View source for μηχανή

{{LSJ1
|Full diacritics=μηχᾰνή
|Medium diacritics=μηχανή
|Low diacritics=μηχανή
|Capitals=ΜΗΧΑΝΗ
|Transliteration A=mēchanḗ
|Transliteration B=mēchanē
|Transliteration C=michani
|Beta Code=mhxanh/
|Definition=Dor. μᾱχᾰνά, ἡ, (μῆχος): <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">I</span> <b class="b2">contrivance</b>, esp. <b class="b2">machine</b> for lifting weights and the like, <b class="b2">crane</b>, <span class="bibl">Hdt.2.125</span>, <span class="title">IG</span>11(2).161 <span class="title">A</span>69, al. (Delos, iii B. C.); <b class="b3">μ. τετράκωλος, δίκωλος</b>, <span class="title">Rev.Phil.</span>44.251 (Didyma, ii B. C.); μ. λιθαγωγός <span class="bibl">Poll. 10.148</span>; <b class="b3">ἰχθυβόλῳ μ</b>., of Poseidon's trident, <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>132</span> (lyr.); <b class="b3">λαοπόροις μ</b>., of Xerxes' bridge of boats, <span class="bibl">Id.<span class="title">Pers.</span>114</span> (lyr.), cf. <span class="bibl">722</span>; freq. of irrigation machines, <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span>985</span> (i A. D.), etc.; also of oil-presses, Wilcken <span class="title">Chr.</span>176.10 (i/ii A. D.), etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">engine</b> of war, μηχανὰς προσάγειν <span class="bibl">Th.2.76</span>, etc.; ἑλεῖν μηχαναῖς <span class="bibl">Id.4.13</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b2">theatrical machine</b> by which gods, etc., were made to appear in the air, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span>425d</span>, <span class="bibl"><span class="title">Clit.</span>407a</span>; αἴρειν μ. <span class="bibl">Antiph.191.15</span>, <span class="bibl">Alex.126.19</span>: hence, prov. of anything sudden and unexpected, ἀπὸ μηχανῆς θεὸς ἐπεφάνης <span class="bibl">Men. 227</span>; ὥσπερ ἀπὸ μ. <span class="bibl">D.40.59</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Po.</span>1454b1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b2">area of land irrigated by a machine</b>, POxy.1830.13 (vi A. D.), <span class="bibl"><span class="title">PLond.</span>5.1765</span> (vi A. D.), <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>1.77.14</span> (vi A. D.