Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

βασιλεύς: Difference between revisions

From LSJ

βασιλεύς (view source)

Revision as of 19:55, 2 October 2022

No change in size ,  2 October 2022
m
Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
Tags: Mobile edit Mobile web edit
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1")
Line 16: Line 16:
|btext=έως (ὁ) :<br /><b>I.</b> roi, chef souverain ; <i>particul.</i> ὁ [[μέγας]] [[βασιλεύς]], ὁ [[ἄνω]] [[βασιλεύς]], ὁ [[βασιλεύς]] <i>ou simpl.</i> [[βασιλεύς]], le grand roi, le roi de Perse (<i>mais</i> [[οἱ]] μεγάλοι βασιλῆς SOPH les rois suprêmes, les rois des rois, <i>càd</i> les Atrides);<br /><b>II.</b> <i>p. ext. ou p. anal.</i><br /><b>1</b> <i>dans Hom.</i> [[οἱ]] βασιλεῖς les chefs de familles qui se partagent le pays;<br /><b>2</b> fils de roi, prince;<br /><b>3</b> maître de maison;<br /><b>4</b> <i>à Athènes, le 2ᵉ des neuf archontes ou</i> archonte-roi;<br /><b>5</b> roi d'un festin.<br />'''Étymologie:''' de la R. Βα-, marcher, et de λευ- = rad. de [[λᾶας]], pierre, à cause de l'usage de certains peuples de faire monter sur une pierre pour le montrer à la foule celui qu’on proclamait roi ; selon d'autres, de la R. Βα et de [[λαός]], celui qui fait marcher, càd qui dirige <i>ou</i> gouverne le peuple ; selon d'autres, du dor. [[βᾶς]] et de [[λαός]], le maître du peuple -- DELG "il est vain de chercher une étymologie à ce mot…" -- Babiniotis <i>myc.</i> ka-si-re-u « employé de rang inférieur » ; pê emprunt oriental.
|btext=έως (ὁ) :<br /><b>I.</b> roi, chef souverain ; <i>particul.</i> ὁ [[μέγας]] [[βασιλεύς]], ὁ [[ἄνω]] [[βασιλεύς]], ὁ [[βασιλεύς]] <i>ou simpl.</i> [[βασιλεύς]], le grand roi, le roi de Perse (<i>mais</i> [[οἱ]] μεγάλοι βασιλῆς SOPH les rois suprêmes, les rois des rois, <i>càd</i> les Atrides);<br /><b>II.</b> <i>p. ext. ou p. anal.</i><br /><b>1</b> <i>dans Hom.</i> [[οἱ]] βασιλεῖς les chefs de familles qui se partagent le pays;<br /><b>2</b> fils de roi, prince;<br /><b>3</b> maître de maison;<br /><b>4</b> <i>à Athènes, le 2ᵉ des neuf archontes ou</i> archonte-roi;<br /><b>5</b> roi d'un festin.<br />'''Étymologie:''' de la R. Βα-, marcher, et de λευ- = rad. de [[λᾶας]], pierre, à cause de l'usage de certains peuples de faire monter sur une pierre pour le montrer à la foule celui qu’on proclamait roi ; selon d'autres, de la R. Βα et de [[λαός]], celui qui fait marcher, càd qui dirige <i>ou</i> gouverne le peuple ; selon d'autres, du dor. [[βᾶς]] et de [[λαός]], le maître du peuple -- DELG "il est vain de chercher une étymologie à ce mot…" -- Babiniotis <i>myc.</i> ka-si-re-u « employé de rang inférieur » ; pê emprunt oriental.
