View source for στάθμη

{{LSJ1
|Full diacritics=στάθμη
|Medium diacritics=στάθμη
|Low diacritics=στάθμη
|Capitals=ΣΤΑΘΜΗ
|Transliteration A=státhmē
|Transliteration B=stathmē
|Transliteration C=stathmi
|Beta Code=sta/qmh
|Definition=ἡ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">carpenter's line</b> or <b class="b2">rule</b>, ξέσσε δ' ἐπισταμένως <b class="b3">καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνεν [δοῦρα</b>] <span class="bibl">Od.5.245</span>, cf.<span class="bibl">23.197</span>; [<b class="b3">πελέκεας] ἐπὶ σ. ἴθ</b>. <span class="bibl">21.121</span>; also στάθμη δόρυ νήϊον ἐξιθύνει <span class="bibl">Il.15.410</span>; τόρνου καὶ στάθμης καὶ γνώμονος . . ἰθύτερον <span class="bibl">Thgn.805</span>; <b class="b3">ἐπὶ σ. θεῖναι μίαν</b> on a <b class="b2">level</b>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">PA</span>657a10</span>: prop. <b class="b3">στάθμη</b> was <b class="b2">the line rubbed with chalk</b> or <b class="b2">red ochre</b>, being distd. from the rule (κανών) by <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span>56c</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Ages.</span>10.2</span>; κανόσι καὶ στάθμαις Plu.2.807d, etc.; <b class="b3">λευκὴ σ</b>., v. [[λευκός]] 11.1a: metaph., <b class="b3">ἀτεχνῶς λευκὴ σ. εἰμὶ πρὸς τοὺς καλούς</b> a white <b class="b2">measuring-line</b>, i.e. unable to discriminate, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Chrm.</span>154b</span>, cf. Plu.2.513f. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b3">παρὰ στάθμην</b> <b class="b2">by the rule</b>, εἶμι παρὰ σ. ὀρθὴν ὁδόν <span class="bibl">Thgn.945</span>, cf. <span class="bibl">543</span>; τέκτονος παρὰ σ. ἰόντος <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>474</span>; for <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1045</span> v. [[παρά]] c. <span class="bibl">11.2</span>; <b class="b3">κατὰ στάθμην ἵστασθαι</b>, c. gen., <b class="b2">in a straight line with</b>, Democr. ap. Plu.2.929c; <b class="b3">κατὰ σ. ἐνόησας</b> you guessed <b class="b2">aright</b>, <span class="bibl">Theoc.25.194</span>; ὡς ἂν ἀπὸ στάθμης <span class="bibl">D.H.<span class="title">Comp.</span>23</span>; στάθμῃ <span class="bibl">Aret.<span class="title">SD</span>2.11</span>; <b class="b3">πρὸς στάθμῃ πέτρον τίθεσθαι, μή τι πρὸς πέτρῳ στάθμην</b>, i.e. when facts are obstinate, do not relax your standard, Com.(?) ap.Plu.2.75f(cf. Bergk <span class="title">PLG</span>3.740); <b class="b3">στάθμα πατρῴα</b> perh. the <b class="b2">measure</b> [of piety] towards his father, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>6.45</span>; <b class="b3">στάθμας ἑλκόμενοι περισσᾶς</b> perh. straining at an over-exact <b class="b2">measure</b>, ib.<span class="bibl">2.90</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b2">verification, certification</b>, <b class="b3">τὰς σ. τῶν μέτρων ἀπὸ τοῦ βελτίστου ποιεῖσθαι</b> prob. in <span class="bibl"><span class="title">PTeb.</span>5.88</span> (ii B.C.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">plummet</b> or <b class="b2">plumbline</b>, μολιβαχθής <span class="title">AP</span>6.103 (Phil.); <b class="b3">ῥιπτεῖσθαι ἄνω κατὰ στάθμην</b> to be thrown perpendicularly upwards, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Cael.