θέα: Difference between revisions

|Definition=Ion. θέη, ἡ, (θεάομαι) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[seeing]], [[looking at]], <b class="b3">θέης ἄξιος</b>, = [[ἀξιοθέητος]], <span class="bibl">Hdt.1.25</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>6.2.34</span>; <b class="b3">θέαν λαβεῖν</b> to take or get [[a view]], <span class="bibl">S. <span class="title">Ph.</span>536</span>, <span class="bibl">656</span>; <b class="b3">ἐς θέαν [τινὸς] ἔρχεσθαι, ἐπὶ θέαν τἀνδρὸς ἐλθεῖν</b>, to go [[to see]], <span class="bibl">E.<span class="title">IA</span>427</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">La.</span>179e</span>; κατὰ θέαν ἀναβαίνειν τοῦ χωρίου <span class="bibl">Th. 5.7</span>, cf. <span class="bibl">9</span>, <span class="bibl">6.31</span>; <b class="b3">ἠγριωμένος ἐπὶ τῇ θέᾳ τινός</b> at the [[sight]] of... <span class="bibl">X. <span class="title">Cyr.</span>1.4.24</span>; βαδίζειν ἐπὶ κωμῳδῶν θέαν <span class="bibl">Id.<span class="title">Oec.</span>3.7</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> of the mind, [[contemplation]], ἡ τοῦ ὄντος θ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>582c</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Ph.</span>209b20</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[aspect]], διαπρεπὴς τὴν θ. <span class="bibl">E.<span class="title">IA</span>1588</span>; αἰσχρὰν θ. παρέχειν <span class="bibl">X.<span class="title">Eq.</span>7.2</span>; ἀπὸ τῆς θ. εἰκάζειν Luc.<span class="title">VH</span>1.11; <b class="b3">ὑποδῦσα θέαν ἀνθρώπου</b> having assumed the [[appearance]] of a human being, <span class="bibl">Palaeph.48</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[that which is seen]], [[sight]], Ζηνὶ δυσκλεὴς θ. <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>243</span>; μάλ' ἄζηλος θ. <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>1455</span>; ὡς ἴδω πικρὰν θ. <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>809</span>; <b class="b3">ἀταρβὴς τῆς θ</b>. without fear [[of the sight]], <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>23</span>: pl., θέαι ἀμήχανοι τὸ κάλλος <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>615a</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[spectacle]], [[performance]], in a theatre or elsewhere, <span class="bibl">Thphr.<span class="title">Char.</span>5.7</span>, etc.; ἐν ταῖς θ. καὶ ἐν ταῖς πομπαῖς <span class="title">CIG</span>3068 <span class="title">A</span> 22 (Teos), cf. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Caes.</span> 55</span>, <span class="bibl"><span class="title">Brut.</span>21</span>, <span class="bibl">Hdn.1.15.1</span>(pl.); <b class="b3">μεγάλαι θ</b>.,= [[Ludi Magni]], <span class="bibl">Plu.<span class="title">Cam.</span> 5</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[place for seeing from]], [[seat in the theatre]] (cf. [[αἴγειρος]]), θέαν εἰς τὰ Διονύσια κατανεῖμαι τοῖς πρέσβεσι <span class="bibl">Aeschin.2.55</span>, cf. <span class="bibl">D.18.28</span>; <b class="b3">θέαν καταλαμβάνειν</b> to occupy one, <span class="bibl">Id.21.178</span>; προκαταλαμβάνειν <span class="bibl">Luc.<span class="title">Herm.</span>39</span>; ἔχειν ἐν τῷ θεάτρῳ <span class="bibl">Plu.<span class="title">Flam.</span>19</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[auditorium]], IG22.1176. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> <b class="b3">αἴδεσσαί με θέας ὕπερ</b> revere me [[by thy countenance]], dub. in <span class="bibl"><span class="title">h.Cer.</span>64</span> codd. (prob. <b class="b3">θεὰν σύ περ</b>).</span>

|mltxt=η (AM θέα, Α ιων. τ. θέη)<br /> <b>1.</b> [[παρατήρηση]] με το [[βλέμμα]], [[θέαση]], κοίταγμα («θέης [[άξιος]]» — [[αξιοθέατος]], <b>Ηρόδ.</b>)<br /> <b>2.</b> όψη, [[εμφάνιση]], [[μορφή]] (α. «η θέα του μέ φοβίζει» β. «αἰσχράν θέαν παρέχειν», <b>Ξεν.</b>)<br /> <b>3.</b> αυτό που βλέπει [[κάποιος]], [[οπτική]] [[εντύπωση]], [[θέαμα]] (α. «το [[σπίτι]] σου έχει ωραία θέα» β. «ἀταρβὴς τῆς θέας» — [[χωρίς]] να φοβάται το [[θέαμα]], <b>Σοφ.</b>·|| <b>μσν.</b> <b>φρ.</b> «διὰ θέαν» ή «εὶς θέαν» ή «ὡς θέαν» <br /> α) για να [[φαίνομαι]] σαν... θ) για να δω...<br /> <b>αρχ.</b><br /> <b>1.</b> (για τον νου) [[ενατένιση]] («ἡ τοῦ ὄντος θέα», <b>Πλάτ.</b>)<br /> <b>2.</b> [[θέαμα]] στο [[θέατρο]] ή [[αλλού]] («μεγάλαι θέαι» — μεγάλοι αγώνες, <b>Πλούτ.</b>)<br /> <b>3.</b> [[θέση]] στο [[θέατρο]], [[θέση]] από την οποία μπορεί [[κάποιος]] να δει («θέαν καταλαμβάνοντος ἥψατο, <b>Δημοσθ.</b>)<br /> <b>4.</b> [[ακροατήριο]]<br /> <b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «θέαν [[λαμβάνω]]» — [[βλέπω]]<br /> β) «αἴδεσσαί με θέας ὕπερ» — τίμησε με για την όψη μου, για το [[παρουσιαστικό]] μου.<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ουσ. <i>θέα</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θήFη</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θ</i><i>ā</i><i>F</i><i>ā</i> (το -<i>α</i>- πιθ. από το <i>θεά</i>-<i>ομαι</i> -(<i>ώμαι</i>). με [[βράχυνση]] <i>η</i> > <i>ε</i>, [[χωρίς]] όμως να [[είναι]] δυνατή η [[περαιτέρω]] [[ερμηνεία]] του. Υποστηρίχθηκε ότι ανάγεται σε ΙE <i>dhmsv</i><i>ā</i>- <span style="color: red;"><</span> ΙΕ [[ρίζα]] <i>dhem</i>- ([[πρβλ]]. [[θάμβος]], <i>ταφείν</i> του [[θάπτω]]), ενώ αργότερα ότι πρόκειται για [[δάνειο]] ανατολικής προελεύσεως (<span style="color: red;"><</span> <i>t</i><i>ā</i><i>wiya</i>-). Το ρ. <i>θᾱ</i>(<i>F</i>)<i>έομαι</i> <b>δωρ.</b>. <i>θη</i>(<i>F</i>)<i>έομαι</i> <b>ιων.</b>, μπορεί να θεωρηθεί ως μετονοματικό του <i>θέα</i> (με [[μεταβολή]] του <i>αο</i> σε <i>εο</i>), ενώ σύμφωνα με [[άλλη]] [[υπόθεση]] πρόκειται για θαμιστικό επιτατικό παράγωγο ενός αρχαίου αμάρτυρου ρήματος (<b>βλ.</b> και λ. [[θαύμα]]) και το <i>θέη</i>, <i>θέα</i> ερμηνεύεται ως [[υποχωρητικός]] σχηματισμμός. Ο αττ. τ. [[θεάομαι]] προέκυψε από το <i>θηFέομαι</i> και συγκεκριμένα από τους τύπους όπου υπήρχε [[σειρά]] αλλεπάλληλων φωνηέντων, π.χ. β' εν. ενεστ. <i>θηFέεται</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θηFέαι</i> (με [[υφαίρεση]]), > <i>θηFῆι</i> (με [[συναίρεση]]). > <i>θηῆι</i> (με [[απώλεια]] του <i>F</i>). > <i>θεῆι</i> (με [[βράχυνση]] του α' φωνήεντος). > <i>θεᾷ</i> (με [[μεταβολή]] του <i>η</i> σε <i>ᾱ</i>, [[μετά]] από -<i>ε</i>- ή -<i>ι</i>-). Αυτό έγινε σε όλους τους τ. του ρήματος όπου απαντά <i>θεη</i>-, π.χ. <i>θεᾱται</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θεῆται</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θηFεται</i>, <i>θεᾶσθαι</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θεῆσθαι</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θηFεσθαι</i> κ.λπ. Τέλος, μ' αυτή τη λεξιλογική [[οικογένεια]] συνδέονται οι γλώσσες του Ησυχίου: <i>θήβος</i>(= <i>θῆFoς</i>)<br /> <i>θαῡμα</i>. <i>θήγεια</i> (= <i>θήFεια</i>)<br /> <i>θαυμαστά</i>, <i>ψευδή</i>. [[θηταλά]] (= <i>θηFαλά?</i>)<br /> <i>θαυμαστά</i>, <i>ψευδεσιν όμοια</i>].

