φάρμακον: Difference between revisions

|lstext='''φάρμᾰκον''': [ἴδε ἐν τέλ.], τό, [[εἴτε]] θεραπευτικόν, [[εἴτε]] βλαπτικόν, παρ’ Ὁμ. διακρινόμενον διά τινος ἐπιθέτου, φάρμακα, πολλὰ μὲν ἐσθλά... πολλὰ δὲ λυγρὰ Ὀδ. Δ. 230· τόδε φ. ἐσθλὸν Κ. 287, πρβλ. 292· φ. ἤπια, ὀδυνήφατα (ἴδε κατωτ.), κακὰ φ. [[αὐτόθι]] 213· φ. λυγρὰ [[αὐτόθι]] 236· φ. οὐλόμενον [[αὐτόθι]] 394· ἀνδροφόνον Α. 261· θυμοφθόρα φ. Β. 329 ― οὕτω μεθ’ Ὅμ., φ. προσανὲς Πινδ. Π. 3. 95· παιώνιον Αἰσχύλ. Ἀγ. 848· χρήσιμον Πλάτ. Πολ. 382C· θανάσιμον Διοσκ. 1. 95 ὀλέθριον Λουκ. Ἑρμότ. 62· κλπ.· ― ἀκολούθως [[ἄνευ]] προσδιορισμοῦ, ὅτε ἡ ἰδιαιτέρα [[σημασία]] ὁρίζεται ἐκ τῆς συνεχείας. 1) ἰαματικόν, [[φάρμακον]], ἰατρικόν, παρ’ Ὁμήρ. κατὰ τὸ πλεῖστον ἐπὶ φαρμάκων ἐξωτερικῶς ἐπιτιθεμένων, ἐπιθήσει φάρμαχ’ ἅ κεν παύσῃσι μελαινάων ὀδυνάων Ἰλ. Δ. 191· ἐπ’ ἄρ’ ἤπια φάρμακα πάσσε [[αὐτόθι]] 218· φ. ἐπιπάσσων ὀδυνήφατα φ. Ε. 401, πρβλ. 515, 831, 900, Ο. 394· προσαλείφειν ἑκάστῳ φ. Ὀδ. Κ. 392· ἀλλὰ καὶ ἐπὶ πινομένων φαρμάκων, φ. πίνειν Κ. 318, 326· πεπωκὼς Ἡρόδ. 4. 160, πρβλ. Πίνδαρ. ἔνθ’ ἀνωτ.· παρὰ τοῦ ἰατροῦ Πλάτ. Πολ. 406D, Γοργ. 467C· ― [[κυρίως]] τὰ ἐξωτερικῶς ἐπιτιθέμενα φάρμακα ἦσαν χριστά, ἔγχριστα, ἐπίχριστα, (ἀλοιφαὶ δηλ.), καὶ παστά, ἐπίπαστα, καταπλαστὰ (ἔμπλαστρα, καταπλάσματα), Θεόκρ. 11, 1 κἑξ., Ἀριστοφ. Πλ. 716, πρβλ. Ἱππ. 906· τὰ δὲ ἐσωτερικῶς λαμβανόμενα ἦσαν βρώσιμα, καὶ πότιμα, ποτά, πιστά, Αἰσχύλ. Προμ. 479 κἑξ. ([[ἔνθα]] ἴδε Blomf. 488), Εὐρ. Ἱππόλ. 516, Ἀριστοφ. Πλ. 717, Θεόκρ. 11. 2, Στράβ. 795. β) μετὰ γεν. (ἴδε κατωτ. ΙΙ), φ. νόσου [[ἴαμα]], [[μέσον]] θεραπευτικὸν κατ’ αὐτῆς, Αἰσχύλ. Προμ. 249, 606· βηχὸς Φρύν. Κωμικ. ἐν Ἀδήλ. 6 κεφαλῆς, πρὸς θεραπείαν κεφαλαλγίας, Πλάτ. Χαρμ. 155Β· στραγγουρίας Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 6, 11, πρβλ. 40, 10· μέθης Ἄμφις ἐν Ἀδήλ. 2· δίψης Ἀνθ. Παλ. 6. 170· [[ἀλλά]], φ. ὑγείας, πρὸς ἀποκατάστασιν ὑγείας, πρὸς ἀνάρρωσιν, Ἀριστείδ. 1. 11. 2) [[πῶμα]] μεμαγευμένον, [[φίλτρον]], [[ὅθεν]] [[μαγεία]], [[γοητεία]], [[μαγγανεία]], Ὀδ. Δ. 220 κἑξ., πρβλ. Ἀριστοφ. ἐν Πλ. 302, Θεόκρ. 2. 15· φαρμάκοις μῆναί τινα Ἀριστοφ. ἐν Θεσμοφ. 561· τοιαῦτα ἔχω φ., τοιαῦτα θελκτήρια φάρμακα ἔχω ἐγώ, Ἡρόδ. 3. 85. 