γιγνώσκω: Difference between revisions

{{ls

|lstext='''γιγνώσκω''': (κατ’ ἀναδιπλ. ἐκ της √ΓΝΟ, ἴδε ἐν τέλ.), Ἰων. καὶ ἀπὸ τοῦ Ἀριστ. γινώσκω, ἀλλὰ [[γιγνώσκω]] ἀείποτε παρὰ τοῖς δοκίμοις Ἀττ., πρβλ. [[γίγνομαι]] καὶ ἴδε Meisterh. 3 Gr. Att. I. 178, 21· μέλλ. γνώσομαι Ἰλ. Ψ. 497, Ἀττ., σπανίως γνώσω Ἰππ. 3. 7· ὑπάρχει καὶ [[Κρητικός]] τις [[τύπος]] ἀναγνώονται Συλλ. Ἐπιγρ. 2554. 40·- (περὶ τοῦ ἀορ. α΄ ἴδε κατωτ. Β καὶ [[ἀναγιγνώσκω]])· - πρκμ. ἔγνωκα Ἀττ.·- ἀόρ. β΄ [[ἔγνων]] (ὡς εἰ ἐκ ῥήμ. εἰς –μι), Ἰλ., Ἀττ., Ἐπ. γνῶν Ὀδ. Φ. 36, Δωρ. γ΄ πληθ. ἔγνον Πίνδ. Π. 7, 79 καὶ Ἰ. 2, 23 (ἀνέγνον)· προστ. γνῶθι Ἀττ.· ὑποτ. γνῶ, γνῷς, γνῷ, Ἰλ., Ἀττ., Ἐπ. [[ὡσαύτως]] γνώω, γνώομεν Ὀδ. Π. 304, γνώωσι Ἰλ. Ψ. 610· εὐκτ. γνοίην Ἰλ., Ἀττ., πληθ. γνοῖμεν (ἀντὶ γνοίημεν) Πλάτ. Ἀλκ. 1. 129Α· ἀπαρέμφ. γνῶναι Ὀδ., Ἀττ., Ἐπ. γνώμεναι Ἰλ. Φ. 266· μετοχ. γνοὺς Ἀττ.– Μέσ., ἀόρ. α΄ γνώσασθαι Μανέθ. 2. 51.– Παθ., μέλλ. γνωσθήσομαι Ἀριστοφ. Νεφ. 918, Θουκ., κτλ.· ἀόρ. ἐγνώσθην Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 7, Εὐρ., κτλ.· πρκμ. ἔγνωσμαι Εὐρ. (Περὶ τῆς ῥίζης ἴδε ἐν τέλ.) Ἀρχίζω νὰ ἐννοῶ, [[διακρίνω]], [[καταλαμβάνω]], σημειῶ, [[μανθάνω]], καὶ ἐν τοῖς παρῳχ. χρόνοις = [[γνωρίζω]], ἐξεύρω, μ. αἰτ., Ὅμ., κτλ.·- [[ὡσαύτως]], [[διακρίνω]], παρατηρῶ· ὡς εὖ γιγνώσκῃς ἠμὲν θεὸν ἠδὲ καὶ ἄνδρα, διὰ νὰ κάμῃς διάκρισιν μεταξὺ θεῶν καὶ ἀνθρώπων, Ἰλ. Ε. 128· ἀσπίδι γιγνώσκων, ἐκ τῆς ἀσπίδος του, διὰ τῆς ἀσπ., αὐτ. 182, πρβλ. 815, 824· εἰρωνικῶς, εὖ νύ τις αὐτὸν γνώσεται, καλὰ θὰ τὸν γνωρίσῃ μὲ ζημίαν του, Σ. 270, πρβλ. 125, Σοφ. Ἀντ. 960, Θεόκρ. 3. 15 (ὡς τὸ Λατ. sentire καὶ scire, Τερ. Εὐν. 1. 1, 21, Βεργ. Ἐκλ. 8. 