View source for πρόναος

{{LSJ1
|Full diacritics=πρόνᾱος
|Medium diacritics=πρόναος
|Low diacritics=πρόναος
|Capitals=ΠΡΟΝΑΟΣ
|Transliteration A=prónaos
|Transliteration B=pronaos
|Transliteration C=pronaos
|Beta Code=pro/naos
|Definition=or προναῖος, α, ον, Ion. προνήϊος, η, ον, Att. πρόνεως: (ναός):—<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">before a temple</b>, βωμοὺς προνάους <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>494</span>: esp. of gods [[whose statues stood before the temple]], <b class="b3">Ἀθηνᾶ καὶ Ἑρμῆς πρόναοι</b> at Thebes, <span class="bibl">Paus.9.10.2</span>; <b class="b3">πρόνεως</b>, epith. of Poseidon, Hsch.; freq. of Athena at Delphi, because she had a chapel or statue there [[before the great temple]] of Apollo, κατὰ τὸ ἱρὸν τῆς Προνηΐης Ἀθηναίης <span class="bibl">Hdt.8.37</span>, cf. <span class="bibl">39</span>; ἐν δὲ Προνηΐης τῆς ἐν Δελφοῖσι <span class="bibl">Id.1.92</span>; Παλλὰς προναία <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>21</span>; <b class="b3">ἐναγὴς ἔστω τοῦ Ἀπόλλωνος . . καὶ Ἀθηνᾶς Προναίας</b> Decr. Amphict. ap. <span class="bibl">Aeschin.3.110</span> (<b class="b3">Προνοίας</b> codd., so also in 108, al., but cf. Harp.); χἡ Παλλάς, Δελφοί νιν ὅθ' ἱδρύοντο προναίην <span class="bibl">Call.<span class="title">Fr.</span>220</span>; Ἀθηνᾷ Προναίᾳ <span class="title">SIG</span>324 (Delph., iv B.C.), cf. <span class="title">Schwyzer</span> 323<span class="title">D</span>35 (ibid., iv B.C.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> Subst. <b class="b3">πρόναος, ὁ,</b> [[front hall]] of a temple, through which one passed to the <b class="b3">ναός</b>, <span class="title">BMus.Inscr.</span> 481*.272,283 (Ephesus, ii A.D.); Ion. πρόνηος <span class="bibl">Luc.<span class="title">Syr.D.</span>30</span>; Att. dat. written προνεοι <span class="title">IG</span>12.237.58, προνειοι ib.232.6 (prob. to be understood as <b class="b3">πρόνεῳ</b> and <b class="b3">πρόνειῳ</b>); Ion. gen. προνηΐου <span class="bibl">Hdt.1.51</span>: pl. <b class="b3">προνήϊα</b>, as Adv., <b class="b2">before the temple</b>, AP6.281 (Leon.): also neut. πρόναον, τό, <span class="bibl">Str.17.1.28</span>, <span class="bibl">Ph.2.150</span>, <span class="bibl">236</span>, <span class="bibl">Paus.8.32.2</span> codd., <span class="title">OGI</span>661 (Egypt, i A.D.), 702 (ibid., ii A.D.), <span class="title">Ath.Mitt.</span> 35.442 (Pergam., ii A.D.), <span class="title">Milet.</span> 1(7) No.200 (iii A.D.), <span class="title">Ephes.</span>2 No.42 (iii A.D.), <span class="title">IGRom.</span>4.556 (Ancyra): gender uncertain in προνάοις <span class="bibl">D.S.14.41</span>; προνάϊον, <span class="title">IG</span>5(2).515 <span class="title">Ba</span> (Lycosura, i B.C. i A.D.), 520 (ibid., ii A.D.), 7.225 (Aegosthena), <span class="bibl">J.<span class="title">AJ</span>8.3.2</span> (v.l. [[πρόναον]]); προνάειν, <span class="title">Jahresh.</span> 15 <span class="title">Beibl.</span>106 (Dionysopolis, iii A.D.). (The forms <b class="b3">Προναια, προναιην, pronaion</b> should perh. be understood as <b class="b3">Προνᾴα, προνᾴην, πρόνᾳον</b>: the word is trisyll. in A. and Call. ll. cc.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0735.png Seite 735]] vor dem Tempel befindlich, βωμοί, Aesch. Suppl. 489, τὸ πρόναον, ion. προνήϊον, Vorhof vor dem Tempel, Eingang zu demselben, Her. 1, 51; τὰ προνήϊα, Leon. Tar. 7 (VI, 281).
