View source for ἡνίοχος

{{LSJ1
|Full diacritics=ἡνίοχος
|Medium diacritics=ἡνίοχος
|Low diacritics=ηνίοχος
|Capitals=ΗΝΙΟΧΟΣ
|Transliteration A=hēníochos
|Transliteration B=hēniochos
|Transliteration C=iniochos
|Beta Code=h(ni/oxos
|Definition=Dor. and Aeol. ἀν- <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>5.50</span> (<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> v.l. [[ἁν-]] as in <span class="bibl"><span class="title">N.</span>6.66</span>, but cf. [[ἀνιοχίω]]), <span class="bibl">Sapph.<span class="title">Supp.</span>20a</span>.<span class="bibl">19</span>, ὁ: (ἡνία, ἔχω):—<b class="b2">one who holds the reins, driver, charioteer</b>, <span class="bibl">Il.8.89</span>, etc.: sts. opp. <b class="b3">παραιβάτης</b>, <span class="bibl">23.132</span>; ἡ. θεράπων <span class="bibl">5.580</span>, <span class="bibl">8.119</span>; <b class="b3">παρεβεβήκεε δέ οἱ ἡ</b>. <span class="bibl">Hdt.7.40</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> generally, <b class="b2">chariot-driver</b>, as in the games, etc., <span class="bibl">Pi. <span class="title">P.</span>5.50</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>905</span> (pl.), <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>3.2.21</span>, Pl <span class="title">Phdr.</span>254b, <span class="bibl"><span class="title">PPetr.</span>3p.180</span> (pl., iii B.C.), etc.; <b class="b3">ὑποπτέρων ἵππων ἡ</b>. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Criti.</span>116e</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> <b class="b2">rider</b>, <span class="bibl">Thgn. 260</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b3">ὁ ἡ. τῆς νεώς</b> <b class="b2">the helmsman</b>, <span class="bibl">Poll.1.98</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> metaph., <b class="b2">one who guides, governs</b>, <b class="b3">χειρῶν καὶ ἰσχύος ἀ</b>. <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>6.66</span>; <b class="b3">παλαισμοσύνας δεξιὸς ἡ</b>. <span class="bibl">Simon.149</span>; ἡ. τέχνης τραγικῆς <span class="title">IG</span>2.2263 (iv B.C.); <b class="b3">παντοίης ἀρετῆς</b> ib.7.2539.2 (Thebes); <b class="b3">ἡ. κιθάρας</b>, of a harper, Epigr. ap. St.Byz. s.v. [[Μίλητος]]: fem., <b class="b3">αἰγίδος ἡ</b>., of Athena, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>602</span>; in Prose with <b class="b3">οἷον</b> prefixed, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Plt.</span>266e</span>, etc.; of love, Plu.2.759d, <span class="bibl">Hermesian.7.84</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> as Adj., <b class="b2">guiding</b>, γνώμη <span class="title">Carm.Aur.</span>69; ἄνεμοι <span class="bibl">Man.5.153</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b3">ἡνίοχοι, οἱ</b>, at Athens, a class of rich citizens <b class="b2">who had to furnish chariots</b> for public service, <span class="bibl">Ael.Dion.<span class="title">Fr.</span>196</span>, Phot. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> in pl., also,= <b class="b3">ἔκφοροι</b> (ἔκφορος <span class="bibl">111</span>), Id. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> <b class="b2">the constellation Auriga</b>, <span class="bibl">Arat.156</span>, Eudox. ap. <span class="bibl">Hipparch.1.2.10</span>, etc.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1172.png Seite 1172]] ὁ, der die Zügel hält, Wagenlenker, Rosselenker, Il. öfter; dem [[παραιβάτης]], dem vom Wagen herab kämpfenden Helden entgeggstzt, 23, 132, vgl. 11, 47, dem er untergeordnet ist; dah. [[ἡνίοχος]] [[θεράπων]], 5, 580. Daß es kein Knecht ist, sieht man daraus, daß Patroklus der [[ἡνίοχος]] des Achilles ist. Hektor, der Il. 21, 91 den Kebriones, 8, 120 den Eniopeus zum Wagenlenker hat, wird 8, 89 selbst [[ἡνίοχος]] genannt. Vgl. noch 18, 225. 23, 460. – Plat. Phaedr. 247 e u. öfter; Xen. Cyr. 6, 2, 17. Bei Theogn. 260 der Reiter. Allgemein der Lenker, Beherrscher, [[νεώς]], Steuermann, Poll. 1, 98; χειρῶν τε καὶ ἰσχύος ἁνίοχος Pind. N. 6, 111; αἰγίδος [[ἡνίοχος]] heißt Athene Ar. Nubb. 602; παλαισμοσύνης Simonid. 61 (Plan. 2); δεινὸν δ' [[ἦλθον]] ὑφ' ἡνίοχον Hermesian. bei Ath. XIII, 597 b.
