3.8</span>:—Pass., Procl.<span class="title">Inst.</span> <span class="bibl">122</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> Pass., to [[be provided]], <b class="b3">τὰ-ούμενα</b>, of a poet's [[equipment]], <span class="bibl">Phld.<span class="title">Po.</span>5.3</span>; of a patient, to [[be treated]], Gal.2.632; [[receive consideration]], PGiss.7.23 (ii A.D.). </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> = [[προνοητεύω]], <span class="title">CIG</span>3408 (Magn.Sip.). </span><span class="sense"><span class="bld">B</span> Att. writers (also Inscrr. and Pap., v. infr.) prefer Med. προνοοῦμαι, <span class="bibl">Th.6.9</span>, etc. (so also <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>7.7.33</span>, <span class="bibl"><span class="title">Mem.</span>4.3.12</span>): fut. -ήσομαι <span class="bibl">D.<span class="title">Prooem.</span>43</span>, <span class="title">IG</span>22.1035.18, <span class="bibl">D.H.8.90</span>, etc.: aor. προὐνοησάμην <span class="bibl">E. <span class="title">Hipp.</span>399</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>421</span>, <span class="bibl">Antipho 5.43</span>; in Prose mostly [[προὐνοήθην]], <span class="bibl">Pl. <span class="title">Cra.</span>395c</span>, <span class="bibl">Lys.3.29</span>, <span class="bibl">Is.2.46</span>, <span class="bibl">D.44.64</span>, <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>3.166.34</span> (ii B. C.) (used in pass. sense by <span class="bibl">S.E.<span class="title">M.</span>9.404</span>, Gal.2.632): pf. προνενόημαι <span class="bibl">Plb.6.48.2</span>, <span class="bibl">D.S.12.69</span> (but inf. πεπρονοῆσθαι <span class="bibl">17.23</span>), etc.—The sense and constr. are the same as in the Act.: [[provide]], ταῦτα <span class="bibl">Th.4.61</span>, cf. Is. [[l.c.]], <span class="bibl">D.44.64</span>, etc.; [[οὐδέν]] Pl.l.c.; οἰκίδιόν τινι <span class="bibl">D.L.6.23</span>; τὰ συμφέροντα ὑπὲρ τῶν μελλόντων X.<span class="title">Mem.</span> [[l.c.]]: abs., <span class="bibl">Lys.3.29</span>, etc.; <b class="b3">π. περὶ τούτων</b> ib.37; ὑπὲρ ὑμῶν καὶ τῆς πόλεως <span class="bibl">Id.26.15</span>, cf. <span class="bibl">D.14.4</span>: c. inf., [[take care to]] do, E.l.c., Antipho [[l.c.]]; <b class="b3">π. μή</b> c. inf., <span class="bibl">D.23.135</span>; <b class="b3">π. ὅπως</b>… <span class="bibl">Lys.3.41</span>; ὅτι… <span class="bibl">Plb.38.16.1</span>; ἵνα… <span class="title">Inscr.Prien.</span> 27.12 (ii B. C.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. gen., [[provide for]], <span class="bibl">Th.6.9</span>, etc.; τοῦ μέλλοντος <span class="bibl">And.4.12</span>; τῆς χώρας <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>7.7.33</span>; [[superintend]], <b class="b3">τῆς οἰκοδομίας</b> Haussoullier <span class="title">Milet</span>p.252; τῆς ἀναστάσεως τοῦ ἀνδριάντος <span class="title">CIG</span>2930b10 (Tralles).</span>
