3,276,901
edits
ἀπαλλάσσω: Difference between revisions
From LSJ
big3_5
(Bailly1_1) |
(big3_5) |
||
| Line 18: | Line 18: | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<i>impf.</i> ἀπήλλασσον, <i>f.</i> ἀπαλλάξω, <i>ao.</i> ἀπήλλαξα, <i>pf.</i> ἀπήλλαχα;<br /><i>Pass. f.</i> ἀπαλλαχθήσομαι, <i>f.2 plus us.</i> ἀπαλλαγήσομαι, <i>ao.</i> ἀπηλλάχθην, <i>ao.2 plus us.</i> ἀπηλλάγην, <i>pf.</i> ἀπήλλαγμαι;<br /><b>A.</b> <i>tr.</i> <b>I. 1</b> écarter, éloigner, acc. ; ἀπ. σφαγῆς χεῖρα EUR détourner sa propre main d’un meurtre ; οὔτ’ ἀπαλλάσσουσα γῆς [[πρόσωπον]] EUR ne détournant pas son visage de la terre ; <i>Pass.</i> être écarté, éloigné : πολλὸν ἀπαλλαγμένος HDT fort éloigné, <i>càd</i> fort différent (des dieux);<br /><b>2</b> s’éloigner : [[ἐκ]] χώρης HDT d’un pays ; [[ἐς]] τὴν [[ἑωυτοῦ]] HDT rentrer dans son pays ; [[ἐς]] Πέρσας HDT partir chez les Perses ; [[τοῦ]] βίου EUR <i>ou simpl.</i> ἀπαλλάττεσθαι quitter la vie, mourir;<br /><b>II.</b> mettre fin à : λόγον EUR à un discours ; <i>Pass.</i> s’abstenir de, gén. ; <i>abs.</i> cesser ; [[οὐκοῦν]] ἀπαλλαχθεὶς ἄπει ; SOPH ne vas-tu donc pas parler, et, quand tu auras fini, t’éloigner ?;<br /><b>III.</b> faire changer (de disposition, de sentiments, <i>etc.</i>) ; <i>Pass.</i> se réconcilier;<br /><b>IV.</b> écarter pour se débarrasser de, se défaire de : [[σκεύη]] XÉN mettre des bagages en lieu sûr ; τινα se défaire de qqn;<br /><b>V.</b> délivrer, affranchir : τινα πόνων ESCHL délivrer qqn de ses souffrances ; ἑαυτόν PLUT se délivrer de la vie, se tuer ; ἀπαλλάσσεσθαι βίου EUR perdre la vie ; ἀπαλλαχθῆναι <i>ou</i> ἀπηλλάχθαι φόβου XÉN, αἰσχύνης THC être délivré de la crainte, de la honte ; τινὸς ἀπ. [[καλῶς]], [[κακῶς]] ATT sortir heureusement, malheureusement de qqe difficulté;<br /><b>B.</b> <i>intr.</i> <b>1</b> s’éloigner;<br /><b>2</b> se délivrer de, se débarrasser de, mettre fin à : ἀπ. [[ῥᾷον]] XÉN, [[αἰσχρῶς]] [[τε]] καὶ [[κακῶς]] XÉN se tirer d’affaire plus facilement, honteusement et malheureusement ; [[πῶς]] ἀπήλλαχεν [[ἐκ]] τῆς ὁδοῦ ; XÉN comment s’est-il tiré du voyage ? avec un part. : χαίροντα ἀπαλλάττειν HDT se tirer d’affaire sans châtiment, être laissé en paix après une faute.<br />'''Étymologie:''' [[ἀπό]], [[ἀλλάσσω]]. | |btext=<i>impf.</i> ἀπήλλασσον, <i>f.</i> ἀπαλλάξω, <i>ao.</i> ἀπήλλαξα, <i>pf.</i> ἀπήλλαχα;<br /><i>Pass. f.</i> ἀπαλλαχθήσομαι, <i>f.2 plus us.</i> ἀπαλλαγήσομαι, <i>ao.</i> ἀπηλλάχθην, <i>ao.2 plus us.</i> ἀπηλλάγην, <i>pf.</i> ἀπήλλαγμαι;<br /><b>A.</b> <i>tr.