αἰδέομαι: Difference between revisions

|Definition=and ''poet.'' [[αἴδομαι]] Hom., etc., Ep. imper.<br><span class="bld">A</span> αἰδεῖο Il.24.503, Od.9.269; part. αἰδόμενος Hom. and Trag. (lyr.); imper. αἴδεο Il.21.74: impf. ᾐδοῦντο [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]'' 810, etc., αἰδέοντο Pi.''P.''9.41, ''poet.'' αἴδετο Il.21.468, ''APl.''4.106: fut. αἰδέσομαι Il.22.124, Att., Ep. [[αἰδέσσομαι]] Od.14.388; αἰδεσθήσομαι D.C.45.44, Gal.1.62, (ἐπ-) E.''IA'' 900: aor. Med. [[ᾐδεσάμην]], Ep. αἰδ- Od.21.28, Att. (v. sub fin.), Ep. imper. αἴδεσσαι Il.9.640; aor. Pass. ᾐδέσθην Hom., etc., and in Prose, Ep.3pl. αἴδεσθεν Il.7.93: pf. [[ᾔδεσμαι]] (v. sub fin.): Act. only in [[καταιδέω]], [[quod vide|q.v.]]:—to [[be ashamed]], c. inf., αἴδεσθεν μὲν ἀνήνασθαι δεῖσαν δ' ὑποδέχθαι Il.7.93; αἰδέομαι δὲ μίσγεσθ' ἀθανάτοισι 24.90; αἰ. γὰρ γυμνοῦσθαι Od.6.221: less freq. c. part., αἴδεσαι μὲν πατέρα προλείπων [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''506, cf. Plu.''Aem.''35: c. dat., μὴ αἰδοῦ τῷ εὐκόλῳ Philostr.''Ep.'' 19: abs., [[αἰδεσθείς]] = [[from a sense of shame]], Il.17.95.<br><span class="bld">2</span> mostly c. acc., [[stand in awe of]], [[fear]], especially in moral sense, αἰδεῖο θεούς Il.24.503, Od.9.269; Τρῶας Il.6.442, cf. Od.2.65, etc.; <b class="b3">ἀλλήλους αἰδεῖσθε</b> [[show a sense of regard]] one for another, Il.5.530; οὐδὲ θεῶν ὄπιν αἰδέσατο Od.21.28; [[αἴδεσσαι μέλαθρον]] = [[respect the house]], Il.9.640; freq. of respect for [[suppliant]]s, Il.22.124, cf. [[Herodotus|Hdt.]]7.141; ἐχθρὸν ὧδ' αἰδεῖ νέκυν; [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1356; τόνδ' ὅρκον αἰδεσθείς Id.''OT''647, cf. 1426:—in Pi. ''P.''4.173 <b class="b3">αἰδεσθέντες ἀλκάν</b> [[regarding]] their [[reputation]] for [[valour]], i.e. from [[self-respect]], cf. ἑωυτὸν μάλιστα αἰδεῖσθαι Democr.264: abs., [[τὸ αἰδεῖσθαι]] = [[self-respect]], Id.179; in Prose, Δία αἰδεσθέντες [[Herodotus|Hdt.]]9.7. <b class="b3">ά; φοβοῦμαί γε… τοὺς μοχθηρούς</b> (οὐ γὰρ δήποτε εἴποιμ' ἂν ὥς γε αἰδοῦμαι) [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''886a, cf. ''Euthphr.12b, ''Phdr''.254e''; later αἰ. ἐπί τινι D.H.6.92; <b class="b3">ὑπὲρ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως</b> [[have compassion upon]], [[show mercy]], Plu. ''Cim.''2.<br><span class="bld">II</span> [[respect]] another's [[misfortune]], [[feel regard for]] him, μηδέ τί μ' αἰδόμενος… μηδ' ἐλεαίρων Od.3.96 (cf. 1.2); αἰ. τὴν τῶν μηδὲν ἀδικούντων [[εὐσέβεια]]ν Antipho 2.4.11; esp.<br><span class="bld">2</span> as Att. law-term, to [[be reconciled to]] a person, of kinsmen who allow a [[homicide]] to [[return]] from [[exile]], Lex ap.D.43.57; ἐὰν ἑλών τις ἀκουσίου φόνου… αἰδέσηται καὶ ἀφῇ D.37.59, cf.38.22; [[αἰδούμενος]] [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''877a; [[ᾐδεσμένος]] D.23.77.<br><span class="bld">3</span> of the [[homicide]], [[obtain forgiveness]], D.23.72 codd. [[αἰδέσιμος]], ον, [[exciting shame]] or [[respect]], [[venerable]], M.Ant.1.9 (Sup.), Aristid.2.99J. (Sup.), Hierocl. ''in CA''13p.448M. (Comp.): c. dat., Aristid.''Or.''37(2).6; as honorary title, ''PFlor.''15.6 (vi A. D.); <b class="b3">τοῦ προσώπου τὸ αἰδέσιμον</b> Luc.''Nigr.''26; [[holy]], Paus.3.5.6. Adv. [[αἰδεσίμως]] = [[reverently]], Ael.''NA''2.25.

