3,253,640
edits
αἰσχύνω: Difference between revisions
m
Text replacement - "A.''Ag.''" to "A.''Ag.''"
m (Text replacement - "(v.l.)" to "(v.l.)") |
Tags: Mobile edit Mobile web edit |
||
| (41 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LSJ1 | {{LSJ1 | ||
|Full diacritics= | |Full diacritics=αἰσχῡ́νω | ||
|Medium diacritics=αἰσχύνω | |Medium diacritics=αἰσχύνω | ||
|Low diacritics=αισχύνω | |Low diacritics=αισχύνω | ||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=aischyno | |Transliteration C=aischyno | ||
|Beta Code=ai)sxu/nw | |Beta Code=ai)sxu/nw | ||
|Definition=[ῡ]: Ion. impf. [[αἰσχύνεσκε]] (κατ-) | |Definition=[ῡ]: Ion. impf. [[αἰσχύνεσκε]] (κατ-) Q.S.14.531: <span class="bld">A</span> fut. αἰσχῠνῶ E. ''Hipp.''719, Ion. [[αἰσχυνέω]] [[Herodotus|Hdt.]]9.53: aor. ᾔσχῡνα Il.23.571, Lys.1.4, etc.: pf. σχυγκα D.C. 58.16:—Pass., fut. αἰσχῠνοῦμαι [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''856, Ar.''Fr.'' 200, Pl. ''Ti.''49d, etc., rarely [[αἰσχυνθήσομαι]] (v. sub fin.): aor. ᾐσχύνθην [[Herodotus|Hdt.]] and Att., ''poet.'' inf. αἰσχυνθῆμεν Pi.''N.''9.27: pf. [[ᾔσχυμμαι]] (v. infr. B. I):—[[make ugly]], [[disfigure]], [[πρόσωπον]], [[κόμη]]ν, Il.18.24, 27, cf. S.''Ant.''529; <b class="b3">αἰ. τὸν ἵππον</b> [[give]] the [[horse]] a [[bad]] [[form]], X.''Eq.''1.12.<br><span class="bld">2</span> mostly in moral sense, [[dishonour]], [[tarnish]], μηδὲ γένος πατέρων αἰσχυνέμεν Il.6.209, cf. 23.571; τὴν Σπάρτην [[Herodotus|Hdt.]]9.53; ξενίαν τράπεζαν [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''401; τοὺς πρὸς αἵματος [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1305; τοὺς πατέρας Pl.''Mx.'' 246d.<br><span class="bld">b</span> esp. [[dishonour]] a [[woman]], E.''El.''44, cf. Plu.''Marc.''19, etc.; εὐνήν [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1626; <b class="b3">εἰς τὸ σῶμα αἰ.</b> Arist.''Pol.''1311b7; abs., ''Foed. Delph.Pell.''2''A'' 12.<br><span class="bld">3</span> [[disdain]], ἐπιχώρια Pi.''P.''3.22.<br><span class="bld">B</span> Pass., to [[be dishonoured]], [[νέκυς ᾐσχυμμένος]] = [[outrageously mutilated corpse]], of [[Patroclus]], Il. 18.180.<br><span class="bld">II</span> to [[be ashamed]], [[feel shame]], abs., Od.7.305, 18.12, [[Herodotus|Hdt.]]1.10, E.''Hipp.''1291.<br><span class="bld">2</span> more commonly, to [[be ashamed at]] a thing, c. acc. rei, αἰσχυνόμενοι φάτιν ἀνδρῶν Od.21.323; τὴν δυσγένειαν τὴν ἐμὴν αἰ. [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''1079: c. dat. rei, Ar.''Nu.''992, Lys.3.9, D.4.42, etc.; αἰ. ἐπί τινι [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''2.2.8; ἔν τινι Th.2.43; ὑπέρ τινος Lys.14.39; περί τινος 33.6. etc.