View source for λάξ

{{LSJ1
|Full diacritics=λάξ
|Medium diacritics=λάξ
|Low diacritics=λαξ
|Capitals=ΛΑΞ
|Transliteration A=láx
|Transliteration B=lax
|Transliteration C=lax
|Beta Code=la/c
|Definition=Adv. <span class=sense><p><span class="bld">A</span> <b class='b2'>with the foot</b>, λ. ἐν στήθεσι βὰς ἐξέσπασε μείλινον ἔγχος <span class=bibl>Il. 6.65</span>, cf. <span class=bibl>16.503</span>; λ. προσβάς <span class=bibl>5.620</span>, <span class=bibl>16.863</span>; λ. ποδὶ κινήσας <span class=bibl>10.158</span>, <span class=bibl>Od.15.45</span>; λ. ἔνθορεν <span class=bibl>17.233</span>; λ. δ' ἐφ' ὁρκίοις ἔβη Archil.<span class=title>Supp</span>.2.13; so later βοῦς μοι ἐπὶ γλώσσης κρατερῷ ποδὶ λ. ἐπιβαίνων <span class=bibl>Thgn.815</span>; λ. ἐπίβα δήμῳ <span class=bibl>Id.847</span>; <b class="b3">λ. πατεῖσθαι</b> (cf. [[λάγδην]]) to be trodden <b class='b2'>under foot</b>, <span class=bibl>A.<span class=title>Eu</span>.110</span>, <span class=bibl><span class=title>Ch</span>.644</span> (lyr.); ἀθέῳ ποδὶ λ. ἀτίσαι <span class=bibl>Id.<span class=title>Eu</span>.542</span> (lyr.); λ. ἐπορούσας πλῆξε <span class=bibl>A.R.2.106</span>; παίει τε λ. πύξ <span class=bibl>Philem.1.6</span> D.: also in late Prose, <span class=bibl>Luc.<span class=title>Asin</span>.31</span>, al.:—for the form cf. <b class="b3">γνύξ, πύξ, ὀδάξ</b></span>.
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0015.png Seite 15]] mit der Ferse, mit dem Fuße hinten ausschlagend, stoßend, λὰξ ἐν στήθεσι βὰς ἐξέσπασε μείλινον [[ἔγχος]], Il. 6, 65. 16, 503, λὰξ ἔνθορεν, Od. 17, 233, u. milder, λὰξ ποδὶ κινήσας, Il. 10, 157 Od. 15, 44, durch einen Stoß mit dem Fuße; Theogn. 815 u. a. D.; bei B. A. 106 wird λὰξ βῆ ναι, πατῆσαι für attisch erkl.; vgl. noch Aesch. πάντα [[ταῦτα]] λὰξ ὁρῶ πατούμενα, Eum. 110, wie Ch. 633; [[μηδέ]] νιν ἀθέῳ ποδὶ λὰξ ἀτίσῃς Eum. 513; öfter bei Sp., λὰξ κινεῖν [[πρός]] τινα, Luc. Asin. 31; sprichwörtlich πὺξ καὶ λάξ, mit Hand u. Fuß, mit allen Kräften. Viele Alte nahmen es als subst., Hesych. erkl. [[λάκτισμα]], Schol. Ap. Rh. 2, 106 ὁ ὑπὸ τοὺς δακτύλους τοῦ ποδὸς [[ψόφος]] ([[τόπος]]); aber Ap. Dysc. de adv. 551, 13 verwirft diese Annahme.
}}
{{ls
|lstext='''λάξ''': ἐπίρρ. διὰ τοῦ ποδός, «τῷ πλάτει τοῦ ποδός» (Σχόλ.), λὰξ ἐν στήθεσι βὰς ἐξέσπασε μείλινον [[ἔγχος]] Ἰλ. Ζ. 65, πρβλ. Π. 503· οὕτω, λὰξ προσβὰς Ε. 620., Π. 863· λὰξ ποδὶ κινήσας, «τῷ πλάτει τοῦ ποδὸς νύξας καὶ διακινήσας, οὐχ ὑβριστικῶς λακτίσας» (Ἡσύχ.), Κ. 158, Ὀδ. Ο. 45· λὰξ ἔνθορεν Ρ. 233· ― οὕτω [[μετέπειτα]], κρατερῷ ποδὶ λ. ἐπιβαίνειν Θέογν. 315· λὰξ ἐπίβα δήμῳ ὁ αὐτ. 847· λὰξ πατεῖσθαι (πρβλ. [[λάγδην]]), καταπατεῖσθαι, Αἰσχύλ. Εὐμ. 110, πρβλ. Χο. 644· ἀθέῳ ποδὶ λ. ἀτενίζειν ὁ αὐτ. εἰς Εὐμ. 540· λ. ἐπορούειν, τύπτειν Ἀπολλ. Ρόδ. Β. 106, κτλ.· [[ὡσαύτως]] παρὰ μεταγεν. πεζοῖς, Λουκ. π. Ὄν. 41, κ. ἀλλ.· ― περὶ τοῦ τύπου πρβλ. [[γνύξ]], πύξ, [[ὀδάξ]]. (Ἐκ τῆς αὐτῆς ῥίζης παράγονται αἱ λέξ. λάγδην, λακ-[[τίζω]], λακπάτητος· ἡ [[ῥίζα]] αὕτη φαίνεται ὅτι ἦτο ΚΑΛΚ, πρβλ. Λατ. calx (calc-is), calc-ar, calceus, calc-are, calc-itare· Λιθ. kul-nis (calx)· Ἀρχ. Σκανδιν. hœll).
