3,277,286
edits
(thayer-88-linked) |
(18) |
||
Line 33: | Line 33: | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=[[more]] [[rarely]] [[ἱστάω]] (from [[Herodotus]] [[down]]; cf. Veitch, [[under]] the [[word]])) ἱστῶμεν, R G) and [[ἱστάνω]] ([[late]]; cf. Veitch, [[under]] the [[word]])) ἱστάνομεν, L T Tr WH) (cf. Buttmann, 44 f (38f); Winer s Grammar, § 14,1f.; 87 (83); WH s Appendix, p. 168; Veitch, p. 337f); [[future]] στήσω; 1st aorist [[ἔστησα]]; 2nd aorist [[ἔστην]], [[imperative]] [[στῆθι]], infinitive [[στῆναι]], participle [[στάς]]; [[perfect]] [[ἕστηκα]] ([[with]] [[present]] [[force]]; Winer's Grammar, 274 (257)), infinitive [[ἑστάναι]] (Relz st bez G Tr [[ἑστάναι]] in ἑστηκεναι), participle [[masculine]] ἑστηκώς [[with]] neuter ἑστηκός, and in the shorter [[form]] [[ἑστώς]], ἑστῶσα ([[ἑστώς]] and (L T Tr WH in Rst [[also]]); ἑστός (cf. [[Alexander]] Buttmann (1873) Ausf. Spr. ii., p. 208; (Rutherford, Babrius, p. 39f; Winer s Grammar, § 14,1i.; Buttmann, 48 (41))); pluperfect εἱστήκειν ([[but]] WH [[uniformly]] ἱστ.; [[see]] Iota) [[with]] [[force]] of [[imperfect]] Winer's Grammar, 274 (257)), 3rd [[person]] plural εἱστήκεισαν (L T Tr WH in ἑστήκεσαν (R G (cf. Winer s Grammar, § 14,1a.; [[yet]] Buttmann, 43 (38))); [[passive]], 1st aorist [[ἐστάθην]]; 1future [[σταθήσομαι]]; 1future [[middle]] [[στήσομαι]] (I. Transitively in the [[present]], [[imperfect]], [[future]], and 1st aorist [[active]]; [[likewise]] in the tenses of the [[passive]] (cf. Buttmann, 47 (41) contra Winer s Grammar, 252 (237)) (the Sept. for הֶעֱמִיד, הֵקִים, הִצִּיב); (from [[Homer]] [[down]]); to [[cause]] or [[make]] to [[stand]]; to [[place]], [[put]], [[set]];<br /><b class="num">1.</b> [[universally]], α. [[properly]], τινα, to [[bid]] to [[stand]] by ([[set]] up): ἐν μέσῳ, in the [[midst]], ἐν τῷ μέσῳ, [[ἐνώπιον]] τίνος, [[εἰς]] αὐτούς, [[before]] the members of the Sanhedrin, ἐν τῷ συνεδρίῳ, [[ἐπί]] [[with]] the genitive of the Judges , [[passive]] σταθήσεσθε, τινα [[ἄμωμον]] [[κατενώπιον]] τίνος, to ([[set]] [[one]] i. e.) [[cause]] [[one]] to [[make]] his [[appearance]] [[faultless]] [[before]] etc. to [[place]] (i. e. [[designate]] the [[place]] for [[one]] to [[occupy]]): ἐν μέσῳ τινων, παῥ ἑαυτῷ, ἐκ δεξιῶν, [[ἐπί]] τί (accusative of [[place]]), to [[place]] [[oneself]], to [[stand]] (German sich hinstellen, hintreten): [[ἀπό]] [[μακρόθεν]], [[σταθείς]], ἐστάθησαν σκυθρωποί [[they]] stood [[still]], looking [[sad]], T WH Tr [[text]] (cf. II:1b. β.)); ἐν μέσῳ τίνος, τινων, added, σταθέντες, [[when]] [[they]] had appeared ([[before]] the [[judge]]), β. tropically, to [[make]] [[firm]], [[fix]], [[establish]]: τί, τινα, to [[cause]] a [[person]] or [[thing]] to [[keep]] his or its [[place]]; [[passive]] to [[stand]], be kept [[intact]] (of a [[family]], a [[kingdom]]): to [[escape]] in [[safety]], [[ἔμπροσθεν]] [[τοῦ]] υἱοῦ [[τοῦ]] ἀνθρώπου added, [[στῆσαι]] τινα, to [[cause]] [[one]] to [[preserve]] a [[right]] [[state]] of [[mind]], σταθήσεται, shall be made to [[stand]], i. e. shall be kept from falling, ibid. τί, to [[establish]] a [[thing]], [[cause]] it to [[stand]], i. e. to [[uphold]] or [[sustain]] the [[authority]] or [[force]] of [[anything]]: ἀναιρεῖν); [[τήν]] παράδοσιν, [[τήν]] ἰδίαν δικαιοσύνην, [[τόν]] νόμον (opposed to κατάργω), [[τόν]] ὅρκον, [[τήν]] διαθήκην, to [[ratify]], [[confirm]]: σταθῇ, σταθήσεται [[πᾶν]] ῤῆμα, to [[appoint]] (cf. [[colloquial]] English [[set]]): ἡμέραν, to [[set]] or [[place]] in a [[balance]]; to [[weigh]]: [[money]] to [[one]] ([[because]] in [[very]] [[early]] times, [[before]] the [[introduction]] of [[coinage]], the metals used to be weighed) i. e. to [[pay]], [[Homer]] [[down]]; cf. Passow, [[under]] the [[word]], p. 1508b; (Liddell and Scott, [[under]] the [[word]] A. IV.); the Sept. for שָׁקַל, μή στήσῃς αὐτοῖς [[τήν]] ἁμαρτίαν ταύτην, do [[not]] [[reckon]] to [[them]], [[call]] [[them]] to [[account]] for, [[this]] [[sin]] (A. V. [[lay]] [[not]] [[this]] [[sin]] to [[their]] [[charge]]), II. Intransitively in the [[perfect]] and pluperfect (having the [[sense]] of a [[present]] and an [[imperfect]] ([[see]] [[above]])), [[also]] in 2nd aorist [[active]], to [[stand]]; the Sept. for נִצַּב עָמַד קוּם;<br /><b class="num">1.</b> [[properly]],<br /><b class="num">a.</b> followed by prepositions or adverbs of [[place]]: followed by ἐν [[with]] the dative of [[place]] (cf. Buttmann, 329 (283)), L T Tr WH [[ἐπί]] [[with]] the dative); [[ἐνώπιον]] τίνος, [[πρός]] [[with]] the dative of [[place]], [[ἐπί]] [[with]] the genitive of [[place]] (German auf, [[upon]]), [[before]] (cf. [[ἐπί]], A. I:2b.), [[πέραν]] [[with]] the genitive of [[place]], [[πρό]], R G; [[but]] L T Tr WH [[ἐπί]] [[τῶν]] θυρῶν (at, German an; cf. [[above]] and [[see]] [[ἐπί]], A. I:2a.)); [[ἔμπροσθεν]] τίνος, [[before]] [[one]] as Judges , [[κύκλῳ]] (τίνος), [[around]], [[μέσος]] [[ὑμῶν]], in the [[midst]] of [[you]], [[living]] [[among]] [[you]], ἐκ δεξιῶν τίνος, ἐν μέσῳ, [[πρός]] [[with]] the accusative (G L T Tr WH [[with]] the dative ([[see]] [[πρός]], II.)) of [[place]], [[ἐπί]] [[with]] the accusative of [[place]] ([[see]] [[ἐπί]], C. I.), [[ἐπί]] [[τούς]] πόδας, to [[stand]] [[upright]], [[παρά]] [[with]] the accusative, [[εἰς]], L T Tr marginal [[reading]] WH marginal [[reading]] [[ἐπί]] ([[see]] [[ἐπί]], C. I:1d.)); [[ἐκεῖ]], [[ὧδε]], T Tr WH [[αὐτοῦ]], [[which]] [[see]]); [[ὅπου]], [[ἔξω]], WH in marginal [[reading]] [[only]]); [[μακρόθεν]], R G Tr [[text]]); [[ἀπό]], [[μακρόθεν]], L T WH Tr marginal [[reading]] ([[but]] [[ἀπό]] in brackets)); [[πόρρωθεν]], α. to [[stand]] by, [[stand]] [[near]] (in a [[place]] [[already]] mentioned, so [[that]] the reader [[readily]] understands [[where]]): καθίζειν, β. if [[what]] is said to [[stand]] had been in [[motion]] ([[walking]], [[flowing]], etc.), to [[stop]], [[stand]] [[still]]: [[ἔστη]], L T Tr WH ἐστάθη (cf. I:1a.)); γ. contextually, to [[stand]] [[immutable]], [[stand]] [[firm]], of the [[foundation]] of a [[building]]: to [[stand]], i. e. [[continue]] [[safe]] and [[sound]], [[stand]] [[unharmed]]: to [[stand]] [[ready]] or [[prepared]]: [[with]] a participle, to be of a [[steadfast]] [[mind]]; so in the [[maxim]] in ὅς ἕστηκεν [[ἑδραῖος]], [[who]] does [[not]] [[hesitate]], does [[not]] [[waver]], [[πρός]] τινα, [[against]] the [[foe]], to [[persist]], [[continue]], [[persevere]]: τῇ πίστει, dative commodi (so as [[not]] to [[fall]] from [[thy]] [[faith]] (others [[take]] the dative instrumentally, by [[thy]] [[faith]]; cf. Winer s Grammar, § 31,6c.; Buttmann, § 133,24)), ἐν τῇ [[ἀλήθεια]], Isaiah , his [[nature]] abhors, is [[utterly]] estranged from, the [[truth]]; Vulg. [[incorrectly]], in veritate non stetit; Luther, ist nicht bestanden (A. V. [[abode]] [[not]] etc.); [[but]] the Zürich [[version]] [[correctly]], besteht nicht (WH [[read]] ἔστηκεν, [[imperfect]] of [[στήκω]], [[which]] [[see]])); ἐν τῇ χάριτι, ἐν τῷ εὐαγγελίῳ, [[εἰς]] ἥν ([[namely]], [[χάριν]]) ἑστήκατε, [[into]] [[which]] ye [[have]] entered, [[that]] ye [[may]] [[stand]] [[fast]] in it, L T Tr WH [[read]] στῆτε (2nd aorist [[active]] [[imperative]] 2nd [[person]] plural) [[enter]] and [[stand]] [[fast]]; Buttmann, § 147,16, cf. p. 329 (283)). Note: From [[ἕστηκα]] is formed the [[verb]] [[στήκω]], [[which]] [[see]] in its [[place]]. (Compare: [[ἀνίστημι]], [[ἐπανίστημι]], [[ἐξανίστημι]], [[ἀνθίστημι]], [[ἀφίστημι]], [[διΐστημι]], [[ἐνίστημι]], [[ἐξίστημι]], ἐπιστημι (ἐπίστημαι), [[ἐφίστημι]], κατεφιστημι, [[συνεφίστημι]], [[καθίστημι]], [[ἀντικαθίστημι]], [[ἀποκαθίστημι]], [[μεθίστημι]], [[παρίστημι]], [[περιΐστημι]], προστημι, [[συνίστημι]].) | |txtha=[[more]] [[rarely]] [[ἱστάω]] (from [[Herodotus]] [[down]]; cf. Veitch, [[under]] the [[word]])) ἱστῶμεν, R G) and [[ἱστάνω]] ([[late]]; cf. Veitch, [[under]] the [[word]])) ἱστάνομεν, L T Tr WH) (cf. Buttmann, 44 f (38f); Winer s Grammar, § 14,1f.; 87 (83); WH s Appendix, p. 168; Veitch, p. 337f); [[future]] στήσω; 1st aorist [[ἔστησα]]; 2nd aorist [[ἔστην]], [[imperative]] [[στῆθι]], infinitive [[στῆναι]], participle [[στάς]]; [[perfect]] [[ἕστηκα]] ([[with]] [[present]] [[force]]; Winer's Grammar, 274 (257)), infinitive [[ἑστάναι]] (Relz st bez G Tr [[ἑστάναι]] in ἑστηκεναι), participle [[masculine]] ἑστηκώς [[with]] neuter ἑστηκός, and in the shorter [[form]] [[ἑστώς]], ἑστῶσα ([[ἑστώς]] and (L T Tr WH in Rst [[also]]); ἑστός (cf. [[Alexander]] Buttmann (1873) Ausf. Spr. ii., p. 208; (Rutherford, Babrius, p. 39f; Winer s Grammar, § 14,1i.; Buttmann, 48 (41))); pluperfect εἱστήκειν ([[but]] WH [[uniformly]] ἱστ.; [[see]] Iota) [[with]] [[force]] of [[imperfect]] Winer's Grammar, 274 (257)), 3rd [[person]] plural εἱστήκεισαν (L T Tr WH in ἑστήκεσαν (R G (cf. Winer s Grammar, § 14,1a.; [[yet]] Buttmann, 43 (38))); [[passive]], 1st aorist [[ἐστάθην]]; 1future [[σταθήσομαι]]; 1future [[middle]] [[στήσομαι]] (I. Transitively in the [[present]], [[imperfect]], [[future]], and 1st aorist [[active]]; [[likewise]] in the tenses of the [[passive]] (cf. Buttmann, 47 (41) contra Winer s Grammar, 252 (237)) (the Sept. for הֶעֱמִיד, הֵקִים, הִצִּיב); (from [[Homer]] [[down]]); to [[cause]] or [[make]] to [[stand]]; to [[place]], [[put]], [[set]];<br /><b class="num">1.</b> [[universally]], α. [[properly]], τινα, to [[bid]] to [[stand]] by ([[set]] up): ἐν μέσῳ, in the [[midst]], ἐν τῷ μέσῳ, [[ἐνώπιον]] τίνος, [[εἰς]] αὐτούς, [[before]] the members of the Sanhedrin, ἐν τῷ συνεδρίῳ, [[ἐπί]] [[with]] the genitive of the Judges , [[passive]] σταθήσεσθε, τινα [[ἄμωμον]] [[κατενώπιον]] τίνος, to ([[set]] [[one]] i. e.) [[cause]] [[one]] to [[make]] his [[appearance]] [[faultless]] [[before]] etc. to [[place]] (i. e. [[designate]] the [[place]] for [[one]] to [[occupy]]): ἐν μέσῳ τινων, παῥ ἑαυτῷ, ἐκ δεξιῶν, [[ἐπί]] τί (accusative of [[place]]), to [[place]] [[oneself]], to [[stand]] (German sich hinstellen, hintreten): [[ἀπό]] [[μακρόθεν]], [[σταθείς]], ἐστάθησαν σκυθρωποί [[they]] stood [[still]], looking [[sad]], T WH Tr [[text]] (cf. II:1b. β.)); ἐν μέσῳ τίνος, τινων, added, σταθέντες, [[when]] [[they]] had appeared ([[before]] the [[judge]]), β. tropically, to [[make]] [[firm]], [[fix]], [[establish]]: τί, τινα, to [[cause]] a [[person]] or [[thing]] to [[keep]] his or its [[place]]; [[passive]] to [[stand]], be kept [[intact]] (of a [[family]], a [[kingdom]]): to [[escape]] in [[safety]], [[ἔμπροσθεν]] [[τοῦ]] υἱοῦ [[τοῦ]] ἀνθρώπου added, [[στῆσαι]] τινα, to [[cause]] [[one]] to [[preserve]] a [[right]] [[state]] of [[mind]], σταθήσεται, shall be made to [[stand]], i. e. shall be kept from falling, ibid. τί, to [[establish]] a [[thing]], [[cause]] it to [[stand]], i. e. to [[uphold]] or [[sustain]] the [[authority]] or [[force]] of [[anything]]: ἀναιρεῖν); [[τήν]] παράδοσιν, [[τήν]] ἰδίαν δικαιοσύνην, [[τόν]] νόμον (opposed to κατάργω), [[τόν]] ὅρκον, [[τήν]] διαθήκην, to [[ratify]], [[confirm]]: σταθῇ, σταθήσεται [[πᾶν]] ῤῆμα, to [[appoint]] (cf. [[colloquial]] English [[set]]): ἡμέραν, to [[set]] or [[place]] in a [[balance]]; to [[weigh]]: [[money]] to [[one]] ([[because]] in [[very]] [[early]] times, [[before]] the [[introduction]] of [[coinage]], the metals used to be weighed) i. e. to [[pay]], [[Homer]] [[down]]; cf. Passow, [[under]] the [[word]], p. 1508b; (Liddell and Scott, [[under]] the [[word]] A. IV.); the Sept. for שָׁקַל, μή στήσῃς αὐτοῖς [[τήν]] ἁμαρτίαν ταύτην, do [[not]] [[reckon]] to [[them]], [[call]] [[them]] to [[account]] for, [[this]] [[sin]] (A. V. [[lay]] [[not]] [[this]] [[sin]] to [[their]] [[charge]]), II. Intransitively in the [[perfect]] and pluperfect (having the [[sense]] of a [[present]] and an [[imperfect]] ([[see]] [[above]])), [[also]] in 2nd aorist [[active]], to [[stand]]; the Sept. for נִצַּב עָמַד קוּם;<br /><b class="num">1.