}}
{{ls
|lstext='''πρόνᾱος''': ἢ πρόναιος, α, ον, Ἰων. προνήιος, η, ον, Ἀττ. [[πρόνεως]]· (ναὸς) ― ὁ πρὸ τοῦ ναοῦ, βωμοὶ Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 494· ― [[μάλιστα]] ἐπὶ τῶν θεῶν ὧν τὰ ἀγάλματα ἵσταντο πρὸ τοῦ ναοῦ, [[Ἀθηνᾶ]] καὶ [[Ἑρμῆς]] πρόναοι, ἐν Θήβαις, Παυσ. 9. 10, 2· Ποσειδὼν [[πρόνεως]] Ἡσύχ.· ἀλλὰ συνηθέστατα ἐπὶ τῆς Ἀθηνᾶς ἐν Δελφοῖς, ἧς ὑπῆρχε [[ναΐσκος]] ἢ [[ἄγαλμα]] [[ἐκεῖ]] πρὸ τοῦ μεγάλου ναοῦ τοῦ Ἀπόλλωνος, κατὰ τὸ ἱρὸν τῆς Προνηίης Ἀθηναίης Ἡρόδ. 8. 37, πρβλ. 39· ἐν δὲ Προνηίης τῆς ἐν Δελφοῖς ὁ αὐτ. 1. 92· Παλλὰς προναία Αἰσχύλ. Εὐμ. 21· ἐναγὴς ἔστω τοῦ Ἀπόλλωνος.. καὶ Ἀθηνᾶς Προναίας Ψήφισμ. Ἀμφικτ. παρ’ Αἰσχίν. 69. 14· χὴ [[Παλλάς]], [[Δελφοί]] νυν ὅθ’ ἱδρύσαντο προναίην Καλλ. Ἀποσπ. 220· τᾷ Ἀθηνᾷ τᾷ προναίᾳ Ἐπιγραφ. Δελφ. ἐν Ε. Curt. 43. 45· πρβλ. [[πρόνοια]] ΙΙΙ. ΙΙ. ὡς οὐσιαστ., [[πρόναος]], ὁ, = [[πρόδομος]], ἡ [[εἴσοδος]] ἢ ἡ πρώτη [[διαίρεσις]] τοῦ ναοῦ δι’ ἧς εἰσήρχετό τις εἰς τὸν [[κυρίως]] ναόν, Διόδ. 14. 14, Στράβ. 805, Παυσ. 8. 32, 2, κτλ.· Ἰων. πρόνηος, Λουκ. περὶ τῆς Συρ. Θεοῦ 30· Ἀττ. δοτ. ἐν τῷ προνέῳ, Ἐπιγραφ. ἐν Ραγκαβῆ Ant. 1. 162· Ἰων. γεν. προνηίου Ἡρόδ. 1. 51· δοτ. ἐν τῷ προνηίῳ Συλλ. Ἐπιγρ. 71a. 32., 138. 6 κἑξ., 142. 5 κἑξ.· ― [[ὡσαύτως]] ὡς οὐδ. πρόναον, τό, Ἰωσήπ. Ἰουδ. Ἀρχ. 8. 3, 2, Συλλ. Ἐπιγρ. 4401, 4716· Ἰων. πληθ. προνήια, Ἀνθ. Π. 6. 281.
}}
{{bailly
|btext=ος, ον :<br />situé devant le temple ; ὁ [[πρόναος]], le vestibule d’un temple.<br />'''Étymologie:''' [[πρό]], [[ναός]].
