Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

δέχομαι: Difference between revisions

From LSJ
1a
m (Text replacement - " . ." to "…")
(1a)
Line 48: Line 48:
{{mdlsj
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br /><b class="num">I.</b> of things as the [[object]], to [[take]], [[accept]], [[receive]] [[what]] is offered, Lat. accipere, Hom., etc.:— δ. τί τινι to [[receive]] [[something]] at the [[hand]] of [[another]], Il.; also τί τινος Il.; τι [[παρά]] τινος Hom.; τι ἔκ τινος Soph.:—but also, δ. τί τινος to [[receive]] in [[exchange]] for… , χρυσὸν φίλου ἀνδρὸς ἐδέξατο Od.:—also, [[μᾶλλον]] δ., c. inf., to [[take]] [[rather]], to [[choose]] to do or be, Xen.; and without [[μᾶλλον]], οὐδεὶς ἂν δέξαιτο φεύγειν Thuc.<br /><b class="num">2.</b> to [[accept]] [[graciously]], Il.; δ. τὸν οἰωνόν to [[accept]], [[hail]] the [[omen]], Hdt., etc.:— to [[accept]] or [[approve]], τοὺς λόγους, τὴν ξυμμαχίην Hdt., Thuc.<br /><b class="num">3.</b> [[simply]] to [[give]] ear to, [[hear]], Lat. accipere, Eur., Thuc.<br /><b class="num">4.</b> to [[take]] or [[regard]] as so and so, [[μηδὲ]] συμφορὰν δέχου τὸν ἄνδρα Soph.<br /><b class="num">II.</b> of persons, to [[receive]] [[hospitably]], [[entertain]], Hom., [[attic]]<br /><b class="num">2.</b> to [[greet]], [[worship]], Il.; δ. τινα ξύμμαχον to [[accept]] as an [[ally]], Thuc.<br /><b class="num">3.</b> to [[receive]] as an [[enemy]], to [[await]] the [[attack]] of, Lat. excipere, Il.; of a [[hunter]] [[waiting]] for [[game]] or a [[wild]] [[boar]] [[waiting]] for the hunters, Il.; τοὺς πολεμίους δ. Hdt., etc.<br /><b class="num">4.</b> to [[expect]], c. acc. et inf. fut., Od.: or c. acc. to [[wait]] for, Od.; [[μηδὲ]] συμφορὰν δέχου τὸν ἄνδρα do not [[expect]] him to be… , Soph.<br /><b class="num">III.</b> absol. to [[succeed]], [[come]] [[next]], δέχεται κακὸν ἐκ κακοῦ Il.; [[ἄλλος]] δ' ἐξ [[ἄλλου]] δέχεται [[ἆθλος]] Hes.; of places, [[Ἀρτεμίσιον]] δέκεται Hdt.
|mdlsjtxt=<br /><b class="num">I.</b> of things as the [[object]], to [[take]], [[accept]], [[receive]] [[what]] is offered, Lat. accipere, Hom., etc.:— δ. τί τινι to [[receive]] [[something]] at the [[hand]] of [[another]], Il.; also τί τινος Il.; τι [[παρά]] τινος Hom.; τι ἔκ τινος Soph.:—but also, δ. τί τινος to [[receive]] in [[exchange]] for… , χρυσὸν φίλου ἀνδρὸς ἐδέξατο Od.:—also, [[μᾶλλον]] δ., c. inf., to [[take]] [[rather]], to [[choose]] to do or be, Xen.; and without [[μᾶλλον]], οὐδεὶς ἂν δέξαιτο φεύγειν Thuc.<br /><b class="num">2.</b> to [[accept]] [[graciously]], Il.; δ. τὸν οἰωνόν to [[accept]], [[hail]] the [[omen]], Hdt., etc.:— to [[accept]] or [[approve]], τοὺς λόγους, τὴν ξυμμαχίην Hdt., Thuc.<br /><b class="num">3.</b> [[simply]] to [[give]] ear to, [[hear]], Lat. accipere, Eur., Thuc.<br /><b class="num">4.</b> to [[take]] or [[regard]] as so and so, [[μηδὲ]] συμφορὰν δέχου τὸν ἄνδρα Soph.<br /><b class="num">II.</b> of persons, to [[receive]] [[hospitably]], [[entertain]], Hom., [[attic]]<br /><b class="num">2.</b> to [[greet]], [[worship]], Il.; δ. τινα ξύμμαχον to [[accept]] as an [[ally]], Thuc.<br /><b class="num">3.</b> to [[receive]] as an [[enemy]], to [[await]] the [[attack]] of, Lat. excipere, Il.; of a [[hunter]] [[waiting]] for [[game]] or a [[wild]] [[boar]] [[waiting]] for the hunters, Il.; τοὺς πολεμίους δ. Hdt., etc.<br /><b class="num">4.</b> to [[expect]], c. acc. et inf. fut., Od.: or c. acc. to [[wait]] for, Od.; [[μηδὲ]] συμφορὰν δέχου τὸν ἄνδρα do not [[expect]] him to be… , Soph.<br /><b class="num">III.</b> absol. to [[succeed]], [[come]] [[next]], δέχεται κακὸν ἐκ κακοῦ Il.; [[ἄλλος]] δ' ἐξ [[ἄλλου]] δέχεται [[ἆθλος]] Hes.; of places, [[Ἀρτεμίσιον]] δέκεται Hdt.