43)· [[ἐνίοτε]] [[ὡσαύτως]] μ. γεν., γνώτην [[ἀλλήλων]], ἐγίγνωσκον ἀλλήλους, περὶ [[ἀλλήλων]]…, Ὀδ. Φ. 36, πρβλ. Ψ. 109 (ἣν σύνταξιν [[ἐνίοτε]] εὑρίσκομεν [[μετὰ]] τοῦ εὖ εἰδώς)· οὕτω δὲ καὶ παρὰ πεζοῖς, Ξεν. Οἰκ. 16, 3. 2) ἑπομένων ἐξηρτημένων προτάσεων, [[γιγνώσκω]] δ’ ὡς…, ἐννοῶ ὅτι, [[καταλαμβάνω]]…, Ὀδ. Φ. 209· ἔγνως ὡς [[θεός]] εἰμι, Ἰλ. Χ. 10· ἔγνωκας ὡς οὐδὲν λέγεις Ἀριστοφ. Νεφ. 1095· οὕτω, γιγν. ὅτι… Αἰσχύλ. Πρ. 104, 377, κτλ.· ἵν’ εἰδῆτε ὑμεῖς καὶ γνῶτε ὅτι… Δημ. 561. 12· οὕτω, γνώμεναι εἴ μιν… φοβέουσι Ἰλ. Φ. 266· Τυδείδην δ’ οὐκ ἂν γνοίης, ποτέροισι μετείη Ε. 85· γ. τί πέπονθε Πλούτ. Φιλ. 60D·- οὕτω καὶ [[μετὰ]] μετοχ., [[ἔγνων]] μιν… οἰωνὸν ἐόντα, ἐνόησα ὅτι ἦτο…, Ὀδ. Ο. 532· γνόντες οὐδεμίαν σφίσι τιμωρίαν οὖσαν Θουκ. 1. 25· ἔγνωκα… ἠπατημένη Σοφ. Αἴ. 807· [[ἔγνων]] ἡττημένος ᾐσθάνθην ὅτι [[ἤμην]] νικημένος, Ἀριστοφ. Ἱππ. 658, πρβλ. Νεφ. 912· Ἀντιφ. 133. 20, Ξεν. Κύρ. 7. 2, 17· [[ὡσαύτως]] μ. γεν., [[ὅταν]] ἐνόησεν ὅτι…, ὡς γνῶ χωομένοιο Ἰλ. Δ. 357·- ἀλλὰ μετ’ ἀπαρ., ἵνα γνῷ τρέφειν, διὰ νὰ μάθῃ πῶς νὰ ἀνατρέφῃ, Σοφ. Ἀντ. 1089·- μ. διπλ. αἰτ., [[καταλαμβάνω]] ἢ [[γνωρίζω]] ὅτι [[ἄλλος]] τις [[εἶναι]]…, οἵους γνώσεσθε τοὺς ἀνθρώπους Ξεν. Ἀν. 1. 7, 4·- ἀπολ., ὁ γιγνώσκων, ὁ ἐννοῶν, ἀντίθ. πρὸς τὰ γιγνωσκόμενα, τὰ ἐννοούμενα, Πλάτ. Πολιτ. 508Ε· [[ἀλλά]], ὁ γ., [[ὡσαύτως]], ὁ ἐννοῶν τὰ πράγματα καὶ τὰς περιστάσεις, [[φρόνιμος]] [[ἄνθρωπος]], [[συνετός]], αὐτ. 347D·- [[οὕτως]] ἐν τῷ παθ., εἰ γνωσθεῖεν ᾧ… ἐὰν ἐγίνετο γνωστὸν περὶ αὐτῶν…, Πλάτ. Πρωτ. 342Β. ΙΙ. παρὰ πεζοῖς, παρατηρῶ, καὶ οὕτω [[σχηματίζω]] κρίσιν [[περί]] τινος πράγματος, [[κρίνω]] ἢ [[νομίζω]] οὕτω καὶ οὕτω, Ἡρόδ. 9. 