}}
}}
{{ls
{{elnl
|lstext='''βᾰσῐλεύς''': ὁ,γεν.-έως,Ἰων. -ῆος,αἰτ. βασιλέα,συνηρ. βασιλῆ Χρησμ. παρ' Ἡροδ. 7. 220, Εὐρ. Ἀποσπ. 781.25· ὀνομ. πληθ.βασιλεῖς,Ἰων. -ῆες, παλ. Ἀττ. βασιλῆςΣοφ. Αἴ. 189.959· αἰτ. πληθ. βασιλεῖς,παλ. Ἀττ. βασιλῆς [[αὐτόθι]] 390· [[ὡσαύτως]], βασιλέας Ἀριστ. Πολ. 3.13,25. Βασιλεύς, [[ἀρχηγός]](ἴδε ἐν λ. [[ἄναξ]]),Ὅμ. · [[συχνάκις]] μετὰ τῆς συνακολουθούσης ἐννοίας τοῦ στρατηγοῦ ἢ δικαστοῦ, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 200· τοῦ Ὁμήρου οἱ βασιλεῖς [[εἶναι]] διοτρεφέες Ἰλ. Β. 445, κτλ., θεῖοι Ὀδ. Δ.691, κτλ. · καὶ βραδύτερον τὸ βασιλικόν [[ἀξίωμα]] ἦτο κληρονομικόν, ἀντίθ. τῷ [[τύραννος]] (πρβλ. βασιλείᾱ) · ἀλλ' ὑπὸ ποιητῶν ἀπεδίδετο εἰς τυράννους, [[οἷον]] τὸν Ἱέρωνα, Πίνδ. Ο.1.35· εἰς τὸν Πεισίστρατον,Εὔπολ. ἐν Δημ. 33,πρβλ. Σχόλ. εἰς Ἀριστοφ.Ἀχ. 61.- Ὁ Ὅμηρ. συνάπτει βασιλεὺς ἀνὴρ Ἰλ.Γ.170, κτλ. · [[ἀνήρ]] β. Ἡρόδ. 1.90· [[ἄναξ]] β., ἄρχων [[βασιλεύς]],Αἰσχύλ.Πέρσ. 5· μ. γεν., β. νεῶν ὁ αὐτ. Ἀγ. 115· οἰωνῶν β., ἐπὶ τοῦ ἀετοῦ, [[αὐτόθι]]. Ὑπάρχει δὲ συγκριτ. βασιλεύτερος, βασιλικώτερος, Ἰλ. Ι.160,392,Ὀδ. Ο.533,Τυρταῖ. 9.7· καὶ ὑπερθ. βασιλεύτατος Ἰλ.Ι.69· (πρβλ. [[κύων]], [[κύντερος]]).-Ἐν χρήσει εἰς προσφωνήσεις πρὸς τοὺς θεοὺς κατὰ πρῶτον παρ' Ἡσ. Θ.886 καὶ Πινδ. ([[διότι]] ἐπὶ τοιαύτης ἐννοίας ὁ Ὅμ. μεταχειρίζεται τὸ [[ἄναξ]]) 2) ἐπὶ τοῦ υἱοῦ τοῦ βασιλέως,τοῦ ἡγεμόνος ἤ παντὸς λαμβάνοντος [[μέρος]] ἐν τῇ κυβερνή-
|elnltext=[[βασιλεύς]] -έως, ὁ sing. gen. ep. -ῆος, Ion. -έος, Aeol. -ίληος, dat. -εῖ, ep. -ῆι, Ion. -έι, acc. -έα, -ῆ, ep. -ῆα; plur. nom. -εῖς, Att. -ῆς, ep. -ῆες, Ion. -έες, Aeol. -σίληες, gen. -έων, ep. -ήων, dat. -εῦσι, acc. -έας, -εῖς, ep. -ῆας<br /><b class="num">1.</b> koning, vorst; ook van goden; [[Ζεύς|Ζεὺς]] δὲ [[θεῶν]] [[βασιλεύς]] Zeus, de koning der goden Hes. Th. 886; christ..; βασιλεὺς βασιλέων koning der koningen NT Apoc. 17.14; vanaf de vijfde eeuw spec. de koning van Perzië; βασιλέος... μέλλοντος διαβαίνειν toen de koning op het punt stond de oversteek te maken Hdt. 7.174; als specificatie bij [[ἀνήρ]]:; βασιλεὺς [[ἀνήρ]] koning Il. 3.170; adj. met comp. [[βασιλεύτερος]] en superl. [[βασιλεύτατος]]:. ὃς βασιλεύτερός ἐστι die een grotere koning is (dan ik) Il. 9.392; σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι want jij bent de grootste koning Il. 9.69.<br /><b class="num">2.</b> overdr.<br /><b class="num">3.</b> van dieren of abstracta:. οἰωνῶν [[βασιλεύς]] koning van de vogels (adelaar) Aeschl. Ag. 115; [[πόλεμος]]... πάντων... [[βασιλεύς]] oorlog is de heerser over allen Heraclit. B 53.<br /><b class="num">4.</b> van mensen, ter aanduiding van de voornaamste of winnaar:. [[βασιλέα]] μόνον ἐφ’ ἁπάντων [[γενέσθαι]] τῷ ἀστραγάλῳ κρατήσαντα door winst bij het dobbelen alleenheerser over allen te worden Luc. 61.4; βασιλεὺς ἐν τοῖς λόγοις koning van het gesproken woord Luc. 41.11.<br /><b class="num">5.</b> in Athene een van de archonten archon basileus:. θυσίαι κατελείφθησαν τοῖς βασιλεῦσι μόνον alleen offers zijn de taak van de ‘koningen’ gebleven Aristot. Pol. 1285b17.