<br><span class="bld">b</span> c. part., to [[be ashamed at]] doing a thing (which one does), [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''642 ([[varia lectio|v.l.]]), S.''Ant.''540, Ar.''Fr.''200, [[Plato|Pl.]]''[[Gorgias|Grg.]]'' 494e, etc.<br><span class="bld">c</span> c. inf., to [[be ashamed to]] do a thing (and therefore not to do it), [[Herodotus|Hdt.]]1.82, [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''856, ''Ch.''917, [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 414e, ''Phdr.''257d, etc.; though this condition must not be pressed absolutely, cf. ''Ap.'' 22b.<br><span class="bld">d</span> foll. by relat. clause, <b class="b3">αἰσχύνεσθαι εἰ</b>… to [[be ashamed]] that... S.''El.''254, And.4.42; ἐάν… X.''Oec.''21.4; μὴ… [[Plato|Pl.]]''[[Theaetetus|Tht.]]''183e, cf. Machoap.Ath.13.579f; ὅτι… Lys.2.23.<br><span class="bld">3</span> c. acc. pers., to [[feel shame before]] one, [[Euripides|E.]]''[[Ion]]''934, 1074, Pherecr.23.6, [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 216b; <b class="b3">τοὺς γέροντας</b> (at Sparta) Aeschin.1.180; <b class="b3">ὅστις γὰρ αὐτὸς αὑτὸν οὐκ αἰσχύνεται, πῶστόν γε μηδὲν εἰδότ' αἰσχυνθήσεται</b>; Philem.229, cf. Gal. 5.26: c. acc. et inf., E.''Hel.''415; ᾑσχύνθημεν θεοὺς… προδοῦναι αὐτόν X.''An.''2.3.22; αἰσχύνομαι ὑμᾶς λέγειν D.40.48; αἰ. πρός τινα Arist.''Rh.'' 1383b12. | ||
}} | |||
{{DGE | |||
|dgtxt=<b class="num">• Prosodia:</b> [-ῡ-]<br /><b class="num">• Morfología:</b> [fut. contr. [[αἰσχυνέω]] Hdt.9.53; v. pas. aor. inf. αἰσχυνθῆμεν Pi.<i>N</i>.9.27; perf. inf. ᾐσχυγκέναι D.C.58.16.7]<br /><b class="num">A</b> act.<br /><b class="num">I</b> en sent. físico<br /><b class="num">1</b> [[afear]], [[desfigurar]] πρόσωπον <i>Il</i>.18.24, θαητὸν [[εἶδος]] Pi.<i>P</i>.4.264, αἱματόεν ῥέθος S.<i>Ant</i>.529, κάλλος Luc.<i>Im</i>.11, βόστρυχον κονίῃ Nonn.<i>D</i>.46.276<br /><b class="num">•</b>[[dar mala forma o apariencia]], [[estropear]] τὸν ἵππον X.<i>Eq</i>.1.12.<br /><b class="num">2</b> [[destrozar]], [[mutilar de forma denigrante]], [[ensañarse en]] πολιόν τε κάρη, πολιόν τε [[γένειον]] αἰδῶ τ' αἰσχύνωσι <i>Il</i>.22.75, cf. 24.418, ῥέεθρα <i>h.Ap</i>.387<br /><b class="num">•</b>pas. [[νέκυς ᾐσχυμμένος]] = [[cadáver mancillado]] <i>Il</i>.18.180.<br /><b class="num">II</b> abstr.<br /><b class="num">1</b> [[deshonrar]], [[mancillar]] en rel. c. la clase aristocrática y el valor guerrero γένος πατέρων <i>Il</i>.6.209, αἰσχύνει τε γένος el exilado, Tyrt.6.9, τοὺς πρὸς αἵματος S.