View source for ἠλακάτη

{{LSJ1
|Full diacritics=ἠλᾰκάτη
|Medium diacritics=ἠλακάτη
|Low diacritics=ηλακάτη
|Capitals=ΗΛΑΚΑΤΗ
|Transliteration A=ēlakátē
|Transliteration B=ēlakatē
|Transliteration C=ilakati
|Beta Code=h)laka/th
|Definition=[<b class="b3">κᾰ], ἡ</b> (so in Att. Inscrr., <span class="title">IG</span>22.1517.209, but ἠλεκ- <span class="title">SIG</span>2 588.17 (Delos, ii B.C.), <span class="title">AJA</span>17.162 (Cyrene), <span class="bibl"><span class="title">Sammelb.</span>5873</span>, cf. Hsch.; <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> v. [[ἠλεκάτιον]]), Dor. ἠλᾰκάτᾱ <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>1431</span> (lyr.), Aeol. ἀλᾰκάτᾱ <span class="bibl">Theoc.28.1</span> (<b class="b3">ᾱλ-</b> also in <b class="b3">χρυσᾱλάκατος, εὐᾱλάκατος</b>, Dor. <b class="b3">ἠλ-</b> is dub.):—[[distaff]], <span class="bibl">Od.4.135</span>, <span class="bibl">1.357</span>, <span class="bibl">Il.6.491</span>, E. l.c., etc.; <b class="b3">ἡ ἠ. [τοῦ ἀτράκτου</b>] [[the stalk]] of the spindle, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>616c</span>: metaph., <b class="b3">γηραιῇσι . . ἠλακάτῃσι</b> with [[the fate]] of old age, <span class="title">IG</span>14.1389i18. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> of <b class="b2">distaff-shaped</b> objects: </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> [[one joint of a reed]] or [[cane]], <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>2.2.1</span>; [[a reed]],= <b class="b3">δόναξ</b>, Hsch.; <b class="b3">ὥσπερ ἠ</b>., of the pistil of the citron-flower, <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>1.13.4</span>, cf. <span class="bibl">4.4.3</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> in Compds. (e.g. <b class="b3">χρυσηλάκατος</b>), [[arrow]], Hsch. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> [[the upper part of the mast]], which was made to turn round, <span class="bibl">A.R.1.565</span> (v. Sch.), <span class="bibl">Ath.11.475a</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> [[windlass]], Sch.<span class="bibl">Th.7.25</span> (v.l. [[ἠλεκ-]]). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> the constellation [[Coma Berenices]], Sch.<span class="bibl">Arat.146</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1159.png Seite 1159]] ἡ (nach Buttmann von [[ἕλκω]], wahrscheinlich mit [[ἐλαύνω]] zusammenhangend), – 1) Rocken,<b class="b2"> Spinnrocken</b>; Od. 1, 337 werden als ἔργα γυναικός genannt [[ἱστός]] u. [[ἠλακάτη]], wie Il. 6, 491; vgl. Od. 4, 135 [[ἠλακάτη]] τετάνυστο ἰοδνεφὲς [[εἶρος]] ἔχουσα; Eur. [[λίνον]] ἠλακάτᾳ δακτύλοις ἑλίσσει ν Or. 1431; ἐργάτιν εὐκλώστου νήματος ἠλακάτην Antip. Sid. 22 (VI, 174); mit [[ἄτρακτος]] verbunden, Archi. 11 (VI, 39) u. Sp.; aber ἀτράκτου [[ἠλακάτη]] ist die Stange der Spindel, Plat. Rep. X, 616 c. – 21 von anderen spindel- oder schaftartigen Dingen, die aus Rohr gemacht, bes. zum Drehen bestimmt sind, – a) die [[Spindel]] oder Spille, der oberste sich drehende Theil des Mastbaums, Ath. XI, 475 a; vgl. An. Rh. 1. 565. – b) eine<b class="b2"> Winde</b>, schwere Netze heraufzuziehen, sonst [[ὄνος]] genannt, Schol. Thuc. 7, 25; übh. eine Maschine, die sich umdrehen läßt, Sp. – 3) im Allgemeinen [[Rohr]], Stengel, Halm, auch einzelne Schüsse des Rohrs von einem Knotenzum andern, Theophr., u. ein aus Rohr gemachter Pfeil; Phot. lex. erkl. ἠλακάται, καλάμων ῥαβδία · ἀφ' ὧν καὶ τὰ κῶλα τῶν στα χύων.