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />ο, ΝΜΑ, και ιων. τ. πρόνηος, Α<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br />(σχετικά με χριστιανικούς ναούς) ο [[νάρθηκας]]<br /><b>αρχ.</b><br />ο [[πριν]] από τον [[κυρίως]] ναό [[περίστυλος]] [[χώρος]], διά μέσου του οποίου εισερχόταν [[κανείς]] στον ναό.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ουσιαστικοποιημένος τ. του [[πρόναος]] (ΙΙ)].<br /> <b>(II)</b><br />-ον, και προναῑος, -αία, -ον και ιων. τ. [[προνήϊος]], -ΐη, -ον και αττ. τ. [[πρόνεως]], Α<br /><b>1.</b> αυτός που βρίσκεται [[μπροστά]] από ναό («τῶν πολισσούχων θεῶν βωμοὺς προνάους καὶ [πολισσούχων] ἕδρας», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>2.</b> ([[ιδίως]] για θεό) αυτός του οποίου το [[άγαλμα]] [[είναι]] τοποθετημένο [[μπροστά]] από ναό («[[πρῶτα]] μὲν δὴ λίθου κατὰ τὴν εἴσοδόν ἐστιν Ἀθηνᾱ καὶ [[Ἑρμῆς]] ὀνομαζόμενοι πρόναοι», <b>Παυσ.</b>)<br /><b>3.</b> [[προσωνυμία]] του Ποσειδώνος<br /><b>4.</b> [[προσωνυμία]] της Αθηνάς, της οποίας [[μικρός]] [[ναός]] ή [[άγαλμα]] υπήρχε [[πριν]] από τον μεγάλο ναό του Απόλλωνος στους Δελφούς («κατὰ τὸ ἱρὸν τῆς Προνηΐης Ἀθηναίης», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>5.</b> (<b>το θηλ. ως κύριο όν.</b>) <i>Προναία</i><br />η Αθηνά («ἐν δὲ Προνηΐης τῆς ἐν Δελφοῑσι», <b>Ηρόδ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>προ</i>- <span style="color: red;">+</span> [[ναός]] / [[νηός]] / [[νεώς]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''πρόνᾱος:''' ή [[πρό]]-ναιος, -α, -ον, Ιων. [[προνήϊος]], <i>-η</i>, <i>-ον</i>, Αττ. [[πρό]]-νεως ([[ναός]])·<br /><b class="num">I.</b> αυτός που βρίσκεται [[μπροστά]] από το ναό, [[ιδίως]] λέγεται για θεούς των όποιων οι βωμοί και τα αγάλματα στέκονταν [[μπροστά]] στον ναό, όπως της Αθηνάς στους Δελφούς, σε Ηρόδ.· <i>Παλλὰς προναία</i>, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II.</b> ως ουσ., [[πρόναος]], ὁ = [[πρόδομος]], [[προθάλαμος]] ναού, μέσω του οποίου [[κάποιος]] οδηγούνταν στον [[κυρίως]] ναό ([[ναός]]) ή στα άδυτα του ναού, σε Ηρόδ.
}}
{{elru
|elrutext='''πρόνᾱος:''' Aesch., Diod., Luc. = [[πρόναιος]] I и II.
}}
{{elnl
|elnltext=πρόνᾱος -α -ον en προνάιος, προναῖος Ion. προνήιος -η -ον, ook πρόνηος [πρό, ναός] (zich) voor de tempel (bevindend):; βωμοί π. altaren voor de tempel Aeschl. Suppl. 494; ἡ Προνηΐη Ἀθηναίη Athene Pronaia (bij Delphi) Hdt. 8.37.2; subst. ὁ πρόναος voorhal.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=πρό-νᾱος, ορ πρό-ναιος, η, ον [[ναός]]<br /><b class="num">I.</b> [[before]] a [[temple]], esp. of gods whose shrines or statues stood [[before]] the [[temple]], as of [[Athena]] at [[Delphi]], Hdt.; Παλλὰς προναία Aesch.<br /><b class="num">II.</b> as Subst., [[πρόναος]], = [[πρόδομος]], the [[hall]] of a [[temple]], [[through]] [[which]] one went to the [[ναός]] or [[cella]], Hdt.
}}