<i>Ai</i>.1305, πρὶν τοὺς ἡμετέρους πατέρας καὶ πᾶν τὸ πρόσθεν γένος αἰσχῦναι ἡγούμενος τῷ τοὺς [[αὑτοῦ]] αἰσχύναντι ἀβίωτον εἶναι antes que deshonrar a nuestros padres y a todo el linaje, pensando que al que deshonrara a su familia le sería insoportable la vida</i> Pl.<i>Mx</i>.246d, πόλιν S.<i>OC</i> 929, τὴν Σπάρταν Hdt.9.53<br /><b class="num">•</b>de conceptos semejantes ᾔσχυνας μὲν ἐμὴν ἀρετήν has puesto en tela de juicio mi valor (simplemente por haberle hecho fracasar en la carrera)</i> <i>Il</i>.23.571, τὰς προσηκούσας ἀρετάς Th.4.92, εὔκλειαν S.<i>El</i>.1083, pas. δουρὶ ... μαχατὰν θυμὸν αἰσχυνθῆμεν Pi.<i>N</i>.9.27.<br /><b class="num">2</b> esp. en rel. c. el adulterio y el recato femenino [[deshonrar]] λέχος <i>Od</i>.8.269, Hes.<i>Fr</i>.176.7, A.<i>A</i>.1626, E.<i>Hipp</i>.408, ἣν ... ᾔσχυν' ἐν εὐνῇ E.<i>El</i>.44, μή τοι θυραίαν γ' οὖσαν αἰσχύνειν φίλους no deshonrar a tus amigos dejándote ver</i> S.<i>El</i>.518<br /><b class="num">•</b>unido a la infracción de otras normas Πάρις ... ᾔσχυνε ξενίαν τράπεζαν κλοπαῖσι γυναικός Paris ... deshonró la mesa de su huésped con el rapto de la esposa</i> A.<i>A</i>.401, εἰς τὸ σῶμα αἰ. Arist.<i>Pol</i>.1311<sup>b</sup>7.<br /><b class="num">3</b> de palabra [[censurar]], [[insultar]], [[zaherir]], [[afrentar]], [[menospreciar]] ἡμέας <i>Od</i>.2.86, ἐπιχώρια Pi.<i>P</i>.3.22, αἰσχύνας ἐμέ haciéndome sentir vergüenza</i> E.<i>Heracl</i>.285, τὰ τοῖσιν ἄλλοισιν εὑρημένα αἰσχύνειν menospreciar los descubrimientos ajenos</i> Hp.<i>de Arte</i> 1<br /><b class="num">•</b>en juicio [[acusar en falso]], [[calumniar]] ποτοφειλέτω δὲ χιλίας δραχμὰς ὁ αἰσχύνας τῷ παθόντι <i>FD</i> 1.486.2A.12 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[ser avergonzado]], [[ser puesto en vergüenza]] αἰσχυνόμενος δὲ [ὡς] καταγελάμενος ὑπὸ τῶν ἄλλων <i>IG</i> 4<sup>2</sup>.121.123 (Epidauro IV a.C.), cf. [[LXX]] <i>Ps</i>.118.78<br /><b class="num">•</b>fig. τὴν δὲ (φιλοσοφίαν) ᾔσχυναν Pl.<i>R</i>.495c.<br /><b class="num">B</b> v. med.<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>abs. o c. ac. de pers. o personif. [[tener respeto]], [[sentir vergüenza]] δείσας αἰσχυνόμενός τε Odiseo que sigue a Nausícaa a prudente distancia <i>Od</i>.7.305, ἐγὼ δ' αἰσχύνομαι [[ἔμπης]] de tener que arrastrar a un viejo delante de todos <i>Od</i>.18.12, respecto a la opinión sobre el valor τὸ αἰσχύνεσθαι καὶ <τὸ> τοῖς ἄρχουσι πείθεσθαι tener vergüenza y obedecer a los jefes</i> Th.5.9, παρρησιάζεσθαι καὶ μὴ αἰσχύνεσθαι Pl.<i>Grg</i>.487d<br /><b class="num">•</b>c. part. [[avergonzarse]], [[tener reparo]] οὐδ' αἰσχύνομαι ἔχουσ' ἄπιστον τὴνδ' ἀναρχίαν πόλει A.<i>Th</i>.1029, πῶς [[γάρ]] τις αἰσχύνοιτ' ἂν ὠφελούμενος; ¿por qué se iba a avergonzar uno de aprovecharse?