|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[seeing]], [[looking at]], [[contemplation]], [[aspect]] (IA).<br />Other forms: Ion. [[θέη]] (Syrac. [[θάα]]?; s. Kaibel CGF 1,200)<br />Compounds: As 1. member in [[θεωρός]] [[spectator]], [[envoy at a feast]], s. v.<br />Derivatives: [[Θαΐς]] f. PN (D. S.). - [[θεάομαι]], Ion. [[θηέομαι]], Dor. [[θαέομαι]] (with [[θάμεθα]] [Sophr.] and other contracted forms; Bechtel Dial. 2, 191), also with prefix, e. g. <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">κατα-</b>, <b class="b3">συν-</b>, [[look at]], [[behold]] (Il.) with several verbal nouns: 1. [[θέαμα]], [[θέημα]] [[sight]], [[spectacle]] (Semon., A.); 2. [[θέασις]] [[contemplation]], [[insight]] (Gal., Porph.); 3. [[θατύς]] (Dor. < <b class="b3">*θαατύς</b>) [[ἴκριον]] (= [[bank in theater]]), [[θεωρεῖον]], <b class="b3">ἐς θατύν εἰς θεωρίαν</b> H.; 4. [[θέατρον]], [[θέητρον]] [[place for spectators]], [[theater]] (IA) with several compp. and derivv., e. g. <b class="b3">ἀμφι-θέατρος</b> prop. bahuvrihi [[with place for spectators around]] ([[ἱππόδρομος]], [[στοά]]), subst. <b class="b3">-ον</b> [[amphitheater]] (D. H., Str.), [[θεατρικός]], [[θεατρίζω]], [[θεατρισμός]]; 5. [[θεατής]], [[θεητής]] [[spectator]] (IA) with [[θεατικός]] (Arr.); 6. [[θηητήρ]] (φ 397), [[θατήρ]] (B. 9, 23) <b class="b2">id.</b>; 7. [[θεήμων]] <b class="b2">id.</b> (APl.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: As basis of [[θέα]] etc. we can assume <b class="b3">*θαϜα</b>; (the <b class="b3">-α</b> of Att. [[θέα]] from [[θεάομαι]]? s. Schwyzer 188 w. n. 2). From <b class="b3">*θάϜα</b>, <b class="b3">*θήϜη</b>, [[θέα]] (with shortening [[η]] > [[ε]]; Schwyzer 349) we can explain <b class="b3">θα(Ϝ)έομαι</b>, <b class="b3">θη(Ϝ)έομαι</b> (with [[αο]] > [[εο]]; Schwyzer 242f.), [[θεάομαι]] without difficulty as denominatives. Or it is an iterative-intensive deverbative (Schwyzer 720) with [[θέη]], [[θέα]] as back-formations; this seems indicated by the chronology. Another primary noun is prob. [[θῆβος]] (= [[θῆϜος]]) [[θαῦμα]] with [[θήγεια]] (= [[θήϜεια]]) [[θαυμαστά]], [[ψευδῆ]] and [[θηταλά]] (= [[θηϜαλά]]) [[θαυμαστά]], <b class="b3">ψεύδεσιν ὅμοια</b> H. - No cognates; wrong combinations in Bq, 832. Wrong Szemerényi Glotta 33, 256 (<b class="b3">*θάϜα</b> from IE <b class="b2">*dhm̥su̯ā</b> etc.). See on <b class="b3">θαῦ-μα</b> s.v.

