καίω: Difference between revisions

|Definition=Att. [[κάω]] [ᾱ], impf.<br><span class="bld">A</span> ἔκαιον Od.9.553, Att. ἔκᾱον, Ep. [[καῖον]] Il. 21.343: fut. καύσω [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''5.4.21, (ἐπι-) Pl.Com.186.4, (κατα-) Ar. ''Lys.''1218; also [[καύσομαι]] Id.''Pl.''1054: aor. 1 ἔκαυσα Id.''Pax''1088, Th. 7.80 (bis), [[Plato|Pl.]]''[[Gorgias|Grg.]]'' 456b, etc.; Ep. [[ἔκηα]] (certain Act. and Med. forms have <b class="b3">κει-</b> in codd. of Hom., v. infr.), ἔκηα Il.1.40, al.; 3sg. [[ἔκηε]] (ν) 22.170, 24.34, al.; unaugm. κῆεν 21.349; 3pl. [[ἔκηαν]] ([[varia lectio|v.l.]] [[ἔκειαν]]) Od.22.336; imper. κεῖον 21.176 codd.; 1pl. subj. κείομεν Il.7.333 (κατα-), 377, 396 (better attested than [[κήομεν]]); opt. [[κήαι]], [[κήαιεν]], 21.336, 24.38; inf. κῆαι Od.15.97 ([[varia lectio|v.l.]] [[κεῖαι]]), κατα-κῆαι 10.533, 11.46, [[κακκῆαι]] ib.74 ([[varia lectio|v.l.]] [[κακκεῖαι]]); part. κείαντες 9.231, 13.26, Att. [[κέαντες]] A.''Ag.''849, S.''El.''757, (ἐκ-) E.''Rh.''97, ἐκκέας Ar.''Pax''1133 (lyr.), ἐγκέαντι ''IG''12.374.96,261: pf. [[κέκαυκα]] (κατα-, προσ-) X.''HG''6.5.37, Alex.124.3:—Med., aor. 1 [[ἐκαυσάμην]] (ἀν-) [[Herodotus|Hdt.]]1.202, 8.19; Ep. [[κείαντο]], [[κειάμενοι]], Il.9.88,234; κειάμενος Od.16.2, 23.51:—Pass., fut. καυθήσομαι Hp.''Nat.Mul.''107, (κατα-, ἐκ-) Ar.''Nu.''1505, [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 362a; late κᾰήσομαι ''1 Ep.Cor.''3.15: aor. 1 ἐκαύθην Hp.''Epid.''4.4, ''Int.'' 28, (κατ-) [[Herodotus|Hdt.]]1.19, Th.3.74; Ep. and Ion.aor. 2 [[ἐκάην]] [ᾰ] Il.9.212 (κατ-), Od.12.13, (δί-) Hp.''Loc.Hom.''40, (κατ-) [[Herodotus|Hdt.]]2.180; inf. καήμεναι Il.†3.210, καῆναι Parth.9.8: pf. κέκαυμαι E.''Cyc.''457, Th.4.34, etc., κέκαυσμαι Hp.''Int.''28; inf. κεκαῦσθαι [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''343a9. (From <b class="b3">κᾰϝ-</b>yw.)<br><span class="bld">I</span> [[kindle]], πυρὰ πολλά Il.9.77; πῦρ κείαντες Od.9.231; πῦρ κῆαι 15.97, etc.:—Med., <b class="b3">πῦρ κείαντο</b> [[they lighted them]] a fire, Il.9.88, cf. 234, Od.16.2:—Pass., to [[be lighted]], [[burn]], πυραὶ νεκύων καίοντο Il.1.52; θεείου καιομένοιο 8.135; καιομένοιο πυρός 19.376, cf. [[Herodotus|Hdt.]]1.86, Ar.''V.''1372, etc.; φῶς πυρὸς καόμενον [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 514b; <b class="b3">αἱ φλόγες αἱ καιόμεναι… περὶ τὸν οὐρανόν</b> the meteors [[which blaze]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''341b2; of ore, to [[be smelted]], Id.''HA''552b10.<br><span class="bld">II</span> [[set on fire]], [[burn]], [[μηρία]], [[ὀστέα]], Od.9.553, Hes.''Th.''557; νεκρούς Il.21.343; [[δένδρεα]] ib. 338:—Pass., νηυσὶν καιομένῃσιν 9.602.<br><span class="bld">2</span> [[make hot]], of the sun, ἀνθρώπους [[Herodotus|Hdt.]]3.104: abs., ibid., [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''413b; ([[Χείμαρρος]]) ἠελίῳ κεκαυμένος [[smelted]], AP9.277 (Antiphil.).<br><span class="bld">3</span> of extreme cold, ἡ Χιὼν καίει τῶν κυνῶν τὰς ῥῖνας X.''Cyn.''8.2, cf. 6.26 (Pass.); κάειν λέγεται… τὸ ψυχρόν, οὐχ ὡς τὸ θερμόν [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''382b8.