καταδύω: Difference between revisions

|Definition=or κατα-δύνω: <span class="sense"><span class="bld">I</span> intr., in Act. pres. [[καταδύνω]] and Med. [[καταδύομαι]]: fut. <b class="b3">-δύσομαι</b>: aor. <b class="b3">-εδῡσάμην</b>, Ep. 2 and 3sg. <b class="b3">-δύσεο, -δύσετο</b>:—Act., aor. 2 [[κατέδυν]]: pf. [[καταδέδῡκα]]:—[[go down]], [[sink]], [[set]], especially of the sun (as Hom. always in aor. 2 Act.), ἠέλιος κατέδυ <span class="bibl">Il.1.475</span>, etc.; <b class="b3">ἅμα… ἠελίῳ καταδύντι</b> ib.<span class="bibl">592</span>; ἐς ἠέλιον καταδύντα <span class="bibl">Od.10.183</span>; ἠελίοιο -δῡομένοιο <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>197</span>; <b class="b3">καταδεδυκέναι τὴν</b> ([[νῆσον]]) κατὰ θαλάσσης <span class="bibl">Hdt.7.235</span>; also of ships, to [[be sunk]] or [[disabled]], <span class="bibl">Id.8.90</span>, <span class="bibl">Th.2.92</span>, <span class="bibl">7.34</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>1.6.35</span>, etc.; also οἱ ἱππεῖς καταδύνοντες ἐν τέλμασιν <span class="bibl">Plb. 5.47.2</span>; <b class="b3">κ. ὑφ' ὕδατι</b> [[duck]] under water, <span class="bibl">Batr.89</span>; [[καταδεδυκώς]] [[having popped down]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>140</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[go down]], [[plunge into]], c. acc., καταδῦναι ὅμιλον <span class="bibl">Il.10.231</span>, etc.; <b class="b3">κατεδύσετο πουλὺν ὅμιλον</b> ib.<span class="bibl">517</span>; καταδύσεο μῶλον Ἄρηος <span class="bibl">18.134</span>; so <b class="b3">μάχην, δόμον, πόλιν καταδύμεναι</b>, <span class="bibl">3.241</span>, <span class="bibl">8.375</span>, <span class="bibl">Od.4.246</span>: followed by Prep., <b class="b3">μυῖαι καδδῦσαι</b> (Ep. for <b class="b3">καταδ-</b>) κατὰ… ὠτειλάς <span class="bibl">Il.19.25</span>; σπάργαν' ἔσω κατέδυνε <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>237</span>; <b class="b3">καταδυσόμεθ'… εἰς Ἀΐδαο δόμους</b> we [[shall go down]] into... <span class="bibl">Od.10.174</span>; so καταδύνειν ἐς ὕλην <span class="bibl">Hdt.9.37</span>, cf. <span class="bibl">4.76</span>; <b class="b3">εἰς φάραγγας</b>, of hares, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyn.</span>5.16</span>; <b class="b3">εἰς ἅπασαν</b> [<b class="b3">τὴν πόλιν</b>] <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>576e</span>; κατὰ τῆς γῆς <span class="bibl">Hdt.4.132</span>; κατὰ τέφρας πολλῆς <span class="bibl">Plu.<span class="title">Cam.</span>32</span>; of souls, <b class="b3">εἰς βυθὸν κ</b>. Plu.2.943d: c. dat., [[sink into]], ταῖς ὁμοιοπαθείαις Metrod.<span class="title">Fr.</span>38: freq. with a notion of secrecy, [[insinuate oneself]], [[steal into]], καταδύεται εἰς τὸ ἐντὸς τῆς ψυχῆς ὅ τε ῥυθμὸς καὶ ἁρμονία <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>401d</span>; <b class="b3">ἡ ἀναρχία εἰς τὰς ἰδίας οἰκίας κ</b>. ib. <span class="bibl">562e</span>; <b class="b3">κ. ἡ ψῦξις ἕως πλείστου</b> the cold [[penetrates]] most, Gal.15.90, cf. 6.178. