View source for ξίφος

{{LSJ1
|Full diacritics=ξίφος
|Medium diacritics=ξίφος
|Low diacritics=ξίφος
|Capitals=ΞΙΦΟΣ
|Transliteration A=xíphos
|Transliteration B=xiphos
|Transliteration C=ksifos
|Beta Code=ci/fos
|Definition=[ῐ], Aeol. σκίφος (q. v.), εος, τό, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">sword</b>, <b class="b3">ξ. μέγα, ὀξύ</b>, <span class="bibl">Il.1.194</span>, <span class="bibl">4.530</span>, etc., cf. <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>863</span>, <span class="bibl">Hdt.3.64</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>2.2.9</span>, etc. ; ξ. ἄμφηκες <span class="bibl">Il.21.118</span>, <span class="bibl">Od.16.80</span> ; ξ. ἀργυρόηλον χάλκεον <span class="bibl">Il.19.372</span> ; ξ. σὺν κολεῷ . . καὶ ἐϋτμήτῳ τελαμῶνι <span class="bibl">7.303</span> : used by Hom. as equivalent of <b class="b3">ἄορ</b> and <b class="b3">φάσγανον</b>, <span class="bibl">Od.11.48</span> (cf. <span class="bibl">24</span>, <span class="bibl">82</span>), <span class="bibl">10.294</span> (cf. <span class="bibl">321</span>) ; cf. [[μάχαιρα]]. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">power of life and death</b>, Lat. <b class="b2">jus gladii</b>, <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VA</span>4.42</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">sword-shaped bone</b> in the cuttle-fish (τευθίς), <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>524b24</span>, <span class="bibl"><span class="title">PA</span> 654a21</span>, <span class="bibl">Opp.<span class="title">H.</span>3.558</span> ; also in the <b class="b3">ξιφίας</b>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Fr.</span>325</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> = [[ξιφίον]], <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>7.13.1</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0280.png Seite 280]] τό (nach E. M. von [[ξύω]], ξέω), <b class="b2">Schwert</b>, Degen; bei Hom. an einem Gehenk, [[τελαμών]], über der Schulter getragen; ἀμφὶ δ' ἄρ' ὤμοισιν βάλετο [[ξίφος]] ἀργυρόηλον, Il. 2, 45; περὶ δὲ [[ξίφος]] ὀξὺ θέτ' ὤμῳ, Od. 2, 3; es hängt an der Seite, [[ξίφος]] ὀξὺ ἐρυσσάμενος παρὰ μηροῦ, 9, 300, ist mit einer Scheide versehen, ἕλκετο δ' ἐκ κολεοῖο μέγα [[ξίφος]], Il. 1, 164, ἐκ κολεοῖο ἐρυσσάμενος [[ξίφος]] ὀξύ, Il. 12, 190; vgl. 7, 303; [[ξίφος]] κουλεῷ ἐγκατέπηξα, Od. 11, 97; ἄμφηκες, Il. 21, 118 u. öfter; ἀργυρόηλον, χάλκεον, Od. 10, 261; Pind. nennt es λευρόν, N. 7, 27, χαλκότορον, P. 4, 147; ἐν κουλεᾠ κατασχοῖσα [[ξίφος]], N. 10, 6; δίθηκτον, Aesch. Prom. 865; νεοσπαδὲς [[ξίφος]] ἔχων, Eum. 42, öfter; ἀμφίθηκτον, Soph. Ant. 1298; χεροῖν κολεῶν ἐρυστὰ διεπεραιώθη ξίφη, Ai. 730, öfter, wie Eur.; in Prosa, Her. 3, 64; Xen. Conv. 2, 11, kleine Dolche, von Taschenspielern und Jägern gebraucht, u. so auch Sp., wie Plut. Caes. 66. – Im engern Sinne der gerade Degen, zum Unterschiede von dem krummen Säbel, [[μάχαιρα]]. – Auch der degenförmige Knochen im Rücken des Blackfisches, Arist. part. an. 2, 8 H. A. 4, 1; Ath. VII, 314. – Bei Theophr. eine Pflanze.
}}
{{ls
|lstext='''ξίφος''': [ῐ], Αἰολ. [[σκίφος]] (πρβλ. ξιφίας), εος, τό· - ὡς καὶ νῦν, Ὅμηρ., [[ὅστις]] παριστάνει αὐτὸ ὡς μέγα καὶ κοπτερὸν ἢ ὀξύ, μέγα, ὀξὺ Ἰλ. Α. 194., Δ. 530, κτλ.· ὡς δίστομον, ἄμφηκες Φ. 118, Ὀδ. ΙΙ. 80· κατεσκευάζετο δὲ ἐκ χαλκοῦ καὶ ἐκρέματο ἐκ τοῦ ὤμου διὰ τοῦ τελαμῶνος, Ἰλ. Β. 45., Γ. 18, κτλ.· ὁ Ὅμηρ. δὲν κάμνει διάκρισιν μεταξὺ τοῦ ξίφους καὶ τῶν λέξεων ἄορ καὶ [[φάσγανον]], Ὀδ. Λ. 24, 48, 82, πρβλ. Κ. 294, 331· - ἀλλὰ διακρίνει αὐτὸ ἀπὸ τῆς μαχαίρας, (ἴδε ἐν λ.). ΙΙ. τὸ ἐν τῇ τευθίδι ξιφοειδὲς [[ὀστοῦν]], Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 4. 1, 21, π. Ζ. Μορ. 2.8, 8. 2) = ξιφίας, ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 306. ΙΙΙ. [[φυτόν]] τι (πρβλ. [[ξιφίον]]), Θεοφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 7. 13, 1. (Πιθ. ὁ Αἰολ. [[τύπος]] [[σκίφος]] ἦν ὁ ἀρχαιότατος, πρβλ. Ἀρχ. Σκανδιν. skaf-a ([[ξυρίζω]], ξέω, ῥυκανίζω), Ἀρχ. Γρμ. scab-a ([[ῥυκάνη]]), καὶ ἴδε Ξ, ξ. ΙΙ. 1, ὁ Ἡσύχ. ἀναφέρει ξίφαι ὡς σημαῖνον τὴν σιδηρᾶν λεπίδα τῆς ῥυκάνης).