|btext=[[αἰδοῦμαι]];<br /><i>f.</i> αἰδέσομαι, <i>ao.</i> ᾐδεσάμην <i>ou</i> [[ᾐδέσθην]], <i>pf.</i> ᾔδεσμαι;<br /><b>1</b> [[avoir de la pudeur]];<br /><b>2</b> avoir honte, craindre de, inf. ; rar. part. αἴδεσαι πατέρα προλείπων SOPH tu as scrupule de quitter ton père;<br /><b>3</b> [[craindre]], [[révérer]], [[respecter]] : αἰδ. θεούς craindre les dieux ; ἀλλήλους se respecter les uns les autres ; [[μέλαθρον]] IL respecter le toit domestique ; ὅρκον SOPH respecter un serment;<br /><b>4</b> [[respecter le malheur]], [[avoir égard à l'infortune]], [[avoir pitié de]], acc. ; αἰδούμενος EUR par pitié (<i>litt.</i> ayant pitié);<br /><b>5</b> [[pardonner]], [[se réconcilier]];<br /><b>6</b> [[avoir des égards]], [[des ménagements]].<br />'''Étymologie:''' [[αἰδώς]].

|elnltext=[[αἰδέομαι]], Hom. poët. ook [[αἴδομαι]] [[αἰδώς]] poët. imperf. 3 plur. αἰδέοντο, ep. imperat. αἰδέο en [[αἰδεῖο]]; aor. ᾐδεσάμην, poët. αἰδεσάμην, pass. (met act. bet.) [[ᾐδέσθην]], ep. 3 plur. [[αἴδεσθεν]], ep. imperat. [[αἴδεσσαι]]; perf. ᾔδεσμαι; fut. αἰδέσομαι, ep. [[αἰδέσσομαι]], pass. αἰδεσθήσομαι<br /><b class="num">1.</b> zich schamen, schroom of gêne voelen: abs..; αἰδεσθείς uit schaamte Il. 17.95; met inf. zich ervoor schamen om, ervoor terugdeinzen om; met ptc. zich ervoor schamen dat:. ὡς [[οὐκ]] ᾐδέσατο [[πένθος]] τοσοῦτον εἰς οἰκίαν... χαρᾶς... γέμουσαν εἰσάγουσα dat ze zich er niet voor schaamde dat zij zo’n groot leed bracht in een huis dat vol was met vreugde Plut. Aem. 35.3.<br /><b class="num">2.</b> ontzag hebben voor, eerbiedigen, respecteren, rekening houden met, met acc.: [[μηδέ]] τί μ’ αἰδόμενος μειλίσσεο μηδ’ ἐλεαίρων verzacht uw woorden niet uit respect voor mij of uit medelijden Od. 3.96; τόνδ’ ὅρκον αἰδεσθεὶς [[θεῶν]] uit ontzag voor deze eed bij de goden Soph. OT 647.

|elrutext='''αἰδέομαι:''' эп.-поэт. тж. [[αἴδομαι]] (fut. αἰδέσομαι - эп. [[αἰδέσσομαι]], aor. ᾐδεσάμην и [[ᾐδέσθην]], pf. ᾔδεσμαι)<br /><b class="num">1</b> [[испытывать благоговейный страх]] (перед кем и чем-л.), чтить, уважать (τινα и τι Hom., Pind., Trag., Xen., Plat., Dem.): [[αἴδεσσαι]] [[μέλαθρον]] Hom. не нарушай законов гостеприимства; τοὺς θεοὺς σέβεσθαι, γονἑας τιμᾶν, πρεσβυτέρους αἰ. Plut. чтить богов, почитать родителей, уважать старших;<br /><b class="num">2</b> [[совеститься]], [[стыдиться]] ([[ὑπέρ]] τινος Plut.): ὀνομάζειν αἰ. Εὐμενίδας Eur. страшиться назвать Эвменид по имени; [[αἰδεῖο]] θεούς, Ἀχιλεῦ Hom. побойся богов, Ахилл; αἰδούμενός τι [[πρᾶγμα]] καὶ αἰσχυνόμενος Plat. испытывая угрызения совести и стыд за что-л.;<br /><b class="num">3</b> [[жалеть]], [[щадить]]: μὴ τί μ᾽ αἰδόμενος μειλίσσεο, ἀλλ᾽ εὖ μοι κατάλεξον Hom. не щадя меня, подробно расскажи мне; αἰδούμενος πολλὰ [[διέφθορα]] Eur. из-за своей сострадательности я много потерял;<br /><b class="num">4</b> (по отношению к невольному убийце родственника), [[прощать]], [[миловать]], (τινα Plat., Dem.);<br /><b class="num">5</b> [[молить о прощении]] (τινα Dem.): ᾐδεσμένος Dem. простивший, примирившийся.