View source for πηδάω

{{LSJ1
|Full diacritics=πηδάω
|Medium diacritics=πηδάω
|Low diacritics=πηδάω
|Capitals=ΠΗΔΑΩ
|Transliteration A=pēdáō
|Transliteration B=pēdaō
|Transliteration C=pidao
|Beta Code=phda/w
|Definition=[[Euripides|E.]]''[[Ion]]'' 717 (lyr.), etc.; Dor. 3sg.<br><span class="bld">A</span> παδῇ Sophr.20; Lacon. imper. πάδη Ar.''Lys.''1317 (lyr.); Ion. part. [[πηδεῦντα]], [[πηδεῦσαι]], Herod. 3.96, 4.61: fut. -ήσομαι [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Characters|Char.]]''21.6, ([[ἐπι]]-) Pl.''Ly.''216a, (προς-) Alex.124.16; later -ήσω ''APl.''4.54*, 142: aor. ἐπήδησα Il.14.455, etc.: pf. πεπήδηκα Aesop.203, ([[ἀπο]]-) Hp.''Art.''47, (ἐκ-) X.''HG''7.4.37, ([[ὑπερ]]-) D.23.73:—Pass., plpf. [[ἐπεπήδητο]] (in act. sense) Hp.''Nat.Puer.''13:—[[leap]], [[spring]], ὑψόσε ποσσὶν ἐπήδα Il.21.269, cf. 302; ἐς σκάφη π. [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]'' 1279; πρὸς πυγήν Hp.''Nat.Puer.''l.c.; opp. [[βαδίζω]], X.''Cyn.''5.31; of fish in the frying-pan, Eub.75.6, 109,al.: c. acc. cogn., π. δυστυχῆ πηδήματα [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''263; <b class="b3">π. μείζονα</b> (''[[sc.]]'' [[πηδήματα]]) [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''1300 (anap.); <b class="b3">λαιψηρὰ π.</b> [[Euripides|E.]]''[[Ion]]'' 717 (lyr.): c. acc. loci, <b class="b3">πεδία π.</b> [[bound over]] them, [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''30; π. πλάκα E.''Ba.''307.<br><span class="bld">2</span> [[stamp with the feet]], οἱ φίλοι πηδάτωσαν Luc.''Rh. Pr.''21.<br><span class="bld">II</span> metaph. of things, οὐκ ὀΐω… ἅλιον πηδῆσαι ἄκοντα Il.14.455; πάλος… 'πήδησεν εὐχάλκου κράνους A.''Th.''459; <b class="b3">τροχοὶ π.</b> E.''Ph.'' 1194: freq. of the heart or pulse, [[leap]], [[throb]], ἁ καρδία παδῇ Sophr. [[l.c.]], cf. [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 215e: followed by interrog. clause, οἶμαι τὰς καρδίας πηδᾶν ὅ τι λέξει Ar.''Nu.''1392; κατὰ δ' ἐγκέφαλον πηδᾷ σφάκελος E.''Hipp.'' 1352; πηδῶσα οἷον τὰ σφύζοντα [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''251d; αἱ σάρκες οἷα θερμὰ θερμὰ πηδεῦσαι Herod.4.61; of the mind, πηδῶν ὁ θυμὸς ἔνδοθεν μαντεύεται ''Trag.Adesp.''176, cf. 390; of sudden change, τί πηδᾷς ἄλλοτ' εἰς ἄλλους τρόπους E.''Tr.''67; εἰς τἀπίσημα δ' ὁ φθόνος πηδᾶν φιλεῖ Id.''Fr.''294; π. πρός τινος εὐπραγίαν Philostr.''VS''2.25.4.
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0609.png Seite 609]] ion. πηδέω, Her. 8, 118, fut. πηδήσομαι, [[springen]], hüpfen; ποσσὶν ἐπήδα, Il. 21, 269; auch übertr. von leblosen Dingen, οὐκ ὀΐω χειρὸς ἄπο στιβαρῆς ἅλιον πηδῆσαι ἄκοντα, daß der Wurfspieß vergeblich aus der Hand gefahren, 14, 455; εἰς ναυτικὰ [[σκάφη]], Soph. Ai. 1258, der es auch c. accus. vrbdt, εἰσιδὼν μόνον πηδῶντα πεδία, 30, durch die Ebene springen; u. übertr., [[τίς]] ὁ πηδήσας μείζονα [[δαίμων]] τῶν μακίστων πρὸς σῇ δυσδαίμονι μοίρᾳ, O. R. 1300; πηδᾶν δυστυχῆ πηδήματα, Eur. Or. 263; Andr. 1140; λαιψηρὰ πηδᾷ, Ion 717; auch τροχοὶ ἐπήδων, Bacch. 1092; vom Herzen, schlagen, klopfen, Ar. Nub. 1374, wie Plat. Conv. 215 e; πηδῶσα οἷον τὰ σφύζοντα, Phaedr. 251 d; Xen. u. Folgde überall.