</i> S.<i>Ph</i>.1383, οὐκ αἰσχύνομαι ξύμπλουν ἐμαυτὴν τοῦ πάθους ποιουμένη no me avergüenzo de solidarizarme con lo sucedido</i> S.<i>Ant</i>.540, παρακαλοῦντες Th.1.37, οὐκ αἰσχύνῃ θρηνῶν καὶ γυναικείως διακείμενος; D.C.38.18.1.<br /><b class="num">2</b> c. ac. de pers. o personif. [[sentir vergüenza ante]], [[avergonzarse]], [[respetar]] incluso [[temer]] φάτιν ἀνδρῶν ἠδὲ γυναικῶν μή ποτέ τις εἴπῃσι <i>Od</i>.21.323, τὰς ... ἐς ὑμᾶς ἐλπίδας καὶ [[Δία]] Th.3.14, cf. [[ψεῦδος]] αἰσχύνου <i>IKyzikos</i> 2.2.27 (IV/III a.C.), μάθε δὲ ... σεαυτὸν αἰσχύνεσθαι Democr.B 244, ὅστις γὰρ αὐτὸς αὑτὸν οὐκ αἰσχύνεται ... πῶς τόν γε μηδὲν εἰδότ' αἰσχυνθήσεται; Diph.92, σε Ar.<i>Th</i>.903, cf. 988, Ar.<i>Pl</i>.981, [[ἀλλήλους]] Pherecr.28.6, τοὺς ἀνθρώπους Pl.<i>Euthphr</i>.15d, στρατιώτας X.<i>An</i>.2.6.19, τοὺς γέροντας Aeschin.1.180, πρὸς τίνας Arist.<i>Rh</i>.1383<sup>b</sup>11, abs. κἂν αἰσχυνθεῖσ' ἀναχωρήσῃ y si por pudor una se retira (de la ventana)</i>, Ar.<i>Th</i>.798<br /><b class="num">•</b>c. ac. e inf. ὄχλον γὰρ ἐσπεσεῖν ᾐσχυνόμην tenía reparo en dirigirme a la gente</i> E.<i>Hel</i>.415, ᾐσχύνθημεν καὶ θεοὺς ... προδοῦναι αὐτόν X.<i>An</i>.2.3.22, ὑμᾶς λέγειν D.40.48.<br /><b class="num">3</b> [[tener vergüenza ajena]] αἰσχύνομαι θεόν me avergüenzo por el dios</i> E.<i>Io</i> 1074.<br /><b class="num">II</b> [[avergonzarse de]], [[por algo]], c. ac. de cosa τὴν δυσγένειαν τὴν ἐμήν (se avergüenza) de mi bajo nacimiento</i> S.<i>OT</i> 1079, τὸν θύλακον (por llevar) el zurrón (vacío)</i> Ar.<i>Ec</i>.381, τὰς [[ἐμαυτοῦ]] συμφοράς Ar.<i>Pl</i>.774, τὸν Παλαμήδη ψυχρὸν ὄντ' αἰσχύνεται (Eurípides) se avergüenza de que su «Palamedes» sea frío</i> Ar.<i>Th</i>.848, c. dat. τοῖς αἰσχροῖς Ar.<i>Nu</i>.992, ταῖς πρότερον ἁμαρτίαις Ar.<i>Eq</i>.1355, cf. Lys.3.9, D.4.42, τοῖς δρωμένοις D.C.37.57.3<br /><b class="num">•</b>c. prep. ἐπί τινι Th.2.43, X.<i>Mem</i>.2.2.8, ἔν τινι Plb.12.13.11<br /><b class="num">•</b>c. prep. y gen. ὑπὲρ τῶν δουλευσάντων Lys.14.39, περὶ τῶν παρεληλυθότων Lys.33.6<br /><b class="num">•</b>c. inf. αἰ. σοι τοῦτ' ὀνειδίσαι σαφῶς Orestes a su madre, A.<i>Ch</i>.917, τοὺς φιλάνορας τρόπους λέξαι A.<i>A</i>.856, cf. Luc.<i>Gall</i>.18, αἰσχύνομαι διηγεῖσθαι Luc.<i>Pseudol</i>.27, cf. Phld.<i>Rh</i>.2.75Aur., ἀπονοστέειν Hdt.1.82, ἀναλαβεῖν ἐκ τοῦ φανεροῦ τὸν πόλεμον Plb.2.46.1<br /><b class="num">•</b>c. subord. αἰσχύνομαι μὲν εἰ δοκῶ ... δυσφορεῖν ὑμῖν [[ἄγαν]] S.<i>El</i>.254, c. ἄν X.<i>Oec</i>.21.4, c. μή Pl.<i>Tht</i>.183e, Macho 271, c. ὅτι Lys.2.23.