View source for ρόδο

{{grml
|mltxt=το / [[ῥόδον]], ΝΜΑ και αιολ. τ. [[βρόδον]], Α<br />το [[άνθος]] της [[ροδής]], το [[τριαντάφυλλο]] (α. «ο [[Απρίλης]] με τα λουλούδια κι ο [[Μάης]] με τα [[ρόδα]]» β. «φύεται αὐτόματα [[ρόδα]]», <b>Ηρόδ.</b><br />γ. «[[οὔτε]] γὰρ ἐκ σκίλλης ῥόδα φύεται οὐδ' [[ὑάκινθος]]», <b>Θέογν.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> α) «[[ρόδο]] της Ιεριχούς» — [[κοινή]] [[ονομασία]] του ποώδους φυτού που [[είναι]] γνωστό με τη [[λόγια]] [[ονομασία]] Αναστατική η ιεροχουντία<br />β) «Πόλεμος τών (δύο) Ρόδων» — ο [[πόλεμος]] [[μεταξύ]] τών οίκων Λάνγκαστερ και Γιόρκ, για τον θρόνο της Αγγλίας [[κατά]] την περίοδο 1451-1485<br />γ) «[[βελονιά]] ρόδου» — [[είδος]] βελονιάς στο [[κέντημα]] [[γκιπούρ]]<br /><b>4.</b> «κόβει [[ρόδα]] μυρωμένα» — αδιαφορεί [[τελείως]] για [[σοβαρά]] προβλήματα<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> επαινετική [[φράση]], [[έπαινος]] («[[καταπύγων]] εἶ κ' [[ἀναίσχυντος]]<br />-ῥόδα μ' εἴρηκας», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>2.</b> [[ροδώνας]]<br /><b>3.</b> το γυναικείο [[αιδοίο]]<br /><b>4.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>τὰ ῥόδα</i><br />ο [[ροδισμός]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «[[πάσσω]] ῥόδοις» — [[παρουσιάζω]] τα πράγματα ρόδινα, ευοίωνα.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ῥόδον]] / [[βρόδον]] (<span style="color: red;"><</span> <i>Fρόδον</i> <span style="color: red;"><</span> <i>wŗdo</i>-, <b>πρβλ.</b> τους μυκηναϊκούς τ. <i>wodowe</i>, <i>wodijo</i>, <i>wodijeja</i>) [[είναι]] δάνεια, ανατολικής προέλευσης, πιθ. από το ιραν. <i>wrda</i> (<b>πρβλ.</b> αρμ. <i>vard</i>). Διάφορες άλλες συνδέσεις που έχουν προταθεί, όπως με αραβ. <i>warada</i> «[[ανθίζω]]», <i>waruda</i> «[[είμαι]] [[κόκκινος]]» ή με αγγλοσαξ. <i>word</i> «[[βάτος]], [[αγκαθωτός]] [[θάμνος]]», λατ. <i>rubus</i> «[[βάτος]]», δεν θεωρούνται πιθανές. Άγνωστη παραμένει, [[τέλος]], η [[σχέση]] της ελλ. λ. με το λατ. <i>rosa</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ροδαλός]], [[ροδή]], [[ροδίζω]], [[ρόδινος]], [[ροδών]](-<i>ας</i>), [[ροδωπός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ροδάριον]], [[ρόδεος]], [[ροδιή]], [[ροδίς]], [[ροδίτης]], [[ροδίτις]], [[ροδόεις]], [[ροδωτός]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[ροδάτος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>ρόδαξ</i>(-<i>ακας</i>), [[ροδαριά]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α<br />συνθετικό) [[ροδοβαφής]], [[ροδοδάφνη]], <i>ροδοδάχτυλος</i>, [[ροδόδενδρο]](<i>ν</i>), [[ροδοειδής]], [[ροδόμελι]], [[ροδόπεπλος]], <i>ροδόστα</i>(<i>γ</i>)<i>μα</i>, [[ροδοστεφής]], [[ροδόχρους]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ροδάκανθα]], [[ροδόκολπος]], [[ροδόμηλον]], [[ροδομιγής]], [[ροδόπηχυς]], [[ροδοπιτυΐνη]], [[ροδόπνους]], [[ροδόπυγος]], [[ροδοπώλης]], [[ροδόστακτον]], [[ροδόστερνος]], [[ροδόσφυρος]], [[ροδοφόρος]], [[ροδόχειρ]], [[ροδόχρως]]<br /><b>μσν.</b><br /><i>ροδοδολώ</i>, [[ροδόβοτρυς]], <i>ροδόπατος</i>, [[ροδοποίκιλος]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[ροδόπλοκος]], [[ροδόφυλλο]](<i>ν</i>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>ροδαμίνες</i>, [[ροδάμυλο]], [[ροδέλαιο]], [[ροδοζάχαρη]], [[ροδοζύμωτος]], [[ροδοκάλλι]], [[ροδοκάνι]], [[ροδόκηπος]], [[ροδοκόκκινος]], [[ροδομάγουλος]], [[ροδομύριστος]], [[ροδόνερο]], [[ροδόξιδο]], [[ροδόξυλο]], [[ροδοπαράδεισος]], [[ροδοπεριχυμένος]], [[ροδοπέταλο]], [[ροδοσκέπαστος]], [[ροδοστάλι]], [[ροδοστέφανος]], <i>ροδοστεφανωμενος</i>, [[ροδοστεφάνωτος]], [[ροδότοπος]], [[ροδοφαίνομαι]], [[ροδοφέγγω]], [[ροδοφόρετος]], <i>ροδοφύκη</i>, [[ροδόφυτος]], [[ροδοχαράζω]], [[ροδόχρωμος]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>αγριόρροδον</i>, [[κυνόροδον]], [[λευκόροδον]], [[μυρόροδον]], <i>πολυρροδος</i>, [[υλόροδον]], <i>φοινικόρροδος</i>].
}}