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[slink away and lie hid]], καταδύεσθαι ὑπὸ τῆς αἰσχύνης <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>6.1.35</span>, cf. <span class="bibl">D.21.199</span> (so abs., to [[be overcome with shame]], ἐπὶ τῇ ἀγνοίᾳ <span class="bibl">Zos.5.40</span>); καταδεδυκὼς ἐν τῇ οἰκίᾳ <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>579b</span>; εἰς ἄπορον ὁ σοφιστὴς τόπον καταδέδυκεν <span class="bibl">Id.<span class="title">Sph.</span>239c</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[get into]], [[put on]], κατέδυ κλυτὰ τεύχεα <span class="bibl">Il.6.504</span>, cf. <span class="bibl">Od.12.228</span>; κατεδύσετο τεύχεα καλά <span class="bibl">Il.7.103</span>; εἵματα <span class="bibl">Mosch.4.102</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> causal, [[make to sink]], rare in pres., ἐμπίπτων καὶ καταδύων <span class="bibl">Pherecr.12</span>; ἐμὲ καταδύουσι τῷ ἄχει <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>6.1.37</span>: mostly in aor. 1, γαύλους καταδύσας <span class="bibl">Hdt.6.17</span>; in naval warfare, <b class="b3">καταδῦσαι ναῦν</b> [[cut]] it [[down to the water's edge]], [[disable]] it, <span class="bibl">Id.8.87</span>, al., <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>49</span>, <span class="bibl">Th.1.50</span>; <b class="b3">ἥλιον ἐν λέσχῃ κατεδύσαμεν</b> we [[let]] the sun [[go down]] in talk, <span class="bibl">Call.<span class="title">Epigr.</span>2</span>, cf. <span class="bibl">Aristaenet.1.24</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[duck]], <b class="b3">τὴν κεφαλήν</b>, in a bath, Herod.Med. ap. <span class="bibl">Orib.10.37.13</span>.</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1347.png Seite 1347]] (s. δύω), 1) praes., impf., fut. u. aor. I. in trans. Bdtg, untergehen lassen, untertauchen, versenken; τοὺς γαυλοὺς καταδύσας Her. 6, 17; τὴν νῆα 8, 87; [[ναῦς]] Ar. Ran. 49; Thuc. 1, 54 u. öfter; Pol. 1, 25, 4; εἰ δέ τινα ὑμῶν λήψομαι ἐν τῇ θαλάττῃ, καταδύσω, Xen. An. 7, 2, 13; ein Schiff leck machen, daß es sinkt, Thuc. 1, 50; Xen. Hell. 1, 6, 35. 7, 32; übertr., ἐμὲ δὲ οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι καταδύουσι τῷ [[ἄχει]], sie versenken mich in Kummer, Cyr. 6, 1, 38, vgl. 2 c; ἥλιον κατεδύσαμεν λέσχῃ, wir ließen über unser Geschwätz die Sonne untergehen, Callim. 47 (VII, 80), wie Aristaen. 1, 24 καταδύσειν μοι δοκῶ τὸν ἥλιον ἐπὶ μήκει τοῦ λόγου. – 2) Häufiger im aor. II. u. perf. mit intrans. Bdtg, wozu als Präsens καταδύομαι u. [[καταδύνω]] gehört, bei Hom. auch καταδύσεο, καταδύσετο, [[untergehen]], untertauchen, versinken; – a) von der Sonne, aor. II., Il. 1, 475 u. öfter; ἀσπασίως δ' ἄρα τῷ κατέδυ [[φάος]] ἠελίοιο Od. 13, 53; ἅμα ἠελίῳ καταδύντι Il. 1, 592; [[πρόπαν]] [[ἦμαρ]] ἐς ἠέλιον καταδύντα, bis zum Untergang der Sonne, Od. 10, 183; H. h. Merc. 197 [[ἥλιος]] καταδυόμενος. Aehnlich καταδεδυκέναι τὴν νῆσον κατὰ θαλάττης Her. 2, 174; ἡ [[ναῦς]] κατεδύετο 8, 90; πλοῖα καταδυόμενα Plat. Polit. 