</span>296b24</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> like [[γραμμή]], <b class="b2">the line which bounds the racecourse, goal</b>, <b class="b3">δραμεῖν ποτὶ στάθμαν</b>, metaph. of man's life, <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>6.7</span>; παρ' οἵαν ἤλθομεν σ. βίου <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span> 1514</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">starting point</b>, 'scratch', στάθμης ὁρμηθέντες ἀπόσσυτοι <span class="bibl">Opp.<span class="title">H.</span>4.102</span>, cf. <span class="bibl">Eust.1023.5</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> metaph., <b class="b2">law, rule</b>, ὑπὸ στάθμᾳ νέμεσθαι <span class="bibl">Pi.<span class="title">Fr.</span>1.4</span>; <b class="b3">Υλλίδος στάθμας ἐν νόμοις</b>, i.e. according to laws of Dorian <b class="b2">rule</b>, <span class="bibl">Id.<span class="title">P.</span>1.62</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> <b class="b3">δοράτων στάθμαι</b> <b class="b2">butt-ends</b>, like [[σαυρωτῆρες]], <span class="bibl">D.S.17.35</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span> 782</span> (<b class="b2">a</b>).<span class="bibl">49</span> (iii B.C.).</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0927.png Seite 927]] ([[ἵστημι]]), ἡ, <b class="b2">Richtscheit</b>, Richtschnur der Zimmerleute u. Maurer, bes. um Bauholz nach graden Linien zu behauen, ὥςτε [[στάθμη]] [[δόρυ]] νήϊον ἐξιθύνει τέκτονος ἐν παλάμῃσι, Il. 15, 410, u. öfters ἐπὶ στάθμην ἴθυνε, z. B. 5, 245, bei welchen Stellen man sowohl an die Setzwage, eine wagerechte Fläche zu bestimmen, denken kann, als an die mit Kreide od. Röthel bestrichene Schnur. mit der die Zimmerleute eine grade Linie vorzeichnen; Xen. Ages. 10, 2 sagt καλὸν [[εὕρημα]] ἀνθρώποις [[στάθμη]] καὶ κανὼν πρὸς τὰ ἀγαθὰ ἐργάζεσθαι; πρὸς στάθμῃ πέτραν τίθεσθαι, Plut. de prof virt. sent. p. 242. – Dah. die grade Linie, grade Richtung. u. sprichwörtl. παρὰ στάθμην, nach der Schnur, genau, nach strengem Recht, Theogn. 534. 939, wie Soph. frg. 421 τέκτονος παρὰ στάθμην ἰόντος; vgl. auch Eur. παρ' οἵαν ἤλθ ομεν στάθμην βίου, Ion 1514; αὐτὸς κατὰ στάθμην ἐνόησας, du hast es errathen, Theocr. 25, 94; auch ἐπί, [[κατά]], πρὸς στάθμην; vgl. πατρῴαν πρὸς στάθμαν ἐβα, Pind. P. 6, 45; von Gesetzen, Υλλίδος στάθμας ἐν νόμοις 1, 62, u. στάθμας περισσᾶς ἑλκόμενος 2, 90, wie wir sagen »einen großen Maaßstab anlegen«, vgl. Dissen zur Stelle; auch die Gränze, das Ziel, οἵαν τινὰ ποτὶ στάθμαν, N. 6, 7, vgl. Dissen. Aber Aesch. Ag. 1015 ὠμοί τε δούλοις πάντα καὶ παρὰ στάθμην ist = über Gebühr, wider Recht u. Billigkeit. – Λευκὴ [[στάθμη]], eine nicht bestrichene Schnur, die keinen Strich bezeichnet, dah. τοῖς μὲν λόγοις τοῖς σοῖσιν οὐ [[τεκμαίρομαι]], οὐ [[μᾶλλον]] ἢ λευκῷ λίθῳ λευκὴ στάθμ η, Soph. frg. 307; u. λευκὴ στ. sprichwörtlich von einem Menschen, der sich für Nichts bestimmt entscheidet, keinen eigenen Willen zeigt, ἀτεχνῶς λευκὴ [[στάθμη]] εἰμὶ πρὸς τοὺς καλούς, Plat. Charm. 154 b. – Das Senkblei, u. bes. das Blei an der Setzwage, VLL. – Auch der Strick, mit welchem bei den Volksversammlungen der Raum umgränzt u. im Theater die Plätze abgetheilt waren; dah. übh. Abgränzung, Gränze. – Δοράτων στάθμαι, das untere Ende, D. Sic. 17, 35.