</i> <b>I. 1</b> écarter, éloigner, acc. ; ἀπ. σφαγῆς χεῖρα EUR détourner sa propre main d’un meurtre ; οὔτ’ ἀπαλλάσσουσα γῆς [[πρόσωπον]] EUR ne détournant pas son visage de la terre ; <i>Pass.</i> être écarté, éloigné : πολλὸν ἀπαλλαγμένος HDT fort éloigné, <i>càd</i> fort différent (des dieux);<br /><b>2</b> s’éloigner : [[ἐκ]] χώρης HDT d’un pays ; [[ἐς]] τὴν [[ἑωυτοῦ]] HDT rentrer dans son pays ; [[ἐς]] Πέρσας HDT partir chez les Perses ; [[τοῦ]] βίου EUR <i>ou simpl.</i> ἀπαλλάττεσθαι quitter la vie, mourir;<br /><b>II.</b> mettre fin à : λόγον EUR à un discours ; <i>Pass.</i> s’abstenir de, gén. ; <i>abs.</i> cesser ; [[οὐκοῦν]] ἀπαλλαχθεὶς ἄπει ; SOPH ne vas-tu donc pas parler, et, quand tu auras fini, t’éloigner ?;<br /><b>III.</b> faire changer (de disposition, de sentiments, <i>etc.</i>) ; <i>Pass.</i> se réconcilier;<br /><b>IV.</b> écarter pour se débarrasser de, se défaire de : [[σκεύη]] XÉN mettre des bagages en lieu sûr ; τινα se défaire de qqn;<br /><b>V.</b> délivrer, affranchir : τινα πόνων ESCHL délivrer qqn de ses souffrances ; ἑαυτόν PLUT se délivrer de la vie, se tuer ; ἀπαλλάσσεσθαι βίου EUR perdre la vie ; ἀπαλλαχθῆναι <i>ou</i> ἀπηλλάχθαι φόβου XÉN, αἰσχύνης THC être délivré de la crainte, de la honte ; τινὸς ἀπ. [[καλῶς]], [[κακῶς]] ATT sortir heureusement, malheureusement de qqe difficulté;<br /><b>B.</b> <i>intr.</i> <b>1</b> s’éloigner;<br /><b>2</b> se délivrer de, se débarrasser de, mettre fin à : ἀπ. [[ῥᾷον]] XÉN, [[αἰσχρῶς]] [[τε]] καὶ [[κακῶς]] XÉN se tirer d’affaire plus facilement, honteusement et malheureusement ; [[πῶς]] ἀπήλλαχεν [[ἐκ]] τῆς ὁδοῦ ; XÉN comment s’est-il tiré du voyage ? avec un part. : χαίροντα ἀπαλλάττειν HDT se tirer d’affaire sans châtiment, être laissé en paix après une faute.<br />'''Étymologie:''' [[ἀπό]], [[ἀλλάσσω]]. | ||
}} | |||
{{DGE | |||
|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> át. -ττω Pl.<i>Prm</i>.156a<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [fut. ind. ἀπαλλαγήσεσθαι Th.4.28; jón. aor. y perf. ἀπαλλ- Hdt.2.152, 144; aor. ind. ἀπηλλάγην [ᾰ] S.<i>Ant</i>.422, opt. 3.<sup>a</sup> plu. ἀπαλλαγείησαν Pl.<i>Erx</i>.401c]<br /><b class="num">A</b> tr., en v. act.<br /><b class="num">I</b> c. ac. de pers.<br /><b class="num">1</b> [[despedir]] τοὺς Λακεδαιμονίους Th.1.90, cf. 8.46, τοὺς ... ὑπηρέτας καὶ θεραπευτῆρας Plu.<i>Lyc</i>.11, τοὺς Πελοποννησίους ἐκ τῆς χώρας Th.8.46<br /><b class="num">•</b>[[despedir]], [[desembarazarse de]], [[librarse de]] τοὺς ... τετρακοσίους Th.8.86, cf. 1.129, And.<i>Myst</i>.122, τοὺς χρήστας Is.5.28, cf. Lys.29.1, D.24.37, 34.22<br /><b class="num">•</b>c. ac. y gen. τὴν γραῦν ἀπαλλάξασά μου desembarazándome de la vieja</i> Ar.