}}
{{bailly
|btext=[[πηδῶ]] :<br /><i>impf.</i> ἐπήδων, <i>f.</i> πηδήσομαι, <i>postér.</i> πηδήσω, <i>ao.</i> ἐπήδησα, <i>pf.</i> πεπήδηκα;<br /><i>pf. Pass.</i> πεπήδημαι, <i>pqp.</i> ἐπεπηδήμην;<br />bondir, s'élancer : εἰς [[σκάφη]] SOPH dans les barques ; <i>avec</i> l'acc. : πεδία SOPH à travers les plaines ; πεδᾶν μείζονα (<i>s.e.</i> πηδήματα) SOPH faire de plus grands bonds ; <i>en parl. de choses (javelot, etc.) ; particul. en parl. du cœur</i> [[bondir]], [[palpiter]].<br />'''Étymologie:''' R. Πηδ, bondir.
}}
{{elnl
|elnltext=πηδάω, Lac. imperat. praes. πάδη springen:; τίς ὁ πηδήσας μείζονα δαίμων τῶν μηκίστων; wie was de god die verder sprong dan de verste (sprongen)? Soph. OT 1300; met acc. van plaats; πεδία over de vlakte Soph. Ai. 30; overdr..; τί δ’ ὧδε πηδᾷς ἄλλοτ’ εἰς ἄλλους τρόπους; waarom spring je zo van de ene houding over op de andere? Eur. Tr. 67; van zaken wegspringen:. οὐ... χειρὸς ἄπο στιβαρῆς ἅλιον πηδῆσαι ἄκοντα dat uit zijn sterke hand de speer niet zonder resultaat is weggesprongen Il. 14.455. kloppen, bonzen:. αἱ δὲ φλέβες... πρὸς τῷ πλεύμονι καὶ τῇ καρδίῃ πηδῶσι de aderen kloppen tegen de longen en het hart Hp. Morb. Sacr. 6; ἥ τε καρδία πηδᾷ het hart bonst Plat. Smp. 215e.
}}
{{elru
|elrutext='''πηδάω:''' ион. тж. πηδέω, дор. [[παδάω|πᾱδάω]] (fut. πηδήσομαι)<br /><b class="num">1</b> [[прыгать]], [[скакать]] ([[ὑψόσε]] Hom.; ἐς [[σκάφος]] Soph.): [[πήδημα]] π. Eur. сделать прыжок; πεδία π. Soph. нестись (мчаться) по полю; τί πηδᾷς ἄλλοτ᾽ εἰς ἄλλους τρόπους; Eur. отчего ты мечешься от одних чувств к другим?; τροχοὶ ἐπήδων Soph. колеса (разбитых колесниц) разлетались; τρίτῳ Ἐτεόκλῳ [[τρίτος]] [[πάλος]] ᾽πήδησεν Aesch. третий жребий пал на Этеокла;<br /><b class="num">2</b> [[биться]], [[трепетать]] (ἡ [[καρδία]] πηδᾷ Plat.).
}}
{{Autenrieth
|auten=ipf. ἐπήδᾶ, aor. ἐπήδησα: [[jump]], [[bound]], [[leap]]. (Il.)