}}
{{ls
|lstext='''ἡνίοχος''': Δωρ. [[ἁνίοχος]], ὁ (ἔχω) ὁ κρατῶν τὰς ἡνίας, ἁμαξηλάτης, [[διφρηλάτης]], συχνὸν ἐν Ἰλ., [[ἔνθα]] ὁ [[ἡνίοχος]] [[ἐνίοτε]] ἀντιτίθεται πρὸς τὸ παραιβάτης (ὁ παρὰ τὸν ἡνίοχον ἑστὼς [[πολεμιστής]]), Ἰλ. Ψ. 132· [[ὁπόθεν]] ὁ [[ἡνίοχος]] ὡς ὑποδεέστερος ἐκαλεῖτο ἡν. [[θεράπων]] Ε. 580, Θ. 119, καὶ [[ὑφηνίοχος]] Ζ. 19· - δὲν ἦτο [[ὅμως]] [[οὗτος]] [[δοῦλος]], ἀλλ’ [[ἐλεύθερος]] [[στρατιώτης]], [[μάλιστα]] [[πολλάκις]] [[ἥρως]], ὡς ὁ [[Μηριόνης]] ἦτο [[ἡνίοχος]] τοῦ Ἰδομενέως, ὁ [[Πάτροκλος]] τοῦ Ἀχιλλέως, [[μάλιστα]] ἐν Θ. 89 αὐτὸς ὁ Ἕκτωρ ἐμφανίζεται ὡς [[ἡνίοχος]], πρβλ. Σ. 225, Ψ. 460· ἂν καὶ ἀλλαχοῦ ἔχει ἡνίοχον, Θ. 119, Μ. 91· οὕτω, παραβέβηκε δέ οἱ ἡν. Ἡρόδ. 7. 40. 2) [[καθόλου]], ὁ ὁδηγῶν ἅρμα, ὡς ἐν τοῖς ἀγῶσι, Πίνδ. Π. 5. 66, Ἀριστοφ. Εἰρ. 904, Ξεν. Ἑλλ. 3. 2, 21, Πλάτ., κλπ.˙ ὑποπτέρων ἵππων ἡν. ὁ αὐτ. Κριτ. 116Ε˙ - παρὰ Θεόγν. 260, [[ἱππεύς]]. 3) ὁ ἡν. τῆς [[νεώς]], ὁ [[πηδαλιοῦχος]], [[Πολυδ]]. Α΄, 98˙ πρβλ. [[ναύκληρος]] Ι. 3. 4) μεταφ., ὁ ὁδηγῶν, κυβερνῶν, διοικῶν, χερὸς καὶ ἰσχύος ἀν. Πίνδ. Ν. 6. 111˙ παλαισμοσύνης ἡν. Σιμων. 151˙ ἡν. τέχνης τραγικῆς Ἐπιγράμμ. Ἑλλην. 39, πρβλ. 498. 2˙ ἡν. κιθάρας, ἐπὶ κιθαριστοῦ παρὰ Στεφ. Βυζ. ἐν λ. [[Μίλητος]]˙ ὡς θηλ., αἰγίδος ἡν., ἐπὶ τῆς Ἀθηνᾶς, Ἀριστοφ. Νεφ. 602˙ - οὕτω παρὰ πεζοῖς προτασσομένου τοῦ [[οἷον]] ἢ [[ὥσπερ]], Πλάτ. Πολιτ. 266Ε, κλ.˙ ἐπὶ ἔρωτος, Πλούτ. 2. 759D, πρβλ. Ἑρμησιάν. 84. 5) ὡς ἐπίθ., ὁδηγῶν, [[ὁδηγός]], γνώμη Χρυσ. Ἐπ. 69˙ ἄνεμοι Μανέθ. 5. 153. ΙΙ. ἡνίοχοι, οἱ, ἐν Ἀθήναις, [[τάξις]] πλουσίων πολιτῶν, οἵτινες ὑπεχρεοῦντο νὰ παρασκευάζωσιν ἅρματα πρὸς δημοσίαν ὑπηρεσίαν, Αἰλ. Διον. παρ’ Εὐστ. 576. 42, Φώτ. ΙΙΙ. ἐν τῷ πληθ. [[ὡσαύτως]] = ἔκφοροι ([[ἔκφορος]] ΙΙΙ), Φώτ. IV. [[ἀστερισμός]] τις, Ἄρατ. 156.
