View source for φηγός

{{LSJ1
|Full diacritics=φηγός
|Medium diacritics=φηγός
|Low diacritics=φηγός
|Capitals=ΦΗΓΟΣ
|Transliteration A=phēgós
|Transliteration B=phēgos
|Transliteration C=figos
|Beta Code=fhgo/s
|Definition=Dor. φᾱγός <span class="bibl">Theoc.9.20</span>, ἡ, <span class="sense"><span class="bld">A</span> = [[δρῦς ἀγρία]], [[Valonia oak]], [[Quercus Aegilops]], <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>3.3.1</span>, <span class="bibl">3.8.2</span>, etc.: freq. in Il.(not in Od.), Διὸς περικαλλέϊ φηγῷ <span class="bibl">Il.5.693</span>; φηγῷ ἐφ' ὑψηλῆ . . Διός <span class="bibl">7.60</span>; <b class="b3">ἡ παλαιὰ φ</b>., of [[the oak]] of Dodona, <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>171</span>, cf. Hes.<span class="title">Frr.</span>134.7, 212 (but δρῦς <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>1168</span>). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[acorn of the same tree]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>1137</span> (lyr.), <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span> 372c</span>, Theoc. [[l.c.]], <span class="bibl">D.Chr.6.62</span>. (Cf. Lat. <b class="b2">fāgus</b> 'beech', OE. <b class="b2">bóc</b> 'beech'.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1267.png Seite 1267]] ἡ, ein Baum, der eine runde eßbare, der Eichel ähnliche Frucht trägt, quercus esculus, Hes. frg. 18. 39, 7; also nicht eigtl. unsere Buche, die eine dreieckige Frucht hat, Theophr. u. A.; Soph. nennt Trach. 171 die dodonäische Eiche ἡ παλαιὰ [[φηγός]], die 1158 [[δρῦς]] heißt. – Auch die eßbare Frucht des Baumes selbst; Ar. Pax 1137; μύρτα καὶ φηγοὺς σποδιοῦσι πρὸς τὸ πῦρ Plat. Rep. II, 372 c.
}}
{{ls
|lstext='''φηγός''': ἡ, [[εἶδος]] δρυὸς φερούσης ἐδώδιμον βάλανον (Θεοφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 3. 8, 2), [[ἴσως]] Quercus esculus, εἰ καὶ ἀμφίβολον [[εἶναι]] ἂν τὸ [[δένδρον]] τοῦτο εὑρίσκεται τὰ νῦν ἐν Ἑλλάδι ἢ ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ· (οὐχὶ τὸ Λατ. fagus [[ὅπερ]] = [[ὀξύα]], «ὀξυά»), εἰ καὶ ἔχουσι τὸ αὐτὸ [[ὄνομα]]), συχν. ἐν Ἰλ. (οὐχὶ ἐν Ὀδ.)· ἦτο δὲ ἀφιερωμένη ἡ φηγὸς εἰς τὸν Δία· Διὸς περικαλλέϊ φηγῷ Ἰλ. Ε. 693· φηγῷ ἐφ’ ὑψηλῇ... Διὸς Η. 60· ὁ Σοφοκλῆς καλεῖ τὴν Δωδωναίαν δρῦν τὴν παλαιὰν φ., Τραχ. 171 (πρβλ. Ἡσ. Ἀποσπ. 18., 39. 7), ἀλλὰ καὶ δρῦν, [[αὐτόθι]] 1168. ― Περὶ τῆς γλωσσικῆς μεταβάσεως ἀπὸ τοῦ φηγὸς εἰς τὸ fagus ([[ὀξύα]]) ἴδε M. Müller Sc. of. Language, 2, σ. 222, 235. ΙΙ. ἡ [[βάλανος]] τοῦ [[αὐτοῦ]] δένδρου, Ἀριστοφ. Εἰρ. 1137. Πλάτ. Πολ. 372C. Ἐντεῦθεν φηγών, φήγινος, φηγινέος· πρβλ Λατ. fāgus, fag-inus, fag-ineus· ― Ἀγγλο-Σαξον. bôc-e ([[ὀξύα]], Ἀγγλ. beech)· Ἀρχ. Γερμαν. bnohh-a· ― πιθαν. ἐκ τῆς √ΦΑΓ, φαγεῖν, ὡς διδάσκει ὁ Εὐστ. 594. 34, κ. ἀλλ.· πρβλ. ἄκυλος (glans) πρὸς τὸ Σανσκρ. a← (edere)).
}}
{{bailly
|btext=οῦ (ἡ) :<br /><b>1</b> chêne à glands comestibles, <i>arbre</i> ; ἡ παλαιὰ [[φηγός]] SOPH le chêne antique (de Dodone);<br /><b>2</b> gland, fruit de cet arbre.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>lat.</i> fagus ; pê de la R. Φαγ, manger.
}}
{{Autenrieth
|auten=(cf. fagus): a [[sort]] of [[oak]] [[with]] [[edible]] acorns. An [[ancient]] [[tree]] of [[this]] [[species]] [[was]] [[one]] of the landmarks on the [[Trojan]] [[plain]], Il. 7.22, Il. 9.354. (Il.)