</b> [[properly]],<br /><b class="num">a.</b> followed by prepositions or adverbs of [[place]]: followed by ἐν [[with]] the dative of [[place]] (cf. Buttmann, 329 (283)), L T Tr WH [[ἐπί]] [[with]] the dative); [[ἐνώπιον]] τίνος, [[πρός]] [[with]] the dative of [[place]], [[ἐπί]] [[with]] the genitive of [[place]] (German auf, [[upon]]), [[before]] (cf. [[ἐπί]], A. I:2b.), [[πέραν]] [[with]] the genitive of [[place]], [[πρό]], R G; [[but]] L T Tr WH [[ἐπί]] [[τῶν]] θυρῶν (at, German an; cf. [[above]] and [[see]] [[ἐπί]], A. I:2a.)); [[ἔμπροσθεν]] τίνος, [[before]] [[one]] as Judges , [[κύκλῳ]] (τίνος), [[around]], [[μέσος]] [[ὑμῶν]], in the [[midst]] of [[you]], [[living]] [[among]] [[you]], ἐκ δεξιῶν τίνος, ἐν μέσῳ, [[πρός]] [[with]] the accusative (G L T Tr WH [[with]] the dative ([[see]] [[πρός]], II.)) of [[place]], [[ἐπί]] [[with]] the accusative of [[place]] ([[see]] [[ἐπί]], C. I.), [[ἐπί]] [[τούς]] πόδας, to [[stand]] [[upright]], [[παρά]] [[with]] the accusative, [[εἰς]], L T Tr marginal [[reading]] WH marginal [[reading]] [[ἐπί]] ([[see]] [[ἐπί]], C. I:1d.)); [[ἐκεῖ]], [[ὧδε]], T Tr WH [[αὐτοῦ]], [[which]] [[see]]); [[ὅπου]], [[ἔξω]], WH in marginal [[reading]] [[only]]); [[μακρόθεν]], R G Tr [[text]]); [[ἀπό]], [[μακρόθεν]], L T WH Tr marginal [[reading]] ([[but]] [[ἀπό]] in brackets)); [[πόρρωθεν]], α. to [[stand]] by, [[stand]] [[near]] (in a [[place]] [[already]] mentioned, so [[that]] the reader [[readily]] understands [[where]]): καθίζειν, β. if [[what]] is said to [[stand]] had been in [[motion]] ([[walking]], [[flowing]], etc.), to [[stop]], [[stand]] [[still]]: [[ἔστη]], L T Tr WH ἐστάθη (cf. I:1a.)); γ. contextually, to [[stand]] [[immutable]], [[stand]] [[firm]], of the [[foundation]] of a [[building]]: to [[stand]], i. e. [[continue]] [[safe]] and [[sound]], [[stand]] [[unharmed]]: to [[stand]] [[ready]] or [[prepared]]: [[with]] a participle, to be of a [[steadfast]] [[mind]]; so in the [[maxim]] in ὅς ἕστηκεν [[ἑδραῖος]], [[who]] does [[not]] [[hesitate]], does [[not]] [[waver]], [[πρός]] τινα, [[against]] the [[foe]], to [[persist]], [[continue]], [[persevere]]: τῇ πίστει, dative commodi (so as [[not]] to [[fall]] from [[thy]] [[faith]] (others [[take]] the dative instrumentally, by [[thy]] [[faith]]; cf. Winer s Grammar, § 31,6c.; Buttmann, § 133,24)), ἐν τῇ [[ἀλήθεια]], Isaiah , his [[nature]] abhors, is [[utterly]] estranged from, the [[truth]]; Vulg. [[incorrectly]], in veritate non stetit; Luther, ist nicht bestanden (A. V. [[abode]] [[not]] etc.); [[but]] the Zürich [[version]] [[correctly]], besteht nicht (WH [[read]] ἔστηκεν, [[imperfect]] of [[στήκω]], [[which]] [[see]])); ἐν τῇ χάριτι, ἐν τῷ εὐαγγελίῳ, [[εἰς]] ἥν ([[namely]], [[χάριν]]) ἑστήκατε, [[into]] [[which]] ye [[have]] entered, [[that]] ye [[may]] [[stand]] [[fast]] in it, L T Tr WH [[read]] στῆτε (2nd aorist [[active]] [[imperative]] 2nd [[person]] plural) [[enter]] and [[stand]] [[fast]]; Buttmann, § 147,16, cf. p. 329 (283)). Note: From [[ἕστηκα]] is formed the [[verb]] [[στήκω]], [[which]] [[see]] in its [[place]]. (Compare: [[ἀνίστημι]], [[ἐπανίστημι]], [[ἐξανίστημι]], [[ἀνθίστημι]], [[ἀφίστημι]], [[διΐστημι]], [[ἐνίστημι]], [[ἐξίστημι]], ἐπιστημι (ἐπίστημαι), [[ἐφίστημι]], κατεφιστημι, [[συνεφίστημι]], [[καθίστημι]], [[ἀντικαθίστημι]], [[ἀποκαθίστημι]], [[μεθίστημι]], [[παρίστημι]], [[περιΐστημι]], προστημι, [[συνίστημι]].) | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=[[ἵστημι]] (ΑΜ)<br /><b>1.</b> [[τοποθετώ]] όρθιο [[κάτι]], [[στήνω]] («[[ἔγχος]] μέν ῥ' ἔστησε φέρων πρὸς κίονα»<br /><b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (για ανδριάντες, οικοδομές, τρόπαια) [[ιδρύω]], [[εγείρω]] («ἔστησε τρόπαια»)<br /><b>μσν.</b><br />(το μέσ.) <i>ἵσταμαι</i><br /><b>1.</b> [[είμαι]] όρθιος, [[στέκομαι]]<br /><b>2.</b> (για οικοδομήματα) υψώνομαι, βρίσκομαι σε κάποια [[θέση]]<br /><b>3.</b> (για [[γυναίκα]]) [[πορνεύω]], εκδίδομαι επί χρήμασι<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[τοποθετώ]], [[παρατάσσω]] («πεζοὺς δ' ἐξόπισθε στῆσεν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[κάνω]] [[κάτι]] ή κάποιον να σταθεί, [[σταματώ]], [[αναχαιτίζω]] (α. «στήσαντες τὴν ἑαυτῶν [[φάλαγγα]]» — [[αφού]] έκαναν τη φάλαγγά τους να σταματήσει, <b>Ξεν.</b><br />β. «ῥοῡν στῆσαι».<br /><b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> [[κάνω]] [[κάτι]] να σηκωθεί, [[διεγείρω]], [[ανακινώ]] («κονίης ἱστᾱσιν ὁμίχλην» — σηκώνουν [[σύννεφο]] σκόνης, <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>4.</b> [[τοποθετώ]], [[διορίζω]] («[[ἵστημι]] [[βασιλέα]]»)<br /><b>5.</b> [[ορίζω]], [[ιδρύω]] («[[ἵστημι]] νόμους»)<br /><b>6.</b> [[καθιστώ]], [[κάνω]] («στῆσαι δύσκηλον χθόνα» — να κάνει την [[κατάσταση]] της χώρας ανίατη)<br /><b>7.</b> [[ζυγίζω]] («ἵστημὶ τι [[πρός]] τι»)<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ἵστημι]] τὰ ὄμματα» — [[προσηλώνω]] [[κάπου]] τα μάτια μου απλανή<br />β) «[[ἵστημι]] τὴν ψυχὴν ἐπὶ τοῑς πράγμασι» — [[προσηλώνω]] την [[προσοχή]] μου<br />γ) «[[ἵστημι]] λόγχην...» — [[σηκώνω]] το όπλο, ετοιμάζομαι να επιτεθώ<br />δ) «[[ἵστημι]] μάχην, φύλοπιν, φυλόπιδα, ἔριν» — [[εγείρω]] πόλεμο, [[προκαλώ]] την [[έκρηξη]] πολέμου, διαμάχης κ.λπ.<br />ε) «[[ἵστημι]] βοήν, κραυγήν» — [[βγάζω]] [[φωνή]], [[φωνάζω]] [[δυνατά]]<br />στ) «ἐπὶ τὸ ἱστάναι [[ἔρχομαι]]» — [[καταφεύγω]] στο [[ζύγισμα]]<br /><b>9.