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Cf. het. <i>iškuna</i>- ‘[[afear]]’, testimonio más probable que los aducidos en rel. con el germánico, cf. [[αἶσχος]]. | |||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<i>impf.</i> [[ᾔσχυνον]], <i>f.</i> αἰσχυνῶ, <i>ao.</i> [[ᾔσχυνα]], <i>pf.</i> ᾔσχυκα <i>et</i> ᾔσχυγκα;<br /><b>I.</b> enlaidir, | |btext=<i>impf.</i> [[ᾔσχυνον]], <i>f.</i> αἰσχυνῶ, <i>ao.</i> [[ᾔσχυνα]], <i>pf.</i> ᾔσχυκα <i>et</i> ᾔσχυγκα;<br /><b>I.</b> [[enlaidir]], [[défigurer]] : [[πρόσωπον]] IL le visage;<br /><b>II.</b> [[déshonorer]] :<br /><b>1</b> [[être une cause de déshonneur pour]], acc. : αἰσχ. [[γένος]] πατέρων IL déshonorer la race de ses ancêtres;<br /><b>2</b> [[déshonorer par des relations intimes]] : αἰσχ. [[λέχος]] OD, εὐνήν ESCHL souiller la couche ; <i>abs.</i> déshonorer (une femme, des enfants, <i>etc.</i>);<br /><b>3</b> [[discréditer]], [[décrier]];<br /><b><i>Pass.-Moy.</i></b> [[αἰσχύνομαι]] (<i>f.</i> [[αἰσχυνοῦμαι]], <i>rar.</i> αἰσχυθήσομαι ; <i>ao.</i> [[ᾐσχύνθην]], <i>pf. rare</i> [[ᾔσχυμμαι]]);<br /><b>1</b> [[avoir le sentiment de l'honneur]];<br /><b>2</b> [[avoir honte]] ; τι <i>ou</i> τινι de qch ; τινα devant qqn.<br />'''Étymologie:''' [[αἰσχύνη]]. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 17: | Line 20: | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
|sltr=<b>αἰσχῡνω</b> <br /><b>a</b> [[scorn]] αἰσχύνων ἐπιχώρια παπταίνει τὰ [[πόρσω]] (P. 3.22) <br /><b>b</b> [[cast]] [[shame]] on εἰ [[γάρ]] [[τις]] ὄζους ἐξερείψειεν μεγάλας [[δρυός]], αἰσχύνοι δέ οἱ θαητὸν [[εἶδος]] (Mosch.: αἰσχύνῃ codd. [[fort]]. recte.) (P. 4.264) [[pass]]. c. [[part]]., [[have]] [[shame]] [[cast]] [[upon]] [[one]], be brought to [[shame]], κρύψεν δ' ἅμ ἵπποις (sc. [[Ζεὺς]] Ἀμφιάρηον) δουρὶ Περικλυμένου πρὶν νῶτα τυπέντα μαχατὰν θυμὸν αἰσχυνθῆμεν (N. 9.27) | |sltr=<b>αἰσχῡνω</b> <br /><b>a</b> [[scorn]] αἰσχύνων ἐπιχώρια παπταίνει τὰ [[πόρσω]] (P. 3.22) <br /><b>b</b> [[cast]] [[shame]] on εἰ [[γάρ]] [[τις]] ὄζους ἐξερείψειεν μεγάλας [[δρυός]], αἰσχύνοι δέ οἱ θαητὸν [[εἶδος]] (Mosch.: αἰσχύνῃ codd. [[fort]]. recte.) (P. 4.264) [[pass]]. c. [[part]]., [[have]] [[shame]] [[cast]] [[upon]] [[one]], be brought to [[shame]], κρύψεν δ' ἅμ ἵπποις (''[[sc.]]'' [[Ζεύς|Ζεὺς]] Ἀμφιάρηον) δουρὶ Περικλυμένου πρὶν νῶτα τυπέντα μαχατὰν θυμὸν αἰσχυνθῆμεν (N. 9.27) | ||
}} | }} | ||
{{Abbott | {{Abbott | ||