|Definition=<span class="bld">A</span> [[perceive before]], [[foresee]], δόλον Il.18.526, cf. Pi.''P.''10.63; προνοῆσαι βραδεῖς τὰ… ἀποβησόμενα Th.3.38; τὸ μέλλον ἔσεσθαι Arist. ''Cael.'' 291a24; <b class="b3">προνοῶν ὅτι ἀνάγκη ἔσοιτο</b> [[foreseeing]] that... [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''8.1.13; of divine [[foreknowledge]], θεῖος νοῦς νοεῖ μὲν ὡς νοῦς, προνοεῖ δὲ ὡς θεός Procl.''Inst.''134, cf. Plot.4.8.2.<br><span class="bld">b</span> [[preconceive]], Porph.''Sent.'' 26.<br><span class="bld">II</span> [[think of]] or [[plan beforehand]], [[provide]], οὐ… τι πάρα προνοῆσαι ἄμεινον Od.5.364; opp. [[μετανοέω]], Epich.280; <b class="b3">π. τὸ παραγγελλόμενον</b> [[attend to]] it, [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''4.1.6: abs., to [[be on one's guard]], [[take precautions]], ὥρα προνοεῖν πρὶν πελάσαι στρατόν E.''Heracl.''289; περαιτέρω π. Th.3.43; π. καὶ προβουλεύεσθαι [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''2.10.3: followed by relat. Adv., <b class="b3">π. ὅπως.</b>. [[provide]], [[take care]] that... Id.''Eq.Mag.''4.1; <b class="b3">π. μὴ</b>…, or <b class="b3">ὡς μὴ</b>, [[cavere ne]], Id.''Oec.'' 9.11, ''Cyr.''1.6.24; <b class="b3">π. ὅτι.</b>. [[pay]] due [[regard]] to the fact that... Th.3.58.<br><span class="bld">2</span> c. gen., [[provide for]], [[take thought for]], τῶν παίδων [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''8.1.1, cf. 8.7.15, etc.; θεὸς π. τῶν ὅλων Arr.''Epict.''2.14.11, Procl.''Inst.''120; μάλιστα δὲ προνόησον Ἀρσινόης ''PHal.''1.179 (iii B.C.); opp. [[ὀλιγωρεῖν]], Str.5.3.8:—Pass., Procl.''Inst.'' 122.<br><span class="bld">3</span> Pass., to [[be provided]], <b class="b3">τὰ προνοούμενα</b>, of a poet's [[equipment]], Phld.''Po.''5.3; of a patient, to [[be treated]], Gal.2.632; [[receive consideration]], PGiss.7.23 (ii A.D.).<br><span class="bld">III</span> = [[προνοητεύω]], ''CIG''3408 (Magn.Sip.).<br><span class="bld">B</span> Att. writers (also Inscrr. and Pap., v. infr.) prefer Med. προνοοῦμαι, Th.6.9, etc. (so also X.''An.''7.7.33, ''Mem.''4.3.12): fut. -ήσομαι [[Demosthenes|D.]] ''[[Prooemia|Prooem.]]'' 43, ''IG''22.1035.18, D.H.8.90, etc.: aor. προὐνοησάμην E. ''Hipp.''399, [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''421, Antipho 5.43; in Prose mostly [[προὐνοήθην]], [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''395c, Lys.3.29, Is.2.46, D.44.64, ''PSI''3.166.34 (ii B. C.) (used in pass. sense by S.E.''M.''9.404, Gal.2.632): pf. προνενόημαι Plb.6.48.2, D.S.12.69 (but inf. πεπρονοῆσθαι 17.23), etc.—The sense and constr. are the same as in the Act.: [[provide]], ταῦτα Th.4.61, cf. Is. [[l.c.]], D.44.64, etc.; [[οὐδέν]] Pl.l.c.; οἰκίδιόν τινι D.L.6.23; τὰ συμφέροντα ὑπὲρ τῶν μελλόντων [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]'' [[l.c.]]: abs., Lys.3.29, etc.; <b class="b3">π. περὶ τούτων</b> ib.37; ὑπὲρ ὑμῶν καὶ τῆς πόλεως Id.26.15, cf. D.14.4: c. inf., [[take care to]] do, E.l.c., Antipho [[l.c.]]; <b class="b3">π. μή</b> c. inf., D.23.135; <b class="b3">π. ὅπως</b>… Lys.3.41; ὅτι… Plb.38.16.1; ἵνα… ''Inscr.Prien.'' 27.12 (ii B. C.).<br><span class="bld">2</span> c. gen., [[provide for]], Th.6.9, etc.; τοῦ μέλλοντος And.4.12; τῆς χώρας X.''An.''7.7.33; [[superintend]], <b class="b3">τῆς οἰκοδομίας</b> Haussoullier ''Milet''p.252; τῆς ἀναστάσεως τοῦ ἀνδριάντος ''CIG''2930b10 (Tralles).