<i>Ec</i>.1046<br /><b class="num">•</b>[[matar]] αἱ μὲν ἀπαλλάττουσαι τοὺς προσενεγκαμένους unas (plantas venenosas) que matan a los que se las comen</i> Thphr.<i>HP</i> 9.15.2, ἑαυτόν Plu.<i>Cat.Mi</i>.70<br /><b class="num">•</b>en v. pas. c. gen. Κλέωνος Th.4.28<br /><b class="num">•</b>de un cargo [[ser destituido]], [[ser despedido]] τῆς ἐπαρχίας <i>POxy</i>.471.21 (II d.C.).<br /><b class="num">2</b> c. ac. de pers. y gen. o prep. más gen. [[quitar]], [[librar]] σε τῶνδ' ... πόνων A.<i>Eu</i>.83, σ' ... κακῶν A.<i>Pr</i>.773, σ' ἐκ γόων S.<i>El</i>.292, δυσμορφίης τὸ παιδίον Hdt.6.61, τὴν πόλιν ἐκ φόβου καὶ κακῶν And.<i>Myst</i>.59, τινα τοῦ φόβου Arist.<i>Po</i>.1452<sup>a</sup>25.<br /><b class="num">3</b> c. suj. no estrictamente personal [[dejar]], [[dejar libre]] ἵν' ἡνίκ' ἂν κόπος μ' ἀπαλλάξῃ ποτε para que en cuanto el cansancio me deje ...</i> S.<i>Ph</i>.880, οὐδ' ἀπαλλάσσει γενεὰν γένος no libera una generación a la otra</i> S.<i>Ant</i>.596.<br /><b class="num">II</b> c. ac. de cosa o abstr.<br /><b class="num">1</b> c. ac. de cosa [[quitar]], [[eliminar]], [[abolir]] ἐπωνυμίας Hdt.5.66, ἀ. τῶν ἄλλων σκευῶν τὰ περιττά desembarazarse de lo más superfluo de la impedimenta</i> X.<i>An</i>.3.2.28<br /><b class="num">•</b>c. ac. de cosa y gen. de separación [[quitar]], [[apartar]] γῆς πρόσωπον el rostro del suelo</i> E.<i>Med</i>.27, σφαγῆς ... χεῖρα E.<i>IT</i> 994, (χρυσόν) χερός E.<i>Hec</i>.1222, φρενῶν ἔρωτα E.<i>Hipp</i>.774<br /><b class="num">•</b>en v. med. ἐκ τῆσδε ... γῆς ἀπαλλάσσου πόδα aparta tu pie de esta tierra</i>, márchate</i> E.<i>Med</i>.729<br /><b class="num">•</b>c. gen. de precio [[pagar]] τὸν πῆχυν δραχμῶν [[δέκα]] <i>PFlor</i>.262.14.<br /><b class="num">2</b> c. ac. de abstr. [[poner fin o término]], [[acabar]] ἔργ' ... κακά E.<i>Fr</i>.282.26, λόγον E.<i>Med</i>.790<br /><b class="num">•</b>en rel. c. deudas [[saldar]], [[pagar]] ὅσα τις ἀφῆκεν ἢ ἀπήλλαξεν D.36.25, cf. 37.1.<br /><b class="num">B</b> intr.<br /><b class="num">I</b> gener. en v. act., tb. en v. med.-pas. [[acabar]], [[llegar a término]], [[salir librado]] de una manera u otra:<br /><b class="num">a)</b> c. adv., de pers. οὕτως ἀπαλλάσσουσι así acaban e.d. perecen</i> A.<i>A</i>.1289, cf. E.<i>Heracl</i>.1000, Th.2.42, ὁ ... στόλος ... οὕτως ἀπήλλαξε así acabó la expedición</i> Hdt.5.63, ταχέως Arist.<i>HA</i> 500<sup>b</sup>9, ῥηϊδίως ἀ. pasarlo bien</i> Hp.<i>VM</i> 10, ἀσφαλέστερον ἀπαλλάσσει del nacimiento de un niño, Hp.