}}
{{grml
|mltxt=πηδῶ, [[πηδάω]], ΝΜΑ, και δωρ. τ. [[παδώ]] Α<br /><b>1.</b> τινάζομαι [[ψηλά]], μετακινούμαι με [[άλμα]] από ένα [[σημείο]] σε [[άλλο]] (α. «πηδάνε, παίζουν και γλεντάν», δημ. [[τραγούδι]]<br />β. «[[υψόσε]] ποσσὶν ἐπήδα», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[περνώ]] με [[άλμα]] [[πάνω]] από [[κάτι]] (α. «πήδησα το [[χαντάκι]]» β. «πηδῶντος [[ἄρδην]] Ἕκτορος τάφρων ὕπερ», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>3.</b> (για πράγματα) εκτινάσσομαι (α. «πήδηξε το [[μπαλάκι]]» β. «[[πάλος]] πήδησεν εὐχάλκου κράνους», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>4.</b> [[αλλάζω]] απότομα [[αντικείμενο]] συζητήσεως, ομιλίας, σκέψεως (α. «πηδάει από το ένα [[θέμα]] στ' [[άλλο]]» β. «τὶ πηδᾷς ἄλλοτ' εἰς ἄλλους τρόπους», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[παραλείπω]] [[κατά]] την [[ανάγνωση]] ή [[κατά]] τη [[μελέτη]]<br /><b>2.</b> συνουσιάζομαι<br /><b>4.</b> (για ζώα) [[οχεύω]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «πήδησα απ' τη [[χαρά]] μου» — χάρηκα [[πάρα]] πολύ<br />β) «πήδησα απ' τη [[θέση]] μου» — έδειξα [[μεγάλη]] [[έκπληξη]] ή φόβο<br />γ) «πήδησε [[πολλά]] παλούκια» — έχει ξεπεράσει πολλές δυσκολίες<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για την [[καρδιά]]) πάλλομαι από φόβο ή [[αγωνία]]<br /><b>2.</b> (για τον εγκέφαλο) έχω σπασμούς.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Εκφραστικό ρ. που ανάγεται πιθ. στην εκτεταμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας <i>ped</i>- «[[πόδι]]» του [[πούς]] (<b>πρβλ.</b> [[πηδόν]]) και συνδέεται με τα αρχ. ινδ. <i>padyate</i> «[[πέφτω]]», αγγλοσαξ. -<i>fetan</i> «[[πέφτω]]», αρχ. νορβ. <i>feta</i> «[[βρίσκω]] τον δρόμο», και πιθ. με το λιθουαν. <i>pẽdinu</i> «[[βαδίζω]]». Το όνομα του αλόγου του Αχιλλέα <i>Πήδασος</i> εντάσσεται πιθ. στην [[οικογένεια]] του [[πηδώ]] (<b>πρβλ.</b> [[Πήγασος]]), [[καθώς]] και το ανθρωπωνύμιο <i>Πήδασος</i>, [[εκτός]] αν πρόκειται για τ. του γλωσσικού υποστρώματος, όπως το [[τοπωνύμιο]] <i>Πήδασα</i> της Μικράς Ασίας].
}}
{{lsm
|lsmtext='''πηδάω:''' μέλ. Αττ. <i>-ήσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐπήδησα</i>, παρακ. <i>πεπήδηκα</i>·<br /><b class="num">I.</b> [[πηδώ]], [[αναπηδώ]], [[χοροπηδώ]], [[ὑψόσε]] ποσσὶν ἐπήδα, σε Ομήρ. Ιλ.· [[πηδάω]] ἐς [[σκάφος]], σε Σοφ.· με σύστ. αιτ., [[πήδημα]] πηδᾶν, κάνω [[άλμα]], σε Ευρ.· με αιτ. τόπου, <i>[[πεδία]] πηδᾶν</i>, [[πηδώ]], εκτινάσσομαι πάνω απ' αυτά, σε Σοφ.· <i>πηδάωπλάκα</i>, σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> μεταφ., λέγεται για [[βέλος]], σε Ομήρ. Ιλ.· λέγεται για την [[καρδιά]], [[πηδώ]], πάλλομαι, [[σκιρτώ]], σε Αριστοφ. κ.λπ.· λέγεται για ξαφνικές αλλαγές, <i>τί πηδᾷς εἰς ἄλλους τρόπους;</i> σε Ευρ.