}}
{{FriskDe
|ftr='''δέχομαι''': att.,<br />{dékhomai}<br />'''Forms''': [[δέκομαι]] (ion. äol. kret.), Aor. δέξασθαι (seit Il.). 3. pl. [[δέχαται]] (Μ 147), ep. Aor. Ptz. [[δέγμενος]], Ind. [[ἐδέγμην]] usw., (metr. bedingt), προτίδεγμαι· [[προσδέχομαι]] H. (vgl. Debrunner ΜΝΗΜΗΣ ΧΑΡΙΝ 1, 77ff., Specht KZ 63, 211f.; zur analogischen Aspirata bzw. Media im Stammauslaut Schwyzer 772 m. Lit. und 769 A. 6).<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[annehmen]], [[aufnehmen]], [[erwarten]]<br />'''Composita''' : Oft mit Präfix: ἀνα-, ἀπο-, εἰσ-, ἐκ- usw.<br />'''Derivative''': Zahlreiche Ableitungen, vorw. von den Präfixkomposita. 1. -[[δόκος]] als Hinterglied in Zusammenbildungen (seit Il.; auch att.), z. B. [[ἰοδόκος]] [[Pfeile aufnehmend]] (ep.), [[δωροδόκος]] [[Geschenke annehmend]], [[bestechlich]] (att.); auch das Simplex [[δοκός]] [[Balken]] (s. d.); [[δοχός]] [[Behälter]] (Thphr., H.). 2. δοκάν· θήκην H.; auch in ἀνδοκά [[Bürgschaft]] (kret.), [[ἐσδοκά]] [[Übernahme]] (ark.) usw., (ἀνα-, ἐκ- usw.)[[δοχή]] (att.) mit [[δοχαῖος]] (Nik.), [[δοχικός]] (Pap.); von δοκά, [[δοχή]]: [[ἀνδοκεύς]] [[Bürge]] (H.; dor., vgl. E. Kretschmer Glotta 18, 91); (ἐκ-, ὑπο- usw.)[[δοχεύς]] [[Aufnehmer]], [[Empfänger]] (hell. und spät; vgl. Boßhardt Die Nomina auf -ευς 72); daneben [[πανδοκεύς]] [[Gastwirt]] (retrograde Bildung, vgl. Boßhardt 57); zu [[δοχεύς]]: (ἐκ-, ὑπο- usw.)[[δοχεῖον]] [[Behälter]] (hell. und spät). 3. ([[ἀπό]]-, ἔκ- usw.)[[δέξις]] [[Aufnahme]], [[Empfang]] (Hdt., E. usw.) mit [[δέξιμος]] [[annehmbar]] (Pap.; direkt auf [[δέχομαι]] bezogen). 4. (ἐκ-, δια- usw.)[[δέκτωρ]] [[der etwas auf sich nimmt]] (A. usw., poet.; vgl. Fraenkel Nom. ag. 1, 77; 2, 10; 12). 5. (ἀπο-)[[δεκτήρ]] [[Einnehmer]] Bez. einer Behörde (X., Arist., Mantinea) mit dem Fem. [[δέκτρια]] (Archil., ''AP''). 6. [[δέκτης]] [[Almosenempfänger]], [[Bettler]] (δ 248); ἀπο-, [[ὑποδέκτης]] [[Einnehmer]] (att. hell. und spät; vgl. Fraenkel [s. Index]) mit (ἀνα-, ὑπο- usw.)[[δεκτικός]] ‘zum Aufnehmen usw. geeignet’ (Arist. usw.); [[ὑποδέξιος]] [[zum Aufnehmen geeignet]], [[geräumig]] (Hdt.), ὑποδεξί̄η [[freundliche Bewirtung]] (Ι 73; vgl. Risch 115). 7. [[ἀριδείκετος]], 8. [[δεξαμενή]] s. bes. — [[δόκιμος]], [[δόχμη]] s. bes.; [[δόκανα]], [[δοκάνη]] s. [[δοκός]]. — Deverbativa: [[δοκέω]] ([[δοκεύω]], [[δοκάζω]]), [[προσδοκάω]] (s. dd.). Zu [[δεκανᾶται]]· ἀσπάζεται H. s. δηδέχαται. Zu [[δεκάζω]] (von [[δεκάς]]) s. [[δέκα]].