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">any artificial means</b> or <b class="b2">contrivance</b> for doing a thing, ἤτοι κλήρῳ... ἢ ἄλλῃ τινὶ μ. <span class="bibl">Hdt.3.83</span>; εἴ τίς ἐστι μ., ἴθι καὶ πειρῶ <span class="bibl">Id.8.57</span>, etc.; esp. in pl. <b class="b3">μηχαναί</b>, <b class="b2">shifts, devices, wiles</b>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span> 146</span>; πάντα σοφίσματα καὶ πάσας μ. ἐπεποιήκεε ἐς αὐτοὺς Δαρεῖος <span class="bibl">Hdt. 3.152</span>; <b class="b3">μηχαναῖς Διός</b> <b class="b2">by the arts</b> of Zeus, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>677</span>; <b class="b3">χερὸς . . ἐκτίνοντα μηχανάς</b> acts of violence, ib.<span class="bibl">1582</span>; Ὀρέστην μηχαναῖσι μὲν θανόντα, νῦν δὲ μηχαναῖς σεσωσμένον <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>1228</span>; κρατεῖ μαχαναῖς . . θηρός <span class="bibl">Id.<span class="title">Ant.</span>349</span> (lyr.); σοφιστῶν μ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>908d</span>: prov., μηχαναὶ Σισύφου <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>391</span>:—Phrases: πάσας προσφέροντε μ. <span class="bibl">E.<span class="title">IT</span>112</span>; μηχανὴν προσοιστέον <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>1132</span>; πᾶσαν σπουδὴν καὶ μ. προσφερόμενος <span class="bibl">Plb.1.18.11</span>; ἐπεισήγαγον μ. <span class="bibl">Id.29.25.1</span>; μηχανὰς εὑρήσομεν, ὥστε ἀπαλλάξαι <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>82</span>; πλέκειν <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>66</span>; πορίζεσθαι <span class="bibl">Pl.<span class="title">Smp.</span> 191b</span>; ἐκπορίζειν <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>365</span>; <b class="b3">ζητεῖν</b> ib.<span class="bibl">149</span>; <b class="b3">ἀντλεῖν μαχανάν</b> exhaust <b class="b2">one's resources</b>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.62</span>; <b class="b3">κατ' ἐμὰν μ</b>. ib.<span class="bibl">109</span>: c. gen. objecti, <b class="b3">ἔξευρε μ. τιν' Ἀδμήτῳ κακῶν</b> <b class="b2">contrivance against</b> ills, <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>221</span> (lyr.); but <b class="b3">μ. σωτηρίας</b> <b class="b2">a way, means of procuring</b> or <b class="b2">providing</b> safety, <span class="bibl">A. <span class="title">Th.</span>209</span>; μυρίων οὐσῶν μ. ἀπαλλαγῆς <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>5.1.12</span>; <b class="b3">οὐδεμία μ. [ἐστι] ὅκως οὐ</b> c. fut. ind., <span class="bibl">Hdt.2.160</span>; <b class="b3">μὴ οὐ</b> c. inf., ib. <span class="bibl">181</span>, <span class="bibl">3.51</span>; <b class="b3">τὸ μὴ οὐ</b> (prob.) <span class="bibl">Id.1.209</span>; <b class="b3">τίς μ. μὴ οὐχὶ</b> . . ; <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phd.