}}
{{ls
|lstext='''πηδάω''': Εὐρ., κτλ.· Δωρ. γ΄ ἑνικ. παδῇ Σώφρ. 46 Ahr., Λακων. προστ. πάδη Ἀριστοφ. Λυσ. 1317· ― μέλλ. -ήσω, Ἀνθ. Πλαν. 54, 142· Ἀττ. -ήσομαι Θεοφρ. Χαρ. 5, (ἐπι-) Πλάτ. Λύσ. 216Α, (προσ-) Ἄλεξις ἐν «Λέβητι» 5. 16· ― ἀόρ. ἐπήδησα Ὅμ., Ἀττ.· ― πρκμ. πεπήδηκα (ἀπο-, ἐκ-, ὑπερ-), Ἱππ., Ἀττ. ― Παθ., ὑπερσ. ἐπεπήδητο (ἐπὶ ἐνεργ. σημασ.), Ἱππ. 236. 39. Ὡς καὶ νῦν, πηδῶ, σκιρτῶ, τινάσσομαι, [[ὑψόσε]] ποσσὶν ἐπήδα Ἰλ. Φ. 269, πρβλ. 302· οὕτω παρ’ Ἀττ., π. ἐς [[σκάφος]] Σοφ. Αἴ. 1279· πρὸς γῆν Ἱππ. 236. 37· ἀντίθετ. τῷ [[βαδίζω]], Ξεν. Κυν. 5. 31· ἐπὶ ἰχθύων ἐντὸς τοῦ τηγανίου, Εὔβουλος ἐν «Ὀρθάνῃ» 1. 6, ὁ αὐτ. ἐν «Τιτᾶσι» 1, κ. ἀλλ.· ― μετὰ συστοίχ. αἰτ., [[πήδημα]] πηδᾶν, Εὐρ. Ὀρ. 263· π. μείζονα (δηλ. πηδήματα) Σοφ. Ο. Τ. 1300, πρβλ. Αἰσχύλ. Πέρσ. 305, Εὐρ. Ἴων 717, Ὀρ. 263· ἀλλὰ μετ’ αἰτ. τόπου, πεδία πηδᾶν, πηδᾶν [[ὑπεράνω]] αὐτῶν, Σοφ. Αἴ· 30· π. πλάκα Εὐρ. Βάκχ. 307. ΙΙ. μεταφορ., ἐπὶ πραγμάτων, οὐκ ὀΐω… ἅλιον πηδῆσαι ὀϊστὸν Ἰλ. Ξ. 455· [[πάλος]]... πήδησεν εὐχάλκου κράνους Αἰσχύλ. Θήβ. 459· π. τροχοὶ Εὐρ. Φοίν. 1194· ― [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τῆς καρδίας ἢ τοῦ σφυγμοῦ, πάλλομαι, πηδῶ, ἁ καρδία παδῇ Σώφρων, ἔνθ’ ἀνωτ. πρβλ. Ἀριστοφ. Νεφ. 1392, Πλάτ. Συμπ. 215Ε· ἐπὶ σπασμῶν, σφαδασμῶν, κατά τ’ ἐγκέφαλον πηδᾷ [[σφάκελος]] Εὐρ. Ἱππ. 1353· πηδῶσα [[οἷον]] τὰ σφύζοντα Πλάτ. Φαῖδρ. 251D· ― ἐπὶ αἰφνιδίων μεταβολῶν, τί πηδᾷς εἰς ἄλλους τρόπους Εὐρ. Τρῳ. 67· [[οὕτως]], εἰς τἀπίσημα δ’ ὁ [[φθόνος]] πηδᾶν φιλεῖ ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 296.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[to leap]], [[to jump]], of the heart or puls [[to beat]] (Il.).<br />Other forms: (hyperDor. <b class="b3">παδ-</b>), aor. [[πηδῆσαι]].<br />Compounds: Very often w. prefix, e.g. <b class="b3">ἀνα-</b>, <b class="b3">κατα-</b>, <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">ἀπο-</b>.<br />Derivatives: (<b class="b3">ἀνα-</b>, <b class="b3">ἐκ-)πήδ-ημα</b> n. [[leap]] (trag.; also as terminus of sport, s. Jüthner Wien Stud. 53, 68ff.), <b class="b3">-ησις</b> (<b class="b3">ἀνα-</b>, <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">ἀπο-</b> etc.) f. [[jumping]], [[leaping]] (IA.), <b class="b3">-ηθμός</b> m. [[pulse beat]] (Hp.), <b class="b3">-ητής</b> (<b class="b3">ἐπεισ-</b> πηδάω) m. [[leaper]] (Ptol., Gloss.), <b class="b3">-ητικός</b> (<b class="b3">ἐκ-</b> πηδάω) [[fit for jumping]] (Arist.). Backformation <b class="b3">τρί-πηδος</b> or <b class="b3">-ον</b> "three-jump", [[trot]] (Hippiatr.).