<br />'''Etymology''' : Als Verwandte von [[δέκομαι]], [[δοκέω]] kommen zahlreiche Wörter in Betracht, die auf idg. ''deḱ''-, ''doḱ''- zurückgehen (können) und sich nach der Bedeutung mit [[δέκομαι]] mehr oder weniger glatt vereinigen lassen (s. Redard Sprachgesch. u. Wortbed. 351ff., außerdem die Bemerkungen von Wistrand Der Instrumentalis als Kasus der Anschauung im Lat. [GHÅ 1941 : 25] 14ff.). So vor allem lat. ''decet'' [[es ist angemessen]], [[geziemt sich]] mit ''decus'' n. (= aind. *''dáśas''- in ''daśas''-''yáti'' [[Ehre erweisen]], [[verehren]], mir. ''dech'' [[der beste]], [[vorzüglichste]]; s. auch [[δεξιός]] unten), ''dignus'', ''doceō'' usw. (näheres bei W.-Hofmann s. ''decet''); [[δέκομαι]] somit eig. [[etwas als angemessen betrachten]], [[sich aneignen]], [[gern aufnehmen]]? — Aus dem Armenischen gehört gewiß hierher das primäre ''tesanem'', Aor. ''tesi'' [[sehen]] (v. Windekens KZ 68,221); zur Bed. vgl. [[δοκεύω]]; die an sich wenig überzeugende Annahme einer Kreuzung von idg. ''derḱ''- (s. [[δέρκομαι]]) und ''speḱ''- (s. [[σκέπτομαι]]) erübrigt sich. — Sehr unsicher dagegen arm. ''əncay'' [[Gabe]], toch. A ''täk''- [[urteilen]], [[entscheiden]], ''tāskmāṃ'' [[ähnlich]], B ''tasemane'' ib., ebenso wie die aus dem Slavischen und Germanischen herangezogenen Wörter, z. B. aksl. ''dešǫ'', ''desiti'' [[finden]] (s. [[δήω]]), ahd. ''gi''-''zehōn'' [[in Ordnung bringen]]. Fern bleiben die formal wie semantisch stark abweichenden und miteinander übrigens nicht verwandten aind. ''átka''-, aw. ''a''δ''ka''- [[Gewand]], [[Mantel]] und heth. ''ḫatk''- ‘(Tür) schließen’ (Benveniste Origines 156). — Für sich steht das langvokalische aind. ''dāś''-''noti'', ''dā́ṣṭi'', ''dā́śati'' [[Opfer darbringen]], [[Ehre erweisen]], s. δηδέχαται. — Aus dem Griechischen gehört hierher noch [[δεξιός]], das zunächst von der Schwundstufe eines ''s''-Stammes (vgl. ''decus'' usw. oben) *''deḱs''- mit dem adverbialen Lok. *''deḱsi'' [[rechts]] ausgeht; zur semantischen Begründung Redard 361; weitere Einzelheiten s. [[δεξιός]]. — Weitere Lit. bei Pok. 189ff.; dazu Fraenkel Lit. et. Wb. s. ''dẽšinas'', Vasmer Russ. et. Wb. s. ''desitь''.<br />'''Page''' 1,373-374
}}
}}