<i>Oct</i>.2.5, κάκιον ἀ. pasarlo peor</i> Pl.<i>R</i>.491d, cf. Men.<i>Epit</i>.416, Arist.<i>HA</i> 582<sup>b</sup>6, καταγελάστως ἀ. fracasar risiblemente</i> Aeschin.2.38, cf. Thphr.<i>Char</i>.8.10, <i>PPetr</i>.3.36b.col.4.8, οὐκ ὡς ἤθελε Hdt.1.16, κατὰ λόγον ἀ. encontrarse bien</i>, <i>PSI</i> 501.1 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>c. gen. o prep. y gen. ἄριστ' ἀπαλλάττεις ἐπὶ τούτου τοῦ κύβου bien has salido librado en esta jugada</i> Diph.73.1, πῶς ... ἀπήλλαχεν ἐκ τῆς ὁδοῦ; ¿cómo salió librado del viaje?</i> e.d. ¿cómo lo acabó?</i> X.<i>Mem</i>.3.13.6<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. ἀγῶνος ἀ. καλῶς salir bien librado del combate</i> E.<i>Heracl</i>.346;<br /><b class="num">b)</b> c. part. χαίροντα ἀπαλλάσσειν librarse tan contento</i> Hdt.3.69, c. adj. ἡμῖν ἀθῴοις Pl.<i>Sph</i>.254d, tb. en v. med. [[ἀζήμιος]] Ar.<i>Pl</i>.271, cf. Pl.<i>Phd</i>.81b, <i>R</i>.496e, ῥηΐτεροι ἀ. (en caso de enfermedades), Aret.<i>SD</i> 1.14.5;<br /><b class="num">c)</b> en v. med.-pas. c. part. pred. en rel. c. palabras [[acabar de una vez]], [[zanjar]] λαμπρὸν πυρώσας ὄμμ' ἀπαλλάχθηθ' [[ἅπαξ]] E.<i>Cyc</i>.600, εἰπὼν ἀπαλλάγηθι acaba de hablar</i> Pl.<i>Grg</i>.491c, cf. <i>Cra</i>.425d<br /><b class="num">•</b>abs. ἀπαλλαχθεὶς ἄπει acabando de una vez (de hablar), márchate</i> S.<i>Ant</i>.244<br /><b class="num">•</b>en perf. τοῦτο ... ἀπήλλακται eso queda zanjado</i> Pl.<i>Ly</i>.220b;<br /><b class="num">d)</b> en v. med.-pas., abs. [[llegar a término]], [[cesar]] τοῦδ' ἀπαλλαγέντος de una enfermedad, S.<i>Ant</i>.422, ὅταν αὐτοῖς ἡ μέθη ἀπαλλαγῇ Arist.<i>MM</i> 1202<sup>a</sup>3.<br /><b class="num">II</b> gener. en v. med.-pas.<br /><b class="num">1</b> c. gen. locales o ac. de direcc. [[retirarse]], [[marcharse]] μαντικῶν μυχῶν A.<i>Eu</i>.180, οὐκ ἀπαλλάξῃ δόμων; ¿no te alejarás del palacio?</i> E.<i>Hel</i>.437<br /><b class="num">•</b>c. prep. y gen. ἐκ τῆς χώρης Hdt.1.61, cf. 2.139, ἀπὸ τῆς στρατιᾶς X.<i>An</i>.7.1.4<br /><b class="num">•</b>c. prep. y ac. ἐς τὴν ἑωυτοῦ Hdt.1.82, ἐπὶ τὴν ἑωυτόῦ Hdt.9.11, cf. 5.64, πρὸς [[ἄλλην]] ... χώραν Pl.<i>Lg</i>.938a, tb. ὅθεν τροφὴν ἕξει Th.8.83<br /><b class="num">•</b>abs. Hdt.2.93, <i>SIG</i> 273.20 (Mileto IV a.C.), Arist.<i>HA</i> 617<sup>a</sup>30, Aen.Tact.10.19<br /><b class="num">•</b>c. ἐκ temporal ἀπαλλάχθη ἐκ τῆς ὄψιος se retiró después de una visión</i> Hdt.2.152<br /><b class="num">•</b>c. inf. κρῖναι ἱκανῶς οὐκ ἀπῆλλακτο no anduvo lejos de juzgar bien</i> Th.1.138<br /><b class="num">•</b>c. gen. de pers. θεῶν πολλὸν ἀπαλλαγμένους muy alejados (estos hombres) de los dioses</i> Hdt.2.144, cf. 167, ἐκείνου (Σωκράτους) X.