}}
{{ls
|lstext='''ἠλᾰκάτη''': κᾰ, ἡ, Δωρ. ἠλακκάτᾱ Εὐ., ἀλακάτᾱ Θεόκρ.· (ἴδε ἐν λ. ἄρκυς): -[[ἠλακάτη]], «ῥόκα», Λατ. colus, ἐφ᾿ ἧς τυλίσσεται τὸ [[ἔριον]], Ὀδ. Δ. 135, πρβλ. Α. 357, Ἰλ. Z. 491, Εὐρ., κτλ.· ἡ ἠλ. τοῦ ἀτράκτου, ἡ [[ῥάβδος]], τὸ [[στέλεχος]] τοῦ ἀτράκτου, Πλάτ. Πολ. 616C· πρὶν γηραιῇσι μιγήμεναι ἠλακάτῃσιν, πρὶν ἔλθῃ εἰς τὸ [[γῆρας]], Συλλ. Ἐπιγρ. 6280B. 18. ΙΙ. ὡς τὸ ἄτρακτος, ἐπὶ πολλῶν πραγμάτων ἐχόντων τὸ [[σχῆμα]] τῆς ἠλακάτης, ὡς: 1) «καλαμοκάννι», τὸ ἀπὸ τοῦ ἑνὸς γόνατος [[μέχρι]] τοῦ ἑτέρου [[μέρος]] τοῦ καλάμου, Θεόφρ. Ι. Φ. 2. 2, 1· [[δόναξ]] ῾Ησύχ.· πρβλ. [[πολυηλάκατος]]. 2) [[βέλος]], ὡς τὸ ἄτρακτος, Ἡσύχ., πρβλ. [[χρυσηλάκατος]]. 3) τὸ ἀνώτατον [[μέρος]] τοῦ ἱστοῦ, [[ὅπερ]] ἦν πεποιημένον [[οὕτως]] [[ὥστε]] νὰ στρέφηται, Ἀπολλ. Ρόδ. Α. 565 (ἴδε Σχόλ.), Ἀθήν. 475A. 4) μηχανὴ δι᾿ ἧς ἀνεσύροντο ἐκ τῆς θαλλάσσης τὰ δίκτυα ἢ ἄλλα βάρη. ἀλλαχοῦ [[ὄνος]], Σχόλ. Θουκ. 7. 25.·
}}
{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br />quenouille.<br />'''Étymologie:''' orig. inconnue.
}}
{{grml
|mltxt=η (AM [[ἠλακάτη]] και [[ἠλεκάτη]], Α δωρ. τ. ἠλακάτα και αιολ. τ. [[ἀλακάτα]])<br /><b>1.</b> [[επιμήκης]] [[ράβδος]] στο [[άκρο]] της οποίας προσδένεται η [[τούφα]] του μαλλιού ή του βαμβακιού που πρόκειται να γνεστεί, η [[ρόκα]]<br /><b>2.</b> <b>ζωολ.</b> [[γένος]] τελεόστεων ακανθοπτερύγιων ιχθύων που ζουν στις θερμές θάλασσες του Ατλαντικού<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[καθετί]] που μοιάζει με [[ρόκα]], π.χ. το [[τμήμα]] του καλαμιού ή του σταχιού από το ένα [[εξόγκωμα]] ώς το [[άλλο]], [[καλάμι]], [[καλαμοκάνι]]<br /><b>2.</b> [[είδος]] μηχανήματος με το οποίο ανασύρονταν από τη [[θάλασσα]] δίχτια ή άλλα αντικείμενα, αλλ. όνος<br /><b>3.</b> [[βέλος]] κατασκευασμένο από [[καλάμι]], [[αδράχτι]], [[άτρακτος]]<br /><b>4.</b> το ανώτατο [[τμήμα]] του ιστού, του καταρτιού, [[πάνω]] από το [[θωράκιο]], το οποίο έχει [[διόγκωση]] με [[τρύπα]], απ' όπου διέρχεται η [[υπέρα]] της κεραίας<br /><b>4.</b> <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> «[[ηλακάτη]]<br />[[δόναξ]] ([[καλάμι]])<br />ομοίως και πολυηλάκατα τά τών ποταμών χείλη<br />[[ἔνιοι]] δέ κοινώς τά γόνατα έχοντα, ώς στάχυν, κάλαμον»<br /><b>5.</b> ο [[αστερισμός]] Κόμη της Βερενίκης.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άγνωστης ετυμολ. Οι προσπάθειες να συνδεθεί η λ. με τα λιθ. <i>lenktuvas</i>, <i>lanktis</i> «[[ανέμη]], [[τυλιγάδι]]» και το άρμ. <i>il</i>, γεν. <i>iloy</i> χωλαίνουν από μορφικής [[κυρίως]] απόψεως. Κατ' άλλους, πρόκειται για [[δάνειο]] μικρασιατικής προέλευσης, [[άποψη]] η οποία προσκρούει στην ύπαρξη μυκηναϊκού τ. <i>a</i>-<i>ra</i>-<i>ka</i>-<i>te</i>-<i>ja</i> «κλώστριες» (;), που αποτελεί [[τεκμήριο]] παλαιότητάς της λ. Αβέβαιη, [[τέλος]], [[είναι]] και η [[σχέση]] της με το [[ηλακατήν]], -<i>ήνος</i> ([[ονομασία]] ψαριού).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[ηλάκατα]], [[ηλακάτιον]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[χρυσηλάκατος]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἠλᾰκάτη:''' [κᾰ], ἡ, Δωρ. ἠλακάτᾱ ή ἀλακάτᾱ, η [[ρόκα]], Λατ. [[colus]]· πάνω στη [[ρόκα]] τοποθετούνταν και τυλιγόταν το [[μαλλί]], σε Όμηρ. κ.λπ.· ἡ [[ἠλακάτη]] τοῦ ἀτράκτου, το ανώτατο [[μέρος]] του ιστού, το οποίο ήταν φτιαγμένο με τέτοιον τρόπο ώστε να περιστρέφεται, σε Πλάτ. (αμφίβ. προέλ.).
