πάθος: Difference between revisions

|lstext='''πάθος''': [ᾰ], εος, τό· (√ΠΑΘ, [[πάσχω]])· -[[ὡσαύτως]] [[πάθημα]], πᾶν ὅ, τι συμβαίνει εἴς τινα, [[σύμβαμα]], συμβὰν τυχαῖον, τὰ ἀνθρωπήια [[πάθη]] Ἡρόδ. 5. 4· τὸ συντυχὸν π. Σοφ. Αἴ. 313· οὐ τόδ’ ἦν π., [[ὅπου]] τοῦτο συνέβη, ὁ αὐτ. ἐν Ο.Τ. 732· πρβλ. Ἀντιφῶντα 123. 9. 2) ὅ, τι ἔχει πάθει τις, καλὸν ἢ κακόν, [[πάθημα]], τὸν πάθει [[μάθος]] θέντα [[κυρίως]] ἔχειν (ἴδε [[πάθημα]] Ι), Αἰσχύλ. Ἀγ. 177· τά γ’ ἐμὰ [[πάθη]], ἡ ἐμὴ [[πεῖρα]], ὅσα ἐγὼ ἐδοκίμασα, Πλάτ. Φαίδων 96Α· - εν ἀντιθέσει πρὸς τὰς λέξεις [[δρᾶμα]], [[ποίημα]], [[πρᾶξις]], [[ἔργον]], ὡς, τὸ [[δρᾶμα]] τοῦ πάθους πλέον Αἰσχύλ. Ἀγ. 533, πρβλ. Πλάτ. Σοφ. 248D, Φαῖδρ. 245D, Νόμ. 876D, Ἀριστ. π. Οὐρ. 3. 1, 2, Ποιητ. 1, 6. -ἀλλὰ συνήθως, β) ἐπὶ κακῆς σημασίας, [[πάθημα]], [[δυστύχημα]], [[συμφορά]], Ἡρόδ. 1, 91., 5. 4, Αἰσχύλ. Πρ. 703, κτλ.· οὐλίῳ σὺν πάθει Σοφ. Αἴ. 933· τὰ τῆς Νιόβης π. Πλάτ. Πολ. 380Α, κτλ.· ἀνήκεστον π. ἔρδειν, πράττειν πρᾶξιν ἥτις [[εἶναι]] [[ἀνεπανόρθωτος]] [[βλάβη]], Ἡρόδ. 1 137· μετὰ τὸ τῆς θυγατρὸς π., δηλ. τὸν θάνατον αὐτῆς, ὁ αὐτ. 2. 133· π. μέγα πεπονθέναι, ἐπὶ [[μεγάλης]] ἥττης, ὁ αὐτ. 3. 147, πρβλ. 5. 87 κ. ἀλλ.· πάθει χρησαμένων (τῶν Μυκαλησσίων) οὐδενὸς ὡς ἐπὶ μεγέθει τῶν κατὰ τὸν πόλεμον ἧσσον ὀλοφύρασθαι ἀξίῳ Θουκ. 7. 30. γ) Προσβολὴ νόσου, [[ἀσθένεια]], Ἀριστ. π. Ζ. Γεν. 2. 4, 8., 3. 1, 17, κ. ἀλλ. δ) τὰ [[πάθη]] τοῦ Χριστοῦ, Βαρν. 6, σ. 740Α, Ἰγνάτ. 640Α, 672Β, Ἰουστίνου Ἀπολ. 1, 32, κλ. ΙΙ. ἐπὶ τῆς ψυχῆς, πᾶν [[αἴσθημα]] ἰσχυρόν [[οἷον]] [[ἔρως]], [[ἀγάπη]], [[μῖσος]], κτλ. ([[ὅλως]] οἷς ἕπεται [[ἡδονή]] ἢ [[λύπη]] Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 2. 5, 2)· διὰ πάθους Θουκ. 3. 84· ἐρωτικὸν π., κτλ., Πλάτ.· π. ποιεῖν, κινεῖν, ἐξεγείρειν [[πάθος]], Ἀριστ. Ρητ. 3. 17, 8· ἐν π. [[εἶναι]] ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 3. 16, 8· ἐκτὸς τοῦ π. [[εἶναι]], [[ἐλεύθερος]], ἀπηλλαγμένος πάθους, Τέλης παρὰ Στοβ. 576. 2· ἔξω τῶν π. γίγνεσθαι Δίων Πολ. 432D· τὰ ἐν τοῖς κατόπτροις τῶν ὀμμάτων π., ὅ,τι πάσχουσιν οἱ ὀφθαλμοὶ ἐμβλέποντες εἰς [[κάτοπτρον]], ὁ αὐτ. ἐν Θεαιτ. 193C, κτλ. 2) παρὰ τοῖς ἐπιστημονικοῖς συγγραφεῦσι τὰ συμβεβηκότα τῶν πραγμάτων, αἱ μεταβολαὶ εἰς ἃς ὑπόκεινται, ([[ποιότης]] καθ’ ἣν ἀλλοιοῦσθαι ἐνδέχεται, Ἀριστ. Μετὰ τὰ Φυσ. 4. 21), τὰ οὐράνια [[πάθη]] Πλάτ. Ἱππ. Μείζων 285C· τὰ περὶ τὸν οὐρανὸν π. ὁ αὐτ. ἐν Φαίδωνι 96C· τὰ τοῦ οὐρανοῦ π. καὶ μέρη Ἀριστ. Μετὰ τὰ Φυσ. 1. 