<i>Mem</i>.1.2.24, ἀπηλλάγη παρὰ τοῦ Ἀντικλέους Aeschin.1.53, τῶν διδασκάλων (dejar) la escuela</i> Pl.<i>Grg</i>.514c, ἀ. ἐκ παίδων hacerse adulto</i> Aeschin.1.40<br /><b class="num">•</b>de matrimonios [[separarse]] ἀπαλλάττεσθαι γυναῖκά τε ἀπ' ἀνδρός Pl.<i>Lg</i>.868d, αὐτῆς ἀπαλλασσομένης ἀπ' [[αὐτοῦ]] separándose ella (voluntariamente) de él</i>, <i>PRyl</i>.154.26 (I d.C.).<br /><b class="num">2</b> c. gen. de abstr. [[retirarse]], [[renunciar]]<br /><b class="num">a)</b> c. palabras que significan ‘vida’, como euf. para [[morir]] βίου E.<i>Hel</i>.102, <i>Hipp</i>.356, <i>PFay</i>.19.19, <i>Mart.Pol</i>.3, τὸ ἀπαλλάττεσθαι οὐσίας [[ἆρα]] οὐκ ἀπόλλυσθαι; apartarse de la existencia, ¿no es perecer?</i> Pl.<i>Prm</i>.156a, τοῦ κόσμου 1<i>Ep.Clem</i>.5.7;<br /><b class="num">b)</b> en perf. [[mantenerse apartado]], [[estar lejos]] [[ἄνθρωπος]] ... ἐτεῆς ἀπήλλακται el hombre está apartado de la verdad</i> Democr.B 6<br /><b class="num">•</b>en gener. [[alejarse]], [[apartarse]] εὐηθίης Hdt.1.60, χειρωναξιέων Hdt.2.16.7, αἰσχύνης Th.3.63, γραφικῆς Luc.<i>Salt</i>.35, τῆς κτηνοτροφίας <i>BGU</i> 969.11 (II d.C.)<br /><b class="num">•</b>[[librarse]] πημονῆς A.<i>Pr</i>.471, φόβου S.<i>El</i>.783, τῆς κεφαλαλγίας <i>IG</i> 4(1).126.29, ἀπὸ πάσης ἀσθενείας <i>Act.Ap</i>.5.15 (var.), τῶν παρεόντων κακῶν Hdt.2.120, ζημίας Antipho Soph.B 44A.2.8, τῆς κακουχίας Plb.5.15.6<br /><b class="num">•</b>tb. c. gen. de pers. Κλέωνος Th.4.28<br /><b class="num">•</b>de obligaciones (ἐμέ) στρατιᾶς ἀπαλλαχθέντα (a mi) desembarazado, liberado del servicio militar</i> Ar.<i>Ach</i>.251, τῆς γεωργίας del cultivo forzoso</i>, <i>POxy</i>.899.26 (III d.C.)<br /><b class="num">•</b>en v. pas. c. ac. de rel. ὅστις πρὸς ἀνδρὸς Φρυγὸς ἀπηλλάγης λέχος (tu) que fuiste privado de la esposa en favor de un frigio</i> E.<i>Andr</i>.592;<br /><b class="num">c)</b> de acciones valoradas negativamente [[mantenerse lejos]], [[abstenerse]] τῶν μακρῶν λόγων S.<i>El</i>.1335, σκωμμάτων Ar.<i>Pl</i>.316, τῶν τοιῶνδε ἀγγελιῶν Th.6.40, πραγμάτων τε καὶ μαχῶν Ar.<i>Pax</i> 293, τῶν τοιούτων λημμάτων D.3.33;<br /><b class="num">d)</b> en rel. c. cosas litigiosas [[renunciar]], [[retirarse]] πολέμου <i>IG</i> 4.556 (IV a.C.)<br /><b class="num">•</b>esp. jur. [[retirarse]], [[renunciar a las acusaciones]] πρὸς [[ἀλλήλους]] τῶν ἐγκλημάτων Pl.<i>Lg</i>.915c, ἀπηλλάχθαι ἀπ' [[αὐτοῦ]] librarse del oponente</i>, <i>Eu.Luc</i>.12.57, abs. D.21.151, 22.39. | |||
}} | }} | ||