2, Θουκ., κτλ.· [[τἀναντία]] γ. Ξεν. Ἑλλ. 2. 3, 38· οὕτω γ. ὁ αὐτ. Ἀν. 5. 9, 19, κτλ.· τὰ δίκαια γ. Λυσ. 164. 22· ἃ [[γιγνώσκω]] λέγειν (= τὴν ἐμὴν γνώμην λ.) Δημ. 40. 6· περὶ τῆς βοηθείας [[ταῦτα]] [[γιγνώσκω]] ὁ αὐτ. 14. 18· τοῦτο γιγνώσκων, ὅτι… Μένανδ. ἐν Ἀδηλ. 47, πρβλ. 113· ὡς ἐμοῦ ἀγωνιουμένου, οὕτω γίγνωσκε Ξεν. Κύρ. 2. 3, 15· ἀπολ., αὐτὸς γνώσει Πλάτ. Γοργ. 505C· ἰδίως ἐν διαλόγῳ, [[ἔγνων]], ἐνόησα, ἐννοῶ, [[καταλαμβάνω]], «κατάλαβα», Σοφ. Αἴ. 36· ἔγνως, ἔχεις δίκαιον, «καλὰ λέγεις», ὁ αὐτ. Τρῳ. 221, Εὐρ. Ἀνδρ. 885· ἔγνωκας; Λατ. tenes? Ναυσικρ. Ναυκρ. 1.– Παθ., διακηρύττομαι, γνωστὸς [[γίνομαι]], ἐπὶ ἀποφάσεως ἢ κρίσεως, Θουκ. 3. 36· παρανόμως γνωσθεῖσα [[δίαιτα]] Δημ. 903. 11, πρβλ. 1360. 23· [[κρίσις]] ἐγνωσμένη ὑπό τινος Ἰσοκρ. 121Ε·- [[ὡσαύτως]], [[κρίνω]], [[δοκιμάζω]], [[ὁρίζω]], ἀποφασίζω νά…, μετ’ αἰτ. καὶ ἀπαρ., Ἡρόδ. 1. 74, 78., 6. 85, Θουκ. 1. 43, Ἀνδοκ. 14. 28, Ἰσοκρ. 361D, κτλ. 2) ἐπὶ προσώπων, δικαζόμενος εὑρίσκομαι [[ἔνοχος]], κηρύττομαι [[ἔνοχος]], Αἰσχύλ. Ἱκετ. 7· γνωσθέντα ζημιοῦσιν οἱ νόμοι Ἀριστ. Ρητ. Ἀλ. 16, 2. 3) παθ. πρκμ. [[μετὰ]] ἐνεργ. σημ., ὡμολόγηκεν ὑμᾶς ὑπάρχειν ἐγνωσμένους, ὅτι εἶσθε ἀποφασισμένοι (ἐκτὸς ἂν ἀναγνωσθῇ ἡμᾶς), Δημ. 303. 27·- πρβλ. γνώμη. ΙΙΙ. [[γνωρίζω]] σαρκικῶς, [[λαμβάνω]] πεῖραν σαρκικήν, Μένανδ. ἐν Ἀδήλ. 32, Καλλ. Ἐπ. 58. 3, καὶ [[συχν]]. παρὰ τοῖς Ἐβδ. IV. γ. [[χάριν]], ὡς τὸ εἰδέναι, μόνον παρὰ μεταγεν., ὡς ἐν Δίωνι Κ. 39. 9, Πλουτ. Γάλβ. 22, κτλ. Β. Σπανιώτατα μεταβ. (πρβλ. [[ἀναγιγνώσκω]]), [[κάμνω]] γνωστόν, ἐξυμνῶ, κατὰ μέλλ., γνώσομαι τὰν ὀλβίαν Κόρινθον Πίνδ. Ο. 13. 3, πρβλ. 6. 150· κατ’ ἀόρ., πᾶσιν δ’ ἔγνωσεν… Μεγακλέα Συλλ. Ἐπιγρ. 