}}
{{elru
|elrutext='''βασιλεύς:''' έως adj. царственный, могущественный ([[βασιλεύτερος]] καὶ προγένεστερος, σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι Hom.).<br /><b class="num">[[βασιλεύς|βᾰσῐλεύς]]:</b> έως, эп.-ион. ῆος и έος ὁ<br /><b class="num">1)</b> [[царь]], [[властелин]], [[повелитель]], [[предводитель]], Hom.: οἱ μεγάλοι βασιλῆς Soph. = οἱ Ἀτρεῖδαι; ὁ [[μέγας]] β. Her. и ὁ [[ἄνω]] β. Xen., тж. (ὁ) β. Thuc., Arph., Xen., Dem. = ὁ τῶν Περσῶν β.;<br /><b class="num">2)</b> [[царский сын]], [[царевич]] Xen.;<br /><b class="num">3)</b> (в Афинах) архонт-басилевс Lys., Plat., Arst.;<br /><b class="num">4)</b> (= [[συμποσίαρχος]]) председатель пира Plut., Luc.;<br /><b class="num">5)</b> (в Риме, после Августа) император NT;<br /><b class="num">6)</b> [[птица крапивник]] (Troglodytes [[parvulus]]), по друг. - королек ([[Regulus]] [[cristatus]]) Arst.;<br /><b class="num">7)</b> зоол. [[пчелиная матка]], [[царица]] (τῶν μελιττῶν Arst.).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[king]], esp. the Persian king, prince' (Il.).<br />Dialectal forms: Myc. [[qasireu]] /[[gʷasileus]]/; [[qasireija]], [[qasirewijote]].<br />Derivatives: Femin.: [[βασίλεια]] (Od.); [[βασιλίς]] (S.), [[βασιληΐς]] (Man., Epigr. Gr. 989, 3), [[βασίλισσα]] (inscr. Athens 337a, Com.; from words like [[Κίλισσα]], [[Φοίνισσα]] a.o. to stems in <b class="b3">-ικ-</b>); [[βασίλιννα]] <b class="b2">wife of the ἄρχων βασιλεύς in Athens</b> (D.; cf. [[Κόριννα]], [[Φίλιννα]] etc., hypocor., Schwyzer 491; diff. Chant. Form. 205). - Diminut. [[βασιλίσκος]], also name of a snake, fish etc.. (Hp.; cf. Strömberg Fischnamen 91f.), - Adj. [[βασιλήϊος]] (Od.), [[βασίλειος]] (Att.); f. also [[βασιληΐς]] (Il.); n. substantivised [[βασιλήϊον]], [[βασίλειον]], [[kings palace]] (Ion.-Att.) - Denom. verb: [[βασιλεύω]] (Il.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Beside [[βασιλεύς]] Greek has two other words for [[king]], [[κοίρανος]] ([[quod vide|q.v.]]) and [[ἄναξ]] (q. vv.). [[βασιλεύς]] is the youngest, s. Wackernagel Unt. 209ff. The word is no doubt of Pre-Greek origin (i.e. not a loanword from another country); labio-velars are well known in this language.