</span>72d</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> freq. in adverb. phrases, <b class="b3">μηδεμιῇ μ</b>. by no <b class="b2">means</b> whatsoever, by no <b class="b2">contrivance</b>, <span class="bibl">Hdt. 7.51</span>, etc.; οὓς οὐδεμιῇ μ. δεῖ τιτρώσκειν <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>11</span>; so <b class="b3">μήτε τέχνῃ μήτε μ. μηδεμιᾷ</b> Foed. ap. <span class="bibl">Th.5.18</span>, cf. <span class="title">IG</span>12.39.23; opp. πάσῃ τέχνῃ καὶ μ. <span class="bibl">Lys. 19.53</span>; πάσῃ μ. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>300</span> (lyr.); <b class="b3">τρόπῳ ἢ μ. ᾑτινιοῦν</b> Lex ap.<span class="bibl">D.21.113</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0181.png Seite 181]] ἡ (machina, machen), eigtl. Hülfsmittel, Werkzeug Etwas zu machen, zu bewerkstelligen; – a)<b class="b2"> List</b>, Kunstgriff, Ränke; Hes. Th. 146; ὀρθοβούλοισι μαχαναῖς, Pind. P. 8, 78; πᾶσαν συνάψας μηχανὴν δυσβουλίας, Aesch. Ag. 1391; ἐννυχίοις μηχαναῖς, Soph. Ai. 181; neben [[πόρος]], Eur. Med. 260; ἐχθρῶν, Anschlag der Feinde, Rhes. 141; ποίας μηχανὰς πλέκουσιν, Andr. 66, wie Plat. Conv. 203 d; μηχαναὶ Σισύφου, Ar. Ach. 366; σοφιστῶν, Plat. Legg. X, 908 d. – b) <b class="b2">Kunst</b>, Erfindung; τὰν ἔμπρακτον ἄντλει μαχανάν, Pind. P. 3, 62; ποτανά, N. 7, 22; εὗρε μηχανὴν σωτηρίας, er erfand Mittel zur Rettung, Aesch. Spt. 191. – Bes. c) Vorrichtung zu Etwas,<b class="b2"> Werkzeug</b>; ἰχθυβόλῳ μηχανᾷ, Aesch. Spt. 123; μηχαναῖς ἔζευξεν Ἕλλης πορθμόν, durch künstliche Vorrichtungen, Pers. 708; πόλιν πύργων βαθείᾳ μηχανῇ κεκλειμένην, Suppl. 934; κρατεῖ δὲ μηχαναῖς ἀγραύλου [[θηρός]], Soph. Ant. 348; [[μηχανή]] τε πεπλεγμένη, Eur. Andr. 996; εἰς ἀρκυστάταν μηχανὰν ἐμπλέκειν, Or. 1423; καινὰς μηχανὰς προσφέρειν [[πρός]] τινα, Ar. Nubb. 472; τινί, Thesm. 1132. Bes. Kriegs- u. Belagerungsmaschinen, μηχανὰς προσῆγον τῇ πόλει, Thuc. 3, 76. 4, 100 u. öfter, wie Pol. oft. Auch von Theatermaschinen, ὥςπερ ἐπὶ τραγικῆς μηχανῆς [[θεός]], Plat. Clit. 407 a, vgl. Crat. 425 d; ὁ ἀπὸ μηχανῆς [[θεός]], Men. bei Schol. Plat. p. 394; Plut. u. a. Sp. – Uebh. <b class="b2">Mittel</b> wozu, Etwas zu erlangen; εἴ [[τίς]] ἐστι [[μηχανή]], ἴθι καὶ πειρῶ, Her. 8, 57, öfter; μηδεμιῇ μηχανῇ, allgemein = auf keine Weise, 7, 51, u. so οὐδεμίην εἶναι μηχανήν, [[ὅκως]] οὐ τῷ ἀστῷ προσθήσονται, es gäbe keinen Ausweg, daß sie nicht, sie müßten, 2, 160; ἔστι τοι οὐδεμίη μηχανὴ μὴ οὐκ ἀπολωλέναι, 2, 181, vgl. 1, 209. 3, 51; [[μήτε]] τέχνῃ [[μήτε]] μηχανῇ μηδεμιᾷ, Thuc. 5, 18. 47; [[τίς]] μηχανὴ μὴ [[οὐχί]], wie ist es anders möglich, als daß, Plat. Phaed. 72 d; [[οὐδεμία]] γὰρ μηχανὴ εἴη, denn es sei nicht möglich, ib. 86 a, öfter; mit folgendem ὥςτε, Conv. 188 e u. öfter bei Folgdn.
