αμφί: Difference between revisions

|mltxt=ἀμφὶ <b>πρόθ.</b> (Α)<br />([[κυρίως]] στον ποιητικό και ιωνικό πεζό λόγο, η <i>περὶ</i> τών κλασικών κειμένων) και στις δύο πλευρές, και στα δύο μέρη<br />Α. (με γενική)<br /><b>1.</b> για, για [[χάρη]], για το [[χατίρι]] κάποιου<br />«[[ἀμφί]] λέκτρων μάχεσθαι» (<b>Ευρ.</b> Ανδρομ. 123)<br /><b>2.</b> (όπως η [[πρός]], για επικλήσεις, ικεσίες)<br />«πρὸς Ζηνός... Φοίβου τ’ [[ἀμφί]]», για το (στο) όνομα του Φοίβου (Απολλ. Ρόδ. 2.216)<br /><b>3.</b> αναφορικά με, για [[κάτι]]<br />«ἀμφ’ [[Ἄρεος]] φιλότητος ἀείδειν», [[τραγουδώ]] για την [[αγάπη]]... (8 267)<br /><b>4.</b> (με τοπική [[σημασία]]) [[γύρω]], [[τριγύρω]] από<br />«ἀμφὶ ταύτης τῆς πόλιος» (<b>Ηρόδ.</b> 8.104)<br />Β. (με [[δοτική]]) Ι. (με τοπική [[σημασία]])<br /><b>1.</b> και στις δύο πλευρές κάποιου, [[γύρω]] από κάποιον «ἀμφ’ ὀχέεσσι» (Ε 723)<br />«ἀμφὶ κεφαλῇ» (Ω 163)<br /><b>2.</b> [[ολόγυρα]], [[τριγύρω]] από<br />«κρέα ἀμφ’ ὀβελοῖσι μεμύκει» (μ 395)<br /><b>3.</b> (γενικότερα) [[κοντά]], [[δίπλα]], πλάι (όπως η <i>ἐπί</i>)<br />«ἀμφὶ πύλῃσι μάχεσθαι» (Μ 175)<br /><b>φρ.</b> «ἀμφ’ [[ἐμοί]]», [[επάνω]] μου,<br /><b>4.</b> ([[κυρίως]] με τη [[σημασία]] του «[[κρέμομαι]]» ή «βρίσκομαι [[επάνω]] από κάποιον») «φύλακα ἀμφὶ σοι λείψω» (<b>Σοφ.</b> Αί. 562)<br />ΙΙ. (με χρονική [[σημασία]]) «ἀλίῳ ἀμφὶ ἑνὶ» [[μέσα]] σε μια [[μέρα]] (<b>Πίνδ.</b> Ολ. 13.37)<br />ΙΙΙ. (για [[σχέση]] ή [[συνάφεια]] [[χωρίς]] άμεση [[αναφορά]] στην [[έννοια]] του τόπου) «ἀμφὶ νεκροῖσιν» σχετικά με τους νεκρούς (Η 408)<br />«ἐπ’ ἔργοισιν ἀμφὶ τε βουλαῑς», με έργα και με σκέψεις (<b>Πίνδ.</b> Πυθ. 5.119)<br />ΙV. (για [[αιτία]])<br /><b>1.</b> για [[χάρη]], για το [[χατίρι]] κάποιου<br />«ἀμφ’ Ἑλένῃ μάχεσθαι» (Γ 70)<br /><b>2.</b> για, αναφορικά, σχετικά με<br />«ἀμφὶ τῷ θανάτῳ αὐτῆς [[λόγος]] λέγεται» (<b>Ηρόδ.</b> 3, 32)<br /><b>3.</b> από, εξαιτίας<br />«ἀμφὶ φόβῳ», από μεγάλο φόβο (<b>Αισχ.</b> Χοηφ. 547)<br />V. όπως η <i>ἐπί</i>, με τη [[σημασία]] του επί [[πλέον]], της προσθήκης, «[[πόνος]] ἀμφὶ πόνῳ» (<b>Σιμων.</b> 39)<br />Γ. (με [[αιτιατική]]) Ι. (με τοπική [[σημασία]])<br /><b>1.