<br><span class="bld">4</span> Pass., of fever-heat, τὰ ἐντὸς ἐκάετο Th.2.49: metaph., of passion, especially of love, to [[be on fire]], ἐν φρασὶ καιομένα Pi.''P.''4.219; κάομαι τὴν καρδίαν Ar.''Lys.''9; ἔρως… ὕβρει καόμενος [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''783a; <b class="b3">καίεσθαί τινος</b> (''[[sc.]]'' [[ἔρωτι]]) Hermesian.7.37, Charito 4.6, cf. Parth.14.2; also <b class="b3">καομένη Ἑλλάς</b> Greece [[being in a fever]] of excitement, Lys.33.7.<br><span class="bld">5</span> [[suffer from inflammation]], ἐκαύθη ἔσω Hp.''Epid.''4.20, cf. 4.<br><span class="bld">III</span> [[burn and destroy]] (in war), <b class="b3">τέμνειν καὶ κ., κ. καὶ πορθεῖν</b>, [[waste with fire]] and sword, X.''HG''4.2.15, 6.5.27.<br><span class="bld">IV</span> of surgeons, [[cauterize]], ὤμους Hp.''Art.''11:—in Pass., Id.''Aph.''6.60: abs., <b class="b3">τέμνειν καὶ κάειν</b> to [[use]] knife and [[cautery]], [[Plato|Pl.]]''[[Gorgias|Grg.]]'' 480c,521e, X.''An.''5.8.18, etc.: rarely reversed, κέαντες ἢ τεμόντες A.''Ag.''849.<br><span class="bld">V</span> [[burn]] or [[bake]] pottery, [[κανθάρους]] dub. in Phryn.Com.15.

|auten=inf. [[καιέμεν]], ipf. καῖον, aor. [[ἔκηα]], opt. 3 [[sing]]. [[κήαι]], 3 pl. [[κήαιεν]], subj. 1 pl. [[κήομεν]], inf. [[κῆαι]], imp. [[κῆον]], [[part]]. κήαντες, [[pass]]. pres. καίεται, ipf. 2 [[sing]]. [[καίεο]], aor. (ἐ）κάη, inf. [[καήμεναι]], [[mid]]. aor. κήαντο, [[part]]. [[κηάμενος]]: [[burn]], [[consume]], [[mid]]., [[for]] [[oneself]], Il. 9.88,, Od. 16.2; [[pass]]., [[burn]], [[burn]] up.

|mltxt=και [[καίγω]] και [[κάβω]] και κάβγω (AM [[καίω]], Α και αττ. τ. κάω)<br /><b>1.</b> [[βάζω]] [[φωτιά]] σε [[κάτι]], [[καταστρέφω]] [[κάτι]] με [[φωτιά]], [[αποτεφρώνω]], [[απανθρακώνω]] («[[καίω]] ξύλα»)<br /><b>2.</b> [[εκπέμπω]] [[μεγάλη]] [[θερμοκρασία]] («[[σήμερα]] καίει πολύ ο [[ήλιος]]»)<br /><b>3.</b> [[πυρπολώ]] («οι μπουρλοτιέρηδες έκαψαν την τουρκική [[αρμάδα]]»)<br /><b>4.</b> [[καυτηριάζω]]<br /><b>5.</b> με ισχυρή εξωτερική [[επενέργεια]] [[καταστρέφω]] τα συστατικά ενός πράγματος, [[νεκρώνω]], [[απονεκρώνω]] («η [[παγωνιά]] έκαψε τα λιόδεντρα»)<br /><b>6.</b> [[προκαλώ]] σφοδρό [[πάθος]]<br /><b>7.</b> έχω πυρετό («[[καίω]] [[ολόκληρος]]»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[ζεματίζω]]<br /><b>2.</b> [[προξενώ]] [[φλεγμονή]]<br /><b>3.</b> φλέγομαι, φλογίζομαι, [[είμαι]] [[διάπυρος]]<br /><b>4.</b> [[καταδικάζω]] («τους έκαψε η [[μοίρα]] τους»)<br /><b>5.</b> [[είμαι]] εκτεθειμένος σε κίνδυνο, βρίσκομαι σε επισφαλή [[θέση]] (α. «αν το μάθει ο [[πατέρας]] μου κάηκα» β. «αν δεν επιστρέψω το [[δάνειο]] [[είμαι]] καμένος»)<br /><b>7.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) <i>κα</i>(<i>η</i>)[[μένος]], -<i>η</i>, -<i>ο</i><br />α) ταλαιπωρημένος, κακοπαθημένος<br />β) (σε εκφράσεις θωπείας) [[συμπαθητικός]] («το καημένο το [[γατάκι]]»)<br /><b>8.</b> <b>παθ.</b> <b>μτφ.</b> (για [[τυχερά]] παιγνίδια) <i>καίγομαι</i><br />α) [[χάνω]] το [[παιχνίδι]], δεν [[κερδίζω]] («τράβηξα μεγάλο [[χαρτί]] και κάηκα»)<br />β) (για ηλεκτρ. [[συσκευή]]) [[παθαίνω]] [[βραχυκύκλωμα]] («το πλυντήριο κάηκε»)<br /><b>9.