}}
{{ls
|lstext='''μηχᾰνή''': Δωρ. μᾱχανά, ἡ, ([[μῆχος]]) τὸ παρὰ Λατ. machina˙ 1) [[ἐργαλεῖον]], [[μηχάνημα]] πρὸς ἀνύψωσιν βαρῶν καὶ τὰ ὅμοια, Ἡρόδ. 2. 135., 3. 152, κ. ἀλλ.˙ ἰχθυβόλῳ μ. Ποσειδῶνος, ἐπὶ τῆς τριαίνης, Αἰσχύλ. Θήβ. 132˙ λαοπόροις μ., ἐπὶ τῆς ἐκ πλοίων γεφύρας τοῦ Ξέρξου, ὁ αὐτ. ἐν Πέρσ. 113, πρβλ. 722. 2) πολεμική τις [[μηχανή]], Θουκ., τὸ πλεῖστον ἐν ταῖς φράσεσι, μηχανὰς προσάγειν, 2. 76, κτλ.˙ μηχαναῖς [[ἑλεῖν]] 4. 13. 3) θεατρικὴ [[μηχανή]], δι’ ἧς θεοί, κτλ. ἐνεφανίζοντο μετέωροι, Πλάτ. Κρατ. 425D, Κλείταρχ. 407Α· αἵρουσιν [[ὥσπερ]] δάκτυλον τὴν μηχανὴν Ἀντιφάν. ἐν «Ποιήσει» 1. 15, [[ἔνθα]] ἰδὲ Meineke· ἀπὸ μηχανῆς πωλοῦντες [[ὥσπερ]] οἱ θεοὶ Ἄλεξις ἐν «Λέβητι» 4. 19· [[ἐντεῦθεν]] παροιμ. ἐπὶ παντὸς αἰφνιδίου καὶ ἀπροσδοκήτου πράγματος, ἀπὸ μηχανῆς θεὸς ἐπεφάνης, Λατ. deus ex machina, Μένανδρ. ἐν «Θεοφορουμένῃ» 5· [[ὥσπερ]] ἀπὸ μηχανῆς Δημ. 1025, ἐν τέλ., πρβλ. Ἀριστ. Ποιητ. 15, 10. ΙΙ. [[μέσον]] ἢ [[τρόπος]] δι’ οὗ τις ἐκτελεῖ τι, [[ἤτοι]] κλήρῳ..., ἢ [[ἄλλῃ]] τινὶ μ. Ἡρόδ. 3, 83· εἴ τις ἐστι μ., ἴθι καὶ πειρῶ ὁ αὐτ. 8. 57, κτλ.· ἰδίως ἐν τῷ πληθ., μηχαναί, ἐπίνοιαι, τεχνάσματα, πανουργίαι, δόλοι, Ἡσ. Θ. 146, καὶ [[συχν]]. παρ’ Ἀττ., ἰδίως ἐπὶ κακῆς σημασίας, μηχαναὶ [[Διός]], διὰ τῶν τεχνασμάτων τοῦ [[Διός]], Αἰσχύλ. Ἀγ. 677· [[χερός]]... ἐκτίνοντα μηχανάς, πράξεις βίας, [[αὐτόθι]] 1582· Ὀρέστην μηχαναῖσι μὲν θανόντα, νῦν δὲ μηχαναῖς σεσωσμένον Σοφ. Ἠλ. 1228· κρατεῖ μηχαναῖς... θηρὸς ὁ αὐτ. ἐν Ἀντ. 349· μ. σοφιστῶν Πλάτ. Νόμ. 908D· παροιμ., μηχαναὶ Σισύφου Ἀριστοφ. Ἀχ. 391· - φράσεις, μηχανὴν ἢ μηχανὰς προσφέρειν Εὐρ. Εὐρ. Ι. Τ. 112, Ἀριστοφ. Θεσμ. 1132· προσφέρεσθαι Πολύβ. 1. 18, 11· εὑρίσκειν, ἐξευρίσκειν Αἰσχύλ. Εὐμ. 82, Εὐρ. Ἄλκ. 221· πλέκειν ὁ αὐτ. ἐν Ἀνδρ. 66· πορίζεσθαι Πλάτ. Συμπ. 191Β· ἐκπορίζειν Ἀριστοφ. Σφ. 365· ζητεῖν [[αὐτόθι]] 149· μή, φίλα ψυχά, βίον ἀθάνατον σπεῦδε, τὰν δ’ ἔμπρακτον ἄντλει μαχανάν, «[[μηδαμῶς]], ὦ προσφιλεστάτη [[ψυχή]], θνητὴ τυγχάνουσα ἐπ’ ἀθάνατον σπεῦδε βίον, ἀλλὰ [[μᾶλλον]] ἐπιζήτει μηχανήν, ἢν καὶ καταπράξασθαι δύνασαι, [[οἷον]], τοιούτοις ἐπεχείρει ἃ δύναται πραχθῆναι» (Σχόλ.), Πινδ. Π. 3. 110· κατ’ ἐμὰν μηχανάν, «κατὰ τὴν [[ἐμαυτοῦ]] γνώμην» (Σχόλ.), [[αὐτόθι]] 194· [[μετὰ]] γενικῆς τοῦ ἀντικειμένου, μ. κακῶν, [[ἐπίνοια]] [[ἐναντίον]] τῶν κακῶν, Εὐρ. Ἄλκ. 221· ἀλλὰ μ. σωτηρίας, [[τρόπος]] δι’ οὗ εὑρίσκει τις ἀσφάλειαν, σωτηρίαν, Αἰσχύλ. Θήβ. 209· οὕτω, μυρίων οὐσῶν μηχανῶν ἀπαλλαγῆς Ξεν. Κύρ. 5. 1, 12 (ἀνθ’ οὗ ὁ Αἰσχύλ. λέγει μηχανὰς εὑρήσομεν, [[ὥστε]] ἀπαλλάξαι, Εὐμ. 82). 