</b> [[γύρω]], [[ολόγυρα]] ([[συνήθως]] με [[έννοια]] κινήσεως)<br />«[[ἀμφί]] μιν φᾱρος βάλον» (Ω 588)<br /><b>2.</b> [[κοντά]], [[δίπλα]], [[κάπου]] [[κοντά]]<br />«ἀμφὶ ῥέεθρα» (Β 461)<br />«ἀμφὶ [[ἄστυ]]», «ἀνὰ» την [[πόλη]] (Λ. 706)<br /><b>3.</b> (και με [[εύνοια]] κινήσεως), «ἦλθες ἀμφὶ Δωδώνην», στην [[περιοχή]] της Δωδώνης (<b>Αισχ.</b> Προμ. 830)<br /><b>4.</b> (για πρόσωπα που συσπειρώνονται [[γύρω]] από κάποιον ως ακόλουθοι, οπαδοί, μαθητές κ. λπ<br />«οἱ ἀμφὶ Πρωταγόραν», η [[σχολή]] του Πρωταγόρα (Πλίν. Θεαίτ. 170 ι)<br />[[αλλά]] «οἱ ἀμφὶ Κορινθίους, Μεγαρέας κ.λπ.», οι Κορίνθιοι, οι Μεγαρείς κ.λπ. και οι γείτονές τους (<b>Ηρόδ.</b> 9.69)<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «τὰ [[ἀμφί]] τι», τα σχετικά με κάποιο [[πράγμα]]<br />«τὰ [[ἀμφί]] τὴν δίαιταν», ενδοοικιακές ενασχολήσεις<br /><b>6.</b> (για [[αιτία]], όπως στο ΙV 1, 2)<br />«μνήσασθαι ἀμφὶ τινα» (<b>Ομ.</b> Ύμ. 7.1)<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> «[[ἀμφί]] τι ἔχω», [[είμαι]] απασχολημένος, [[ασχολούμαι]] με [[κάτι]]<br />ΙΙ. (με χρον. σημ.)<br /><b>1.</b> [[κατά]], [[κατά]] τη [[διάρκεια]]<br />«τὸν λοιπὸν ἀμφὶ βίοτον» (<b>Πίνδ.</b> Ολ. 1.97)<br /><b>2.</b> [[περίπου]], [[κατά]] τη [[διάρκεια]], [[γύρω]] στο(ν), [[περί]] (τον, την)<br />«ἀμφὶ τὸν χειμῶνα» (<b>Ξεν.</b> Κύρ. Αν. 8.6.22)<br /><b>3.</b> (για αριθμό [[κατά]] [[προσέγγιση]]) «ἀμφὶ τὰς [[δώδεκα]] μυριάδας», [[περίπου]] 120.000 (<b>Ξεν.</b> Κύρ. Αν. 1.2.15)<br />Δ. (<b>ως επίρρ.</b>) από όλες τις πλευρές, [[γύρω]], [[ολόγυρα]]<br />«ἀμφὶ δὲ λειμὼν» (ζ 292)<br />Ε. (στα ποιητικά [[κείμενα]] [[συχνά]] βρίσκεται ύστερα από την [[πτώση]] που εξαρτάται από αυτήν, [[αλλά]] [[ποτέ]] με [[αναστροφή]], «οἱ δέ μιν ἀμφὶ» (ψ 46).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ</span></b> <i>Ἀμφί</i> <span style="color: red;"><</span> ΙΕ <i>ambhi</i> και <i>mbhi</i> «[[γύρω]], [[τριγύρω]], κι από τις δύο μεριές», πρβλ. αρχ. ινδ. <i>abhi</i>, αλβ. <i>bhi</i>, λατ. <i>ambi</i> (<i>ambiguous</i> «αμφίβυλις»<br /><i>amo</i> – <i>amicio</i> «[[περιβάλλω]]», και <i>an</i> – <i>anceps</i> «[[αμφικέφαλος]], [[δικέφαλος]], [[δίστομος]]»), γερμ. <i>um</i> κ.ά.].