|astxt=[[αἰσχύνω]] (< [[αἶσχος]], [[shame]]), [in LXX [[chiefly]] for בּוּשׁ;] <br /><b class="num">1.</b>to [[disfigure]] (Hom.). <br /><b class="num">2.</b>to [[dishonour]] (Pr 29:15). <br /><b class="num">3.</b>to [[make]] [[ashamed]] (Si 13:7). Pass., to be [[put]] to [[shame]], be [[ashamed]]: II Co 10:8; Phl 1:20, I Pe 4:16, I Jo 2:28; c. inf. (M, Pr., 205), Lk 16:3 (cf. ἐπ- (-ομαι), κατ- [[αἰσχύνω]]). † | |astxt=[[αἰσχύνω]] (< [[αἶσχος]], [[shame]]), [in [[LXX]] [[chiefly]] for בּוּשׁ;] <br /><b class="num">1.</b>to [[disfigure]] (Hom.). <br /><b class="num">2.</b>to [[dishonour]] (Pr 29:15). <br /><b class="num">3.</b>to [[make]] [[ashamed]] (Si 13:7). Pass., to be [[put]] to [[shame]], be [[ashamed]]: II Co 10:8; Phl 1:20, I Pe 4:16, I Jo 2:28; c. inf. (M, Pr., 205), Lk 16:3 (cf. ἐπ- (-ομαι), κατ- [[αἰσχύνω]]). † | ||
}} | }} | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=([[αἶσχος]] (cf. [[αἰσχρός]]));<br /><b class="num">1.</b> to [[disfigure]]: [[πρόσωπον]], [[Homer]], Iliad 18,24, and [[many]] others.<br /><b class="num">2.</b> to dishonor: the Sept. to [[suffuse]] [[with]] [[shame]], [[make]] [[ashamed]]: [[αἰσχύνομαι]]; [[future]] αἰσχυνθήσομαι; 1st aorist [[ᾐσχύνθην]]; to be suffused [[with]] [[shame]], be made [[ashamed]], be [[ashamed]]: μή αἰσχυνθῶμεν ἀπ' | |txtha=([[αἶσχος]] (cf. [[αἰσχρός]]));<br /><b class="num">1.</b> to [[disfigure]]: [[πρόσωπον]], [[Homer]], Iliad 18,24, and [[many]] others.<br /><b class="num">2.</b> to dishonor: the Sept. to [[suffuse]] [[with]] [[shame]], [[make]] [[ashamed]]: [[αἰσχύνομαι]]; [[future]] αἰσχυνθήσομαι; 1st aorist [[ᾐσχύνθην]]; to be suffused [[with]] [[shame]], be made [[ashamed]], be [[ashamed]]: μή αἰσχυνθῶμεν ἀπ' αὐτοῦ [[that]] we [[may]] [[not]] in [[shame]] [[shrink]] from him, αἰσχυνθήσεται [[ἀπό]] προσώπου (Buttmann, § 147,2)); followed by an infinitive (on [[which]] [[see]] Winer's Grammar, 346 (325)), ἐπαισχύνω ([[ἐπαισχύνομαι]], [[καταισχύνω]].) | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
| Line 32: | Line 32: | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''αἰσχύνω:''' [ῡ], Ιων. παρατ. <i>αἰσχύνεσκε</i>· μέλ. <i>-ῠνῶ</i>, Ιων. <i>-υνέω</i>· αόρ. | |lsmtext='''αἰσχύνω:''' [ῡ], Ιων. παρατ. <i>αἰσχύνεσκε</i>· μέλ. <i>-ῠνῶ</i>, Ιων. <i>-υνέω</i>· αόρ. αʹ <i>ᾔσχῡνα</i> —<br /><b class="num">Α.</b> Παθ. με Μέσ. μέλ. <i>αἰσχῠνοῦμαι</i>, αόρ. αʹ [[ᾐσχύνθην]], απαρ. <i>αἰσχυνθῆναι</i>, ποιητ. <i>-ῆμεν</i>· παρακ. [[ᾔσχυμμαι]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ασχημίζω]], [[παραμορφώνω]], [[καθιστώ]] [[κάτι]] δύσμορφο, [[βλάπτω]]· [[πρόσωπον]], <i>κόμην</i>, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> με [[ηθική]] [[σημασία]], [[ατιμάζω]], [[αμαυρώνω]], [[κηλιδώνω]], [[καταντροπιάζω]]· [[γένος]] πατέρων, στο ίδ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> [[ατιμάζω]] [[γυναίκα]], σε Αισχύλ. κ.λπ. <b>Β.</b> Παθ.,<br /><b class="num">I.</b> ατιμάζομαι· [[νέκυς]] [[ᾐσχυμμένος]], λέγεται για τον Πάτροκλο, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">II.