}}
{{bailly
|btext=<i>adv.</i><br />avec le pied : λὰξ [[ἐν]] στήθεσσι βαίνειν IL poser le pied sur la poitrine (d’un ennemi renversé) ; λὰξ πατεῖν ESCHL fouler aux pieds, mettre le pied sur qqn, piétiner sur lui.<br />'''Étymologie:''' p. *κλάξ, cf. <i>lat.</i> calx.
}}
{{Autenrieth
|auten=adv., [[with]] the [[heel]], [[with]] [[ποδί]], Il. 10.158 and Od. 15.45.
}}
{{lsm
|lsmtext='''λάξ:''' επίρρ., με τα πόδια, με τις κλωτσιές, σε Όμηρ., Αισχύλ.· <i>λὰξ πατεῖσθαι</i>, να καταπατηθείς, να ποδοπατηθείς, σε Αισχύλ.
}}
{{elru
|elrutext='''λάξ:'''<br /><b class="num">I</b> adv. пятой, ногой: λ. ([[προσ]])[[βάς]] Hom. наступив ногой; λ. ποδὶ κινήσας Hom. пошевеливая (спящего Диомеда) ногой; λ. πατεῖσθαι Aesch. быть попираемым ногами.<br /><b class="num">II</b> τό indecl. удар ногой или копытом, пинок (εἶχεν ἀεὶ [[τοῦτο]] τὸ λ. Luc.): λ. κινῆσαι πρός τινα Luc. лягнуть кого-л.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: adv.<br />Meaning: [[with the foot]] (Il.);<br />Compounds: as 1. member in <b class="b3">λακ-πατέω</b> (for <b class="b3">λαξ-π</b>.; Schwyzer 324) <b class="b2">tread (with the foot), trample underfoot</b> (Pherecr. 136, S. Ant. 1275 as v. l.; cf. <b class="b3">λεω-πάτητος</b> s. [[λεῖος]]); isolated (as sec. backformation) subst. = [[λάκτισμα]] (H.), [[sole of the foor]] (sch. A. R. 2, 106), s. Thierfelder SächsAbh. 43 : 2, 42 A.3.<br />Derivatives: <b class="b3">λάγ-δην</b> = [[λάξ]] (S. Fr. 683, 3). Denomin. verbs. 1. [[λακτίζω]], also with prefix, e. g. <b class="b3">ἀντι-</b>, <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b2">kick with the foot, the hoof</b> (Od.); rather after the verbs in <b class="b3">-τίζω</b> as with Schwyzer 620 from <b class="b3">*λακτι</b>; from it [[λάκτισμα]] (A., S.; [[λάκτιμα]] pap., H.; Schwyzer 217, Arbenz 105), (<b class="b3">ἐκ-)λακτισμός</b> (H.) [[treading]], [[pushing]]; <b class="b3">-ιστής</b> [[who kicks with the foot]] (X.), <b class="b3">-ιστική</b>, sc. [[τέχνη]] (in boxing; late). 2. [[λάξας]] = [[λακτίσας]] (Lyc. 137; <b class="b3">λάζειν ἐξυβρίζειν</b> H.) with [[λαχμός]] = [[λακτισμός]] (Antim.); [[λάκτις]] f. [[pounder]] (Call., Nic.; or backformation from [[λακτίζω]]?; on the formation Schwyzer 270).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]<br />Etymology: Formed as [[πύξ]], [[γνύξ]], [[ὀδάξ]] a. o. (Schwyzer 620, Chantraine Gramm. hom. 1, 250); not certainly explained. Semantically adequate is the connection with Lat. [[calx]] [[heel]]; [[λάξ]] then from <b class="b3">*κλάξ</b> dissimilated? (Schulze BerlSb. 1921, 295 = Kl. Schr. 259; also Specht Glotta 31, 128 n. 1). Diff. Bezzenberger BB 4, 318f.: to Lith. <b class="b2">lakstùs</b> [[fleeting]], [[stormy]], <b class="b2">lekiù</b>, <b class="b2">lẽkti</b> [[fly]], [[run]], to which also (Fick 1, 539, Bechtel Lex. s. [[λακτίζω]]) <b class="b3">ληκᾶν τὸ πρὸς ᾠδην ὀρχεῖσθαι</b> H.; further [[ληκῆσαι]], <b class="b3">λακῆσαι πατάξαι</b> H. and several expressions for <b class="b2">limbs etc.</b>, e. g. Lat. [[lacertus]] [[upperarm]] (Bq, WP. 2, 420f., Pokorny 673, Fraenkel Wb. s. <b class="b2">lẽkti</b>, Vasmer Russ. et. Wb. s. <b class="b2">letétъ</b>). The last group must anyhow be kept separated for the meaning; also the Lith. words and [[ληκᾶν]] deviate strongly semantically. Remain [[ληκῆσαι]], [[λακῆσαι]]; the interpretation [[πατάξαι]] can be interpreted in diff. ways. - The word for [[salmon]], OHG [[lahs]] etc., adduced by Paul WuS N. F. 2, 40 ("the swift one, the jumper"), has a palatal <b class="b2">ḱ</b> (Russ. <b class="b2">losósъ</b>) and annot therefore be ombined with Lith. <b class="b2">lakstùs</b>. - No good IE etym; is it Pre-Greek? See on [[ὀδάξ]].