</b> (μέσ. και παθ.) <i>ἵσταμαι</i><br />α) [[είμαι]], βρίσκομαι («ἀργύρεοι σταθμοὶ ἐν χαλκέῳ [[ἕστασαν]] οὐδῷ)<br />β) βρίσκομαι σε μια [[κατάσταση]] («ἵνα ξυμφορᾱς ἢ χρείας ἕσταμεν» — σε ποιό [[σημείο]] συμφοράς ή ανάγκης βρισκόμαστε<br /><b>Σοφ.</b>)<br />γ) [[κείμαι]] («[[ἵσταται]] κατὰ βορέαν» <b>Θουκ.</b>)<br />δ) [[σταματώ]], [[μένω]] [[ακίνητος]] («ἄγε δὴ [[στέωμεν]]»<br /><b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />ε) [[παραμένω]] [[αργός]]<br />στ) [[μένω]] [[σταθερός]]<br />ζ) (για νόμους) [[θέτω]], [[ορίζω]]<br />η) <b>φρ.</b> i) «[[ἵσταται]]» — γίνεται [[στάση]], ξεσπάει [[αναταραχή]]<br />ii) «ἐπὶ ξυροῡ [[ἵσταται]] ἀκμῆς» — βρίσκεται στην [[κόψη]] του ξυραφιού, η [[κατάσταση]] έχει γίνει κρίσιμη<br />iii) «ἵσταμαι ἀδίκως, ὀρθῶς, εὐλαβῶς» κ.λπ.<br />[[συμπεριφέρομαι]] άδικα, σωστά, ευλαβικά<br />iv) «[[ἵσταται]] ἡ [[κοιλία]]» — παρουσιάζεται [[δυσκοιλιότητα]]<br />ν) «[[ἵσταται]] νεῑκος, [[φύλοπις]]» κ.λπ.<br />αρχίζει, ξεσπάει [[φιλονικία]]<br />νί) (για χρόνο) [[αρχίζω]] (α. «ἔαρος νέου ἱσταμένου» — στην [[αρχή]] της άνοιξης<br />β. «μηνὸς ἱσταμένου» — στην [[αρχή]] του [[μήνα]]).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>st</i><i>ā</i>- «[[στέκομαι]], [[στήνω]]». Από την απαθή [[βαθμίδα]] παράγεται απευθείας ο αόρ. β' <i>ἔ</i>-<i>στη</i>-<i>ν</i> που αντιστοιχεί επακριβώς στο αρχ. ινδ. <i>a</i>-<i>sth</i><i>ā</i>-<i>m</i>, ενώ με αναδιπλασιασμό παράγεται ο [[ενεστώς]] <i>ἵ</i>-<i>στη</i>-<i>μι</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>σί</i>-<i>στη</i>-<i>μι</i>) που στην Ελληνική [[είναι]] [[αθέματος]] (πιθ. αναλογικά [[προς]] τα <i>τί</i>-<i>θη</i>-<i>μι</i>, <i>ἵ</i>-<i>η</i>-<i>μι</i>), σε άλλες όμως γλώσσες παρουσιάζει θεματικούς τ., όπως το αρχ. ινδ. <i>ti</i>-<i>sth</i>-<i>ati</i> «στέκεται» και το λατ. <i>si</i>-<i>st</i>-<i>it</i> «σταματά, στήνει». Η μεταβατική [[σημασία]] του [[ἵστημι]], αν και διακρίνεται και στο λατ. <i>sisto</i> «[[στήνω]]», θα [[πρέπει]] [[μάλλον]] να οφείλεται σε [[επίδραση]] του [[τίθημι]] και του μεταβατικού σιγμόληκτου αορ. <i>ἔ</i>-<i>στη</i>-<i>σα</i>. Ο [[τελευταίος]] σχηματίστηκε εκ παραλλήλου [[προς]] τον <i>ἔστην</i> (<b>[[πρβλ]].</b> <i>ἔφυν</i>-<i>εφυσα</i>) και απαντά μόνο στην Ελληνική. Ο παρακμ. <i>ἔ</i>-<i>στη</i>-<i>κ</i>-<i>α</i>, αντιθέτως, [[είναι]] [[αμετάβατος]] και, αν εξαιρέσει [[κανείς]] την [[παρέκταση]] -<i>u</i>- που απαντά μόνο στην Ελληνική, αντιστοιχεί στο αρχ. ινδ. <i>ta</i>-<i>sthau</i> και στο λατ. <i>ste</i>-<i>ti</i>. Οι τ. του πληθ. στον ενεστώτα <i>ἵ</i>-<i>στᾰ</i>-<i>μεν</i>, <i>ἵ</i>-<i>στᾰ</i>-<i>τε</i> και στον αόρ. β' <i>ἔ</i>-<i>στᾰ</i>-<i>μεν</i>, <i>ἔ</i>-<i>στᾰ</i>-<i>τε</i> εμφανίζουν τη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <i>st</i><i>ә</i>- της ρίζας <i>st</i><i>ā</i>-, όπως και το ρηματικό επίθ. <i>στă</i>-<i>τός</i> που αντιστοιχεί στο αρχ. ινδ. <i>sthi</i>-<i>ta</i>- και στο λατ. <i>stă</i>-<i>tus</i>. Το νεοελλ. [[στέκω]] / -<i>ομαι</i> προέρχεται από την υποτ. <i>ἐστήκω</i> του παρακμ. <i>ἔστηκα</i>, ενώ το [[στήνω]] από τον αόρ. <i>ἔστησα</i> [[κατά]] το [[σχήμα]] <i>ἁμάρτησα</i>-[[ἁμαρτάνω]], <i>ἔφθασα</i>-[[φθάνω]]. Διατηρούνται, εξάλλου, πολυάριθμα συνθ. με προθέσεις του μέσου <i>ἵσταμαι</i>, [[πολλά]] από τα οποία έχουν ενεργητική [[σημασία]] (<b>[[πρβλ]].