|ftr='''θέα''': {théa}<br />'''Forms''': ion. θέη (syrak. θάα?; vgl. Kaibel ''CGF'' 1,200)<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Anschauen]], [[Schau]], [[Besichtigung]], [[Anblick]], [[Schauspiel]] (ion. att.).<br />'''Composita''': Als Vorderglied in [[θεωρός]] [[Zuschauer]], [[Festgesandter]], s. bes.<br />'''Derivative''': Davon [[Θαΐς]] f. PN (D. S., Plu. u. a.). — Daneben [[θεάομαι]], ion. [[θηέομαι]], dor. [[θαέομαι]] (mit θάμεθα [Sophr.] und anderen kontrahierten Formen; Bechtel Dial. 2, 191), auch mit Präfix, z. B. ἐκ-, κατα-, συν-, [[schauen]], [[betrachten]] (seit Il.) mit mehreren Verbalnomina: 1. [[θέαμα]], [[θέημα]] [[Anblick]], [[Schauspiel]], [[Augenweide]] (Semon., A. u. a.); 2. [[θέασις]] [[Betrachtung]], [[Einsicht]] (Gal., Porph.); 3. [[θατύς]] (dor. aus *θαατύς)· [[ἴκριον]] (= [[Bank im Theater]]), [[θεωρεῖον]], ἐς θατύν· εἰς θεωρίαν H.; 4. [[θέατρον]], [[θέητρον]] [[Zuschauerraum]], [[Theater]] (ion. att.) mit zahlreichen Kompp. und Ableitungen, z. B. [[ἀμφιθέατρος]] eig. Bahuvrihi [[mit Zuschauerraum rings um]] ([[ἱππόδρομος]], [[στοά]]), Subst. -ον [[Amphitheater]] (D. H., Str. usw.), [[θεατρικός]], [[θεατρίζω]], [[θεατρισμός]] u. a.; 5. [[θεατής]], [[θεητής]] [[Betrachter]], [[Zuschauer]] (ion. att.) mit [[θεατικός]] (Arr.); 6. [[θηητήρ]] (φ 397), [[θατήρ]] (B. 9, 23) ib.; 7. [[θεήμων]] ib. (''APl''.).<br />'''Etymology''': Als Grundform von [[θέα]] usw. ist *θάϝα anzusetzen; dabei könnte att. [[θέα]] sein -α aus [[θεάομαι]] bezogen haben (vgl. Schwyzer 188 m. A. 2). Aus *θάϝα, *θήϝη, [[θέα]] (mit Kürzung η > ε; Schwyzer 349) lassen sich θα(ϝ)έομαι, θη(ϝ)έομαι (mit Übergang von αο > εο; Schwyzer 242f.), [[θεάομαι]] unschwer als Denominativa verstehen. Ebenso nahe liegt es, darin ein iterativ-intensives Deverbativum zu sehen (Schwyzer 720 m. Lit.), wobei θέη, [[θέα]] als Rückbildungen zu erklären sind; für die letztere Alternative spricht die Chronologie der Belege. Als Ableger eines primären, verlorengegangenen Verbs sind jedenfalls [[θαῦμα]], [[θῶμα]] (s. d.) zu betrachten. Ein anderes primäres Nomen ist wahrscheinlich [[θῆβος]] (= θῆϝος)· [[θαῦμα]] mit θήγεια (= θήϝεια)· θαυμαστά, [[ψευδῆ]] und [[θηταλά]] (= θηϝαλά)· θαυμαστά, ψεύδεσιν ὅμοια H. — Außergriechische Verwandte sind nicht nachgewiesen; verfehlte Kombinationen sind bei Bq und WP. 1, 832 notiert. Nach Szemerényi Glotta 33, 256 wäre *θάϝα aus idg. *''dhm̥su̯ā'' entstanden, wozu noch [[θάμβος]], ταφεῖν aus *''dhm̥bh''- ([[τέθηπα]] Analogiebildung); idg. *''dhem''- mit verschiedenen Erweiterungen (?).<br />'''Page''' 1,656-657