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br />with the [[foot]], Hom., Aesch.; λὰξ πατεῖσθαι to be [[trodden]] under [[foot]], Aesch.
}}
{{FriskDe
|ftr='''λάξ''': {láks}<br />'''Grammar''': Adv.<br />'''Meaning''': [[mit der Ferse]], [[dem Fuß]] (ep. poet. seit Il., auch sp. Prosa);<br />'''Composita''' : als Vorderglied in [[λακπατέω]] (für λαξπ.; Schwyzer 324) ‘(mit dem Fuß) treten, zertreten’ (Pherekr. 136, S. ''Ant''. 1275 als v. l.; vgl. [[λεωπάτητος]] s. [[λεῖος]]); ganz vereinzelt (als sekundäre Rückbildung) Subst. = [[λάκτισμα]] (H.), ‘Fuss- sohle’ (Sch. A. R. 2, 106), s. Thierfelder SächsAbh. 43 : 2, 42 A.3.<br />'''Derivative''': Davon [[λάγδην]] = [[λάξ]] (S. ''Fr''. 683, 3). Denominative Verba. 1. [[λακτίζω]], auch mit Präfix, z. B. ἀντι-, ἐκ-, [[mit der Ferse]], [[dem Fuß]], [[dem Huf schlagen]], [[stoßen]], [[ausschlagen]] (seit Od.); eher nach den Verba auf -[[τίζω]] als mit Schwyzer 620 von *λακτι; davon [[λάκτισμα]] (A., S. usw.; [[λάκτιμα]] Pap., H.; Schwyzer 217, Arbenz 105), (ἐκ-)[[λακτισμός]] (H.) [[das Treten]], [[Stoßen]]; -ιστής [[der mit dem Fuß ausschlägt]] (X. u. a.), -ιστική, sc. [[τέχνη]] (im Ringkampf; sp.). 2. λάξας = λακτίσας (Lyk. 137; λάζειν· ἐξυβρίζειν H.) mit [[λαχμός]] = [[λακτισμός]] (Antim.); [[λάκτις]] f. [[Mörserkeule]] (Kall., Nik.; oder Rückbildung aus [[λακτίζω]]?; zur Bildung noch Schwyzer 270).<br />'''Etymology''' : Wie [[πύξ]], [[γνύξ]], [[ὀδάξ]] u. a. gebildet (Schwyzer 620, Chantraine Gramm. hom. 1, 250); nicht sicher erklärt. Semantisch zutreffend ist die Zusammenstellung mit lat. ''calx'' [[Ferse]] (seit Pott), wobei [[λάξ]] aus *[[κλάξ]] dissimiliert sein muß (Schulze BerlSb. 1921, 295 = Kl. Schr. 259; auch Speeht Glotta 31, 128 A. 1). — Anders Bezzenberger BB 4, 318f.: zu lit. ''lakstùs'' [[flüchtig]], [[stürmisch]], ''lekiù'', ''lė̃kti'' [[fliegen]], [[laufen]], [[rennen]], wozu noch (Fick 1, 539, Bechtel Lex. s. [[λακτίζω]]) ληκᾶν· τὸ πρὸς ᾠδὴν ὀρχεῖσθαι H.; des weiteren ληκῆσαι, λακῆσαι· πατάξαι H. und mehrere Ausdrücke für [[Gliedmaßen]], z. B. lat. ''lacertus'' [[Oberarm]] (Bq, WP. 2, 420f., Pokorny 673, Fraenkel Wb. s. ''lė̃kti'', Vasmer Russ. et. Wb. s. ''letétъ''; überall m. reicher Lit.). Die letztgenannte Gruppe ist jedenfalls schon wegen der Bed. fernzuhalten; auch die lit. Wörter und ληκᾶν weichen semantisch stark ab. Übrig bleiben ληκῆσαι, λακῆσαι; das Interpretamentum πατάξαι läßt mehrere Auffassungen zu. — Das Wort für [[Lachs]], ahd. ''lahs'' usw., von Paul WuS N. F. 2, 40 hierhergestellt ("der Schneller, der Springer"), enthält palatales ''ḱ'' (russ. ''losósъ'') und läßt sich somit nicht mit lit. ''lakstùs'' u. Verw. verbinden.<br />'''Page''' 2,82-83
}}