}}
{{ls
|lstext='''στάθμη''': ἡ, (ἴδε σταθερὸς ἐν τέλ.)· ― τὸ [[σχοινίον]] τοῦ τέκτονος ἢ [[κανών]], μὲ τὸ ὁποῖον μετροῦν ἢ σημαδεύουν οἱ κτίσται καὶ ξυλουργοί, «στάφνη», Λατ. amussis, [[ξέσσε]] δ’ ἐπισταμένως καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνεν [δοῦρα] Ὀδ. Ε. 245, πρβλ. Ρ. 341, Φ. 44, Ψ. 197· οὕτω, τάφρον ἐπὶ στ. ἰθ. Φ. 121· [[ὡσαύτως]], [[στάθμη]] [[δόρυ]] νήιον ἐξιθύνει Ἰλ. Ο. 410· τόρνου καὶ στάθμης καὶ γνώμονος ... εὐθύτερον Θέογν. 805· ἐπὶ στ. [[θεῖναι]] μίαν, ἐπὶ τοῦ [[αὐτοῦ]] ἐπιπέδου, Ἀριστ. π. Ζ. Μορ. 2. 10, 20· ― [[κυρίως]] [[στάθμη]] ἦτο [[σχοινίον]] [[λεπτὸν]] ἐπαληλιμμένον διὰ κιμωλίας γῆς ἢ ἐρυθρᾶς ὤχρας, Λατιν. linea rubricatα, πρὸς σημείωσιν εὐθείας γραμμῆς χρησιμεῦον, καὶ ῥητῶς διακρίνεται ἀπὸ τοῦ κανόνος παρὰ Πλάτ. ἐν Φιλήβ. 56Β, Ξεν. Ἀγησ. 10, 2, Πλούτ., κλπ.· [[ἐντεῦθεν]] παροιμιωδῶς, τοῖς μὲν λόγοις τοῖς σοῖσιν οὐ [[τεκμαίρομαι]], οὐ [[μᾶλλον]] ἢ λευκῷ λίθῳ λευκὴ [[στάθμη]]. ἥτις, ἐννοεῖται, οὐδὲν ἀφίνει [[σημεῖον]]. Σοφ. Ἀποσπ. 307· [[οὕτως]] ἐλλειπτικῶς, ἀτεχνῶς λευκὴ [[στάθμη]] [[εἰμὶ]] πρὸς τοὺς καλοὺς Πλάτ. Χαρμ. 154Β, πρβλ. Πλούτ. 2. 513F. 2) [[ὡσαύτως]] παροιμ., παρὰ στάθμην, πλησίον τοῦ κανόνος, Λατ. ad amussim, [[εἶμι]] παρὰ στ. ὀρθὴν ὁδὸν Θέογν. 939, πρβλ. 543· τέκτονος παρὰ στ. ἰόντος Σοφ. Ἀποσπ. 421· (ἀλλὰ παρ’ Αἰσχύλ. ἐν Ἀγ. 1045, παρὰ στ. φαίνεται ὅτι σημαίνει πλησίον ἢ [[πέραν]] τῆς γραμμῆς, [[πέραν]] τοῦ μέτρου)· [[ὡσαύτως]], κατὰ στάθμην ἵστασθαι Δημόκρ. παρὰ Πλουτ. 2. 929C· κατὰ στ. νοεῖν, [[εἰκάζω]] ὀρθῶς, Θεόκρ. 25. 194· ὡς ἀπὸ στάθμης Διον. Ἁλ. π. Συνθ. 23· στάθμῃ Ἀρετ. π. Αἰτ. Χρον. Παθ. 2. 11· πρὸς στάθμῃ τίθεσθαι Ποιητὴς παρὰ Πλουτ. 2. 75F· - στάθμα πατρῴα, τὸ [[μέτρον]] [τῆς εὐσεβείας, τοῦ σεβασμοῦ] πρὸς τὸν πατέρα του, Πινδ. Π. 6. 45· - περὶ τοῦ ἐν Πινδ. Π. 2. 166, ἴδε ἐν λ. [[ἕλκω]] Β. 3. ΙΙ. τὸ [[σχοινίον]] τῶν κτιστῶν τὸ ἔχον βάρος τι εἰς τὸ [[ἄκρον]] του πρὸς καθορισμὸν τῆς καθέτου, «στάφνη», μολιβαχθὴς Ἀνθ. Π. 6. 103· κατὰ στάθμην φέρεσθαι, [[καταβαίνω]] καθέτως, Ἀριστ. π. Ορ. 2. 14, 6. ΙΙΙ. ὡς τὸ [[γραμμή]], ἡ γραμμὴ ἡ περιορίζουσα τὸν ἀγῶνα τοῦ δρόμου, τὸ [[τέρμα]], Λατ. meta, πρὸς στάθμαν [[δραμεῖν]], μεταφορ., ἐπὶ τοῦ ἀνθρωπίνου βίου, Πινδ. Ν. 6. 13· οὕτω, παρ’ οἵαν ἥκομεν στ. βίου Εὐρ. Ἴων 1514· - [[ὡσαύτως]], τὸ [[σημεῖον]] τῆς ἀναχωρήσεως, Λατ. arceres, στάθμης ὁρμηθέντες ἀπόσσυτοι Ὀππ. Ἁλ. 4. 102. IV. μεταφορ., [[κανών]], [[νόμος]], ὑπὸ στάθμᾳ νέμεσθαι Πινδ. Ἀποσπ. 4. 5· Ὑλλίδος στάθμας ἐν νόμοις, κατὰ τοὺς νόμους τῆς Δωρικῆς κυβερνήσεως, ὁ αὐτ. ἐν Π. 1. 120, πρβλ. Ἀποσπ. 4. 4. V. δοράτων στάθμαι, τὰ [[ὄπισθεν]] [[ἄκρα]], οἱ οὐρίαχοι, ἄλλως σαυρωτῆρες, Διόδ. 17. 35.
}}
{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br /><b>1</b> règle <i>ou</i> cordeau dont se servent les ouvriers ; but : παρὰ στάθμην contre la règle, contre la bienséance;<br /><b>2</b> plomb à niveau ; κατὰ στάθμην ἵστασθαι PLUT poser d’aplomb, dans la direction du fil à plomb.<br />'''Étymologie:''' [[ἵστημι]].
}}