2221. (Ἐκ √ΓΝΟ παράγονται πρὸς τούτοις τὰ [[νοέω]] (ὃ ἐ. γνοέω, πρβλ. ἀγνοέω), ἀμφιγνοέω, γνῶναι, (δι’ ἀναδιπλ.) [[γιγνώσκω]], γνώμη, [[γνωρίζω]]· πρβλ. Σανσκρ. gn â, ǵânâmi (cognosco), ǵñânam (cognitio)· ǵñâs, ǵñâtis (gnotus ἢ notus)· Λατ. gnosco, notus, nomen, gnarus, i-gnoro· Γοτθ. kunnam (γιγνώσκειν), kunths ([[γνωστός]]), kunthi ([[γνῶσις]])· Παλαιο – Σκανδ. kenna· Ἀγγλο – Σαξ. cnâwan· Παλαιο – Γερμ. knâu (Γερμ. kennen), κτλ. – Η [[ῥίζα]] αὕτη συνήθως ἀντιτίθεται πρὸς ἑτέραν ὁμοίας σημασίας, ὡς ἐν τῇ Ἑλλ. τὸ γνῶναι πρὸς τὸ ϝειδέναι, ἐν τῇ Ἀγγλ. τὸ know πρὸς τὸ wit ἢ wot, Γερμ. kennen πρὸς τὸ wissen ([[ἅπερ]] ἅπαντα ἔχουσιν ἀντιστοιχούσας ῥίζας), ὡς καὶ τὸ Λατ. novisse πρὸς τὸ scire, τὸ Γαλλικὸν connaître πρὸς τὸ savoir, κτλ. Ἡ ἀκριβὴς [[διάκρισις]] φαίνεται νὰ [[εἶναι]] αὕτη: ὅτι δηλ. τὰ μὲν τῆς πρώτης τάξεως ἐγνωκέναι, novisse, κτλ., σημαίνουσι γνῶσιν ἐκ παρατηρήσεως, τὰ δὲ τῆς δευτέρας εἰδέναι, scire, κτλ., γνῶσιν ἐκ σκέψεως καὶ συλλογισμοῦ, γνόντες δὲ εἰδότας περιορᾶν Θουκ. 1. 60· ἐγὼ δ’ οἶδ’ ὅτι γιγνώσκετε τοῦτον ἅπαντες Δημ. 318. 6· χαλεπόν ἐστι τὸ γνῶναι εἰ οἶδεν ἢ μή, [[εἶναι]] δύσκολον νὰ ἐννοήσῃ τις ἂν γνωρίζει ἢ ὄχι, Ἀριστ. Ἀν. Ὕστ. 1. 9, 5, πρβλ. *[[εἴδω]] Β. ΙΙ. 1. Ἡ πρώτη τῶν τάξεων τούτων συντάσσεται μετ’ αἰτιατ. συνήθως· ἡ δὲ δευτέρα ἀκολουθεῖται ὑπὸ ἐξηρτημένης προτάσεως ἀπαρεμφ. ἢ (ἐν τῇ Ἑλλην.) ὑπὸ μετοχῆς, ἴδε ἀνωτ. Ι, ἐν τέλ. Ἡ [[διάκρισις]] ἧττον αὐστηρῶς τηρεῖται ἐν τῇ Ἑλληνικῇ ἢ ἐν ἄλλαις γλώσσαις. Τὸ [[γιγνώσκω]], συντασσόμενον ὡς τὸ [[οἶδα]], σημαίνει: [[καταλαμβάνω]], ἐννοῶ, ἴδε ἀνωτ. Ι. 2.) γιζί, ἡ, [[εἶδος]] κασσίας, Γαλην.· γίζιρ ἢ ζίγιρ Διοσκ. 1. 12.

}}