}}
{{bailly
|btext=<i>ion.</i> -εος, <i>att.</i> -ους (τό) :<br /><b>1</b> épée <i>ou</i> poignard;<br /><b>2</b> <i>glosé</i> « braquemart » <i>par Hsch</i>.<br />'''Étymologie:''' R. Σκαφ piquer, creuser ; cf. [[σκάπτω]], [[σκάφη]], etc.
}}
{{Autenrieth
|auten=εος: [[sword]]. The [[ξίφος]] had a [[two]]-[[edged]] [[blade]], joined to the [[hilt]] ([[κώπη]]) by bands of [[dark]] [[metal]] (μελάνδετον). It [[was]] [[worn]] in a [[sheath]] ([[κουλεόν]]), suspended by a baldric ([[τελαμών]]) [[that]] passed [[over]] the [[shoulder]]. (See [[cut]] on [[preceding]] [[page]].)
}}
{{Slater
|sltr=[[ξίφος]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[sword]] “χαλκοτόροις ξίφεσιν” (P. 4.147) Ψπερμήστρα μονόψαφον ἐν κολεῷ κατασχοῖσα [[ξίφος]] (N. 10.6) ]ἐπὶ Θήβας [[ξίφος]] ἑλκόμενον[ (supp. e Σ Snell: ἀντὶ [[τοῦ]] στρατεύσαντι Σ.) Πα. . 1. Ἁἴας ἔπαξε διὰ φρενῶν λευρὸν [[ξίφος]] (N. 7.27)
}}
{{eles
|esgtx=[[espada]]
}}
{{grml
|mltxt=το (ΑΜ [[ξίφος]], Α δωρ. και αιολ. τ. [[σκίφος]]) φορητό αγχέμαχο όπλο που αποτελείται από μεταλλική [[λεπίδα]] με ποικίλες διαστάσεις ως [[προς]] το [[μήκος]] και το [[πλάτος]] της, [[καθώς]] και με διαφορετική [[διαμόρφωση]] ως [[προς]] το [[σχήμα]] της και η οποία στη [[βάση]] της φέρει [[λαβή]] με προστατευτικό [[συνήθως]] [[κάλυμμα]], το [[σπαθί]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[εξουσία]] ζωής ή θανάτου<br /><b>2.</b> το ξιφοειδές [[οστό]], κν. το [[ραχοκόκαλο]], μερικών ψαριών<br /><b>3.</b> ο [[ξιφίας]]<br /><b>4.</b> [[είδος]] φυτού<br /><b>5.</b> (ο τ. [[σκίφος]]) <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> το [[αιδοίο]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άγνωστης ετυμολ., όπως και [[πολλά]] άλλα ονόματα όπλων. Η [[υπόθεση]] ότι πρόκειται για δάνεια λ. από το αιγυπτιακό <i>s</i><i>ē</i><i>fet</i> δεν μπορεί να στηριχθεί, λόγω της παρουσίας αρκτικού χειλοϋπερωικού φθόγγου (<i>k</i><sup>w</sup>-, παριστανόμενου ως <i>q</i>- στη συλλαβογρ. μυκηναϊκή [[γραφή]] στο μυκην. <i>qisipee</i>, δυϊκό αριθμό του [[ξίφος]]. Ο [[αρκτικός]] [[φθόγγος]] του μυκην. τ. στη [[συνέχεια]] έχασε τον χειλοϋπερωικό του χαρακτήρα ανομοιωτικά [[προς]] το χειλικό [[σύμφωνο]] της δεύτερης συλλαβής και σχηματίστηκε ο τ. [[ξίφος]] με ουρανικό (<i>κ</i>-) [[σύμφωνο]]. Σε ό,τι αφορά την ετυμολογική [[προέλευση]] της λ. έχει προταθεί η [[σύνδεση]] της με οσσετικό <i>axsirf</i> «[[δρεπάνι]]» και η [[αναγωγή]] τών τ. σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>qsibhro</i>-. Ο τ. [[σκίφος]], [[τέλος]], [[είναι]] [[διαλεκτικός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ξιφίας]], [[ξιφίδιο]](<i>ν</i>), <i>ξίφιο</i>(<i>ν</i>), [[ξιφιός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ξιφήν]], [[ξιφίζω]], [[ξιφύδριον]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ξιφίνδα]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ξιφάρι]], [[ξιφίδα]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[ξιφασκία]], [[ξιφήρης]], [[ξιφοδρέπανο]](<i>ν</i>), [[ξιφοειδής]], [[ξιφοθήκη]], [[ξιφομάχαιρα]], [[ξιφοποιός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ξιφηφόρος]], [[ξιφοδήλητος]], [[ξιφοκτόνος]], [[ξιφουλκός]], [[ξιφουργός]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ξιφοδότης]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ξιφοδιδάσκαλος]], [[ξιφολόγχη]], [[ξιφοφόρος]]. (Β συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[άξιφος]], [[χρυσόξιφος]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ξίφος:''' [ῐ], Αιολ. [[σκίφος]], -εος, τό, [[ξίφος]], [[σπαθί]], σε Όμηρ.· αντίθ. προς το [[μάχαιρα]], βλ. [[μάχαιρα]].
}}