}}
{{grml
|mltxt=η, ΝΑ, και δωρ. τ. [[φαγός]] Α<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>βοτ.</b> επιστημονική [[ονομασία]] του γένους της οξιάς<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[είδος]] δρυός με εδώδιμο βαλανίδι<br /><b>2.</b> το βαλανίδι του [[παραπάνω]] φυτού<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «ἡ παλαιὰ [[φηγός]]» — [[δρυς]] που φύεται στην [[περιοχή]] της Δωδώνης (<b>Σοφ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[φηγός]] ανάγεται στον ΙΕ τ. <i>bh</i><i>ā</i><i>go</i>-<i>s</i> «[[οξιά]]» (<b>πρβλ.</b> λατ. <i>fagus</i>, γαλατ. <i>b</i><i>ā</i><i>go</i>-, αρχ. άνω γερμ. <i>buohha</i>, από όπου το γερμ. <i>Buche</i>, [[καθώς]] και τα γοτθ. <i>boka</i> «[[γράμμα]], [[χαρακτήρας]]», αρχ. άνω γερμ. <i>buoh</i> «[[βιβλίο]]», από όπου και το γερμ. <i>Buch</i>), χρησιμοποιήθηκε, όμως, στην Ελληνική για να δηλώσει τη δρυ, τη [[βαλανιδιά]], ένα διαφορετικό δηλ. [[είδος]] δένδρου από την [[οξιά]], η οποία δεν ευδοκιμεί ιδιαίτερα στην [[Ελλάδα]] (<b>βλ.</b> και λ. [[οξιά]]). Η [[σύνδεση]] του ΙΕ ονόματος της οξιάς με τη [[ρίζα]] <i>bhag</i>- (<b>βλ. λ.</b> [[φαγεῖν]]) παραμένει ανεπιβεβαίωτη].
}}
{{lsm
|lsmtext='''φηγός:''' ἡ (φᾰγεῖν),<br /><b class="num">I.</b> είδος βελανιδιάς που φέρει φαγώσιμα βελανίδια, [[Quercus]] esculus(όχι το Λατ. [[fagus]], [[οξυά]], παρόλο που τα ονόματα είναι πανομοιότυπα), αφιερωμένη στο [[Δία]], σε Ομήρ. Ιλ., Σοφ.<br /><b class="num">II.</b> [[βελανίδι]] του ίδιου δέντρου, σε Αριστοφ.
}}
{{elru
|elrutext='''φηγός:''' ἡ<br /><b class="num">1)</b> [[дуб зимний]] (со съедобными желудями) ([[Quercus]] esculus L ) Hom., Hes.: ἡ παλαιὰ φ. Soph. древний дуб, т. е. священный дуб в Додоне (по шелесту листьев которого гадали о воле Зевса);<br /><b class="num">2)</b> [[желудь]] Arph., Plat.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[φηγός]], [φᾰγεῖν]<br /><b class="num">I.</b> a [[kind]] of oak, [[bearing]] an esculent [[acorn]], [[quercus]] esculus, (not the Lat. [[fagus]], our [[beech]], [[though]] the names are [[identical]]), [[sacred]] to [[Ζεύς]], Il., Soph.<br /><b class="num">II.</b> the [[acorn]] of the [[same]] [[tree]], Ar.
}}
{{FriskDe
|ftr='''φηγός''': {phēgós}<br />'''Forms''': dor. (Theok.) [[φαγός]]<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Eiche]], [[Quercus Aegilops]] (seit Il.).<br />'''Derivative''': Davon [[φήγινος]] (Ε 838, Kall., Dsk.), mit Suffixkombination -ίνεος (''AP'', Orph.) [[von der Eiche]], [[eichen]] (lat. LW ''fāginus'', -''ineus''), PN Φηγεύς (''E'' 11 u.a.; Boßhardt 114).<br />'''Etymology''': Als Erbwort mit lat. ''fāgus'' f. [[Buche]] und mit germ. (mit Übertritt in die Konsonant- bzw. ''ō''-Flexion), z.B. ano. ''bōk'', ahd. ''buohha'' f. [[Buche]], [[Buch]], got. ''boka'' f. [[Buchstabe]] identisch: idg. *''bhāgo''-''s''. Dazu noch ''silva'' ''Bacenis'' (Cs.), mlat. ''Boconia'', gall. ''Bagacon'' und andere ON. Das Fehlen der Buche im eig. Griechenland veranlaßte den Bed.wechsel von [[φηγός]]. — Der Name der Buche hat bekanntlich in der Diskussion über die Urheimat der Indogermanen eine wichtige Rolle gespielt. Entscheidend war dabei die Frage, ob auch einige ostidg. Baumnamen wie kurd. ''būz'' [[Art Ulme]], russ. ''boz'' [[Holunder]], [[Sambucus]] und entsprechende slav. Wörter mit [[φηγός]] usw. zu verbinden sind. Gegen diese Annahme mit triftigen Argumenten Eilers und Mayrhofer Mitt. d. Anthropol. Gesellsch. in Wien 92 (1962; Festschrift Franz Hančar) 61ff. mit Referat der früheren Diskussion (wobei indessen die germ. Wörter anders als oben beurteilt werden); vgl. dazu Pisani Paideia 18, 400 f. — Für die alte Verbindung mit [[φαγεῖν]] [[essen]] mit weiteren kühnen Hypothesen und Kombinationen Ramat A.L.O.N. 5, 49ff. Ältere Lit. bei WP. 2, 128ff., Pok. 107f., W.-Hofmann s. ''fāgus''.<br />'''Page''' 2,1008
}}