</b> απόλ., [[ντρέπομαι]], [[νιώθω]] [[ντροπή]], σε Ομήρ. Οδ., σε Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ. πράγμ., [[ντρέπομαι]] για [[κάτι]], σε Ομήρ. Οδ., Ηρόδ. κ.λπ.· επίσης με δοτ. πράγμ., σε Αριστοφ. κ.λπ.· και με προθέσεις, αἰσχύνομαι ἐπί τινι, σε Ξεν.· <i>ἔν τινι</i>, σε Θουκ.· [[ὑπέρ]] τινος, σε Δημ.· με μτχ., [[ντρέπομαι]] [[επειδή]] κάνω [[κάτι]] (και παρ' όλα αυτά το κάνω), σε Αισχύλ., Σοφ. κ.λπ.· [[αλλά]] με απαρ., [[ντρέπομαι]] να κάνω [[κάτι]] (και [[επομένως]] δεν το κάνω), σε Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> με αιτ. προσ., [[αισθάνομαι]] [[ντροπή]] [[μπροστά]] σε κάποιον, σε Ευρ. κ.λπ. | ||
}} | |||
{{pape | |||
|ptext=perf. ᾔσχυκα Draco 12, ᾔσχυγκα DC. 58.16, pass. [[ᾔσχυμμαι]], auch ᾔσχυμαι, aor. [[ᾐσχύνθην]]. – <i>Häßlich [[machen]], [[entstellen]]</i>: [[πρόσωπον]] <i>Il</i>. 18.24, κόμην 27, [[νέκυς]] ᾐσχυμμένος 180, πολιόν τε [[κάρη]] πολιόν τε [[γένειον]] αἰδῶ τε 22.75, vgl. 24.418; [[εἶδος]] Pind. <i>P</i>. 4.264; [[ῥέθος]] Soph. <i>Ant</i>. 525; [[κάλλος]] Luc. <i>Imagg</i>. 11. – <i>[[Beschimpfen]], [[entehren]]</i>, [[λέχος]] καὶ εὐνήν <i>Od</i>. 8.269, [[γένος]] πατέρων <i>Il</i>. 6.209; εὐνὴν [[ἀνδρός]] Aesch. <i>Ag</i>. 1609; πόλιν, φίλους, εὔκλειαν Soph. <i>O.C</i>. 933, <i>El</i>. 508, 1072; πατρῷον δόμον Eur. <i>I.A</i>. 1031, πατέρα <i>Hel</i>. 727; <i>[[schänden]]</i>, γυναῖκας καὶ παῖδας Isocr. 15.251; Plut. <i>Eum</i>. 9; <i>[[schamrot]] [[machen]], [[beschämen]], Od</i>. 2.86, ἀρετήν <i>Il</i>. 23.571, wie Thuc. 4.92; vgl. Plat. <i>Rep</i>. VI.495c. Pass. αἰσχυνθεῖσα Her. 1.10. – Häufiger dep. pass., <i>sich schämen, [[scheuen]] vor etwas</i>, ἀλλ' ἐγὼ οὐκ ἔθελον δείσας αἰσχυνόμενός τε <i>Od</i>. 7.305, φάτιν ἀνδρῶν ἠδὲ γυναικῶν <i>Od</i>. 21.323; δυσγένειαν Soph. <i>O.R</i>. 1079; Plat. <i>Symp</i>. 216b; στρατιώτας Xen. <i>An</i>. 2.3.22; – c. partic. οὐκ ἂν αἰσχύνοιό σε παρέχων σοφιστήν Plat. <i>Prot</i>. 312a, daß du dich für einen [[Sophisten]] ausgibst; λέγων οὐκ αἰσχυνεῖται <i>Phaedr</i>. 245e vgl. <i>Rep</i>. X.606c; so [[schon]] Aesch. <i>Spt</i>. 1020; Soph. <i>Phil</i>. 1369, <i>Ant</i>. 536; auch Sp; – c. inf., <i>sich [[scheuen]], [[Anstand]] [[nehmen]]</i>, etwas zu tun, z.B. οὐκ ἂν αἰσχυνθείην [[φάναι]] Plat. <i>Charm</i>. 164d; so [[schon]] Aesch. [[αἰσχυνοῦμαι]] <i>Ag</i>. 830; Eur. <i>Hel</i>. 422; mit folgendem εἰ, Soph. <i>El</i>. 246; Xen. <i>Mem</i>. 2.10.3; Dem. 1.24, <i>Mid</i>. 105; [[selten]] ἤν, Xen. <i>Oec</i>. 21.4; mit μή, Plat. <i>Theaet</i>. 183e. Bei einem subst. [[entweder]] dat., z.B. τοῖς προειρημένοις, über das [[Gesagte]], Plat. <i>Riv</i>. 139a; Xen. <i>Cyr</i>. 5.3.50; Thuc. 3.82; αἰσχροῖς Ar. <i>Nub</i>. 979; od. ἐπί τινι, <i>Rep</i>. III.396c; Aeschin. [[öfter]]; aber ἐν τοῖς ἔργοις, bei der [[Ausführung]], Thuc. 2.43; [[ὑπὲρ]] τῆς πόλεως, im [[Namen]] des Staats, Aesch. 1.26, wie [[ὑπὲρ]] [[Διός]] Luc. <i>Prom</i>. 7; τοῖς γιγνομένοις [[ὑπὲρ]] τῆς πόλεως Dem. 4.42; vgl. Plat. <i>Crit</i>. 45e. | |||