2) οὐδεμία [[μηχανή]] [ἐστι] [[ὅπως]] οὐ, μεθ’ ὁριστ. μέλλ., Ἡρόδ. 2. 160· [[ὡσαύτως]] μὴ οὐ μετ’ ἀπαρ., ὁ αὐτ. 2. 181., 3. 51· τὸ μὴ μετ’ ἀπαρ., ὁ αὐτ. 1. 209· τίς μ. μὴ [[οὐχί]].... Πλάτ. Φαίδων 72D· πρβλ. Ἱππ. π. Ἄρθρ. 788. 3) [[συχνάκις]] ἐν χρήσει παρ’ Ἡροδ. ἐν ἐπιρρ. φράσεσι, ἐκ μηχανῆς τινος, κατά τινα τρόπον, 6. 115· μηδεμιῇ μηχανῇ, κατ’ οὐδένα τρόπον, δι’ οὐδενὸς μέσου, 7. 51, κτλ.· οὕτω, [[μήτε]] τέχνῃ [[μήτε]] μηχανῇ μηδεμιᾷ Σύμβασις παρὰ Θουκ. 5. 18· ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ πάσῃ τέχνῃ καὶ μηχανῇ Λυσ. 156. 38· πάσῃ μηχανῇ Ἀριστοφ. Λυσ. 300· τρόπῳ ἢ μηχανῇ ᾑτινιοῦν Νόμ. παρὰ Δημ. 551. 25.
}}
{{bailly
|btext=ῆς (ἡ) :<br /><b>I.</b> machine, engin, <i>particul.</i><br /><b>1</b> machine de guerre;<br /><b>2</b> machine de théâtre ; <i>◊ prov.</i> [[ὥσπερ]] ἀπὸ μηχανῆς DÉM comme de la machine, <i>càd</i> d’une façon imprévue <i>ou</i> soudaine (<i>cf. lat.</i> ex machina) ; μηχανὴν αἴρειν, lever la machine, <i>càd</i> faire un coup de théâtre;<br /><b>II.</b> <i>fig.</i> toute invention ingénieuse;<br /><b>1</b> <i>en b. part</i> moyen, expédient : πάσῃ μηχανῇ par tous les moyens ; οὐδεμίᾳ μηχανῇ, par aucun moyen ; οὐδεμία [[μηχανή]] ἐστι [[ὅκως]] [[οὐ]] HDT <i>ou</i> μὴ [[οὐ]] HDT <i>ou</i> τὸ [[μή]] HDT il n’y a aucun moyen de ; [[τίς]] ἔστι [[μηχανή]] ; avec l’inf. quel moyen y a-t-il de ? <i>etc.</i><br /><b>2</b> <i>en mauv. part</i> ruse, artifice, machination.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>lat.</i> machina.
}}
{{grml
|mltxt=η (ΑΜ [[μηχανή]], Α δωρ. τ. μαχανά)<br /><b>1.</b> [[κάθε]] υλικό [[μέσο]] που χρησιμεύει αποκλειστικά για την [[επαύξηση]] ή [[αντικατάσταση]] της δύναμης του ανθρώπου ή τών ζώων [[προς]] [[επίτευξη]] φυσικού έργου<br /><b>2.</b> [[μηχανικό]] [[μέσο]] που χρησιμοποιήθηκε στο αρχαίο [[θέατρο]] για ολοκληρωμένη σκηνική [[παρουσίαση]] του έργου, [[κυρίως]] εκείνο με το οποίο εμφανίζονταν οι θεοί μετέωροι προκειμένου να δώσουν [[λύση]] στο [[δράμα]] («ἐπὶ τὰς μηχανὰς καταφεύγουσι θεούς αἴροντες», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> [[τέχνασμα]], [[πανουργία]], [[δόλος]], [[απάτη]] (α. «[[πάντα]] σοφίσματα καὶ πάσας μηχανὰς ἐπεποιήκεε ἐς αὐτοὺς Δαρεῑος», <b>Ηρόδ.</b><br />θ. «όλος ο [[κόσμος]] [[τώρα]] δουλεύει μηχανές...», λαϊκ. [[τραγούδι]])<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «από μηχανής [[θεός]]» — [[πρόσωπο]] που εμφανίζεται [[ξαφνικά]] και δίνει [[λύση]] σε δυσάρεστη ή περίπλοκη [[κατάσταση]]<br />β) «πολεμικές μηχανές» — [[βαριά]] και πολύπλοκα όπλα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν [[είτε]] για την [[καταστροφή]] τειχών [[είτε]], [[κατά]] κύριο λόγο, για την [[εξακόντιση]] βλημάτων, από τα οποία πιο γνωστά [[είναι]] ο [[καταπέλτης]] και ο [[κριός]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>μτφ.