}}
}}
{{Autenrieth
{{Autenrieth
Line 37: Line 43:
|lsmtext='''βᾰσῐλεύς:''' ὁ, γεν. <i>-έως</i>, Ιων. <i>-ῆος</i>, αιτ. [[βασιλέα]] και συνηρ. <i>βασιλῆ</i>, ονομ. πληθ. <i>βασιλεῖς</i>, Ιων. <i>-ῆες</i>, παλ. Αττ. <i>βασιλῆς</i>, αιτ. πληθ. <i>βασιλεῖς</i>, [[παλιός]] Αττ. <i>βασιλῆς</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[βασιλιάς]], [[αρχηγός]], σε Όμηρ.· [[έπειτα]], [[κληρονομικός]] [[άρχοντας]], αντίθ. προς το [[τύραννος]], σε Ηρόδ., Αττ.· [[ἄναξ]] [[βασιλεύς]], [[άρχοντας]] [[βασιλιάς]], σε Αισχύλ.· με γεν., βασιλεὺς [[νεῶν]], στον ίδ.· οἰωνῶν [[βασιλεύς]], των πουλιών, στον ίδ.· ο [[Όμηρος]] έχει έναν συγκρ. [[βασιλεύτερος]], [[βασιλικότερος]], και υπερθ. [[βασιλεύτατος]], ο πιο [[βασιλικός]].<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για το γιο του βασιλιά, τον πρίγκηπα ή για οποιονδήποτε μοιράζεται τη [[διακυβέρνηση]], σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">3.</b> γενικά, [[άρχοντας]], [[αφέντης]], [[οικοδεσπότης]], σε Ομήρ. Ιλ., Πίνδ.<br /><b class="num">II.</b> στην Αθήνα, ο [[δεύτερος]] από τους [[εννέα]] άρχοντες αποκαλούνταν «[[βασιλεύς]]»· ήταν [[υπεύθυνος]] για τις δημόσιες τελετές και την [[διεξαγωγή]] των [[δικών]] με [[αντικείμενο]] εκδίκασης δολοφονίες στο δικαστήριο, σε Πλάτ. κ.λπ.<br /><b class="num">III.</b> [[μετά]] τους Περσικούς πολέμους, ο [[βασιλιάς]] της Περσίας ονομαζόταν <i>«βασιλεὺς»</i> ([[χωρίς]] το [[άρθρο]]), σε Ηρόδ., Αττ.· σπανιότερα απαντά η [[φράση]] <i>«ὁβασιλεύς»</i> ή «ὁ [[μέγας]] [[βασιλεύς]]», σε Ηρόδ. (αμφίβ. προέλ.).
|lsmtext='''βᾰσῐλεύς:''' ὁ, γεν. <i>-έως</i>, Ιων. <i>-ῆος</i>, αιτ. [[βασιλέα]] και συνηρ. <i>βασιλῆ</i>, ονομ. πληθ. <i>βασιλεῖς</i>, Ιων. <i>-ῆες</i>, παλ. Αττ. <i>βασιλῆς</i>, αιτ. πληθ. <i>βασιλεῖς</i>, [[παλιός]] Αττ. <i>βασιλῆς</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[βασιλιάς]], [[αρχηγός]], σε Όμηρ.· [[έπειτα]], [[κληρονομικός]] [[άρχοντας]], αντίθ. προς το [[τύραννος]], σε Ηρόδ., Αττ.· [[ἄναξ]] [[βασιλεύς]], [[άρχοντας]] [[βασιλιάς]], σε Αισχύλ.· με γεν., βασιλεὺς [[νεῶν]], στον ίδ.· οἰωνῶν [[βασιλεύς]], των πουλιών, στον ίδ.· ο [[Όμηρος]] έχει έναν συγκρ. [[βασιλεύτερος]], [[βασιλικότερος]], και υπερθ. [[βασιλεύτατος]], ο πιο [[βασιλικός]].<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για το γιο του βασιλιά, τον πρίγκηπα ή για οποιονδήποτε μοιράζεται τη [[διακυβέρνηση]], σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">3.</b> γενικά, [[άρχοντας]], [[αφέντης]], [[οικοδεσπότης]], σε Ομήρ. Ιλ., Πίνδ.<br /><b class="num">II.</b> στην Αθήνα, ο [[δεύτερος]] από τους [[εννέα]] άρχοντες αποκαλούνταν «[[βασιλεύς]]»· ήταν [[υπεύθυνος]] για τις δημόσιες τελετές και την [[διεξαγωγή]] των [[δικών]] με [[αντικείμενο]] εκδίκασης δολοφονίες στο δικαστήριο, σε Πλάτ. κ.λπ.<br /><b class="num">III.</b> [[μετά]] τους Περσικούς πολέμους, ο [[βασιλιάς]] της Περσίας ονομαζόταν <i>«βασιλεὺς»</i> ([[χωρίς]] το [[άρθρο]]), σε Ηρόδ., Αττ.· σπανιότερα απαντά η [[φράση]] <i>«ὁβασιλεύς»</i> ή «ὁ [[μέγας]] [[βασιλεύς]]», σε Ηρόδ. (αμφίβ. προέλ.).