}}
{{elru
|elrutext='''ἠλᾰκάτη:''' дор. ἠλᾰκάτᾱ и ἀλᾰκάτᾱ (ᾱλ, κᾰ) ἡ<br /><b class="num">1)</b> прялка, веретено Eur., Anth., Plut.: [[ἱστόν]] τ᾽ ἠλακάτην τε κομίζειν Hom. заниматься тканьем и прядением;<br /><b class="num">2)</b> ось, стержень (τοῦ ἀτράκτου Plat.).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: <b class="b2">(wool on the) distaff</b>, also metaph. of comparable objects (Ζ 491)<br />Other forms: <b class="b3">ἠλεκάτη</b> (Delos, Cyrene a. o.), Aeol. <b class="b3">ἀλακάτα</b> (Theoc. 28, 1; but <b class="b3">ἠλακάτα</b> E. Or. 1431 [lyr.]) and <b class="b3">χρυαλακ</b>. Pi. (three times), <b class="b3">εὐαλακ</b>. Theoc. 22.<br />Dialectal forms: Myk. <b class="b2">a-ra-ka-te-ja</b> nom. pl. f. [[spinsters]]<br />Compounds: As 2. member e. g. in <b class="b3">χρυσ-ηλάκατος</b> (<b class="b3">-αλ-</b> Pi.) <b class="b2">with golden distaff</b> (Il.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Unknown. Solmsen assumed an Anatolian loan, Wortforsch. 121f. Prob. just Pre-Greek.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=ἠλᾰκά˘τη, ἡ,<br />a [[distaff]], Lat. [[colus]], on [[which]] the [[wool]] is put, Hom., etc.; ἡ ἠλ. τοῦ ἀτράκτου the [[stalk]] of the [[spindle]], Plat. [deriv. uncertain]
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἠλακάτη''': {ēlakátē}<br />'''Forms''': durch Assimilation auch [[ἠλεκάτη]] (Delos, Kyrene u. a.), äol. [[ἀλακάτα]] (Theok. 28, 1; aber ἠλακάτα E. ''Or''. 1431 [lyr.])<br />'''Grammar''': f. (seit Ζ 491),<br />'''Meaning''': [[Spindel]], auch übertragen von spindelähnlichen Gegenständen.<br />'''Composita''' : Als Hinterglied u. a. in [[χρυσηλάκατος]] (-αλ- Pi.) [[mit goldener Spindel]] (Il. usw.).<br />'''Derivative''': Davon das Deminutivum [[ἠλεκάτιον]] (Delos II<sup>a</sup>), [[ἠλάκατα]] n. pl. ‘Wollfäden auf der Spindel (?)’ (Od., Alex. Aet.), ἠλακατήν, -ῆνος m. N. eines großen Fisches (nach der Korperform; Men. u. a.; vgl. Solmsen Wortforsch. 121, Thompson Fishes s. v.), [[Ἠλακάτεια]] n. pl. N. eines Festes in Sparta (Sosib. 18). Myk. ''a''-''ra''-''ka''-''te''-''ja'' (Nom. pl. f.)?<br />'''Etymology''' : Bildung und Herkunft unklar. Die Zusammenstellung mit lit. ''lenktùvas'', ''lañktis'' [[Garnwinde]], [[Haspel]] (Bezzenberger BB 4, 330f.; zunächst von ''leñkti'' [[biegen]], [[krümmen]]), womit nach Lidén Armen. Stud. 130f. arm. ''il'', Gen. ''iloy'' [[Spindel]] (aus idg. *''ēlo''-) entfernt verwandt sein könnte, erklärt weder Anlaut noch Bildung. Solmsen Wortforsch. 121f. ist deshalb geneigt, in [[ἠλακάτη]] ein kleinasiatisches Wort zu sehen, das von den dortigen Griechen aufgenommen wäre. Neugriechische Formen ἀλεκάτη (vgl. arm. ''aɫēkat'' [[Spinnrocken]]), λεκάτη usw. bei Schulze KZ 33, 167 (= Kl. Schr. 357) m. Lit., Rohlfs WB N<sup>o</sup> 762. Unwahrscheinlich über den Anlaut Prellwitz Glotta 19, 125f., Čop KZ 74, 228. Wurzelanalyse bei Bq, auch WP. 2, 435. — Ein altererbtes Wort für [[Spindel]] ist [[ἄτρακτος]].<br />'''Page''' 1,628
}}