<br />Origin: IE [Indo-European] [790] <b class="b2">*ped-</b> [[foot]]<br />Etymology: Sec. verbal formation of expressive character, either deverbative (Schwyzer 719) or denominative. As basic word most prob. is in the first case a verb for <b class="b2">fall etc.</b> in Skt. <b class="b2">pád-ya-te</b> ([[ā-pad-]] [[tread in]], [[apa-pad-]] [[run off]] etc.), Germ., OE [[fetan]]; besides OWNo. [[feta]], pret. [[fat]] [[ find the way to]], all prob. with very old connecion to the word for [[foot]] (s. [[πούς]]). -- If denominative, hardly to be separated from [[πηδόν]], [[sub verbo|s.v.]] Wrong on [[πηδάω]] Deroy Les ét. class. 16, 351 ff., Ant. class. 32, 429ff.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<b class="num">I.</b> to [[leap]], [[spring]], [[bound]], [[ὑψόσε]] ποσσὶν ἐπήδα Il.; π. ἐς [[σκάφος]] Soph.; c. acc. cogn., [[πήδημα]] πηδᾶν to [[take]] a [[leap]], Eur.; c. acc. loci, πεδία πηδᾶν to [[bound]] [[over]] them, Soph.; π. πλάκα Eur.<br /><b class="num">II.</b> metaph. of an [[arrow]], Il.; of the [[heart]], to [[leap]], [[throb]], Ar., etc.; of [[sudden]] changes, τί πηδᾶις εἰς ἄλλους τρόπους; Eur.
}}
{{FriskDe
|ftr='''πηδάω''': {pēdáō}<br />'''Forms''': (hyperdor. παδ-), Aor. πηδῆσαι,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[springen]], [[hüpfen]], vom Herzen od. Puls [[klopfen]], [[schlagen]] (seit Il.).<br />'''Composita''': sehr oft m. Präfix, z.B. ἀνα-, κατα-, ἐκ-, ἀπο-,<br />'''Derivative''': Davon (ἀνα-, ἐκ-)[[πήδημα]] n. [[Sprung]] (Trag. u.a.; auch als Sportterminus, s. Jüthner Wien Stud. 53, 68ff.), -ησις (ἀνα-, ἐκ-, ἀπο- usw.) f. [[das Springen]], [[das Hüpfen]] (ion. att.), -ηθμός m. [[Schlag des Pulses]] (Hp.), -ητής (ἐπεισ- ~) m. [[Springer]] (Ptol., Gloss.), -ητικός (ἐκ- ~) [[zum Springen geeignet]] (Arist. u.a.). Rück- bildung [[τρίπηδος]] od. -ον " Dreisprung", [[Trab]] (Hippiatr.).<br />'''Etymology''': Sekundäre Verbalbildung expressiven Charakters, u. zw. entweder deverbativ (Schwyzer 719) oder denominativ. Als Grundwort kommt im ersten Fall zunächst in Betracht ein Verb für [[fallen]] in aind. ''pád''-''ya''-''te'' (''ā''-''pad''- [[eintreten]], ''apa''-''pad''- [[entrinnen]] usw.), germ., ags. ''fetan''; daneben awno. ''feta'', Prät. ''fat'' ‘den Weg zu etwas finden’, alles wahrscheinlich mit uralter Beziehung zum Wort für [[Fuß]] (s. [[πούς]]). — Wenn denominativ, schwerlich von [[πηδόν]] zu trennen, s.d. Unhaltbar über [[πηδάω]] Deroy Les ét. class. 16, 351 ff., Ant. class. 32, 429ff.<br />'''Page''' 2,526-527
}}
{{mantoulidis
|mantxt=-ῶ, Ἀπό τό [[πηδός]] (=τό πλατύ [[μέρος]] τοῦ κουπιοῦ). Θέμα πηδά + ω = [[πηδάω]] -ῶ.<br><b>Παράγωγα:</b> [[πήδημα]], [[πήδησις]] (=[[σκίρτημα]] τῆς καρδιᾶς), [[πηδητής]] (=[[χορευτής]]), [[πηδητικός]], [[πηδηθμός]] (=[[παλμός]]).
}}