View source for πίτυρο

{{grml
|mltxt=το / [[πίτυρον]], ΝΑ, και [[πίτουρο]] και [[πίτερο]], Ν<br />ο [[φλοιός]] που αποβάλλεται [[κατά]] την [[άλεση]] τών δημητριακών και [[ιδίως]] του σιταριού<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>φρ.</b> «τρώει πίτουρα»<br /><b>μτφ.</b> (<b>για πρόσ.</b>) [[είναι]] [[ανόητος]], [[χαζός]] σαν ζώο<br /><b>2.</b> <b>παροιμ.</b> «όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα τον τρων' οι κότες» — λέγεται για να δηλώσει ότι [[εκείνος]] που αναμιγνύεται σε φαύλες υποθέσεις υφίσταται στο [[τέλος]] τις συνέπειες<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[νόσος]] της επιδερμίδας και [[ιδίως]] του τριχωτού της κεφαλής, [[πιτυρίαση]]<br /><b>2.</b> [[καθίζημα]] τών ούρων όμοιο με [[πίτυρο]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Η λ. [[πίτυρον]] εμφανίζει το ίδιο [[επίθημα]] -<i>υρον</i> με το συγγενές νοηματικά <i>λέπ</i>-<i>υρον</i> «[[περίβλημα]] καρπού, [[φλούδα]]». Κατά μία [[άποψη]], η λ. προήλθε με [[ανομοίωση]] από αμάρτυρο τ. <i>πύτυρον</i> (<b>πρβλ.</b> λατ. <i>putus</i> «[[αγνός]]», αρχ. ινδ. <i>pavate</i> «[[εξαγνίζω]]», <i>pavana</i>- «[[λιχνιστήρι]]»), ενώ κατ' άλλους, η λ. συνδέεται με τον τ. [[πίτυλος]]. Στη Νέα Ελληνική ο τ. [[πίτερο]] προήλθε από το [[πίτυρον]] με [[τροπή]] του άτονου /ι/ σε /e/ [[πριν]] από [[υγρό]] (<b>πρβλ.</b> [[άχυρο]] - <i>άχερο</i>, [[μάγειρας]] - [[μάγερας]], [[μυρσίνη]] - [[μερσίνη]], [[μυρμήγκι]] - [[μερμήγκι]] <b>κ.ά.</b>), ενώ στον τ. [[πίτουρο]] το</i> -<i>υ</i>- εμφανίζει την αρχ. [[προφορά]] του ως /u/ = ου (<b>πρβλ.</b> [[ξυράφι]](<i>ον</i>) - [[ξουράφι]], [[τύμπανο]] - [[τούμπανο]], [[σύρω]]- <i>σούρ</i>(<i>ν</i>)<i>ω</i>)].
}}