}}
}}
{{elru
{{ls
|elrutext='''βασιλεύς:''' έως adj. царственный, могущественный ([[βασιλεύτερος]] καὶ προγένεστερος, σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι Hom.).<br /><b class="num">[[βασιλεύς|βᾰσῐλεύς]]:</b> έως, эп.-ион. ῆος и έος ὁ<br /><b class="num">1)</b> [[царь]], [[властелин]], [[повелитель]], [[предводитель]], Hom.: οἱ μεγάλοι βασιλῆς Soph. = οἱ Ἀτρεῖδαι; ὁ [[μέγας]] β. Her. и ὁ [[ἄνω]] β. Xen., тж. (ὁ) β. Thuc., Arph., Xen., Dem. = ὁ τῶν Περσῶν β.;<br /><b class="num">2)</b> [[царский сын]], [[царевич]] Xen.;<br /><b class="num">3)</b> (в Афинах) архонт-басилевс Lys., Plat., Arst.;<br /><b class="num">4)</b> (= [[συμποσίαρχος]]) председатель пира Plut., Luc.;<br /><b class="num">5)</b> (в Риме, после Августа) император NT;<br /><b class="num">6)</b> [[птица крапивник]] (Troglodytes [[parvulus]]), по друг. - королек ([[Regulus]] [[cristatus]]) Arst.;<br /><b class="num">7)</b> зоол. [[пчелиная матка]], [[царица]] (τῶν μελιττῶν Arst.).
|lstext='''βᾰσῐλεύς''': ὁ,γεν.-έως,Ἰων. -ῆος,αἰτ. βασιλέα,συνηρ. βασιλῆ Χρησμ. παρ' Ἡροδ. 7. 220, Εὐρ. Ἀποσπ. 781.25· ὀνομ. πληθ.βασιλεῖς,Ἰων. -ῆες, παλ. Ἀττ. βασιλῆςΣοφ. Αἴ. 189.959· αἰτ. πληθ. βασιλεῖς,παλ. Ἀττ. βασιλῆς [[αὐτόθι]] 390· [[ὡσαύτως]], βασιλέας Ἀριστ. Πολ. 3.13,25. Βασιλεύς, [[ἀρχηγός]](ἴδε ἐν λ. [[ἄναξ]]),Ὅμ. · [[συχνάκις]] μετὰ τῆς συνακολουθούσης ἐννοίας τοῦ στρατηγοῦ ἢ δικαστοῦ, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 200· τοῦ Ὁμήρου οἱ βασιλεῖς [[εἶναι]] διοτρεφέες Ἰλ. Β. 445, κτλ., θεῖοι Ὀδ. Δ.691, κτλ. · καὶ βραδύτερον τὸ βασιλικόν [[ἀξίωμα]] ἦτο κληρονομικόν, ἀντίθ. τῷ [[τύραννος]] (πρβλ. βασιλείᾱ) · ἀλλ' ὑπὸ ποιητῶν ἀπεδίδετο εἰς τυράννους, [[οἷον]] τὸν Ἱέρωνα, Πίνδ. Ο.1.35· εἰς τὸν Πεισίστρατον,Εὔπολ. ἐν Δημ. 33,πρβλ. Σχόλ. εἰς Ἀριστοφ.Ἀχ. 61.- Ὁ Ὅμηρ. συνάπτει βασιλεὺς ἀνὴρ Ἰλ.Γ.170, κτλ. · [[ἀνήρ]] β. Ἡρόδ. 1.90· [[ἄναξ]] β., ἄρχων [[βασιλεύς]],Αἰσχύλ.Πέρσ. 5· μ. γεν., β. νεῶν ὁ αὐτ. Ἀγ. 115· οἰωνῶν β., ἐπὶ τοῦ ἀετοῦ, [[αὐτόθι]]. Ὑπάρχει δὲ συγκριτ. βασιλεύτερος, βασιλικώτερος, Ἰλ. Ι.160,392,Ὀδ. Ο.533,Τυρταῖ. 9.7· καὶ ὑπερθ. βασιλεύτατος Ἰλ.Ι.69· (πρβλ. [[κύων]], [[κύντερος]]).-Ἐν χρήσει εἰς προσφωνήσεις πρὸς τοὺς θεοὺς κατὰ πρῶτον παρ' Ἡσ. Θ.886 καὶ Πινδ. ([[διότι]] ἐπὶ τοιαύτης ἐννοίας ὁ Ὅμ. μεταχειρίζεται τὸ [[ἄναξ]]) 2) ἐπὶ τοῦ υἱοῦ τοῦ βασιλέως,τοῦ ἡγεμόνος ἤ παντὸς λαμβάνοντος [[μέρος]] ἐν τῇ κυβερνή-
