ξανθός: Difference between revisions

|lstext='''ξανθός''': -ή, -όν, ξανθὸς κατὰ διαφόρους ἀποχρώσεις, [[συχνάκις]] μετὰ ἐλαφροῦ χρωματισμοῦ ἐρυθροῦ, καστανὸς (πρβλ. [[πυρρός]]), Λατ. flavus, fulvus· ἐπὶ τοῦ χρώματος τοῦ ὡρίμου σίτου, ξανθὴ [[Δημήτηρ]] Ἰλ. Ε. 500, κτλ.· ὁ [[Πλάτων]] ὁρίζει τὸ [[χρῶμα]] τοῦτο ὡς λαμπρὸν ἐρυθρῷ λευκῷ τε μεμιγμένον, Τίμ. 68Β ὁ Ἀριστ. ὡς τὸ ἐν τῇ ἴριδι μεταξὺ τοῦ ἐρυθροῦ καὶ τοῦ πρασίνου [[χρῶμα]], Μετεωρ. 3. 4, 5· ὡς τὸ [[χρῶμα]] τοῦ πυρὸς καὶ τοῦ ἡλίου, π. Χρώμ. 1, 1, πρβλ. μετὰ τὰ Φυσ. 9. 3, 5. Παρ’ Ὁμ. ἀείποτε ἐπὶ ξανθῆς, χρυσιζούσης [[κόμης]], ἥτις ἦτο [[σπανία]] ἐν ταῖς Ἑλληνικαῖς χώραις καὶ ἀνῆκεν εἰς τὸ ἰδεῶδες τῆς νεανικῆς καλλονῆς· [[οὕτως]] ὁ Ἀχιλλεὺς ἀείποτε λέγεται ὡς ἔχων ξανθὴν κόμην Ἰλ. Α. 197, Ψ. 141· ὁ Ὀδυσσεὺς [[ὡσαύτως]] ἔχει ξανθὰς τρίχας, Ὀδ. Ν. 399, 431· καὶ ἀπαντᾷ ὡς διακριτικὸν ἐπίθ. τινῶν ἐκ τῶν ἡρώων, ξανθὸς [[Μενέλαος]], ξ. Μελέαγρος, ξ. Ραδάμανθυς, [[ἔνθα]] πιθανῶς σημαίνει [[ὡσαύτως]] τὸν ἔχοντα ξανθήν, χρυσίζουσαν κόμην [[μᾶλλον]] ἢ τὸν ἡλιοκαῆ· [[διότι]] ἀναφέρεται ἐπ’ ἴσης καὶ ὡς ἐπίθ. γυναικῶν, [[οἷον]] τῆς Ἀγαμήδης ἐν Ἰλ. Λ. 730, καὶ τῆς Ἀριάδνης ἐν Ἡσ. Θ. 947· ἔτι δὲ καὶ τὸ ξανθὴ [[Δημήτηρ]], πιθανῶς ἀναφέρεται εἰς τὴν κόμην αὐτῆς ἥτις εἶχε τὸ [[χρῶμα]] τοῦ χρυσίζοντος σίτου· οὕτω καὶ ἐπὶ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ τῶν Χαρίτων ἐν Πινδ. Ν. 10. 11., 5. ἐν τέλ.· ἐπὶ τῆς Ἁρμονίας ἐν Εὐρ. Μηδ. 834· - ὁ [[Ἀπόλλων]] [[ὡσαύτως]] [[εἶναι]] [[ξανθός]], καὶ ἐπὶ τῆς Ἀττικῆς σκηνῆς οἱ ἡγεμονόπαιδες, πρβλ. ξανθοκάρηνος, -θριξ, -[[κόμης]]· τοῦτο καθίσταται πιθανὸν καὶ ἐκ τῆς Ὁμηρικῆς φράσεως ξανθὰς ἵππους, χρυσιζούσας ἢ καστανάς, Ἰλ. Λ. 680, πρβλ. Ι. 407. Παρὰ τοῖς [[μετέπειτα]] χρόνοις ἡ [[χρῆσις]] διέμενεν ἡ αὐτή, καθ’ ὅσον ἡ [[λέξις]] κεῖται συνήθως ἐπὶ τῆς [[κόμης]], βοῶν ξανθὰς ἀγέλας Πινδ. Π. 4. 264· ξ. [[λέων]] ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 261· ξανθαῖσι πώλοις Σοφ. Ἠλ. 705· πώλου δίκην, ἥτις συναρπασθεῖσα βουκόλων ὕπο μάνδραις ἐν ἱππείαισιν ἀγρίᾳ χειρὶ [[θέρος]] θερισθῇ ξανθὸν αὐχένων ἄπο ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 587. 4, κτλ.· [[ἀλλά]], 2) μεθ’ Ὅμ. ἡ [[χρῆσις]] τῆς λέξεως ἐπεξετάθη καὶ εἰς ἄλλα πράγματα, ξ. ἴων ἀκτῖνες Πινδ. Ο. 6. 91. ξανθὰν ἀγαγὼν νεφέλαν πολὺν ὗσε χρυσὸν [[αὐτόθι]] 7. 90· [[μέλι]] Σιμων. 57· ξανθᾷ φλογὶ Βακχυλ. Ἀποσπ. 4. [13], 4· [[ἐλαία]] Αἰσχύλ. Πέρσ. 617· ἐπὶ οἴνου, Σοφ. Ἀποσπ. 257· ἐπὶ ὀπτῆς περιστερᾶς, Ἀριστοφ. Ἀχ. 1107· οὕτω, ξανθαῖσιν αὔραις ἀγάλλεται, ὑπερηφανεύεται διὰ τὴν ἐκ τοῦ ξανθοῦ χρώματος αὐτῆς ἐκπεμπομένην εὐωδίαν, Ἀντιφάν. ἐν «Φιλοθηβαίῳ» 1. 22· πρβλ. [[ξανθίζω]], ξανθόχρως. - Παρὰ μεταγενεστ., ἐρυθρόχρους, [[ἐρυθρός]], ξανθὸν ἐρεύθεται Ἀνθ. Π. 12. 97· συγγενὲς [[χρῶμα]] τῷ αἵματι Κλήμ. Ἀλ. 267, πρβλ. [[ξανθή]]. ΙΙ. Ξάνθος, παροξύτ., ὡς κύρ. ὄν. 1) [[ποταμός]] τις τῆς Τροίας οὕτω καλούμενος ὑπὸ τῶν θεῶν, ὑπὸ δὲ τῶν ἀνθρώπων [[Σκάμανδρος]], Ἰλ. Υ. 74, κτλ. 2) ὁ [[ἕτερος]] τῶν ἵππων τοῦ Ἀχιλλέως, ὁ δὲ [[ἄλλος]] ἐκαλεῖτο Βαλίος, Ἰλ. Π. 149. 3) [[ὄνομα]] ἀνδρός. (Ὡς φαίνεται συγγενὲς τῷ [[ξουθός]], ὃ ἴδε).