}}
}}
{{pape
{{pape
Line 17: Line 17:
}}
}}
{{elnl
{{elnl
|elnltext=προνοέω [πρόνοος] imperf. προυνόουν en προενόουν, med.-pass. προυνοούμην en προενοούμην; aor. προυνόησα en προενόησα, med. προυνοησάμην en προενοησάμην; in proza aor. ook προυνοήθην en προενοήθην (met act. betekenis); bij Attische auteurs vooral med. van tevoren opmerken, voorzien: met acc..; δόλον δ’ οὔ τι προνόησαν de list hadden ze helemaal niet door Il. 18.526; abs..; περαιτέρω π. ὑμῶν verder kijken dan jullie Thuc. 3.43.4; met ὅτι:. προνοῶν ὅτι πολλὰ καὶ τελεῖν ἀνάγκη ἔσοιτο omdat hij voorzag dat ook grote kosten gemaakt zouden moeten worden Xen. Cyr. 8.1.13. van tevoren bedenken, vooraf plannen: met acc..; οὐ... τι πάρα προνοῆσαι ἄμεινον er is niets beters te bedenken Od. 5.364; ἄλλο δ’ οὐδὲν προνοῶν op niets anders bedacht Xen. Cyr. 1.4.21; τὸ παραγγελλόμενον προνοεῖτε let goed op het bevel Xen. Cyr. 4.1.6; abs..; ὥρα προνοεῖν het is tijd om voorzorgsmaatregelen te nemen Eur. Hcld. 288; met ( ὡς ) μή + conj..; προνοεῖν... ὡς μή σφάλλωνται voorzorgsmaatregelen nemen om ze niet te laten falen Xen. Cyr. 1.6.24; ook med. met μή en inf..; προνοεῖσθαι εἴδωλον... μὴ καταλείπειν erop bedacht zijn geen afdruk achter te laten Aristoph. Nub. 975; ongunstig van tevoren beramen:. δεινὸν εἰ περὶ τούτων ἐγὼ δόξω προνοηθῆναι het is verschrikkelijk als ik van boos opzet word verdacht in deze zaak Lys. 3.37; προνοηθείς met voorbedachten rade Lys. 3.29. zorg besteden aan, bezorgd zijn; met gen..; πατέρες προνοοῦσι τῶν παίδων vaders zorgen voor hun kinderen Xen. Cyr. 8.1.1; ook med..; ὑπὲρ ὑμῶν καὶ τῆς πόλεως π. bezorgd zijn voor jullie en de stad Lys. 26.15; met gen.. τοῦ σώματός τι καὶ οὐσίας π. een beetje aan zijn leven en bezit denken Thuc. 6.9.2.
|elnltext=προνοέω [πρόνοος] imperf. προυνόουν en προενόουν, med.-pass. προυνοούμην en προενοούμην; aor. προυνόησα en προενόησα, med. προυνοησάμην en προενοησάμην; in proza aor. ook προυνοήθην en προενοήθην (met act. betekenis); bij Attische auteurs vooral med. van tevoren opmerken, voorzien: met acc..; δόλον δ’ οὔ τι προνόησαν de list hadden ze helemaal niet door Il. 18.526; abs..; περαιτέρω π. ὑμῶν verder kijken dan jullie Thuc. 3.43.4; met ὅτι:. προνοῶν ὅτι πολλὰ καὶ τελεῖν ἀνάγκη ἔσοιτο omdat hij voorzag dat ook grote kosten gemaakt zouden moeten worden Xen. Cyr. 8.1.13. van tevoren bedenken, vooraf plannen: met acc..; οὐ... τι πάρα προνοῆσαι ἄμεινον er is niets beters te bedenken Od. 5.364; ἄλλο δ’ οὐδὲν προνοῶν op niets anders bedacht Xen. Cyr. 1.4.21; τὸ παραγγελλόμενον προνοεῖτε let goed op het bevel Xen. Cyr. 4.1.6; abs..; ὥρα προνοεῖν het is tijd om voorzorgsmaatregelen te nemen Eur. Hcld. 288; met ( ὡς ) μή + conj..; προνοεῖν... ὡς μή σφάλλωνται voorzorgsmaatregelen nemen om ze niet te laten falen Xen. Cyr. 1.6.24; ook med. met μή en inf..; προνοεῖσθαι εἴδωλον... μὴ καταλείπειν erop bedacht zijn geen afdruk achter te laten Aristoph. Nub. 975; ongunstig van tevoren beramen:. δεινὸν εἰ περὶ τούτων ἐγὼ δόξω προνοηθῆναι het is verschrikkelijk als ik van boos opzet word verdacht in deze zaak Lys. 3.37; προνοηθείς met voorbedachten rade Lys. 3.29. zorg besteden aan, bezorgd zijn; met gen..; πατέρες προνοοῦσι τῶν παίδων vaders zorgen voor hun kinderen Xen. Cyr. 8.1.1; ook med..; ὑπὲρ ὑμῶν καὶ τῆς πόλεως π. bezorgd zijn voor jullie en de stad Lys. 26.15; met gen.. τοῦ σώματός τι καὶ οὐσίας π. een beetje aan zijn leven en bezit denken Thuc. 6.9.2.