</b> α) [[μοτοσυκλέτα]]<br />β) [[άτομο]] που λειτουργεί [[χωρίς]] [[πρωτοβουλία]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «κρατική [[μηχανή]]» — το [[σύνολο]] τών κρατικών υπηρεσιών [[καθώς]] και τών υπαλλήλων που εργάζονται σε αυτές<br />β) «πολεμική [[μηχανή]]» — το [[σύνολο]] του πολεμικού εξοπλισμού μιάς χώρας<br />γ) «δουλεύει [[μηχανή]]» — λέγεται για [[δήλωση]] ευρυθμίας και κανονικότητας<br />δ) «μού 'στησε [[μηχανή]]» — μέ εξαπάτησε<br />ε) «[[γλώσσα]] μηχανής»<br /><b>(πληροφ.)</b> χαμηλής στάθμης [[γλώσσα]] προγραμματισμού τών ηλεκτρονικών υπολογιστών, η μόνη [[γλώσσα]] που [[είναι]] κατανοητή από τους μικροεπεξεργαστές<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> α) «ἐκ μηχανῆς» — με [[υστεροβουλία]]<br />β) «[[ράπτω]] μηχανάς» — [[μηχανεύομαι]], [[ραδιουργώ]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[τεχνική]] [[επινόηση]] ή [[μέσο]] με το οποίο εκτελείται [[κάτι]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[έκταση]] γης που αρδεύεται με [[μηχανή]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «ἀντλῶ μαχανάν» — [[εξαντλώ]] τους πόρους<br />β) «κατ' ἐμὰν μαχανάν» — [[κατά]] τη δική μου [[γνώμη]]<br />γ) «μηδεμιῇ μηχανῇ» — με κανέναν τρόπο.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[μηχανή]] θα μπορούσε να αναχθεί στο [[θέμα]] ενός αμάρτυρου αρχαϊκού τ. <i>μᾶχαρ</i> (<b>[[πρβλ]].</b> [[μῆχαρ]]) με πιθανή γεν. <i>μᾱχανος</i> (παρ' όλο που τα ουδέτερα σε -<i>αρ</i> εμφανίζουν [[κατά]] κανόνα γεν. σε -<i>άτος</i>), στην οποία θα οφείλεται το -<i>ν</i>- του [[μηχανή]] (<i>μᾱχαν</i>-<i>ā</i>, ο [[τόνος]] στη [[λήγουσα]] [[κατά]] τα θηλ. σε -<i>ή</i>, <b>[[πρβλ]].</b> <i>αρχ</i>-<i>ή</i>, <i>φυλακ</i>-<i>ή</i>). Ο [[αρχαϊκός]] [[επίσης]] τ. [[μῆχος]] αποτελεί σιγμόληκτη [[μορφή]] του [[μῆχαρ]], [[κατά]] τα ουδ. σε -<i>ος</i>. Οι τ. [[μῆχαρ]] και [[μήχος]] δεν έλαβαν [[ούτε]] τη μειωτική σημ. «[[δόλος]], [[πανουργία]]» [[ούτε]] την [[τεχνική]] σημ. της λ. [[μηχανή]]. Η λ. συνδέεται με λέξεις (ρήματα και ουσιαστικά) της γερμ. και σλαβ. που σημαίνουν «[[μπορώ]], [[δύναμαι]]» και «[[δύναμη]]», όπως λ.χ. γοτθ. <i>mag</i> «[[μπορώ]]», αρχ. σλαβ. <i>moge</i>, <i>mošti</i>, ρωσ. <i>mogu</i> «[[μπορώ]]», γερμ. <i>Μacht</i>. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], λιγότερο πιθανή, η λ. ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>m</i><i>ā</i><i>gh</i>- «[[μπορώ]], [[βοηθώ]]» και συνδέεται με λιθουαν. <i>mόku</i>, <i>moketi</i> «[[μπορώ]], [[καταλαβαίνω]]» (με δασύ [[σύμφωνο]] -<i>qh</i>-). Ο δωρ. τ. <i>μᾱχανᾱ</i> εμφανίζεται στη λατ. με τον τ. <i>m</i><i>ā</i><i>chin</i><i>ā</i> (<b>[[πρβλ]].</b> αγγλ. <i>maschine</i>, γαλλ. <i>machine</i>, γερμ. <i>Μaschine</i>) ενώ υποστηρίζεται ότι και ο ιραν. τ. <i>m</i><i>ē</i><i>čan</i> «[[χειροκίνητος]] [[μύλος]]» ανάγεται στο ελλ. [[μηχανή]]. Η σημ. της λ. [[μηχανή]] «[[τρόπος]], [[μέσον]]» έλαβε πολύ [[γρήγορα]] μειωτική σημ. «[[δόλος]], [[τέχνασμα]], [[απάτη]]». Τέλος, η λ. εμφανίζεται ως θ' συνθετικό με τη [[μορφή]] -<i>μηχανος</i> (<b>[[πρβλ]].</b> και ανθρωπωνύμιο <i>Ευ</i>-<i>μήχανος</i>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[μηχανεύομαι]], [[μηχανικός]], [[μηχανώμαι]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[μηχανάριος]], [[μηχανεύς]], [[μηχάνιον]], [[μηχανίτις]], [[μηχανιώτης]], [[μηχανόεις]], [[μηχάνωμα]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[μηχανία]]<br /><b>μσν.</b><br />[[μηχανίς]], [[μηχανός]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[μηχάνι]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[μηχανάκι]], [[μηχανισμός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[μηχανοποιός]], [[μηχανορράφος]], [[μηχανοστάσιο]], [[μηχανουργός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[μηχανοδέτης]], [[μηχανοδίφης]], [[μηχανοπανουργία]], <i>μηχανοσφαιροποιία</i>, [[μηχανοφόρος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[μηχανομάντευμαν]], [[μηχανοπλοκώ]], [[μηχανοτευχώ]], [[μηχανούργος]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[μηχανογράφος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[μηχανέλαιο]], [[μηχανόβιος]], [[μηχανογράφηση]], [[μηχανοδηγός]], [[μηχανοθεραπεία]], [[μηχανοθεραπευτής]], [[μηχανοκάικο]], [[μηχανοκάμωτος]], [[μηχανοκίνητος]], [[μηχανοκρατία]], [[μηχανόλαδο]], [[μηχανολογιστικός]], <i>μηχανολολόγος</i>, [[μηχανοπέδη]], [[μηχανοργάνωση]], [[μηχανόσημο]], [[μηχανοτεχνίτης]], [[μηχανότρατα]], [[μηχανοϋποδοχέας]]. (Β' συνθετικό) σε -<i>μήχανος</i>. [[αμήχανος]], [[βιομήχανος]], [[πολυμήχανος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αδικομήχανος]], <i>απροσμήχανος</i>, [[γλυκυμήχανος]], [[δολομήχανος]], [[δυσμήχανος]], [[δωδεκαμήχανος]], [[επιμήχανος]], [[ευμήχανος]], [[θρασυμήχανος]], [[κακομήχανος]], [[πανευμήχανος]], [[ποικιλομήχανος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[καπνοβιομήχανος]], [[μεγαλοβιομήχανος]], [[μεταξοβιομήχανος]], [[μικροβιομήχανος]], [[παμμήχανος]], [[σιδηροβιομήχανος]], <i>φαρμακοβιομήχανος</i>, [[χαρτοβιομήχανος]]].
}}