302 a; [[ναῦς]] κατέδυσαν Pol. 1, 61, 6, öfter. – b) sich unter Etwas, in Etwas hineinbegeben, [[hineindringen]], -[[schleichen]]; κατα δῦναι ὅμιλον Il. 10, 231 Od. 15, 327 u. öfter, sowohl sich in die Schaar hineinschleichen, um sich zu verbergen, als hineindringen, μάχην καταδύμεναι ἀνδρῶν Il. 3, 241; κατεδύσατο (Bekker κατεδύσετοπουλὺν ὅμιλον 10, 517, καταδύσεο μῶλον Ἄρηος, gehe in das Schlachtgetümmel, 18, 134. Aehnl. ἀνδρῶν [[δυσμενέων]] κατέδυ πόλιν Od. 4, 246, er begab sich heimlich hinein; καταδῦσα Διὸς δόμον Il. 8, 375; μυῖαι καταδῦσαι κατὰ ὠτειλάς 19, 25; καταδυσόμεθ' εἰς Ἀΐδαο δόμους, wir werden in die Unterwelt hinabgehen, Od. 10, 174; καταδύνων εἰς ὕλην Her. 9, 37; übertr., καταδύεται εἰς τὸ ἐντὸς τῆς ψυχῆς ὅ τε ῥυθμὸς καὶ [[ἁρμονία]] Plat. Rep. III, 401 d, er dringt ein, wie καταδύεσθαι εἰς τὰς ἰδίας οἰκίας τὴν ἀναρχίαν VIII, 562 e. Auch Sp., καταδύσης αἰχμῆς εἰς [[βάθος]] Plut. Rom. 20. – c) [[sich verbergen]], verstecken, gew. mit dem Nebenbegriffe der Schaam; καταδύομαι ὑπὸ τῆς αἰσχύνης Xen. Cyr. 6, 1, 35; οὐκ ἂν ἐπὶ τούτῳ κατέδυ καὶ μέτριον παρέσχεν ἑαυτόν Dem. 21, 199, vgl. παρακάθηται, οὐ καταδύεται τοῖς πεπραγμένοις Dem. 24, 182; ähnlich καταδεδυκὼς ἐν τῇ οἰκίᾳ τὰ πολλὰ ὡς γυνὴ ζῇ Plat. Rep. IX, 579 b; εἰς ἄπορον ὁ σοφιστὴς τόπον καταδέδυκεν, er hat sich zurückgezogen, versteckt, Soph. 239 c; καταδύνοντες ἐν τοῖς τέλμασι Pol. 5, 47, 2; καταδύονται εἰς φάραγγας Xen. Cyn. 5, 16; Sp., ἐν μυχῷ τοῦ συμποσίου ὑπ' αἰδοῦς καταδεδυκώς Luc. de merc. cond. 27. – d) [[sich anziehen]], anlegen; κατέδυ κλυτὰ τεύχεα Il. 6, 504; καταδύς Od. 12, 228; κατεδύσετο (so Bekk., Wolf κατεδύσατο) Il. 7, 103; σπάργαν' ἔσω κατέδυνε θυήεντα H. h. Merc. 237; καταδῦναι ἃ καὶ [[πάρος]] εἵματα [[ἕστο]] Mosch. 4, 102.

|btext=<b>I.</b> <i>tr. (aux prés., impf.</i> κατέδυον, <i>f.</i> καταδύσω, <i>ao.</i> κατέδυσα) enfoncer, plonger, submerger : <i>fig.</i> τινα [[τῷ]] [[ἄχει]] XÉN plonger qqn dans la douleur;<br /><b>II.</b> <i>intr. (à l'ao.2</i> [[κατέδυν]], <i>au pf.</i> καταδέδυκα <i>et au Moy.</i> καταδύομαι, <i>f.</i> καταδύσομαι, <i>etc.</i>);<br /><b>1</b> s'enfoncer, se plonger dans l'eau, <i>en parl. du soleil qui se couche, d'ord. à l'ao.2</i> : [[ἠέλιος]] κατέδυ IL le soleil s'enfonça (dans l'Océan) ; ἅμ' ἠελίῳ καταδύντι IL en même temps que le soleil se plongeait (dans l'Océan) ; ἡ [[νῆσος]] καταδέδυκε κατὰ θαλάσσης HDT l'île s'est enfoncée dans la mer;<br /><b>2</b> s'enfoncer (sous terre, dans un trou, <i>etc.</i>) : εἰς Ἀΐδαο δόμους OD dans la demeure d'Hadès ; <i>p. anal.</i> ὅμιλον OD, μάχην IL, πόλιν OD s'enfoncer dans la foule, dans la mêlée, dans la ville, <i>etc.</i><br /><b>3</b> [[se couvrir de]], [[se revêtir de]] : τεύχεα IL de ses armes;<br /><b>4</b> <i>fig.</i> se cacher : ὑπὸ τῆς αἰσχύνης XÉN de honte (<i>cf. franç. rentrer sous terre</i>) ; [[ἐς]] ὕλην HDT aller se cacher dans les bois.<br />'''Étymologie:''' [[κατά]], [[δύω]].