</b> <i>αφ</i>-[[ίσταμαι]], <i>δι</i>-[[ίσταμαι]], <i>εγ</i>-<i>καθ</i>-[[ίσταμαι]], <i>συμπαρ</i>-[[ίσταμαι]] <b>κ.λπ.</b>). Αποκλειστικά ως β' συνθετικό λέξεων εμφανίζεται το παρ. -[[στάτης]] (<b>[[πρβλ]].</b> <i>επι</i>-[[στάτης]], <i>ορθο</i>-[[στάτης]], <i>παρα</i>-[[στάτης]], <i>προ</i>-[[στάτης]] <b>κ.λπ.</b>). Άμεσα παρ. του ρ. μπορούν να θεωρηθούν [[επίσης]] τα [[στατήρ]](<i>ας</i>), [[στάσις]](-<i>η</i>), που διατηρούνται και [[σήμερα]], και το αρχ. [[στῆμα]] «[[στήριγμα]]», που διατηρείται ως β' συστατικό πολλών λ. (<b>[[πρβλ]].</b> <i>ανά</i>-<i>στημα</i>, <i>διά</i>-<i>στημα</i>, [[παρά]]-<i>στημα</i>, <i>σύ</i>-<i>στημα</i> <b>κ.λπ.</b>). Με το [[ἵστημι]] συνδέονται, εξάλλου, αρκετές λ., οι οποίες όμως παρουσιάζουν μεγαλύτερη μορφολογική [[αυτοτέλεια]] και εξειδικευμένη [[σημασία]]. Τέτοιες [[είναι]] οι [[ιστός]], [[στάδην]], [[στάδιον]], [[στάδιος]], [[σταθμός]], <i>σταμίνες</i>, [[στάμνος]], [[σταυρός]], [[στήλη]], [[στήμων]], [[στοά]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό<br />στη Νέα Ελληνική διατηρείται μόνο η [[μέση]] [[φωνή]]) [[ανθίστημι]], [[ανίστημι]], [[αντικαθίστημι]], <i>αποκαθίστημι</i>, <i>αφίστημι</i>, [[διίστημι]], <i>εγκαθίστημι</i>, [[ενίστημι]], [[εξανίστημι]], <i>εξίστημι</i>, [[επανίστημι]], [[καθίστημι]], [[παρίστημι]], [[προΐστημι]], [[συγκαθίστημι]], [[συμπαρίστημι]], [[συνίστημι]], [[υποκαθίστημι]], [[υφίστημι]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αμφίστημι]], [[αντανίστημι]], <i>αντενίστημι</i>, [[αντεφίστημι]], <i>αντιδιίστημι</i>, [[αντιμεθίστημι]], <i>αντιπαρίστημι</i>, [[αντιπεριίστημι]], [[απανίστημι]], [[αποδιίστημι]], <i>αποσυνίστημι</i>, [[διανίστημι]], [[διαπαρίστημι]], [[διασυνίστημι]], <i>διαφίστημι</i>, [[εξαφίστημι]], [[εξυπανίστημι]], <i>επεξανίστημι</i>, <i>επιδιίστημι</i>, [[επικαθίστημι]], [[επίσταμαι]], [[επισυνίστημι]], [[εφίστημι]], [[καταδιίστημι]], [[καταπεριίστημι]], [[μετανίστημι]], [[παρακαθίστημι]], [[παρανίστημι]], [[παρεξίστημι]], [[παρυφίστημι]], [[περιανίστημι]], [[προανίστημι]], [[προδιασυνίστημι]], [[προδιίστημι]], [[προεφίστημι]], [[προκαθίστημι]], [[προσαφίστημι]], [[προσδιίστημι]], [[προσεξίστημι]], [[προσίστημι]], [[προσκαθίστημι]], [[προσσυνίστημι]], [[προσυνίστημι]], [[συμμεθίστημι]], [[συνανίστημι]], [[συναποκαθίστημι]], [[συναφίστημι]], [[συνεξανίστημι]], [[συνεπανίστημι]], [[συνεφίστημι]], [[συνυφίστημι]], <i>υπανίστημι</i>, <i>υπαφίστημι</i>, [[υπεξίστημι]], [[υπερκαθίστημι]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κατεξανίσταμαι]], [[προϋφίσταμαι]]]. | |||
}} | }} |