}}
{{bailly
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>1</b> conducteur d’un char, cocher;<br /><b>2</b> <i>fig.</i> qui dirige qqn <i>ou</i> qch, gén..<br />'''Étymologie:''' [[ἡνία]], [[ἔχω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=([[ἡνία]], [[ἔχω]]): holding the [[reins]], [[θεράπων]], Il. 5.580; [[charioteer]]. The [[charioteer]] [[usually]] stood at the [[left]] of the [[πρόμαχος]]. (Among the Assyrians, as shown by the [[cut]], the [[warrior]], [[armed]] [[with]] a [[bow]], had [[also]] a [[second]] [[attendant]] as [[shield]]-[[bearer]] [[with]] [[himself]] on the [[chariot]]. The Egyptian monuments [[represent]] only [[one]] [[warrior]] or triumphing [[king]] [[upon]] the [[war]]-[[chariot]].)
}}
{{eles
|esgtx=[[auriga]]
}}
{{grml
|mltxt=ο (AM ἡνιόχος, Α δωρ. και αιολ. τ. ἀνίοχος)<br /><b>1.</b> αυτός που κρατά τα [[ηνία]], που οδηγεί όχημα με τα [[ηνία]], [[διφρηλάτης]], [[αμαξηλάτης]] («ἄν δ' ἔβαν ἐν δίφροισι παραιβάται ἡνίοχοί τε», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[κυβερνήτης]], [[διευθυντής]], [[διοικητής]] («χειρῶν καὶ ἰσχύος ἀνίοχος», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>3.</b> ο [[ιππέας]] («οι Ηνίοχοι του ιπποδρόμου»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>ζωολ.</b> [[γένος]] ακανθοπτερύγιων οστεοϊχθύων της οικογένειας chaetodontidae<br /><b>2.</b> <b>αστρον.</b> [[λαμπρός]] [[αστερισμός]] του βόρειου ημισφαιρίου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>πληθ.</b> <i>οἱ ἡνίοχοι</i><br />α) (στην Αθήνα) [[τάξη]] πλούσιων πολιτών οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να δώσουν [[άρμα]] στην [[πόλη]] με πλήρη [[εξάρτυση]] για [[δημόσιο]] σκοπό<br />β) <b>ναυτ.</b> τα [[σχοινιά]] της κατώτατης [[σειράς]] τών ιστίων πλοίου, αλλ. έκφοροι, κν. μούδες<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ἡνίοχος]] [[νεώς]]» — [[πηδαλιούχος]], [[κυβερνήτης]], [[τιμονιέρης]]<br />β) «[[ἡνίοχος]] κιθάρας» — [[δάσκαλος]] στην [[κιθάρα]]<br /><b>3.</b> <b>ως επίθ.</b> [[κυρίαρχος]], [[οδηγητικός]] («[[ἡνίοχος]] [[γνώμη]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[ηνία]] <span style="color: red;">+</span> -<i>οχος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>έχω</i> (<b>[[πρβλ]].</b> <i>έν</i>-<i>οχος</i>, <i>έξ</i>-<i>οχος</i>). Η λ. μαρτυρείται ήδη στη μυκηναϊκή <i>a</i>-<i>ni</i>-<i>o</i>-<i>ko</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ηνιοχικός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ηνιοχεία]], [[ηνιοχεύω]], [[ηνιοχώ]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἡνίοχος:''' Δωρ. ἁνί-οχος, ὁ ([[ἔχω]]),<br /><b class="num">1.</b> αυτός που κρατά τα χαλινάρια, [[ηνίοχος]], [[αρματηλάτης]], αντίθ. προς το [[παραιβάτης]] (ο [[οποίος]] ήταν ο [[πολεμιστής]] στο [[πλευρό]] του ηνιόχου), σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> γενικά, [[οδηγός]] άρματος, όπως στους αγώνες, σε Πίνδ., Αττ.· σε Θέογν., [[ιππέας]].<br /><b class="num">3.</b> μεταφορ., [[οδηγός]], [[αρχηγός]], [[κυβερνήτης]], σε Πίνδ., Αριστοφ.
}}
{{elru
|elrutext='''ἡνίοχος:''' дор. [[ἁνίοχος]] (ᾱ) ὁ<br /><b class="num">1)</b> управляющий вожжами, т. е. правящий конями или колесницей (παραιβάται ἡνίοχοί τε Hom.): ἐφ᾽ ἅρματι ἑστὼς ἓξ ἵππων ἡ. Plat. стоящий на колеснице и управляющий шестеркой коней;<br /><b class="num">2)</b> (у)правитель, руководитель ([[χειρῶν]] τε καὶ ἰσχύος Pind.; πολιτικὸς [[οἷος]] ἡ. Plat.): αἰγίδος ἡ. [[Ἀθάνα]] Arph. управляющая, т. е. вооруженная эгидой Афина.
}}