5, 2· π. τοῦτο, ὃ καλοῦμεν σεισμὸν ὁ αὐτ. π. Κόσμ. 4. 29· ἴδε [[πάθημα]] ΙΙΙ. 2. 3) ἐν τῇ λογικῇ ἐπὶ τῶν συμβεβηκότων ἢ ἰδιοτήτων τῶν πραγμάτων, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ [[οὐσία]], Πλάτ. Εὐθύφρων 11Α· - [[οὕτως]] ἐν τῇ φυσικῇ, [[οἷον]] τὸ λευκὸν καὶ τὸ [[μέλαν]], καὶ γλυκὺ καὶ πικρόν, καὶ [[βαρύτης]] καὶ [[κουφότης]], κτλ., Ἀριστ. Μετὰ τὰ Φυσ. 4. 21· ἐν τῇ ἀριθμητικῇ καὶ τοῖς μαθηματικοῖς, τὸ τῶν ἀριθμῶν π. [[αὐτόθι]] 1. 5. 2· [[γεωμετρία]] περὶ τὰ συμβεβηκότα [[πάθη]] τοῖς μεγέθεσι ὁ αὐτ. ἐν Ρητ. 1. 2, 1, πρβλ. Ἀναλυτ. Ὕστ. 1. 7, 1· - ἴδε [[πάθημα]] ΙΙΙ. 3. 4) ἐν τῇ γραμμ., αἱ μεταβολαὶ λέξεώς τινος κατὰ τὴν κλίσιν, [[κλίσις]], [[συζυγία]], κτλ. IV. ἐν τῇ Ρητορ. παθητικὸν [[ὕφος]] ἢ [[τρόπος]] ἐκφράσεως, Ἀριστ. Ρητ. 3. 17, 2, Πλούτ. 2. 711Ε, κτλ. - Ἴδε Κόντου Γλωσσ. Παρατηρ. σ. 489.

|elrutext='''πάθος:''' εος τό<br /><b class="num">1)</b> событие, происшествие, случай: τὰ ἐμὰ [[πάθη]] Plat. то, что со мной случилось; [[πᾶν]] τὸ συντυχὸν π. Soph. все это событие;<br /><b class="num">2)</b> несчастье, беда (τὰ ἀνθρωπήϊα [[πάθη]] Her.; ὁ [[χῶρος]] [[οὗτος]], οὗ τόδ᾽ ἦν π. Soph.): μετὰ τὸ τῆς θυγατρὸς π. Her. после несчастья с дочерью, т. е. после смерти дочери;<br /><b class="num">3)</b> испытываемое воздействие, испытание: ἔργα καὶ [[πάθη]] Plat. содеянное и (самим) испытанное; τὸ [[δρᾶμα]] τοῦ πάθους [[πλέον]] Aesch. сделанное больше того, что пришлось испытать, т. е. преступление больше наказания; ποίνιμα πάθεα [[παθεῖν]] Soph. понести наказания;<br /><b class="num">4)</b> впечатление, ощущение, восприятие (τῶν ὀμμάτων Plat.);<br /><b class="num">5)</b> поражение, разгром (π. [[μέγα]] πεπονθέναι Her.);<br /><b class="num">6)</b> страдание, болезнь Arst.: δυσεντερικὰ [[πάθη]] Diog. L. кишечные заболевания;<br /><b class="num">7)</b> страсть, волнение, возбуждение, аффект (ἐρωτικόν Plat.): διὰ πάθους Thuc. страстно; π. ποιεῖν Arst. возбуждать страсти, волновать;<br /><b class="num">8)</b> перемена, изменение, явление, процесс (τὰ [[οὐράνια]] и τὰ περὶ τὸν οὐρανὸν [[πάθη]] Plat.): τὰ συμβεβηκότα [[πάθη]] τοῖς μεγέθεσι Arst. изменения, происходящие в области (геометрических) величин; π., ὃ καλοῦμεν σεισμόν Arst. явление, которое мы называем землетрясением;<br /><b class="num">9)</b> филос. свойство, признак, состояние (π. λέγεται [[ποιότης]], καθ᾽ ἣν ἀλλοιοῦσθαι ἐνδέχεται Arst.);<br /><b class="num">10)</b> грам. изменение слова (падежное, личное и т. п.), т. е. флексия.