}} | }} | ||
{{elru | {{elru | ||
|elrutext='''αἰσχύνω:''' (ῡ) (fut. αἰσχῠνῶ - ион. αἰσχῠνέω, aor. [[ᾔσχυνα|ᾔσχῡνα]]; pass.: aor. [[ᾐσχύνθην]] - поэт. inf. αἰσχυνθήμεν Pind., эп. part. pf. [[ᾐσχυμμένος]])<br /><b class="num">1 | |elrutext='''αἰσχύνω:''' (ῡ) (fut. αἰσχῠνῶ - ион. αἰσχῠνέω, aor. [[ᾔσχυνα|ᾔσχῡνα]]; pass.: aor. [[ᾐσχύνθην]] - поэт. inf. αἰσχυνθήμεν Pind., эп. part. pf. [[ᾐσχυμμένος]])<br /><b class="num">1</b> [[обезображивать]], [[уродовать]] ([[πρόσωπον]] Hom.; είδος Pind.; [[ῥέθος]] Soph.; ἵππον Xen.; [[κάλλος]] Luc.): [[νέκυς ᾐσχυμμένος]] Hom. обезображенный труп;<br /><b class="num">2</b> [[осквернять]], [[бесчестить]], [[позорить]] ([[γένος]] πατέρων Hom.; εὐνὴν [[ἀνδρός]] Aesch.; πόλιν Soph.; πατρῷον δόμον Eur.; γυναῖκας καὶ παῖδας Isocr., Plut.; ἀρετήν τινος Hom., Thuc.);<br /><b class="num">3</b> med.-pass. [[стыдиться]], [[совеститься]], [[стесняться]], [[смущаться]] (τινά и τι Hom., Soph., Eur., Xen., Plat., τινί Thuc., Arph., Xen., Plat., ἐπί τινι Plat., ἔν τινι Thuc.; [[ὑπέρ]] τινος Lys., Aeschin., Luc.; πρός τινα Arst.): τοῦτό τις λέγων οὐκ αἰσχυνεῖται Plat. тому, кто говорит это, смущаться нечего; οὐκ αἰσχύνομαι ξύμπλουν ἐμαυτὴν τοῦ πάθους ποιουμένη Soph. я не колеблюсь разделить (твои) страдания;<br /><b class="num">4</b> med. [[чтить]], [[уважать]] (τοὺς γέροντας Aeschin.). | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt= | |mdlsjtxt=<b class="num">I.</b> to make [[ugly]], [[disfigure]], mar, [[πρόσωπον]], κόμην Il.<br /><b class="num">2.</b> in [[moral]] [[sense]], to [[dishonour]], [[tarnish]], [[γένος]] πατέρων Il., etc.<br /><b class="num">3.</b> to [[dishonour]] a [[woman]], Aesch., etc.<br />B. Pass. to be [[dishonoured]], [[νέκυς ᾐσχυμμένος]], of [[Patroclus]], Il.<br /><b class="num">II.</b> to be [[ashamed]], [[feel]] [[shame]], absol., Od., Hdt., etc.<br /><b class="num">2.</b> to be [[ashamed]] at a [[thing]], c. acc. rei, Od., etc.; also c. dat. rei, Ar., etc.; and with Preps., αἰσχ. ἐπί τινι Xen.; ἔν τινι Thuc.; [[ὑπέρ]] τινος Dem.:—c. [[part]] to be [[ashamed]] at doing a [[thing]], Aesch., Soph., etc.:—but c. inf. to be [[ashamed]] to do a [[thing]], Hdt., etc.<br /><b class="num">3.</b> c. acc. pers. to [[feel]] [[shame]] [[before]] one, Eur., etc. | ||
}} | }} | ||