3) δηλητήριον (ὡς ὁ Shaksp. μεταχειρίζεται τὸ ἰσοδύναμον ἐν τῇ Ἀγγλ. drug), Σοφ. Τραχ. 695, Εὐρ. Μήδ. 385· πιεῖν τὸ φ. Ἀντιφῶν 143, 11, Πλάτ. Φαίδων ἐν ἀρχ., 115Α· φάρμακα ἐσβάλλειν ἐς τὰ φρέατα Θουκ. 2. 48. ΙΙ. [[καθόλου]], [[βοήθημα]], [[θεραπεία]], εἰ δέ κεν ὄψ’ ἀρόσῃς, τόδε κέν τοι [[φάρμακον]] εἴη, «εἰ δ’ [[ὕστερον]] ἀροτριάσεις, τοῦτό σοι [[βοήθημα]] ὑπαρχέτω» Τζέτζ., Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμέρ. 483· μεῖζον... τῆς νόσου τὸ φ., τὸ ἰατρικὸν χειρότερον τῆς νόσου, Σοφ. Ἀποσπ. 514· φ. πραΰ, ἐπὶ χαλινοῦ, Πινδ. Ο. 13. 121· ― φ. τινι, διά τι [[πρᾶγμα]], Θέογν. 1130, Ἀρχίλ. 8· [[πρός]] τι Ἀριστ. Πολιτικ. 6. 7, 2, Θεόκρ. 11. 1· ― ἀλλὰ συχνότατα, φ. τινος, θεραπευτικὸν [[μέσον]] κατά τινος..., [[Ζεὺς]] πάντων φ. μοῦνος ἔχει Σιμωνίδ. 89· τὸ σιγᾶν φ. βλάβης ἔχω Αἰσχύλ. Ἀγ. 548· φ. πόνων, λύπης Εὐρ. Βάκχ. 283, κλπ.· φόβου Πλάτ. Νόμ. 674Ε· οὕτω δὲ τὰ γράμματα καλοῦνται φάρμακα λήθης, Εὐρ. Ἀποσπ. 582. 1· ἴδε ἐν λέξ. [[εὐδιανός]]. 2) μετὰ γεν. [[ὡσαύτως]], [[μέσον]] [[ὅπως]] παραγάγῃ τίς τι, φ. σωτηρίας ὁ αὐτ. ἐν Φοιν. 893· μνήμης καὶ σοφίας φάρ. Πλάτ. ἐν Φαίδρῳ 274Ε· ὑπομνήσεως [[αὐτόθι]] 275Α, πρβλ. 230D· ἀθανασίας Ἀντιφάν. ἐν «Διπλασίοις» 2· ἡσυχίας Ἀριστ. Πολιτικ. 2. 11. 16· φ. μανίας, ἐπὶ τοῦ ἐλαίου οὗ χρῆσιν ἐποιοῦντο οἱ παλαισταί, Διογέν. Λαέρτ 1. 104. 3) ἀλλ’ ἐπὶ καὶ θανάτῳ φ. κάλλιστον ἑᾶς ἀρετᾶς ἅλιξιν εὑρέσθαι σὺν ἄλλοις, «ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῷ θανάτῳ τῆς ἰδίας ἀρετῆς κάλλιστον [[φάρμακον]] τὴν μετὰ [[ταῦτα]] εὐδοξίαν σὺν τοῖς ἄλλοις ὁμήλιξιν εὑρέσθαι· [[φάρμακον]] οὖν θανάτου τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν εὔκλειάν φησιν, ἀντὶ τοῦ παραμυθίαν τοῦ θανάτου ταύτην εὑρεῖν, τὴν ἀπὸ τοῦ διαπλεῦσαι ἀρετὴν» (Σχόλ.), θεραπείαν ἢ παρηγορίαν ἐν τῇ [[ἰδίᾳ]] ἀρετῇ, Πίνδ. Π 4. 332. ΙΙΙ. βαφὴ, [[χρῶμα]], [[ἐπίχρωσις]], Ἐμπεδ. 136, Ἡρόδ. 1. 98, Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 137, Ἀριστοφ. Ἐκκλ. 735, Πλάτ. Πολ. 420C. Πολιτικ. 277C, κλπ.· οὕτω, Λατ. lana... violas imitata veneno Hor. 2 Εp. 1. 207. IV. τὸ ὑγρὸν οὖ χρῆσιν ποιοῦνται οἱ βυρσοδέψαι, Σουΐδ. ἐν ταῖς λέξ. [[βυρσαίετος]] ξαίνειν. ― Πρβλ. [[φαρμάσσω]]. [μᾰ· ἀλλὰ μᾱ κεῖται [[μακρόν]] ἐν τῷ [[φαρμακός]] [[παρά]] τισι τῶν παλαιῶν Ἰών. ποιητῶν, ἴδε Welcker εἰς Ἱππώνακτος Ἀποσπ. 21. 44 = 28, 4 Bgk., Gaisf. εἰς Ἥφαιστ. σελ. 56, Blomf. εἰς Αἰσχύλ. Πρ. 981.]