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[king]], esp. the Persian king, prince' (Il.).<br />Dialectal forms: Myc. [[qasireu]] /[[gʷasileus]]/; [[qasireija]], [[qasirewijote]].<br />Derivatives: Femin.: [[βασίλεια]] (Od.); [[βασιλίς]] (S.), [[βασιληΐς]] (Man., Epigr. Gr. 989, 3), [[βασίλισσα]] (inscr. Athens 337a, Com.; from words like [[Κίλισσα]], [[Φοίνισσα]] a.o. to stems in <b class="b3">-ικ-</b>); [[βασίλιννα]] <b class="b2">wife of the ἄρχων βασιλεύς in Athens</b> (D.; cf. [[Κόριννα]], [[Φίλιννα]] etc., hypocor., Schwyzer 491; diff. Chant. Form. 205). - Diminut. [[βασιλίσκος]], also name of a snake, fish etc.. (Hp.; cf. Strömberg Fischnamen 91f.), - Adj. [[βασιλήϊος]] (Od.), [[βασίλειος]] (Att.); f. also [[βασιληΐς]] (Il.); n. substantivised [[βασιλήϊον]], [[βασίλειον]], [[kings palace]] (Ion.-Att.) - Denom. verb: [[βασιλεύω]] (Il.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Beside [[βασιλεύς]] Greek has two other words for [[king]], [[κοίρανος]] ([[quod vide|q.v.]]) and [[ἄναξ]] (q. vv.). [[βασιλεύς]] is the youngest, s. Wackernagel Unt. 209ff. The word is no doubt of Pre-Greek origin (i.e. not a loanword from another country); labio-velars are well known in this language.
}}
{{elnl
|elnltext=[[βασιλεύς]] -έως, ὁ sing. gen. ep. -ῆος, Ion. -έος, Aeol. -ίληος, dat. -εῖ, ep. -ῆι, Ion. -έι, acc. -έα, -ῆ, ep. -ῆα; plur. nom. -εῖς, Att. -ῆς, ep. -ῆες, Ion. -έες, Aeol. -σίληες, gen. -έων, ep. -ήων, dat. -εῦσι, acc. -έας, -εῖς, ep. -ῆας<br /><b class="num">1.</b> koning, vorst; ook van goden; [[Ζεύς|Ζεὺς]] δὲ [[θεῶν]] [[βασιλεύς]] Zeus, de koning der goden Hes. Th. 886; christ..; βασιλεὺς βασιλέων koning der koningen NT Apoc. 17.14; vanaf de vijfde eeuw spec. de koning van Perzië; βασιλέος... μέλλοντος διαβαίνειν toen de koning op het punt stond de oversteek te maken Hdt. 7.174; als specificatie bij [[ἀνήρ]]:; βασιλεὺς [[ἀνήρ]] koning Il. 3.170; adj. met comp. [[βασιλεύτερος]] en superl. [[βασιλεύτατος]]:. ὃς βασιλεύτερός ἐστι die een grotere koning is (dan ik) Il. 9.392; σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι want jij bent de grootste koning Il. 9.69.<br /><b class="num">2.</b> overdr.<br /><b class="num">3.</b> van dieren of abstracta:. οἰωνῶν [[βασιλεύς]] koning van de vogels (adelaar) Aeschl. Ag. 115; [[πόλεμος]]... πάντων... [[βασιλεύς]] oorlog is de heerser over allen Heraclit. B 53.<br /><b class="num">4.</b> van mensen, ter aanduiding van de voornaamste of winnaar:. [[βασιλέα]] μόνον ἐφ’ ἁπάντων [[γενέσθαι]] τῷ ἀστραγάλῳ κρατήσαντα door winst bij het dobbelen alleenheerser over allen te worden Luc. 61.4; βασιλεὺς ἐν τοῖς λόγοις koning van het gesproken woord Luc. 41.11.<br /><b class="num">5.</b> in Athene een van de archonten archon basileus:. θυσίαι κατελείφθησαν τοῖς βασιλεῦσι μόνον alleen offers zijn de taak van de ‘koningen’ gebleven Aristot. Pol. 1285b17.
}}
}}
{{mdlsj
{{mdlsj
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2663220"