}}
}}
{{elru
{{elru
Line 32: Line 32:
}}
}}
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''προνοέω:''' μέλ. <i>-ήσω</i>,<br /><b class="num">Α. I.</b> [[αντιλαμβάνομαι]] από [[πριν]], [[προβλέπω]], σε Ομήρ. Ιλ., Θουκ., Αριστ.· προνοῶν [[ὅτι]]..., προβλέποντας ότι..., σε Ξεν.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[σκέφτομαι]] ή [[σχεδιάζω]] [[κάτι]] εκ των προτέρων, [[προνοώ]], σε Ομήρ. Οδ.· απόλ., είμαι [[προνοητικός]], [[λαμβάνω]] [[μέτρα]] προστασίας, προφύλαξης, σε Ευρ., Θουκ.· [[προνοέω]] [[ὅτι]]..., [[προνοώ]], [[φροντίζω]] να..., σε Θουκ.· [[ὅπως]]..., σε Ξεν. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν., [[προνοώ]] για, [[φροντίζω]] εκ των προτέρων για, στον ίδ.<b>Β.</b> με την [[ίδια]] [[σημασία]], αποθ. προ-νοοῦμαι· μέλ. <i>-ήσομαι</i>, Μέσ. αόρ. αʹ <i>προὐνοησάμην</i> και Παθ. <i>προὐνοήθην</i>· παρακ. <i>προνενόημαι</i>· Ενεργ.,<br /><b class="num">1.</b> [[προνοώ]], σε Θουκ. κ.λπ.· με απαρ., [[φροντίζω]] να κάνω, σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν., [[φροντίζω]] εκ των προτέρων για, σε Θουκ. κ.λπ.
|lsmtext='''προνοέω:''' μέλ. <i>-ήσω</i>,<br /><b class="num">Α. I.</b> [[αντιλαμβάνομαι]] από [[πριν]], [[προβλέπω]], σε Ομήρ. Ιλ., Θουκ., Αριστ.· προνοῶν [[ὅτι]]..., προβλέποντας ότι..., σε Ξεν.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[σκέφτομαι]] ή [[σχεδιάζω]] [[κάτι]] εκ των προτέρων, [[προνοώ]], σε Ομήρ. Οδ.· απόλ., είμαι [[προνοητικός]], [[λαμβάνω]] [[μέτρα]] προστασίας, προφύλαξης, σε Ευρ., Θουκ.· [[προνοέω]] [[ὅτι]]..., [[προνοώ]], [[φροντίζω]] να..., σε Θουκ.· [[ὅπως]]..., σε Ξεν. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν., [[προνοώ]] για, [[φροντίζω]] εκ των προτέρων για, στον ίδ.<b>Β.</b> με την [[ίδια]] [[σημασία]], αποθ. προ-νοοῦμαι· μέλ. <i>-ήσομαι</i>, Μέσ. αόρ. αʹ <i>προὐνοησάμην</i> και Παθ. <i>προὐνοήθην</i>· παρακ. <i>προνενόημαι</i>· Ενεργ.,<br /><b class="num">1.</b> [[προνοώ]], σε Θουκ. κ.λπ.· με απαρ., [[φροντίζω]] να κάνω, σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν., [[φροντίζω]] εκ των προτέρων για, σε Θουκ. κ.λπ.
}}
}}
{{ls
{{ls