|elnltext=κατα-δύω of κατα-δύνω ep. aor. mixtus 2 en 3 sing. καταδύσεο en κατεδύσετο, inf. stamaor. καταδύμεναι act. met acc., causat., meestal in sigm. aor., zelden praes. onderdompelen, doen zinken:; κατεδύσαμέν γε ναῦς wij hebben schepen tot zinken gebracht Aristoph. Ran. 49; overdr.: ἐμὲ καταδύουσι τῷ ἄχει zij dompelen mij onder in verdriet Xen. Cyr. 6.1.37. act. en med.-pass., met stamaor. κατέδυν; perf. καταδέδυκα zonder acc. ondergaan:; ἠέλιος κατέδυ de zon ging onder Il. 1.475; ἅμα δ’ ἠελίῳ καταδύντι bij zonsondergang Il. 1.592; zinken:; ἡ... Ἀττικὴ κατεδύετο het Attische schip zonk Hdt. 8.90.2; κατὰ θαλάσσης καταδεδυκέναι in zee verdwijnen Hdt. 7.235.2; onderduiken, zich verbergen:. κ. ἐς ὕλην zich verbergen in het bos Hdt. 9.37.3; κ. ὑπὸ τῆς αἰσχύνης zich verbergen uit schaamte Xen. Cyr. 6.1.35. met acc. of prep. bep. zich begeven in, binnendringen:; καταδύμεναι μάχην zich in de strijd begeven Il. 3.241; μυῖαι καδδῦσαι κατά... ὠτειλάς vliegen die in de wonden kropen Il. 19.25; doordringen:; καταδύεται εἰς τὸ ἐντὸς τῆς ψυχῆς ὅ τε ῥυθμὸς καὶ ἁρμονία het ritme en de harmonie dringen door tot diep in de ziel Plat. Resp. 401d; aantrekken, met acc.: κατέδυ κλυτὰ τεύχεα hij trok zijn beroemde wapenrusting aan Il. 6.504.

|lsmtext='''καταδύω:''' ή -[[δύνω]][ῡ]·<br /><b class="num">I.</b> αμτβ., με Ενεργ. ενεστ., [[καταδύνω]] και Μέσ. <i>καταδύομαι</i>· μέλ. -[[δύσομαι]], Μέσ. αόρ. αʹ <i>-εδῡσάμην</i>, Επικ. βʹ και γʹ ενικ. -[[δύσεο]], -[[δύσετο]]· Ενεργ. αορ. βʹ [[κατέδυν]], παρακ. <i>καταδέδῡκα</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[κατεβαίνω]], βυθίζομαι, [[δύω]], λέγεται για τον ήλιο, [[ἠέλιος]] κατέδυ, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐς ἠέλιον καταδύντα</i>, [[μέχρι]] που έδυσε ο [[ήλιος]], σε Ομήρ. Οδ.· λέγεται για πλοία, βυθίζομαι ή καλύτερα ακινητοποιούμαι, αχρηστεύομαι (βλ. κατωτ. II), σε Ηρόδ., Θουκ.· λέγεται για πρόσωπα, <i>καταδεδυκώς</i>, αυτός που έχει χωθεί μέσα, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[διεισδύω]], [[εισέρχομαι]], με αιτ., <i>καταδῦναι ὅμιλον</i>, <i>μάχην δόμον</i>, <i>πόλιν</i>, σε Όμηρ.· ακολουθ. από πρόθ., <i>καταδυσόμεθ' εἰς Ἀΐδαο δόμους</i>, θα κατέλθουμε, θα κατέβουμε στον Άδη, σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.· με την [[έννοια]] της μυστικότητας, [[διεισδύω]] δόλια σε, χώνομαι [[κρυφά]] σε, [[τρυπώνω]] σε, σε Πλάτ.<br /><b class="num">3.</b> [[μπαίνω]] [[κρυφά]] και κρύβομαι, <i>καταδύομαι ὑπὸτῆς αἰσχύνης</i>, σε Όμηρ.<br /><b class="num">II.</b> Μεταβατικό, κάνω [[κάτι]] να βυθιστεί, [[καταβυθίζω]], Λατ. submergere, ἐμὲ καταδύουσι τῷ [[ἄχει]], σε Ξεν.· [[κυρίως]] σε αόρ. αʹ, <i>τοὺς γαυλοὺς καταδύσας</i>, σε Ηρόδ.· <i>καταδῦσαι ναῦν</i>, [[καταστρέφω]] το [[καράβι]] [[μέχρι]] το [[σημείο]] επιφάνειας της θάλασσας, δηλ. το [[καθιστώ]] [[εξολοκλήρου]] άχρηστο προς [[πλεύση]], στον ίδ., σε Θουκ.