</b> <b>φρ.</b> α) «καίγεται η [[καρδιά]] μου» — θλίβομαι, [[λυπάμαι]]<br />β) «[[καρφί]] ή [[καρφάκι]] δεν μου καίγεται» — δεν [[ενδιαφέρομαι]] [[καθόλου]]<br />γ) «μ' έκαψες που να σέ κάψει ο [[θεός]]» — για [[κατάρα]]<br /><b>10.</b> <b>παροιμ.</b> «καίει και δεν καπνίζει» — για δόλιο και ύπουλο άνθρωπο<br />(νεοελλ.-μσν.)<br /><b>1.</b> <b>μέσ.</b> <i>καίγομαι</i><br />[[λυπάμαι]] υπερβολικά, έχω βαθύτατη [[θλίψη]]<br /><b>2.</b> (μτχ. παρακμ.) [[καημένος]], -<i>η</i>, -<i>ο</i>(<i>ν</i>)<br />[[ταλαίπωρος]] [[αξιολύπητος]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> <b>μέσ.</b> εξαφανίζομαι<br /><b>2.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ.) <i>κα</i>(<i>η</i>)[[μένος]], -<i>η</i>, -<i>ον</i><br />α) κατεστραμμένος, β) ερεθισμένος<br />(μσν.-αρχ.)<br />[[λειώνω]], τήκομαι<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ψήνω]] πήλινα σκεύω σε [[καμίνι]]<br /><b>2.</b> <b>παθ.</b> <i>καίομαι</i><br />[[υποφέρω]] από [[φλόγωση]], [[παθαίνω]] [[φλεγμονή]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η ύπαρξη αφ' ενός μεν τών τύπων [[καίω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>καF</i>-<i>υω</i>), [[καῦμα]], [[καῦσος]] κ.λπ. αφ' ετέρου δε του αορ. [[ἔκηα]] (<span style="color: red;"><</span> <i>ἔ</i>-<i>κηF</i>-<i>α</i>) [[καθώς]] και τών [[κηώδης]] «[[αρωματικός]]» από το αρωματικό [[ξύλο]] που έκαιαν (<span style="color: red;"><</span> <i>κηF</i>-<i>ώδης</i>), <i>κηύα</i> «θυσιαζόμενα ζώα που καίονται», οδηγεί στην [[αναγωγή]] τών τ. της δεύτερης ομάδας <span style="color: red;"><</span> <i>κηF</i>- σε απαθή [[βαθμίδα]] ΙΕ ρίζας <i>q</i><i>ē</i><i>u</i>- «[[ανάβω]], [[καίω]]», στής οποίας τη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] ( <i>q</i><i>ә</i><i>u</i>-) ανάγονται οι τ. της πρώτης ομάδας <span style="color: red;"><</span> <i>καF</i>-. Οι μόνοι τ. που πιθ. συνδέονται με τους ελληνικούς [[είναι]] το λεττον. <i>kũλα</i> «[[ξερό]] [[χορτάρι]]» και τα λιθουαν. <i>kũles</i> «[[καλαμιά]] τών δημητριακών» και <i>kũleti</i> «καίομαι», οι οποίοι ανάγονται πιθ. στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] <i>qu</i>- της ΙΕ ρίζας.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[καύμα]], [[καύσις]], [[καύσος]], <i>καυ</i>-(<i>σ</i>)<i>τήρ</i>, <i>καυ</i>(<i>σ</i>)<i>τός</i>, [[καύσων]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[καυθμός]], [[καυμός]], [[καύστης]], [[καύστις]], [[καύστρα]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[καύτρα]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[διακαίω]], [[εγκαίω]], [[εκκαίω]], [[υπεκκαίω]], [[υποκαίω]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αντεκκαίω</i>, [[επικαίω]], [[επικατακαίω]], [[παρακαίω]], [[προδιακαίω]], [[προεκκαίω]] [[προκαίω]], [[προκατακαίω]], [[προσανακαίω]], [[προσεκκαίω]], [[προσεπιδιακαίω]], [[συνδιακαίω]], [[συνεγκαίω]], [[συνεκκαίω]], [[συνεπικαίω]], [[υπερκαίω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αποκαίω]], [[κατακαίω]], [[κουφοκαίω]], [[κρυφοκαίω]], <i>μισοκαίω</i>, <i>σιγοκαίω</i>, [[φωτοκαίω]]].